Δεν θα μπορούσαν να παραμείνουν ανεπηρέαστες από την πανδημία του κορονοϊού οι κυρίαρχες κοινωνικές σχέσεις (παραγωγικές ή εργασιακές σχέσεις) στο σημερινό οικονομικό σύστημα οργάνωσης της κοινωνίας (καπιταλισμός).
Οι διεθνείς οργανισμοί πιστεύουν ότι η μείωση του ΑΕΠ θα είναι σχεδόν τριπλάσια από την κρίση του 2008. Την περασμένη δεκαετία οι εργαζόμενοι και τα λαϊκά στρώματα κλήθηκαν να πληρώσουν μια κρίση που δημιούργησαν οι τράπεζες και η κερδοσκοπία του μεγάλου κεφαλαίου. Και η σημερινή πανδημία όμως δεν προέκυψε τυχαία, αλλά προκλήθηκε από την αλόγιστη εκμετάλλευση των οικοσυστημάτων και την καταστροφή της φύσης από τις μεγάλες επιχειρήσεις με σκοπό το μέγιστο δυνατό κέρδος.
“Τα πρώτα χρόνια των μνημονίων έκλεισαν 250.000 επιχειρήσεις και 800.000 έμειναν άνεργοι, σήμερα κινδυνεύουν με λουκέτο 3 στους 10 μικρομεσαίες επιχειρήσεις και να μείνουν άνεργοι άλλοι 190.000 εργαζόμενοι, η κυβέρνηση της ΝΔ επιμένει σε βίαιο μετασχηματισμό της οικονομίας με μετατροπή μικρομεσαίων επιχειρηματιών σε μισθωτούς.” δήλωσε ο πρόεδρος της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας, Γιώργος Καββαθάς.
Η οικονομία βυθίζεται το χρηματιστήριο ανεβαίνει
Το παράδοξο που παρατηρούμε σήμερα, να βυθίζεται η πραγματική οικονομία ενώ εκτοξεύονται στα ύψη τα κέρδη του χρηματιστηρίου, εξηγείται αν παρατηρήσει κανείς τους τρόπους με τους οποίους η κυβέρνηση των ΗΠΑ μετέτρεψαν την πανδημία σε έναν μηχανισμό μεταφοράς πλούτου από τα φτωχότερα προς τα πλουσιότερα τμήματα της αμερικανικής κοινωνίας.
Από τα μέσα Μαρτίου οι Αμερικανοί δισεκατομμυριούχοι είδαν τις περιουσίες τους να αυξάνονται κατά 600 δισεκατομμύρια δολάρια. Η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ έχει προσφέρει μέχρι σήμερα περισσότερα από 5 τρισεκατομμύρια δολάρια, τα οποία στην πλειονότητά τους δεν κατευθύνονται στην πραγματική οικονομία ή τις ανάγκες του συστήματος υγείας, που βρίσκεται στα όρια κατάρρευσης, αλλά απευθείας στις τσέπες μετόχων και επενδυτών.
Οι αεροπορικές εταιρείες, που έλαβαν την μεγάλη μερίδα των κρατικών επιδοτήσεων, προχωρούν τώρα σε δεκάδες χιλιάδες απολύσεις επιβεβαιώνοντας ότι τα χρήματα δεν χρησιμοποιήθηκαν για την διάσωση των εργαζομένων, αλλά των μετόχων και των κερδών τους.
Την ίδια ώρα στη μεγάλη Βρετανία πραγματοποιούνται απευθείας αναθέσεις δημοσίων έργων σε επιχειρήσεις που πρόσκεινται στην κυβέρνηση χωρίς κανέναν απολύτως έλεγχο και εταιρίες τις οποίες κανένας δεν είχε ακούσει στο παρελθόν λαμβάνουν πακέτα δεκάδων εκατομμυρίων στερλινών.
