Το βράδυ της Κυριακής 3 Απριλίου προβλήθηκε στον Αντένα η νέα «κωμική» σειρά του Μάρκου Σεφερλή «Super Mammy» η οποία είχε δύο βασικά χαρακτηριστικά. Το πρώτο είναι πως για μία ακόμα φορά τον είδαμε να αναπαράγει τα αισχρά σεξιστικά/ομοφοβικά του «αστεία» – πράγμα βέβαια που δεν αποτέλεσε καμία έκπληξη. Το δεύτερο είναι πως για μία ακόμα φορά προκάλεσε μαζική οργή και αντιδράσεις. «Αστεία» για βιασμό και σεξουαλική παρενόχληση, «χιούμορ» για «εύκολες» γυναίκες και ομοφυλόφιλοι «καρικατούρες», βγαλμένα από άλλες δεκαετίες όπου σεξισμός και ομοφοβία κυριαρχούσαν. Τίποτα δεν έλειψε από την πρεμιέρα του Σεφερλή, έμεινε για μία ακόμα φορά πιστός στην κλασική, εμετική του συνταγή.
Το γυναικείο κίνημα «πέρασε και δεν ακούμπησε» τον Σεφερλή
Η νέα σειρά με τα παλιά «αστεία», έκανε πρεμιέρα σε μία περίοδο που ο Λιγνάδης και ο Φιλιππίδης δικάζονται κατηγορούμενοι για βιασμούς, μετά το ξέσπασμα του #metoo στην Ελλάδα, που μόλις τους προηγούμενους μήνες οργανώθηκαν πολύ μεγάλες κινητοποιήσεις ενάντια στον βιασμό της Γεωργίας Μπίκα και τις απόπειρες συγκάλυψης, μετά τις τόσες επίσημα καταγεγραμμένες γυναικοκτονίες, σε μία περίοδο με λίγα λόγια, που το γυναικείο κίνημα αναπτύσσεται και οι συνειδήσεις απέναντι στον σεξισμό αλλάζουν.
Θα περίμενε λοιπόν κανείς πως ακόμα και ο Σεφερλής θα ντρεπόταν –έστω και λίγο– να συνεχίσει να αναπαράγει τα κακοήθη «αστεία» του και τις ομοφοβικές του «πλάκες».
Αντίθετα, παραμένει αμετανόητος, χωρίς να έχει αντιληφθεί έστω και στο ελάχιστο απ’ ότι φαίνεται το τι συμβαίνει στην κοινωνία, την οργή και τη διάθεση για αγώνα ενάντια στην έμφυλη βία, τις σεξιστικές αντιλήψεις, τις διακρίσεις κατά των ΛΟΑΤΚΙ* ατόμων κοκ.
Μια αντιφατική κατάσταση
Ανάμεσα στα σχόλια και τις συζητήσεις που γίνονται αυτές τις ημέρες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και όχι μόνο, για τη σειρά του Σεφερλή, αναπόφευκτα γίνεται και η σύγκριση με άλλες σειρές που φιλοξενούνται είτε στον Αντένα είτε σε άλλα κανάλια. Αναφέρεται για παράδειγμα η σειρά «Η τούρτα της μαμάς» της ΕΡΤ1, όπου ένας από τους πρωταγωνιστές είναι ένας ομοφυλόφιλος άντρας, η οποία παρουσιάζει με μεγάλο σεβασμό και ρεαλισμό τόσο τον ίδιο τον πρωταγωνιστή, όσο και το φαινόμενο της ομοφοβίας και των διακρίσεων. Επίσης γίνεται σύγκριση με τη σειρά του ΑΝΤ1 «Οι άγριες μέλισσες», στην οποία παρουσιάζονται ομοφυλοφιλικές σχέσεις μεταξύ δύο αντρών και μάλιστα στην περίοδο της χούντας, με έμφαση την καταπίεση, τον φόβο αλλά και τη βία που δέχονται.
Έτσι, γεννιέται το ερώτημα, πώς γίνεται την ίδια χρονική περίοδο, το ίδιο κανάλι, να επιλέγει να προβάλει «τη μέρα και τη νύχτα» σε επίπεδο στερεοτυπικών αντιλήψεων;
Η πραγματικότητα είναι πως τα τελευταία χρόνια που υπάρχει άνοδος στη συνείδηση της κοινωνίας για τη θέση της γυναίκας και των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, μία σειρά από εκπομπές και σειρές έχουν κάνει «στροφή» στο πως παρουσιάζουν τα αντίστοιχα θέματα. Αυτή η ποιοτική αλλαγή συνέβη γιατί όλα τα προηγούμενα χρόνια υπήρχαν φωνές που αγανακτούσαν με φαινόμενα τύπου Σεφερλή, επειδή διεκδικούσαν να μην «κόβονται» φιλιά ανάμεσα σε ομοφυλόφιλους άντρες, να μην τρώει μία σειρά πρόστιμο από το ΕΣΡ για τον ίδιο λόγο, να μην γίνεται πλάκα στη ζωντανή εκπομπή του Λιάγκα με αφορμή ένα περιστατικό σεξουαλικής παρενόχλησης κλπ, κλπ.
Σαν αποτέλεσμα της ανόδου του κινήματος και της συνείδησης γύρω από αυτά τα ζητήματα, βλέπουμε όλο και περισσότερες σειρές και εκπομπές να προσαρμόζονται στο κλίμα που επικρατεί σε μεγάλα στρώματα της κοινωνίας.
