Στις 16 Φλεβάρη το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε “σε πρώτη ανάγνωση” την οδηγία Μπόλκεσταϊν (391 ψήφους υπέρ, 213 κατά και 34 αποχές). Η τελική ψήφιση της Οδηγίας Μπόλκεσταϊν θα γίνει στη σύνοδο κορυφής του Μάρτη, ενώ η εφαρμογή της σχεδιάζεται να ξεκινήσει από το 2010.
Η οδηγία Μπόλκεσταϊν προκάλεσε μια σειρά από μαζικές πορείες στις περισσότερες χώρες τις Ευρώπης – με τελευταία την πορεία 50.000 ατόμων στο Στρασβούργο, δυο μέρες πριν την ψήφιση της Οδηγίας – και θεωρήθηκε σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνη για το γαλλικό ΟΧΙ στο Ευρωσύνταγμα.
Η “αρχή της χώρας καταγωγής”
Τα τεράστια κύματα αντιδράσεων προκλήθηκαν κυρίως λόγω της “αρχής της χώρας καταγωγής” που συμπεριλαμβανόταν στην αρχική οδηγία.
Αυτή η αρχή επέτρεπε σε μια εταιρία (η οδηγία Μπολκενσταιν αφορά εταιρείες παροχής υπηρεσιών) να υπόκειται στους νόμους της χώρας όπου είναι η έδρα της και όχι στους νόμους της χώρας όπου παρέχει τις υπηρεσίες.
Αυτό σήμαινε για παράδειγμα ότι μια εταιρία παροχής υπηρεσιών με έδρα στη Σλοβακία μπορούσε να ανοίξει παραρτήματα στη Γερμανία, τη Σουηδία, κοκ και να πληρώνει τους εργαζόμενους εκεί με Σλοβακικούς μισθούς και επιδόματα.
Κάτι βέβαια που θα είχε άμεση συνέπεια στους μισθούς όλων των εργαζομένων (και στις πιο πλούσιες χώρες) σπρώχνοντας τους γενικά προς τα κάτω.
Μετά από τις μαζικές πορείες και σε μερικές περιπτώσεις και απεργίες η οδηγία Μπόλκεσταϊν υποτίθεται ότι ξανασυζητήθηκε και τροποποιήθηκε.
Ψηφίστηκε πράγματι μια αναθεωρημένη Οδηγία;
Οι “αλλαγές”…
Η “αρχή της χώρας καταγωγής” θεωρητικά απαλείφθηκε από την Οδηγία Μπόλκεσταϊν. Δεν αντικαταστάθηκε όμως από μια ξεκάθαρη διατύπωση που να δηλώνει ότι οι εταιρίες υπόκεινται στους νόμους της χώρας στην οποία δραστηριοποιούνται και όχι στους νόμους της χώρας όπου βρίσκεται η έδρα τους. Η έλλειψη αυτή δεν είναι καθόλου δευτερεύουσας σημασίας όπως αποδεικνύουν μια σειρά από άλλα σημεία στην “αναθωρημένη” οδηγία…
Η “αρχή της χώρας καταγωγής” αντικαταστάθηκε από μια ασαφή παράγραφο που αναφέρει ότι τα κράτη μέλη “πρέπει να εξασφαλίσουν την ελευθερία εγκατάστασης και δραστηριοποίησης των ξένων εταιριών παροχής υπηρεσιών στην επικράτειά τους”. Τι σημαίνει, πρακτικά, ελευθερία εγκατάστασης και δραστηριοποίησης; Ένα πρώτο δείγμα είναι το εξής: Η νέα οδηγία βάζει μια σειρά εμπόδια και περιορισμούς στα κράτη μέλη όσον αφορά το πόσο μπορούν να ελέγχουν τις ξένες εταιρίες παροχής υπηρεσιών. Π.χ. απαγορεύεται να τους ζητούν να κρατούν αρχεία προσωπικού, να κάνουν δηλώσεις, να καταγράφονται κοκ. Στην πραγματικότητα η νέα οδηγία αφαιρεί τη δυνατότητα από τα κράτη μέλη να ελέγχουν κατά πόσον οι ξένες εταιρίες ακολουθούν την εργατική -και όχι μόνο- νομοθεσία της χώρας ή την παραβιάζουν (L’Humanite, February 15, 2006)
Στην “αναθεωρημένη” Οδηγία επαναλαμβάνεται επίσης ότι οι ξένες εταιρίες παροχής υπηρεσιών υπόκεινται στους νόμους του κράτους στο οποίο δραστηριοποιούνται, μόνο όταν συντρέχουν λόγοι “δημόσιας τάξης, εθνικής ασφάλειας, δημόσιας υγείας ή προστασίας του περιβάλλοντος”. Αυτό το σημείο στην πραγματικότητα επαναφέρει την “αρχή της χώρας καταγωγής” από την πίσω πόρτα, καθώς φαίνεται οι νόμοι του κράτους στο οποίο δραστηριοποιείται μια ξένη εταιρία να ισχύουν μόνο στις 4 προαναφερόμενες περιπτώσεις και σε καμιά άλλη. Πουθενά δεν αναφέρεται για παράδειγμα τι γίνεται και ποιανού κράτους οι νόμοι ισχύουν όταν η ξένη εταιρία παραβιάσει εργατικούς, ασφαλιστικούς κοκ νόμους, όταν μπαίνουν ζητήματα προστασίας του καταναλωτικού κοινού ή κοινωνικής πολιτικής.
Για να εμφανιστεί η Οδηγία Μπόλκεσταϊν τροποποιημένη αποκλείστηκαν από αυτήν ορισμένοι τομείς υπηρεσιών όπως οι συγκοινωνίες, οι τηλεπικοινωνίες, η δημόσια (αλλά όχι η ιδιωτική) υγεία, τα τυχερά παιχνίδια, κ.ά. Ωστόσο μια σειρά από υπηρεσίες και οι πιο κερδοφόροι τομείς κοινής ωφέλειας όπως η ενέργεια, η διαχείριση υδάτινων πόρων, η παιδεία κλπ παραμένουν. Γι’ αυτές επομένως ισχύει η οδηγία.
Παραμένει ωμή απειλή
Η πρόταση Μπόλκεσταϊν συνεχίζει να αποτελεί μια από τις ωμές απειλές στο βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων τόσο στις πιο πλούσιες χώρες της Ε.Ε. όπου οι μισθοί στο όνομα της ανταγωνιστικότητας θα πέφτουν, όσο και στις πιο φτωχές χώρες της Ε.Ε. που πάλι στο όνομα της ανταγωνιστικότητας οι μισθοί θα μένουν χαμηλοί, ενώ τα εργασιακά δικαιώματα και κεκτημένα θα αποτελούν όνειρο… Το γεγονός πως οι ευρωπαίοι αστοί προσποιήθηκαν πως την αλλάζουν, για να μπορέσουν να την περάσουν, δείχνει πως φοβούνται τις αντιδράσεις του μαζικού κινήματος. Οι εργαζόμενοι δεν πρέπει να ξεγελιούνται από τέτοια κόλπα, αλλά συνειδητοποιώντας τη δύναμή τους να στείλουν στα σκουπίδια τα σχέδια του κεφαλαίου.