Διάλυση εργασιακών δικαιωμάτων με πρόσχημα την πανδημία στην Ελλάδα
Στη χώρα μας βέβαια οι αναθέσεις απευθείας έργων και διασπάθισης δημόσιου πλούτου συνέβαιναν και πριν την κρίση της πανδημίας. Κάθε κρίση του καπιταλισμού όμως είναι μια νέα ευκαιρία για επιθέσεις στον κόσμο της εργασίας φέρνοντας ανεργία,μειώσεις μισθών, επιδείνωση εργασιακών σχέσεων και ακόμη μεγαλύτερες κοινωνικές ανισότητες.
Η εκ περιτροπής απασχόληση, η αναστολή συμβάσεων, τα ελαστικά ωράρια, η κατάργηση της λειτουργίας στην πράξη του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας και ο δανεισμός εργαζομένων μεταξύ των επιχειρήσεων, είναι μέτρα τα οποία ζητούσαν οι εργοδοτικοί φορείς εδώ και καιρό και βρήκαν την ευκαιρία να τα εξασφαλίσουν τώρα, με το σύνηθες πρόσχημα της προσωρινής τους διάρκειας.
Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΑΕΔ, τον Ιούνιο του 2020 το ποσοστό των ανέργων, με κριτήριο την αναζήτηση εργασίας, αυξήθηκε κατά 50,16% σε σχέση με τον Ιούνιο του 2019.
Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία έρευνας του Εθνικού Ινστιτούτου Εργασίας και Ανθρώπινου Δυναμικού (ΕΙΕΑΔ) περισσότεροι από 940.000 εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα στην Ελλάδα απολύθηκαν ή βρέθηκαν σε αναστολή σύμβασης κατά την διάρκεια της πανδημίας.
Τα χειρότερα έπονται στην οικονομία και τις εργασιακές σχέσεις
Σύμφωνα με το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο η ύφεση θα είναι της τάξης του 9,8% και το δημόσιο χρέος θα φτάσει στο 204% του ΑΕΠ λόγω των νέων δανείων που θα χρειαστεί να συναφθούν (Ταμείο Ανάκαμψης) για να καλυφθεί το έλλειμμα του προϋπολογισμού (17 δις) αλλά και λόγω της ονομαστικής πτώσης του ΑΕΠ.
Το lockdown έφερε την επέκταση της εξ αποστάσεως εργασίας από το σπίτι (τηλεργασία) και μεγάλη άνοδο σε ψηφιακές υπηρεσίες, ενώ όλες οι ενδείξεις συνηγορούν στην ακόμα μεγαλύτερη χρήση αυτών των μορφών εργασίας στο μέλλον, με τις συνέπειες που αυτό μπορεί να έχει για τις συνθήκες εργασίας, την κοινωνικοποίηση και τη συνδικαλιστική οργάνωση των εργαζομένων.
Με νέα Κοινή Υπουργική Απόφαση ορίζεται η δυνατότητα του εργοδότη να καθορίζει με απόφασή του –μονομερώς– ότι η εργασία που παρέχεται από τον εργαζόμενο θα πραγματοποιείται με το σύστημα της εξ αποστάσεως εργασίας και η οποία παρατείνεται μέχρι και την 30ή Σεπτεμβρίου 2020.
Μέθοδοι λογικές και αναγκαίες σε πρώτη φάση, όπως η τηλεργασία, εξελίσσονται σε παγίδες μεγαλύτερης εντατικοποίησης της εργασίας, αύξησης και ελαστικοποίησης του ωραρίου εργασίας και μετακύλισης του κόστους από τις επιχειρήσεις στους ίδιους τους εργαζόμενους.
Κρύβουν όμως ακόμη μεγαλύτερους κινδύνους, όπως είναι η αποξένωση των εργαζομένων, η έλλειψη ανταλλαγής απόψεων και συλλογικής διεκδίκησης των καθημερινών προβλημάτων τους στον χώρο εργασίας. Με αυτό τον τρόπο οι διοικήσεις των εταιρειών αποδυναμώνουν την συνοχή των εργαζομένων και τους καθιστούν ευάλωτους, ως άτομα και όχι ως μέλη ενός κοινωνικού συνόλου.
