Tο περασμένο καλοκαίρι, η Σουηδή 16χρονη μαθήτρια Γκρέτα Τούνμπεργκ, με αφορμή τον πρωτοφανή καύσωνα στην πατρίδα της και τις τεράστιες δασικές πυρκαγιές, σταμάτησε να πηγαίνει κάθε Παρασκευή στο σχολείο για να διαδηλώνει έξω από την βουλή στην Στοκχόλμη. Η Γκρέτα με την επιμονή και τον ριζοσπαστικό της λόγο ξεσήκωσε ένα τεράστιο διεθνές μαθητικό κίνημα ενάντια στην κλιματική αλλαγή.
Όταν κλήθηκε να μιλήσει στην Διεθνή Διάσκεψη για το Κλίμα του ΟΗΕ τον περασμένο Δεκέμβρη είπε μεταξύ άλλων:
«Ο πολιτισμός μας θυσιάζεται για να μπορεί ένας πολύ μικρός αριθμός ανθρώπων να συνεχίζει να βγάζει τεράστιες ποσότητες χρημάτων»
«Δεν υπάρχει ελπίδα όσο επικεντρώνεστε σε αυτό που [θεωρείτε] πολιτικά δυνατό αντί γι’ αυτό που πρέπει να γίνει»
«Κι αν δεν μπορούν να βρεθούν λύσεις στα πλαίσια του συστήματος, ίσως πρέπει να αλλάξουμε το σύστημα»
«Δεν ήρθαμε εδώ για να παρακαλέσουμε τους ηγέτες του κόσμου να νιαστούν. Μας έχετε αγνοήσει στο παρελθόν και θα μας αγνοήσετε ξανά. Ήρθαμε για να σας πούμε ότι η αλλαγή έρχεται. Είτε σας αρέσει, είτε όχι. Η πραγματική δύναμη ανήκει στους λαούς.»
Τις κινητοποιήσεις στη Σουηδία ακολούθησαν οι μαζικές διαδηλώσεις των Αυστραλών μαθητών. Από τον Νοέμβρη μέχρι σήμερα χιλιάδες μαθητές σε διάφορες πόλεις της Αυστραλίας ξεκίνησαν να κάνουν αποχή μια φορά την εβδομάδα από το σχολείο για να διαδηλώνουν ενάντια στην κλιματική αλλαγή. Σύντομα ακολούθησαν μαθητές και οι φοιτητές στην Ελβετία, την Φιλανδία, την Γερμανία, το Βέλγιο, την Αγγλία, τον Καναδά και αλλού.
Στην Ελβετία οι διαδηλώσεις ξεκίνησαν τον περασμένο Δεκέμβριο με 1.000 μαθητές να διαδηλώνουν στη Βέρνη και μερικές εκατοντάδες σε άλλες πόλεις. Στις 18 Γενάρη όμως οι μαθητές που συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις ενάντια στην κλιματική αλλαγή ήταν πάνω από 12.000 (8.000 στη Λωζάνη, 4.000 στη Γενέβη κλπ).
Στη Γερμανία κάθε Παρασκευή οργανώνονται διαδηλώσεις δεκάδων χιλιάδων μαθητών σε περισσότερες από 50 πόλεις! Στο Βέλγιο οι μαθητές που ξεκίνησαν να διαδηλώνουν ενάντια στην κλιματική αλλαγή στις 10 Γενάρη ήταν μερικές εκατοντάδες. Λίγες βδομάδες αργότερα, στις 27 Γενάρη οι μαθητές που έκαναν αποχή για να συμμετέχουν στην πορεία ήταν 70.000, ενώ μαζί τους, αυτή τη φορά, κατέβηκαν εκπαιδευτικοί, γονείς, παππούδες και γιαγιάδες.
Οι μαθητές που διαδηλώνουν κάθε Παρασκευή ενάντια στην κλιματική αλλαγή πάνε τώρα ένα βήμα παραπέρα και καλούν στις 15 Μάρτη σε παγκόσμια αποχή – απεργία από τα σχολεία και τις σχολές και σε διαδήλωση.
Η γενιά της κλιματικής αλλαγής
Ο Κλάους Χούρελμαν, ερευνητής θεμάτων νεολαίας του Hertie School of Governance, στο Βερολίνο σημειώνει πως σήμερα στη Γερμανία οι νέοι έχουν μεγαλύτερη πολιτική και οικολογική συνείδηση απ΄ ότι στο παρελθόν.
