Οι πολίτες της Κροατίας έβλεπαν τις τιμές να αυξάνονται όλο και περισσότερο και την αγοραστική τους δύναμη να μειώνεται. Αυτή η κατάσταση προκάλεσε μαζική οργή, που εκδηλώθηκε με μια σειρά μποϊκοτάζ με πολύ μεγάλη συμμετοχή. Η μαζικότητα των μποϊκοτάζ και η διάθεση για αγώνα διαρκείας ανάγκασαν τις μεγάλες αλυσίδες λιανικής πώλησης να ανακοινώσουν μειώσεις τιμών. Το «Konzum» (μεγάλη αλυσίδα super market) συγκεκριμένα, ανακοίνωσε την επένδυση ενός εκατομμυρίου ευρώ με σκοπό τη μείωση ή το «πάγωμα» των τιμών σε 250 εγχώρια προϊόντα μέχρι την 1η Ιουνίου. Η κυβέρνηση της Κροατίας επέβαλε πλαφόν στην τιμή ακόμα 40 προϊόντων, πέρα από τα 30 που είχαν ήδη.
Παρά αυτές τις ανακοινώσεις όμως, το κίνημα που έχει αναπτυχθεί δεν δείχνει καμία διάθεση υποχώρησης, αντίθετα ανακοινώνονται νέα μποϊκοτάζ διαρκείας. Επιπλέον, καθώς η ακρίβεια είναι ένα πρόβλημα που ξεπερνάει τα σύνορα της Κροατίας, η επιτυχία του κινήματος αυτού ενέπνευσε και πολίτες άλλων χωρών των Βαλκανίων να προχωρήσουν σε παρόμοιες κινήσεις. Ανάμεσά τους η Σερβία, η Σλοβενία, η Βοσνία και Ερζεγοβίνη, το Μαυροβούνιο και η Β. Μακεδονία, ενώ υπάρχουν ανακοινώσεις και σχέδια για μποϊκοτάζ σε ακόμα περισσότερες γειτονικές χώρες.
Οι τιμές στην Κροατία
Τα τελευταία τρία χρόνια οι πολίτες της Κροατίας ήρθαν αντιμέτωποι με σημαντικές αυξήσεις σε τιμές ειδών πρώτης ανάγκης. Οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν κατά 30% κατά μέσο όρο, με κάποια από αυτά να εκτοξεύονται (τα αυγά αυξήθηκαν κατά 60% και το ψωμί κατά 50%). Πολλά προϊόντα έφτασαν σε σημείο να είναι πολύ πιο φθηνά σε χώρες με μεγαλύτερα εισοδήματα, ενώ ομάδες καταναλωτών αναφέρουν το παράδειγμα ενός συγκεκριμένου σαμπουάν που στη Γερμανία στοιχίζει 1,45€ ενώ στην Κροατία 3,35€, δηλαδή 130% περισσότερο, και στην Βουλγαρία είναι 20% φθηνότερο απ’ ότι στην Κροατία. Καφές που παράγεται στην Ιταλία στοιχίζει 7,69€ στην Κροατία ενώ στην Κύπρο 3,14€. Υπάρχουν πολλά ακόμη τέτοια παραδείγματα. Μέχρι και τοπικά προϊόντα πωλούνται φθηνότερα στο εξωτερικό, όπως π.χ. ένα κροατικό μπαχαρικό που στοιχίζει 7,69€ στην Κροατία ενώ στην Σουηδία 6,35€.
Πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι η Κροατία έχει ενταχθεί στην Ευρωζώνη και έχει υιοθετήσει το ευρώ από την 1η Ιανουαρίου 2023. Υποτίθεται η ένταξη στην Ευρωζώνη έγινε με σκοπό τη βελτίωση της οικονομίας, αλλα η Κροατία είναι ακόμα ένα παράδειγμα όπου η κατάσταση έγινε χειρότερη για τους εργαζόμενους και τους φτωχούς, καθώς οι τιμές συνέχιζαν να αυξάνονται ενώ οι μισθοί όχι. Τον Ιανουάριο ο πληθωρισμός έφτασε το 5%, ο υψηλότερος στην Ευρωζώνη, όπου ο μέσος όρος είναι 2,5%. Ο μόνος κερδισμένος από το ευρώ στην Κροατία είναι οι μεγάλες ευρωπαϊκές αλυσίδες που επωφελούνται από τις αυξημένες τιμές και τους χαμηλούς μισθούς. Προφανώς κερδισμένοι είναι επίσης και οι Κροάτες καπιταλιστές που λειτουργούν είτε ως μεσάζοντες των ευρωπαϊκών κεφαλαίων είτε ως αποδέκτες των διάφορων ευρωπαϊκών «επιδοτήσεων».
Το πρώτο μποϊκοτάζ
Το πρώτο μποϊκοτάζ στην Κροατία έγινε την Παρασκευή 24/1/25 με πρωτοβουλία της σελίδας «Halo, inspektore» (μετ.: Γεια σας, κύριε Επιθεωρητή) στο facebook* αλλά υποστηρίχθηκε και από οργανώσεις προστασίας των καταναλωτών, συνδικάτα και κάποια πολιτικά κόμματα. Το μποϊκοτάζ ήταν ολικό και αφορούσε όχι μόνο το λιανεμπόριο αλλά και όλες τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, τις συναλλαγές με τις τράπεζες, τις πληρωμές λογαριασμών στις τηλεφωνικές εταιρείες, τις συναλλαγές στις καφετέριες, κτλ. Την ημέρα του μποϊκοτάζ κυκλοφόρησαν φωτογραφίες και βίντεο από μεγάλα super market που ήταν άδεια ή σχεδόνα άδεια, όμως η μεγάλη συμμετοχή αποδείχθηκε και από τα νούμερα που δημοσίευσε υπηρεσία του Υπουργείου Οικονομικών. Οι αποδείξεις που κόπηκαν ήταν 29% λιγότερες σε σύγκριση με την προηγούμενη Παρασκευή και η συνολική τους αξία ήταν 36% μικρότερη. Συγκεκριμένα στο λιανικό εμπόριο η συνολική αξία ήταν 53% μικρότερη.
