Ο ποδηλάτης που χρησιμοποιεί καθημερινά τον ποδηλατόδρομο της Δωδεκανήσου στο κέντρο της Θεσσαλονίκης έχει να αντιμετωπίσει τα εξής εμπόδια:
- παρκαρισμένα αυτοκίνητα που κλείνουν την είσοδο ή την έξοδο του ποδηλατόδρομου αναγκάζοντας τον ποδηλάτη να πάρει το ποδήλατο στα χέρια
- πεζούς που περπατάνε πάνω στον ποδηλατόδρομο καθώς το σημείο μπροστά από το Αστυνομικό Τμήμα είναι κλείστο με κάγκελα και δεν υπάρχει πεζοδρόμιο
- μηχανάκια που μπαίνουν στον ποδηλατόδρομο για να κινηθούν ενάντια στο ρεύμα
- πόρτες παρκαρισμένων αυτοκινήτων που ανοίγουν απότομα καθώς ο ποδηλατόδρομος εφάπτεται του σημείου που παρκάρουν
- σφαλιάρες από κλαδιά καθώς τα δέντρα δεν κλαδεύονται σχεδόν ποτέ
- κάδους απορριμμάτων που τοποθετούνται στον ποδηλατόδρομο για να δημιουργήσουν έξτρα χώρο για πάρκινγκ
- χώματα, λάσπες και λιμνούλες νερού όταν βρέχει καθώς τα φρεάτια δεν καθαρίζονται σχεδόν ποτέ
- οδηγούς που στρίβουν χωρίς να κοιτάξουν για τον ποδηλάτη γιατί δεν υπάρχει σήμανση
Αντιμέτωπος με όλα αυτά, συνήθως προτιμάει να πηγαίνει από τον δρόμο, ανάμεσα σε νταλίκες, φορτηγά, πακετάδες και κορναρίσματα, καθώς εκεί αισθάνεται μάλλον πιο ασφαλής…
Τραγική κατάσταση
Το δίκτυο των αποκαλούμενων ποδηλατοδρόμων στη Θεσσαλονίκη θα ήταν για γέλια αν δεν ήταν για κλάματα. Μια σειρά ασύνδετων διαδρομών, χωρίς σχεδιασμό που να εξυπηρετούν στην ουσία τις ζωτικές μετακινήσεις των κατοίκων.
Το έργο αυτό κόστισε 1,5 εκατομμύρια ευρώ, ενώ οι βασικές του διαδρομές δεν είναι καν ξεχωριστοί ποδηλατόδρομοι αλλά κομμάτια των πεζοδρόμων στα οποία μπήκε απλά μια υποτυπώδης σήμανση (παραλιακή, Αριστοτέλους, Ναβαρίνου).
Τα υπόλοιπα κομμάτια χωροθετήθηκαν απ’ ότι φαίνεται με το επιστημονικό (…) σκεπτικό «ποιοι δρόμοι έχουν ένα μικρό περιθώριο να στριμώξουμε έναν ποδηλατόδρομο».
Η ποιότητα τους είναι τόσο χαμηλή που προκαλούν πολλά ατυχήματα, είτε λόγω των ελλιπών ή κατεστραμμένων υποδομών, είτε λόγω του γεγονότος ότι δεν έχουν καμία πρόβλεψη για τις διασταυρώσεις με τους δρόμους, με συνέπεια να υπάρχουν πολλά ατυχήματα με εμπλοκή μηχανοκίνητων οχημάτων .
Ο ποδηλάτης κατά συνέπεια, είναι διαρκώς σε εχθρικό περιβάλλον: στον ποδηλατόδρομο κινδυνεύει, στο δρόμο θεωρείται «παράσιτο» που καθυστερεί την κίνηση των ΙΧ, και στα ούτως ή άλλως ανεπαρκή πεζοδρόμια θεωρείται κίνδυνος από τους πεζούς που τον βλέπουν σαν όχημα.
Ποια είναι η λύση;
Από το 2010, η κρίση οδήγησε στην αύξηση της χρήσης του ποδηλάτου.
Σε σχετική έρευνα το 2012 το 3% δήλωσε ότι χρησιμοποιεί το ποδήλατο στις καθημερινές του μετακινήσεις, ενώ το ποσοστό αύξησης της χρήσης του ποδηλάτου ανέρχεται σε περίπου 30% το χρόνο. Κάθε χρόνο περίπου 200.000 νέα ποδήλατα πωλούνται στην Ελλάδα.
