Η εικόνα των μεταναστών από το Μπαγκλαντές που εργάζονταν σαν σκλάβοι στα φραουλοχώραφα της Μανωλάδας, ή των Ρουμάνων που εργάζονταν υπό παρόμοιες συνθήκες σε στάνες και εκτροφεία ζώων σε περιοχές της Αχαΐας, είναι γνώριμη στην Ελλάδα. Υπάρχουν όμως αντίστοιχες εικόνες, οι οποίες δεν προέρχονται από την αγορά εργασίας της Ελλάδας, αλλά από την «ανεπτυγμένη Ευρώπη». Σε μια σειρά από ευρωπαϊκές χώρες, όπου τα εργατικά δικαιώματα παίρνονται πίσω τις τελευταίες δεκαετίες, πολλοί εργαζόμενοι, στη μεγάλη πλειοψηφία τους μετανάστες από την Αφρική, την Ανατολική Ευρώπη και την Ασία, εργάζονται ουσιαστικά σε συνθήκες δουλείας. Σε ορισμένους κλάδους, η κατάσταση αυτή τείνει σταδιακά να γίνεται ο κανόνας. Από τα θερμοκήπια της Αλμερία, μέχρι τα υφαντουργεία του Λέστερ, απλώνεται ένα τεράστιο κουβάρι εκμετάλλευσης…
Αλμερία: Μια θάλασσα δουλείας και εκμετάλλευσης
Ενάμισι χιλιόμετρο μακριά από τις ακτές της Costa Del Sol, στην επαρχία της Αλμερία της Ισπανίας, βρίσκεται το μεγαλύτερο συγκρότημα θερμοκηπίων στον κόσμο.
Η «Θάλασσα από Πλαστικό»,όπως ονομάζεται η περιοχή, καταλαμβάνει μια έκταση περίπου 450 τετραγωνικών χιλιομέτρων, στην οποία εργάζονται χιλιάδες μετανάστες από την Υποσαχάρια Αφρική, το Μαρόκο, την Αλγερία, αλλά και από την Ανατολική Ευρώπη. Η συγκεκριμένη έκταση είναι ορατή από το διάστημα και καλύπτει τις διατροφικές ανάγκες του 50% της Ευρώπης.
Σε αυτά τα θερμοκήπια καλλιεργούνται σχεδόν όλα τα είδη υδροπονικών λαχανικών, ενώ χρησιμοποιείται μαζικά ένα χημικό μείγμα ζιζανιοκτόνων και φυτοφαρμάκων. Παρά το γεγονός ότι αυτό το κοκτέιλ είναι τοξικό και άκρως επιβλαβές για την υγεία, κανένας εργοδότης δεν παρέχει στους εργαζόμενους μετανάστες ούτε τα στοιχειώδη μέσα προστασίας.
Οι περισσότεροι δουλεύουν για 12-15 ώρες την ημέρα, για μισθούς που μετά βίας φτάνουν το ήμισυ του κατώτατου μισθού στην περιοχή, σε θερμοκρασίες που μπορεί να φτάσουν ακόμα και τους 40-45 βαθμούς Κελσίου. Μένουν σε καταυλισμούς φτιαγμένους από παλιά πλαστικά και ξύλα, με ανύπαρκτες υποδομές υγιεινής, για τους οποίους πληρώνουν ενοίκιο στους εργοδότες, ενώ τους χρεώνουν ακόμη και το πόσιμο νερό που καταναλώνουν.
Για χιλιάδες από αυτούς, η κατάσταση είναι τόσο απελπιστική, που τρέφονται αποκλειστικά από τα συσσίτια του Ερυθρού Σταυρού.
Ηνωμένο Βασίλειο: η επιστροφή της δουλείας
Κι αν στην Ισπανία, τα φαινόμενα εργασίας υπό συνθήκες δουλείας περιορίζονται στον αγροτικό τομέα, στη Μεγάλη Βρετανία, πρόσφατη έρευνα της «Αρχής Ενάντια στην Παραβίαση των Εργασιακών Συνθηκών» (GLAA) έδειξε ότι οι εργαζόμενοι σε 17 τομείς της βρετανικής οικονομίας βρίσκονται πολύ κοντά σε αντίστοιχες συνθήκες.
Τέτοιοι τομείς είναι οι κατασκευαστικές εταιρείες, ινστιτούτα ομορφιάς, εταιρείες ανακύκλωσης, εταιρείες καθαρισμού, αγροτικές εργασίες, αλιευτικά σκάφη, εργοστάσια τυποποίησης τροφίμων, εταιρείες ταξί, αποθήκες, καταστήματα λιανικής πώλησης, ακόμα και υπηρεσίες που παρέχουν φροντίδα σε ηλικιωμένα άτομα.
Οι καταγγελίες για υποθέσεις ανθρώπων που εργάζονται ως δούλοι, έχουν αυξηθεί κατά 35% μόνο τον προηγούμενο χρόνο. Η πιο συνηθισμένη μέθοδος είναι η δέσμευση ή η αιχμαλωσία των μεταναστών εργατών μέσω χρεών!
Συνήθως, οι μετανάστες παγιδεύονται από «πρακτορεία ευρέσεως εργασίας». Αυτά κατά κανόνα χρεώνουν τεράστια ποσά, τόσο για τη μεταφορά των εργατών, όσο και για την «εύρεση» της θέσης εργασίας, μετατρέποντας τους πρακτικά σε σκλάβους, που δουλεύουν για να ξεχρεώσουν τα ποσά αυτά.
Στους περισσότερους χώρους εργασίας η εκμετάλλευση συνήθως παίρνει την εξής μορφή: μισθοί πολύ κάτω από τον βασικό, εργασία επί 15 ώρες την ημέρα και τις 7 ημέρες της εβδομάδας, άθλιες συνθήκες εργασίας και διαβίωσης.
Την ίδια ώρα, τα αφεντικά απολαμβάνουν πλήρη ατιμωρησία. Αν και μέχρι πέρυσι τον Οκτώβρη υπήρχαν περίπου 400 ανοιχτές υποθέσεις παραβιάσεων της εργατικής νομοθεσίας που ερευνούνταν από διάφορες υπηρεσίες, ελάχιστες κατέληξαν στη δίωξη των εργοδοτών, ενώ από το 2015 έχει εμφανιστεί μια μείωση άνω του 6% στις καταδίκες εργοδοτών για παραβιάσεις της εργατικής νομοθεσίας.
Καπιταλισμός του 21ου αιώνα
Όσοι νομίζουν πως οι «Μανωλάδες» αποτελούν εξαιρέσεις είναι καλό να προσγειωθούν στην πραγματικότητα. Οι Μανωλάδες επεκτείνονται. Κι αυτό συμβαίνει όχι γιατί αυξάνονται οι «κακοί» εργοδότες αλλά γιατί εκεί ωθεί όλους τους εργοδότες το ακόρεστο κυνηγητό του κέρδους που αποτελεί το βασικό χαρακτηριστικό του καπιταλισμού. Χωρίς ανατροπή του καπιταλισμού οι Μανωλάδες δεν πρόκειται να καταργηθούν.