Σύμφωνα με ειδική έρευνα της ΓΣΕΕ, το 35% των εργαζομένων που επέλεξαν την τηλεργασία εργάζεται περισσότερο από το θεσπισμένο ωράριο, ενώ περίπου 1 στους 5 που πέρασαν σε αναστολή εργασίας, δήλωσαν ότι τους ζητήθηκε να συνεχίσουν -παράτυπα- να παρέχουν διαδικτυακή εργασία. Σε πολλά φροντιστήρια για παράδειγμα ζητήσανε από εργαζόμενους να κάνουν διαδικτυακά μαθήματα και να πληρωθούν μόνο το επίδομα των 800 ευρώ.
Καταπάτηση εργασιακών δικαιωμάτων και απολύσεις
Η αεροπορική εταιρεία «Swissport» στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» προχώρησε στην απόλυση 300 συμβασιούχων ορισμένου χρόνου, που εργάζονταν με μηνιαίες συμβάσεις οι οποίες ανανεώνονταν για 10 χρόνια, με αποστολή μηνύματος, φορτώνοντας τους τη ζημιά από τη μείωση της επιβατικής κίνησης και αδιαφορώντας για τα κέρδη εκατομμυρίων ευρώ των προηγούμενων ετών τα οποία έβαλαν στην τσέπη οι μέτοχοι.
Στη Ρόδο η “Swissport – Skyserv” προχώρησε στην απόλυση όλων των συμβασιούχων εργαζομένων που είχαν προσληφθεί τον τελευταίο καιρό, οι οποίοι συνήθως δούλευαν από τις αρχές του χρόνου και για όλη τη σεζόν. Προχώρησε σε εκ περιτροπής εργασία στους εργαζόμενους αορίστου χρόνου.
Η εταιρεία PRAKTIKER με έγγραφο του Διευθυντή Εργατικού Δυναμικού, ενημέρωσε πως «έχουν ανασταλεί οι συνδικαλιστικές λειτουργίες», ερμηνεύοντας την πράξη νομοθετικού περιεχομένου του Μαρτίου ως λουκέτο και κλείσιμο των σωματείων, δηλαδή παύση στη συνδικαλιστική δράση, σε διεκδικήσεις και αιτήματα.
Για έκρηξη της εργοδοτικής παραβατικότητας «που ούτε τον καιρό των μνημονίων δεν είχαμε βιώσει» έκανε λόγο ο Γιώργος Χότζογλου, πρόεδρος του Σωματείου Εργαζόμενων στον Επισιτισμό – Τουρισμό. Mειώσεις μισθών που αγγίζουν το 50-60% σε όσους έχουν καταφέρει να βρουν δουλειά είτε στην εστίαση είτε στον τουρισμό καθώς οι εργοδότες δεν εφαρμόζουν την κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας για τα ξενοδοχεία, που έχει παραταθεί μέχρι τις 31/8. Ένας εργαζόμενος που πέρυσι έπαιρνε 1.100 ευρώ μισθό φέτος πέφτει στα 650 ευρώ μεικτά.
Για καταστρατήγηση των εργασιακών τους δικαιωμάτων, κάνει λόγο σε ανακοίνωσή του το Σωματείο Ξενοδοχοϋπαλλήλων Νομού Ηρακλείου Κρήτης. Eξαντλητικά ωράρια εργασίας, το 8ωρο αποτελεί παρελθόν, εντατικοποίηση της εργασίας χωρίς ρεπό-μειώσεις μισθών και διάλλειμα για φαγητό.
Αλλά η εργοδοτική ασυδοσία δυστυχώς δεν σταμάτησε εκεί. Υπήρξε καταγγελία του Συνδικάτου Εργαζομένων Επισιτισμού – Τουρισμού – Ξενοδοχείων ν. Αττικής για ξυλοδαρμό σε βάρος εργαζόμενης.
