Πάνος Γιακουμίδης, εργαζόμενος σε συνεταιριστικό σουπερμάρκετ
Είναι λογικό, την περίοδο που διανύουμε, ο κλάδος των supermarket να έχει αυξημένα έσοδα λόγω πολλών παραγόντων που έχουν να κάνουν με τα συνεχή lockdown, την τρομοκράτηση των πολιτών από τις πρωτοφανείς συνθήκες και τις γενικά αυξημένες καθημερινές ανάγκες των νοικοκυριών στη νέα κατάσταση. Έτσι καταστήματα αυτού του κλάδου είδαν τις πωλήσεις τους να απογειώνονται, με τις μεγάλες αλυσίδες να παρουσιάζουν υπερκέρδη.
Σκλαβενίτης, ο «καλός» εργοδότης
Ο Σκλαβενίτης έχει, εδώ και χρόνια, το όνομα του «καλού» εργοδότη. Το θέμα είναι αν έχει και τη χάρη. Αυτό δε μπορεί παρά να αποδειχθεί με πράξεις απέναντι στους εργαζόμενους του. Ας δούμε, όμως, την πορεία της εταιρίας τα τελευταία χρόνια με βάση κάποια στοιχεία.
Ήδη, από το 2019, προ κορονοϊού, ο όμιλος παρουσίαζε μεγάλα κέρδη που οφείλονταν στην ανακαίνιση πολλών καταστημάτων και σε επενδύσεις με εξαγορά καταστημάτων από άλλες μικρότερες εταιρίες του κλάδου. Το 2020, εν μέσω πανδημίας, τα κέρδη εκτοξεύθηκαν με τους ρυθμούς ανάπτυξης να κινούνται σε διψήφια ποσοστά! Πως επιβράβευσε, όμως, η εταιρεία τους εργαζόμενους για αυτά τα αποτελέσματα; Αρχικά, με bonus 5 εκατομμύριων. Εκ πρώτης όψεως, πρόκειται για ένα πάρα πολύ μεγάλο ποσό. Αν, όμως, λάβουμε υπόψη ότι μοιράστηκε, έστω ισόποσα, στους 28.000 εργαζόμενους του ομίλου, θα καταλάβουμε πως πρόκειται για πολύ μικρό ποσό των 180 ευρώ ανά εργαζόμενο! Κοροϊδία για τους εργαζόμενους που είναι στη πρώτη γραμμή εκτεθειμένοι καθημερινά, κατά την εξέλιξη της πανδημίας, για να εξυπηρετήσουν τους καταναλωτές.
Αλλά και σε θέματα εργασιακών συνθηκών, που δεν αφορούν αυστηρά μισθολογικά ζητήματα, το «καλό αφεντικό» δεν τα έχει πάει πολύ καλά μέχρι στιγμής. Πέρα από τα διαχρονικά ζητήματα που υπάρχουν στα καταστήματά του και βγαίνουν στη «φόρα», ειδικά μέσα στην πανδημία, ο Σκλαβενίτης έχει δώσει δείγματα γραφής για το πως αντιμετωπίζει τους εργαζόμενους «ήρωές» του.
Μπορεί η εν λόγω αλυσίδα να προπαγανδίζει ότι κλείνει τις Κυριακές, κάτι το οποίο είναι θετικό, αλλά μάλλον δεν το τηρεί απαρέγκλιτα. Όπως κατήγγειλε πρόσφατα ο Σύλλογος Εμποροϋπαλλήλων της Αθήνας, η εργοδοσία κάλεσε τους εργαζόμενούς της να δουλέψουν κυριακάτικα, πίσω από κλειστά ρολά. Όσο κι αν θέλαν να το κρύψουν, οι εργαζόμενοι, σε συνεννόηση, με το σωματείο, το διέδωσαν και το κατήγγειλαν παρεμβαίνοντας στους χώρους εργασίας τα αλυσίδας, καταρρίπτοντας το μύθο του «καλού» εργοδότη!
Μασούτης, ο «φιλεύσπλαχνος»
Ο Μασούτης το πήγε ένα βήμα παραπέρα, παίζοντας με ποσοστά! Έτσι, έταξε και έδωσε στο τέλος του 2020, το 30% των καθαρών κερδών της περιόδου. Σίγουρα, φαίνεται σαν μια «γενναία» πράξη «αναγνώρισης» προς τους εργαζόμενους της αλυσίδας! Δεν είναι, όμως, καθόλου έτσι.