Αυτό όμως, δε σημαίνει σε καμία περίπτωση πως τελειώσαμε με τον σεξισμό στην τηλεόραση, πόσο μάλλον στην πραγματική ζωή.
Την ίδια ώρα που ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας βλέπει πια καθαρά το φαινόμενο του σεξισμού και της ομοφοβίας, ένα άλλο κομμάτι διατηρεί τις στερεοτυπικές του αντιλήψεις, γελάει με σεξιστικά «αστεία», εξακολουθεί να θεωρεί τους ομοφυλόφιλους «καρικατούρες», κοκ. Σε αυτό το κοινό απευθύνεται ο Σεφερλής και κάνοντας το αυτό, αναπαράγει και διαιωνίζει αυτές τις αντιδραστικές αντιλήψεις.
Φταίνε αυτοί που γελάνε με τα «αστεία» του Σεφερλή;
Ο «εύκολος στόχος» κατά μία έννοια, είναι να στραφούμε ενάντια σε αυτό το κοινό, σε όσους δεν έχουν βγάλει ακόμα τα συμπεράσματα που έχουμε βγάλει εμείς και γεμίζουν τα θέατρα ή δίνουν διψήφια νούμερα (αν και σχετικά μικρά) στις σειρές του Σεφερλή που προβάλλονται στην τηλεόραση.
Το θέμα όμως είναι ποιος επιλέγει να αναπαράγει αυτές τις αντιλήψεις, ποιος δίνει βήμα στον Σεφερλή και κάθε «Σεφερλή» στην τηλεόραση και συνολικά στον δημόσιο λόγο; Και αυτός δεν είναι άλλος από τα ίδια τα κανάλια που όπως αναφέρθηκε, προβάλλουν ταυτόχρονα και την «άλλη άποψη».
Τελικά, ποιους εξυπηρετεί, ποιων συμφέροντα ικανοποιεί η αναπαραγωγή αυτών των αντιλήψεων;
Ο σεξισμός, η ομοφοβία και συνολικά οι διακρίσεις και ο κατακερματισμός της κοινωνίας και των εργαζόμενων στρωμάτων είναι από τους βασικούς πυλώνες του καπιταλιστικού συστήματος και είναι άμεσα συνδεδεμένα με το συντηρητισμό που καλλιεργεί το σύστημα σε όλα τα επίπεδα, τον ρόλο της Εκκλησίας, της Παιδείας, κοκ. Χωρίς αυτά το σύστημα δεν θα μπορούσε να επιβιώσει. Έτσι, ενώ οι καναλάρχες αναγκάζονται κάτω από την πίεση των κινημάτων και των πιο προχωρημένων στρωμάτων της κοινωνίας να προβάλλουν ενίοτε και πιο προοδευτικές εικόνες και ιδέες, την ίδια στιγμή δεν μπορούν παρά να αναπαράγουν και τις στερεοτυπικές αντιλήψεις γύρω από τα φύλα και τους ρόλους τους, τους σεξουαλικούς προσανατολισμούς κοκ, ειδικά όταν αυτό «πουλάει» και τους φέρνει κέρδη.
Τελικά, η επιλογή να προβληθούν σεξιστικές, ομοφοβικές, ρατσιστικές κοκ απόψεις και σειρές, δεν γίνεται για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες και «αυτού του κοινού», αλλά παίζει το ρόλο του να αυξάνει αυτό το κοινό, να εδραιώνει αυτές τις αντιλήψεις στην κοινωνία. Σε αυτά τα πλαίσια λοιπόν, δίνουν βήμα στον Σεφερλή –όπως και σε τόσους άλλους– ώστε να παίξει ακριβώς αυτόν τον ρόλο: να διατηρήσει το «παλιό», απέναντι στη νέα συνείδηση που αναπτύσσεται.
Αν θέλουμε λοιπόν να στραφούμε ενάντια στον πραγματικό αντίπαλο, αυτός δεν είναι το κοινό, είναι οι καναλάρχες και το σύστημα, που καλλιεργούν τέτοιες ιδέες και δημιουργούν τους διάφορους «κωμικούς» τύπου Σεφερλή.
Δεν γελάμε πια, τώρα αγωνιζόμαστε!
Σε αυτήν τη μάχη ανάμεσα στο παλιό και το νέο, όσοι κατέχουν τον πλούτο και τους μεγάλους πυλώνες της «ενημέρωσης» και της «ψυχαγωγίας», έχοντας πιστούς στρατιώτες όπως ο Σεφερλής για να μας βομβαρδίζουν με ό,τι πιο σάπιο είναι ικανοί να παράγουν, θα βρίσκονται πάντα απέναντί μας.
Από την άλλη πλευρά εμείς, έχουμε το ισχυρότερο όπλο για τη μάχη, τους συλλογικούς και μαζικούς αγώνες ενάντια στις διακρίσεις και τις ανισότητες. Και μέσω αυτών των αγώνων τελικά, η συνείδηση της κοινωνίας προχωράει, αμφισβητεί και αναζητά εναλλακτικές απέναντι στον Σεφερλή, τις αντιλήψεις που αναπαράγει και τελικά στο σύστημα που τις γεννά.
