Τέλη Μάη έδωσε η κυβέρνηση στη δημοσιότητα το νέο σχέδιο νόμου για τα πανεπιστήμια που φέρει τον ευφάνταστο τίτλο «Νέοι Ορίζοντες στα ΑΕΙ». Πρόκειται για ένα πακέτο 400 σελίδων με διατάξεις για κάθε λειτουργία των πανεπιστημίων. Στη συνέχεια έδωσε δορία περίπου 3 εβδομάδων για δημόσια διαβούλευση, η οποία ολοκληρώθηκε στις 19 Ιούνη, με στόχο να το φέρει προς ψήφιση στη Βουλή στα μέσα Ιούλη. Ο τρόπος δηλαδή με τον οποίο αντιλαμβάνεται η ΝΔ και η Ν. Κεραμέως τον διάλογο με την ακαδημαϊκή κοινότητα –φέρνοντας ένα τέτοιο νομοσχέδιο μεσούσης της εξεταστικής περιόδου– δείχνει το πόσο ενδιαφέρεται πραγματικά να την ακούσει.
Πρόκειται για έναν νόμο που προσπαθεί να εισάγει διατάξεις και μέτρα που δεν κατάφεραν να συμπεριληφθούν σε προηγούμενους αντι-εκπαιδευτικούς νόμους λόγω των αντιδράσεων ή που ενώ συμπεριλήφθηκαν δεν εφαρμόστηκαν, όπως για παράδειγμα η ανώτατη διάρκεια σπουδών. Οι «Νέοι Ορίζοντες» έχουν στόχο να αποτελέσουν ένα ακόμα μεγάλο βήμα στην κατεύθυνση τα ελληνικά πανεπιστήμια να μην θυμίζουν δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα, αλλά ιδιωτικές εταιρείες.
Διατάξεις – οδοστρωτήρας
Μερικές από τις βασικές προβληματικές διατάξεις του νομοσχεδίου είναι οι ακόλουθες:
- • Σε μια κοινωνία που φτωχοποιείται δεν υπάρχει καμία ενίσχυση της φοιτητικής μέριμνας, ούτε κάποια πρόβλεψη για την αντιμετώπιση των πραγματικών προβλημάτων των πανεπιστημίων σε υποδομές, διδακτικό προσωπικό κ.α. Αντί για ενίσχυση των υποδομών έχουμε ενίσχυση των δυνατοτήτων εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης. Την ίδια στιγμή αντί για πρόσληψη διδακτικού προσωπικού δίνεται η δυνατότητα στους φοιτητές να παρακολουθούν μαθήματα από άλλα τμήματα του πανεπιστημίου – η δυνατότητα παρακολούθησης μαθημάτων από διαφορετικά τμήματα δεν θα ήταν από μόνη της αρνητική αν δεν χρησιμοποιούνταν (όπως όλα δείχνουν ότι θα γίνει) σαν δούρειος ίππος για την διατήρηση και ένταση της υποστελέχωσης των δημόσιων ΑΕΙ από διδακτικό προσωπικό.
- • Θεσμοθετούνται δίδακτρα σε όλα τα μεταπτυχιακά, καθώς δεν θα υπάρχει πλέον κρατική χρηματοδότηση γι’ αυτά. Ακόμα, με υψηλά δίδακτρα θα λειτουργούν και ξενόγλωσσα προπτυχιακά προγράμματα για αλλοδαπούς φοιτητές, κάτι που ανοίγει πλέον την πόρτα για δίδακτρα και στα κοινά προπτυχιακά. Με την χρόνια υποχρηματοδότηση (η Ελλάδα είναι στην 18η θέση από τις 27 της ΕΕ στις δαπάνες για την Παιδεία) και την υποχρέωση των ιδρυμάτων να βρίσκουν πόρους από όπου μπορούν, το ζήτημα να εισαχθούν κάποιου είδους δίδακτρα σε όλα τα προπτυχιακά προγράμματα είναι θέμα χρόνου. Αυτό συνεπάγεται ότι μόνο οι έχοντες την οικονομική δυνατότητα θα μπορούν να σπουδάζουν.
- • Η έρευνα εμπορευματοποιείται ακόμη περισσότερο. Πέρα από την πρόβλεψη συνεργασίας εργαστηρίων με βιομηχανίες και την αγορά για συγκεκριμένους ερευνητικούς σκοπούς, αναζήτηση ιδιωτικών κονδυλίων για τη λειτουργία τους κλπ, θεσμοθετούνται τα περίφημα «βιομηχανικά διδακτορικά». Αυτό σημαίνει ότι μπορεί η διδακτορική έρευνα να γίνεται σε συνεργασία με μια βιομηχανία, η οποία θα έχει μάλιστα και έναν εκπρόσωπό της στην 3μελή συμβουλευτική επιτροπή του υποψήφιου διδάκτορα! Πρόκειται δηλαδή για την de facto κατάργηση της ανεξάρτητης επιστημονικής έρευνας και δεδομένης της υποχρηματοδότησης, τη διεξαγωγή της μόνο όταν υπηρετεί τα συμφέροντα της αγοράς.