Αν λάβουμε υπόψη τα οικονομικά στοιχεία που παρουσίασε η εταιρία για το 2019, τα καθαρά κέρδη(αυτά δηλαδή που μοιράστηκαν και στους μετόχους) ήταν 8,262 εκατ. ευρώ. Αν συμπεριλάβουμε τον γενικό ρυθμό ανάπτυξης των εσόδων που παρατηρήθηκε στο συγκεκριμένο κλάδο για το 2020, περίπου 10%, τα κέρδη της αλυσίδας υπολογίζονται γύρω στα 9 εκατ. ευρώ. Από αυτά, το 30% είναι 2,726 εκατ. ευρώ. Αν αυτό το ποσό το διαιρέσουμε με τον αριθμό του προσωπικού που, σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες από την ίδια την εταιρία, κυμαίνεται στις 9.000 περίπου, τότε μας βγαίνει ένα ποσό γύρω στα 300 ευρώ ανά εργαζόμενο! Πολύ λίγα χρήματα για ό,τι τράβηξαν και τραβούν ακόμα οι εργαζόμενοι μέσα στη καραντίνα. Η διοίκηση, όμως, της εταιρίας έχτισε με αυτό το τρόπο μια φήμη «καλού» εργοδότη χάρη στα «ψίχουλα» που έδωσε στους εργαζόμενούς της, παρουσιάζοντας αυτή την κίνηση ως «γενναίο» ποσοστό επί των κερδών της.
Για να μην επεκταθούμε άλλο, μιας που αναφέραμε τι συμβαίνει στους δυο, κατά φήμη, «καλύτερους» εργοδότες του κλάδου, τα ίδια και χειρότερα συμβαίνουν και στις υπόλοιπες μεγάλες αλυσίδες supermarket, Βασιλόπουλος, Lidl, κοκ.
Το παράδειγμα και η υπεροχή ενός εναλλακτικού μοντέλου οικονομίας
Όσο τα παραπάνω συμβαίνουν κατά κανόνα στην αγορά, υπάρχει ένα μικρό συνεταιριστικό μη κερδοσκοπικό supermarket που αποφάσισε να κάνει την εξαίρεση. Πρόκειται για το Βίος Coop, που βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη, και λειτουργεί με διαφορετικό τρόπο από ό,τι λειτουργούν τα υπόλοιπα καταστήματα του κλάδου. Διακατέχεται από δημοκρατική λειτουργία στον τρόπο λήψης των αποφάσεων, στηριζόμενο σε γενικές συνελεύσεις των μελών του συνεταιρισμού και σε εβδομαδιαία συνεδρίαση ανοιχτών διοικητικών συμβουλίων και θεματικών επιτροπών (οικονομική, ποιότητας, εκπαίδευσης των μελών κοκ). Αποτελεί έναν φορέα ΚΑΛΟ (Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας) με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη λειτουργία του έναντι των υπολοίπων «κοινών» επιχειρήσεων της αγοράς.
Ο συνεταιρισμός αυτός, αποφάσισε να διανέμει το πλεόνασμα από τα έσοδα που δημιουργήθηκαν μέσα στην πανδημία, στα εργαζόμενα μέλη της με τη μορφή ενός 15ου μισθού! Δηλαδή, μια μικρή επιχείρηση, χωρίς αφεντικά, μεγαλομετόχους και έμμισθο διοικητικό συμβούλιο με παχυλές αμοιβές, κατάφερε να δώσει αναλογικά περισσότερα χρήματα, ως πρόσθετη ανταμοιβή για τη δουλειά των εργαζομένων της, από ό,τι έδωσαν οι μεγάλες αλυσίδες του κλάδου! Και είναι λογικό, αν σκεφτούμε πως οι καπιταλιστές του κλάδου θέλουν να διατηρήσουν τα υπερκέρδη τους στο ακέραιο και να τα πολλαπλασιάσουν!
Όλο αυτό, οφείλεται με άλλα λόγια, στη στοιχειώδη διαφορά μεταξύ του καπιταλιστικού κέρδους στο οποίο στηρίζεται η λειτουργία των supermarket και της οικονομίας ολόκληρης σήμερα και ενός εναλλακτικού μοντέλου οργάνωσης της οικονομίας, όπως είναι το Βίος Coop και άλλες μικρές συνεταιριστικές επιχειρήσεις, όπου η λειτουργία τους στηρίζεται στην ικανοποίηση των αναγκών των καταναλωτών και το όποιο πλεόνασμα προορίζεται για να επιστρέψει πίσω στους καταναλωτές και τους εργαζόμενους.
Βλέπουμε, λοιπόν, πως ακόμα και μέσα στην αγριότητα του καπιταλιστικού συστήματος που ζούμε υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις που οφείλονται σε μια εναλλακτική διαχείριση της οικονομίας, πέρα από τα στενά όρια του συστήματος. Για να νικήσουμε, όμως, το τέρας του αδηφάγου και αναχρονιστικού συστήματος του κέρδους, θα πρέπει να παλέψουμε όλοι και όλες μαζί, από τη μικρότερη συλλογικότητα, τους υγιείς συνεταιρισμούς, τα εργατικά σωματεία μέχρι και τα μεγάλα κινήματα που θα εμφανιστούν, για να θεσπίσουμε θεσμούς εργατικού και κοινωνικού ελέγχου στην οικονομία και να αποδείξουμε πως εργαζόμενοι και ενεργοί πολίτες μπορούν να αναλάβουν τη διαχείριση της.