«Σήμερα οι 20χρονοι έχουν μεγαλύτερη πολιτική συνείδηση από τους άνω των 20 ετών.»
«Ακόμη μεγαλύτερη είναι η οικολογική τους συνείδηση.»
Συμπληρώνει επίσης ότι το ενδιαφέρον τους για το περιβάλλον αφορά σχεδόν όλες τις πτυχές: από την πλαστική ρύπανση των ωκεανών, την εξαφάνιση εντόμων ως συνέπεια της βιομηχανοποιημένης γεωργίας, μέχρι την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Αυτά δεν είναι τα χαρακτηριστικά μόνο των νέων της Γερμανίας, αλλά όπως δείχνουν οι κινητοποιήσεις ενάντια στην κλιματική αλλαγή, είναι σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό χαρακτηριστικά των νέων διεθνώς, οι οποίοι έχουν γεννηθεί με την κλιματική αλλαγή να αρχίζει να λαμβάνει τρομακτικές διαστάσεις. Καύσωνες και ξηρασίες, πλημμύρες και όλο και πιο συχνοί τυφώνες, μεγα-φωτιές στα δάση, μείωση της πανίδας του πλανήτη κατά 60% τα τελευταία 44 χρόνια, εκατομμύρια περιβαλλοντικοί πρόσφυγες αλλά και νεκροί από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Μπορεί η περιβαλλοντική κρίση να αναχαιτιστεί;
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ έχουμε μόνο 12 χρόνια για να σταματήσει η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη στον 1,5 βαθμό κελσίου και να έχουν οι επόμενες γενιές τη δυνατότητα να αγωνιστούν για την αναστροφή της κλιματικής αλλαγής. Αυτό δεν μπορεί να γίνει όμως στη βάση μιας προσωπικής στάσης ζωής όπως π.χ. «να σβήνετε το φως», «να τρώτε λιγότερο κρέας» κοκ. Όσο σωστές κι αν είναι αυτές οι προτροπές δεν μπορούν ούτε κατά διάνοια να αποτελέσουν απάντηση σήμερα στην περιβαλλοντική κρίση και ιδιαίτερα στα πλαίσια ενός συστήματος όπου το 70% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου εκπέμπεται από μόλις 100 πολυεθνικές εταιρείες.
Για να σταματήσει η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη απαιτείται άμεση και ριζική στροφή του συνόλου της βιομηχανικής παραγωγής, με εγκατάλειψη των ορυκτών καυσίμων και στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ηλιακή, αιολική, γαιοθερμική, ενέργεια των κυμάτων, κ.α.), με μελέτες και σχέδια που να ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε περιοχής, χωρίς να προκαλούνται νέες περιβαλλοντικές καταστροφές (όπως π.χ. από την τοποθέτηση αιολικών πάρκων στους μεταναστευτικούς «διαδρόμους» των πουλιών). Απαιτείται επίσης ριζική στροφή στους τρόπους μετακίνησης και πρώτα και κύρια επαρκή, πράσινα και δωρεάν δίκτυα ΜΜΜ σε όλες τις μεγάλες πόλεις, ώστε να δοθεί κίνητρο στους πολίτες να μειώσουν δραστικά τη χρήση των ΙΧ. Παράλληλα χρειάζεται ριζικός ανασχεδιασμός της γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής, με στροφή στις οικολογικές καλλιέργειες και στις κτηνοτροφικές μονάδες τοπικής κλίμακας και βασισμένες στα παραδοσιακά είδη σπόρων και κτηνοτροφικών ζώων.
Όλα αυτά όμως δεν μπορούν να γίνουν στα πλαίσια του σημερινού συστήματος. Και όπως είπε και η 16χρονη Σουηδή μαθήτρια για να σώσουμε τον πλανήτη «πρέπει να αλλάξουμε το σύστημα». Να ανατρέψουμε τον καπιταλισμό που βασίζεται στον ανταγωνισμό και τα κέρδη και να χτίσουμε μια κοινωνία σοσιαλιστική βασισμένη στην αλληλεγγύη και τις ανάγκες του συνόλου των ανθρώπων αλλά και όλων των ειδών αυτού του πλανήτη.