- • Το μοντέλο διοίκησης γίνεται ακόμα πιο αυταρχικό-συγκεντρωτικό. Η Σύγκλητος πλέον θα ασχολείται μόνο με τα ακαδημαϊκά ζητήματα, ενώ για τα υπόλοιπα θα υπάρχει ένα 11μελές Συμβούλιο Διοίκησης, εκ των οποίων τα 5 μέλη θα είναι εξωπανεπιστημιακά και το οποίο θα ορίζει «Εκτελεστικό Διευθυντή» του ιδρύματος, στα πρότυπα των CEO των επιχειρήσεων!
- • Στο νομοσχέδιο υπάρχει ένα ακόμα χτύπημα για τον οργανωμένο φοιτητικό συνδικαλισμό. Πλέον οι εκλογές για την φοιτητική εκπροσώπηση στα όργανα συνδιοίκησης, όπως η Γεν. Συνέλευση Τμήματος, θα γίνεται με ενιαίο ψηφοδέλτιο καταργώντας δηλαδή τα ψηφοδέλτια των παρατάξεων και οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι θα συγκροτούν το «Συμβούλιο Φοιτητών» κάθε Ιδρύματος. Λίγο καιρό μετά τις φοιτητικές εκλογές και την ήττα της ΔΑΠ, η Ν. Κεραμέως προχωρά στην παραπέρα υποβάθμιση και αγνόηση των φοιτητικών συλλόγων, σε μια προσπάθεια να απαλλαγεί θεσμικά από τις φωνές που αντιστέκονται και το φοιτητικό κίνημα.
Και η Πανεπιστημιακή Αστυνομία θα διασφαλίσει την εφαρμογή τους (;)
Στα παραπάνω μπορούν να συμπληρωθούν και άλλα σημαντικά σημεία, όπως η προσπάθεια επαναφοράς της «Καθηγητικής Έδρας», που δίνει υπερεξουσίες στους καθηγητές ανώτατης βαθμίδας, τα περισσότερα εκ των οποίων δεν είναι εντελώς καινούργια, αλλά είτε αποτελούν κομμάτι ήδη ψηφισμένων νόμων που έχουν παραμείνει ανενεργά, είτε έχουν «ακουστεί» το τελευταίο διάστημα. Για παράδειγμα, στα τέλη του 2021 το Ίδρυμα Μποδοσάκη ένα ιδιωτικό think tank που απηχεί τις απόψεις των μεγαλοκαπιταλιστών, παρουσίασε το «Σχέδιο Δράσης για το Πανεπιστήμιο του 2030» το οποίο περιλάμβανε αρκετές από τις παραπάνω διατάξεις.
Στο ερώτημα και πως θα εφαρμοστούν όλες αυτές οι σαρωτικές αλλαγές – δεν θα υπάρχουν αντιδράσεις; η σχεδιαζόμενη είσοδος της πανεπιστημιακής αστυνομίας στα ιδρύματα, μόνο άσχετη δεν είναι. Τα γεγονότα στο ΑΠΘ με την παρουσία πάνοπλων αστυνομικών, αύρας, χρήση χημικών και ξύλου, δίνει την εικόνα για τους «Νέους Ορίζοντες» που θέλει να ανοίξει η ΝΔ για τα πανεπιστήμια.
Λογαριάζουν χωρίς τον ξενοδόχο
Πολλές κυβερνήσεις έχουν προσπαθήσει να εφαρμόσουν αντιδραστικούς νόμους και τελικά κεντρικές τους διατάξεις έμειναν στα χαρτιά, ανεφάρμοστες. Ο λόγος ήταν ένας και μοναδικός: το μαχητικό φοιτητικό και εκπαιδευτικό κίνημα. Οι φοιτητικές κινητοποιήσεις και η κοινωνική κατακραυγή είναι που έχουν αφήσει μέχρι στιγμής την πανεπιστημιακή αστυνομία εκτός ιδρυμάτων.
Ήδη μια σειρά Συγκλήτων, φοιτητικών συλλόγων, συλλόγων πανεπιστημιακών κλπ, έχουν εκδώσει ανακοινώσεις απόρριψης του νομοσχεδίου. Το ίδιο έχουν κάνει με κείμενό τους 1.000 πανεπιστημιακοί από την Ελλάδα και ακόμα 750 διεθνώς, οι οποίοι ζητούν την απόσυρσή του. Ακόμα και θεσμικοί φορείς, όπως το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (που έχει η ΝΔ την πλειοψηφία), εξέδωσαν ομόφωνες αποφάσεις ενάντια στον νόμο.
Τα παραπάνω είναι ενδεικτικά της «αποδοχής» που (δεν) έχει το νομοσχέδιο στην κοινωνία. Για να ανατραπούν τα σχέδια της κυβέρνησης για τη διάλυση των δημοσίων πανεπιστημίων, χρειάζεται ένα μαζικό και μαχητικό πανεκπαιδευτικό κίνημα. Χρειάζεται να επανέλθουν οι μαζικές και ζωντανές φοιτητικές συνελεύσεις, που θα συζητήσουν ένα σχέδιο αγώνα με κλιμακούμενες κινητοποιήσεις και δράσεις, μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Για την επιτυχία αυτού, χρειάζεται να υπάρξει μια πλατιά εκστρατεία ενημέρωσης των φοιτητών/τριών για τις συνέπειες που θα φέρει η εφαρμογή ενός τέτοιου νόμου στις σπουδές τους – κάτι το οποίο χρειάζεται τη συνεργασία των δυνάμεων της φοιτητικής Αριστεράς στην παραπάνω κατεύθυνση.