Το Συνδικάτο κατήγγειλε την «εργοδοτική τρομοκρατία και τον ξυλοδαρμό που υπέστη εργαζόμενη στο ξενοδοχείο “Parnis Pallace Hotel Suites” στις Αχαρνές, γνωστού επιχειρηματία στην περιοχή, όταν η εργαζόμενη αρνήθηκε την απαίτηση του εργοδότη να εργαστεί 16 ώρες τη μέρα»
Τα βάρη στους εργαζόμενους οι ελαφρύνσεις στο κεφάλαιο
Οι εφοπλιστές της Ακτοπλοΐας την περίοδο του lockdown ακινητοποίησαν τη μεγάλη πλειοψηφία των πλοίων τους και οδήγησαν σε μαζική ανεργία χιλιάδες Ναυτεργάτες, παρότι η κυβέρνηση επιδότησε τα δρομολόγιά τους όσο διήρκεσε η καραντίνα δίνοντας συνολικά 30 εκατομμύρια ευρώ στους εφοπλιστές.
Ενώ ετοιμάζεται νέα επίθεση και στην κοινωνική ασφάλιση με την ιδιωτικοποίηση της επικουρικής: Το ύψος της σύνταξης δεν θα εξαρτάται αποκλειστικά από τα έτη ασφάλισης και τις αποδοχές του ασφαλισμένου, αλλά και από την απόδοση των μετοχών του χαρτοφυλακίου του και κατά συνέπεια από την κερδοφορία των επιχειρήσεων. Οι επικουρικές συντάξεις των νέων ασφαλισμένων δεν θα είναι εγγυημένες, καθώς το ύψος τους θα εξαρτάται από το τζογάρισμα στις αγορές και γενικώς από την “απόδοση” του ρίσκου που αναλαμβάνει ο κάθε ασφαλισμένος.
Το κόστος μετάβασης από το διανεμητικό στο νέο κεφαλαιοποιητικό σύστημα υπολογίζεται ότι θα ξεπεράσει τα 55 δισ. ευρώ, με τον τελικό λογαριασμό να φορτώνεται στα λαϊκά στρώματα, μέσω της γενικής φορολογίας.
Το πρόγραμμα ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ, που μπήκε σε εφαρμογή στις 15 Ιουνίου, δεν φαίνεται να προχωράει. Από τις 700.000 επιχειρήσεις συνολικά έχουν ενταχθεί οι 6.000 που απασχολούν 55.000 εργαζόμενους. Δεδομένου, ότι ο μόνος όρος που τίθεται στους εργοδότες προκειμένου να συμμετέχουν στο «Συν- Εργασία» είναι να μην απολύσουν τους εργαζόμενους, ο φόβος είναι πως το επόμενο διάστημα πολλοί εργοδότες θα καταφύγουν σε μαζικές απολύσεις.
Ταυτόχρονα νέο πρόγραμμα ενίσχυσης της απασχόλησης, πουθα επιδοτεί το μη μισθολογικό κόστος για νέες θέσεις εργασίας σχεδιάζει η κυβέρνηση.
Η διάρκεια της επιδότησης θα είναι 1- 3 χρόνια, Στο πρόγραμμα αυτό θα έχουν δικαίωμα να ενταχθούν όλες οι επιχειρήσεις χωρίς εξαίρεση και, προφανώς, οι μεγάλες και κερδοφόρες επιχειρήσεις της χώρας.
Οι κερδισμένοι της πανδημίας
Κατά την διάρκεια της πανδημίας υπήρχαν και επιχειρήσεις οι οποίες αύξησαν θεαματικά τα κέρδη τους.
Παρουσιάστηκε Αύξηση 150% στις online πωλήσεις των σούπερ μάρκετ το πρώτο εξάμηνο αλλά και συνολικά στα έσοδα των μεγάλων αλυσίδων σούπερ μάρκετ. Τα αυξημένα κέρδη βέβαια δεν μοιράστηκαν στους εργαζόμενους, παρά μόνο κάποια ελάχιστα επιδόματα ως κίνητρο για να υπομείνουν τα εξαντλητικά ωράρια και τις υπερωρίες που πραγματοποίησαν προκειμένου να αποκομίσουν ακόμη μεγαλύτερα κέρδη τα αφεντικά τους.