Παρά τη μαζική συμμετοχή, ο εκπρόσωπος των αλυσίδων λιανικής στην κροατική Ένωση Εργοδοτών, Mirko Budimir (Μίρκο Μπουντίμιρ) την επόμενη μέρα δήλωσε «Θα συνεχίσουμε όπως πριν (…)» και «αυτό το “αποκαλούμενο” μποϊκοτάζ δεν θα αλλάξει τίποτα». Επιπλέον, κάποιοι οικονομικοί αναλυτές δήλωσαν ότι το μποϊκοτάζ δεν θα αλλάξει τίποτα στα κέρδη των επιχειρήσεων, καθώς οι καταναλωτές θα αγοράσουν περισσότερα την προηγούμενη ή την επόμενη μέρα του μποϊκοτάζ και το ισοζύγιο θα μείνει ίδιο. Τα αποτελέσματα όμως κάποιων ερευνών διαψεύδουν αυτούς τους αναλυτές, καθώς κοιτώντας τα νούμερα ολόκληρης της εβδομάδας τα έσοδα των επιχειρήσεων ήταν μειωμένα κατά 44 εκατομμύρια και 183 χιλιάδες ευρώ! Ποσό που αντιστοιχεί στο 1% των συνολικών ετήσιων εσόδων των 5 μεγαλύτερων αλυσίδων λιανικής!
Η συνέχεια
Ο αγώνας αυτός στην Κροατία ξεκίνησε από την πρώτη στιγμή με σκοπό να έχει διάρκεια. Το πρώτο ολικό μποϊκοτάζ στις 24/1 ήταν μόνο η αρχή, καθώς σχεδιάζεται να επαναλαμβάνεται κάθε βδομάδα. Στο σχεδιασμό αυτό συμμετείχε με συζητήσεις και ηλεκτρονικές ψηφοφορίες απλός κόσμος. Έτσι πραγματοποιήθηκαν άλλα δύο,στις 31/1 και στις 7/2, ημέρες κατά τις οποίες επίσης κυκλοφόρησαν φωτογραφίες και βίντεο με άδεια καταστήματα. Επιπλέον, από τις 30/1 μέχρι τις 5/2 έγινε εβδομαδιαίο μποϊκοτάζ σε τρεις μεγάλες αλυσίδες (Lidl, Eurospin και DM) και σε τρεις ομάδες προϊόντων (coca-cola και άλλα ανθρακούχα ποτά, εμφιαλωμένα νερά και απορρυπαντικά). Προγραμματίζεται επίσης ένα εβδομαδιαίο μποϊκοτάζ από 8/2 μέχρι 14/2 στην αλυσίδα «Konzum». Στα μποϊκοτάζ φαίνεται να είναι σημαντική η συμμετοχή, καθώς μετά από δύο εβδομάδες είχαν κοπεί ένα εκατομμύριο αποδείξεις λιγότερες αξίας 80.155.250€.
Σχόλια
Ο λαός της Κροατίας φαίνεται να συνηδητοποιεί ότι μονοήμερα μποϊκοτάζ δεν είναι αρκετά ως μέτρο πίεσης και ότι χρειάζεται αγώνας διαρκείας, γι’ αυτό και στηρίζουν και τα εβδομαδιαία μποϊκοτάζ!
Παρόλο που διάφορες εταιρείες ανακοίνωσαν μειώσεις τιμών, αυτό δεν ικανοποίησε τον κόσμο. Για παράδειγμα, το «Konzum» ανακοίνωσε την επένδυση ενός εκατομμυρίου ευρώ για να μειώσει ή να παγώσει τις τιμές, αλλά μια από τις πρώτες εταιρείες στις οποίες έγινε εβδομαδιαίο μποϊκοτάζ ήταν το «Konzum».
Ο υπουργός οικονομικών και ο πρωθυπουργός κάτω από την πίεση έκαναν δηλώσεις ότι «στηρίζουν τα μποϊκοτάζ» και επέβαλαν επιπλέον πλαφόν στις τιμές, αλλά πολύς κόσμος τους κατηγορεί για υποκρισία, καθώς ευθύνονται εξίσου για την επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου, επιβάλλοντας πολιτικές λιτότητας, μισθούς πείνας και υψηλούς φόρους.
Οι μεγάλες εταιρείες χρησιμοποιούν δικαιολογίες, όπως ο covid, οι πόλεμοι, κλπ για να αυξάνουν τις τιμές, αλλά τα κέρδη τους παρουσιάζουν συνεχώς άνοδο. Αντίθετα οι εργαζόμενοι βλέπουν τους μισθούς τους να πέφτουν και την αγοραστική τους δύναμη να μειώνεται όλο και περισσότερο. Δεδομένου όμως ότι αυτοί είναι που κάνουν τα γρανάζια να γυρνούν, ότι αυτοί παράγουν και καταναλώνουν τα προϊόντα, μπορούν με την οργανωμένη δράση τους να πετύχουν σημαντικές νίκες. Τα πρόσφατα μποϋκοτάζ αποδεικνύουν αυτή την δύναμη. Η μεταφορά της μάχης σε επίπεδο εργασιακών χώρων, με αιτήματα για την αύξηση των μισθών, θα μπορούσε να πετύχει ακόμα περισσότερα.