Αυτή η τάση θα μπορούσε να έχει πολύ θετικό αποτέλεσμα −εκτός από την προσωπική οικονομία και υγεία των ποδηλατών− και στην οικονομία συνολικότερα. Το ποδήλατο σε σχέση με το ΙΧ έχει πολύ μικρό κόστος συντήρησης, μηδενικό κόστος κίνησης, καμία επιβάρυνση του περιβάλλοντος, πράγμα το οποίο αφορά την υγεία του συνόλου του πληθυσμού.
Για να γίνει όμως αυτό, για να μαζικοποιηθεί η χρήση του ποδηλάτου όχι απλά ως μέσου αναψυχής αλλά ως μέσου μετακίνησης, δεν αρκούν οι «εναλλακτικές» κινήσεις τύπου Μπουτάρη. Ο Μπουτάρης υποτίθεται θα έφερνε μια «νέα κουλτούρα» που θα περιλάμβανε και την αύξηση της χρήσης του ποδηλάτου. Το μόνο που είδαμε ήταν έργα βιτρίνας.
Μια μέση ποδηλατική ταχύτητα σε ίσιο δρόμο μπορεί να είναι τα 15 χλμ. την ώρα. Όταν η απόσταση από τον Εύοσμο στο ύψος του περιφερειακού μέχρι το δημαρχείο της Καλαμαριάς (δηλαδή από την μία άκρη του πολεοδομικού συγκροτήματος μέχρι την άλλη) είναι 14 χλμ., μπορεί κανείς να φανταστεί πόσο πρακτική θα ήταν η καθημερινή χρήση του ποδηλάτου αν υπήρχαν οι υποδομές.
Η λύση φυσικά δεν θα βρεθεί προσθέτοντας ακόμα μια θεματική όπου θα χωριστούμε σε πεζούς εναντίον ποδηλατών ή ποδηλάτες εναντίων οδηγών. Η αλήθεια είναι ότι η Θεσσαλονίκη είναι τόσο «πηγμένη», ειδικά στο κέντρο της, που αν απλά φτιάξουμε ποδηλατοδρόμους εκεί που υπάρχουν σήμερα δρόμοι, πεζοδρόμια και πάρκινγκ, το μόνο που θα καταφέρουμε είναι να οξύνουμε το πρόβλημα αντί να το λύσουμε.
Η λύση μπορεί να προέλθει μόνο μέσα από ένα ολοκληρωμένο σύστημα μετακινήσεων, που να προωθεί την χρήση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ) και του ποδηλάτου σε βάρος της χρήσης του ΙΧ.
Μια κυβέρνηση που θέλει να λύσει το πρόβλημα των μετακινήσεων θα πρέπει να κάνει μαζικές επενδύσεις στα ΜΜΜ. Αν ο καθένας μπορούσε να πάει με γρήγορο και φτηνό τρόπο από οποιοδήποτε σημείο της πόλης στην προορισμό του, αυτό θα έριχνε πολύ την χρήση του ΙΧ, με συνέπεια να υπάρξει αποσυμφόρηση της κίνησης και απελευθέρωση χώρου που καταλαμβάνουν αυτή τη στιγμή τα παρκαρισμένα αυτοκίνητα.
Έτσι θα μπορούσε να δημιουργηθεί χώρος και για ένα ολοκληρωμένο σύστημα ποδηλατοδρόμων, το οποίο θα οδηγούσε στην ακόμα μεγαλύτερη αποσυμφόρηση του κέντρου.
Μια τέτοια επένδυση στα ΜΜΜ, από άποψη κοινωνική θα ήταν εξαιρετικά συμφέρουσα. Ποιος είναι ο λόγος που μια τέτοια πολιτική δεν εφαρμόζεται; Ό,τι έρχεται σε σύγκρουση με τα συμφέροντα των αυτοκινητοβιομηχανιών και της πετρελαϊκής βιομηχανίας. Η κυβέρνηση όπως έχουμε δει δεν είναι διατεθειμένη να κάνει τέτοιες συγκρούσεις. Το περιβαλλοντικό κίνημα και οι πολίτες της πόλης όμως έχουν πολλά να κερδίσουν από μια τέτοια σύγκρουση.