Νέο ρεκόρ πωλήσεων και κερδοφορίας για την εταιρεία Παπουτσάνης με αύξηση κατά 275% των κερδών μετά φόρων το α΄αξάμηνο. Η βελτιωμένη λειτουργική απόδοση και η κερδοφορία θα οδηγήσουν την Παπουτσάνης να ξεκινήσει μια συνεχώς αυξανόμενη διανομή μερισμάτων ώστε να ανταμείψει τους μετόχους της και όχι φυσικά τους εργαζόμενούς της.
Μόνο όπλο των εργαζομένων η συλλογική οργάνωση
Σήμερα, στον ιδιωτικό τομέα, το ποσοστό συνδικαλισμένων μισθωτών κινείται σε μονοψήφια ποσοστά, όπως και το ποσοστό κάλυψής τους από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, οπότε οι εργασιακές σχέσεις στηρίζονται στην ατομική διαπραγμάτευση με τον εργοδότη.
Η ΓΣΕΕ με δελτίο τύπου σχετικά με το κατάπτυστο νομοσχέδιο «Δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις και άλλες διατάξεις» δεν μπόρεσε να πει «όχι» στην απαγόρευση των διαδηλώσεων παρά μόνο δήλωσε ότι όντως πρέπει να υπάρξει νόμος για τις διαδηλώσεις και για τον οποίο «θα πρέπει να γίνει σε βάθος διάλογος».
Στη ΓΣΕΕ κυριαρχούσαν και κυριαρχούν συνδικαλιστές προερχόμενοι από τον ευρύτερο δημόσιο τομέα και τις τράπεζες. Ο αριθμός των συνδικαλισμένων εργατών στον ιδιωτικό τομέα έχει κατέβει στο 8-10% σε αντίθεση με αυτών του ευρύτερου δημόσιου τομέα όπου κυμαίνεται μεταξύ 70-75%.
Οι ήττες στις οποίες έχουν οδηγήσει το κίνημα οι συνδικαλιστικές ηγεσίες τους συντηρούν γιατί υποβιβάζουν στα μάτια των εργαζομένων την σημασία και την αποτελεσματικότητα των συνδικάτων οδηγώντας τους στην αποχή. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να συμμετέχουν στις συνελεύσεις και τις εκλογές αυτοί που περιμένουν εξυπηρετήσεις κατά κύριο λόγο από τις παρατάξεις της ΠΑΣΚΕ (ΠΑΣΟΚ) και της ΔΑΚΕ (ΝΔ) οι οποίες εξακολουθούν να ελέγχουν τις συνδικαλιστικές κορυφές.
Η όλη προσπάθεια όμως προσκρούει και στις αδυναμίες και τα λάθη την παρατάξεων της αριστεράς οι οποίες αρνούνται να συνεργαστούν με όποιον δεν ασπάζεται την δική τους ιδεολογική και επαναστατική «καθαρότητα».
Η διασπαστική πολιτική δεν επιτρέπει να συγκροτηθεί το απαραίτητο αγωνιστικό – μαζικό μέτωπο των εργαζομένων στα συνδικάτα το οποίο μπορεί να φέρει νίκες και να βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο των λαϊκών στρωμάτων, όπως έχει γίνει άλλωστε με όλα τα δικαιώματα και τις ελευθερίες που απολαμβάνουμε σήμερα τα οποία είναι αποτέλεσμα των αγώνων που έχει δώσει στο παρελθόν το οργανωμένο εργατικό κίνημα.
Είναι καθήκον και υποχρέωση κάθε εργαζόμενου – άνεργου να συγκροτήσει τις απαραίτητες συνδικαλιστικές και πολιτικές οργανώσεις που χρειάζονται ως βοηθητικά εργαλεία οικοδόμησης και μετάβασης τελικά σε μια διαφορετική κοινωνία που θα έχει ως βάση την εργατική (και όχι αστική) δημοκρατία και η οποία θα λειτουργεί με γνώμονα τις ανάγκες του κοινωνικού συνόλου και όχι τα κέρδη μιας μειοψηφικής οικονομικής ελίτ.
