Διασκευή άρθρου του Νάιτζελ Σμιθ
Σύμφωνα με το διαδικτυακό περιοδικό New Scientist, η κοινωνική ομάδα που έχει τη λιγότερη αντίληψη όσον αφορά την κλιματική αλλαγή είναι η πολιτική και επιχειρηματική ελίτ. Η συγκεκριμένη τάξη χαρακτηρίζεται από την ολοκληρωτική άρνηση να εξετάσει και να αποδεχτεί τις αδυναμίες του συστήματος. Αυτό έγινε ιδιαίτερα εμφανές κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όταν οι εκπρόσωποι του πολιτικού συστήματος έλεγαν καθημερινά ψέματα από τις τηλεοράσεις και επιπλέον ανάγκαζαν τους ειδικούς να λένε και αυτοί ψέματα. Όπως και σε όλα τα υπόλοιπα θέματα, έτσι και σε ό,τι έχει να κάνει με την προστασία του περιβάλλοντος και το μέλλον του πλανήτη, το κέρδος γι΄αυτούς είναι πάνω απ΄ όλα.
Κατά την περίοδο που οι καπιταλιστές παγκοσμίως είχαν κάποιου είδους συνεργασία υπό την ηγεμονία των ΗΠΑ, μπορούσαν κατά διαστήματα να συζητούν μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης (αν και αυτά ήταν εντελώς ανεπαρκή). Αλλά ο σκληρός ανταγωνισμός που υπάρχει σήμερα δεν αφήνει χώρο ούτε για τις στοιχειώδεις πολιτικές της επονομαζόμενης «πράσινης μετάβασης». Στην πραγματικότητα, ειδικά μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, ακόμη και τα πιο βασικά μέτρα για την προστασία του πλανήτη παίρνονται πίσω – έτσι υπάρχει επιστροφή στην παραγωγή ενέργειας με καύση άνθρακα (το πιο επιβλαβές ορυκτό καύσιμο) καθώς και στην πυρηνική ενέργεια, η οποία τώρα χαρακτηρίζεται ως «πράσινη». Αυτό δεν σημαίνει ότι θα υπάρξει πλήρης αντιστροφή των «πράσινων πολιτικών» που προωθούν κομμάτια του συστήματος, αλλά ότι αυτές θα είναι απολύτως ανεπαρκείς για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα.
Πληρώνουν ξανά οι φτωχοί και το περιβάλλον
Η κλιματική κρίση συνδέεται ταυτόχρονα με την κρίση του πληθωρισμού. Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η συνεχής δίψα για μεγαλύτερο κέρδος από την καπιταλιστική ελίτ, φορτώνει όλο και περισσότερα βάρη στους απλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Κάθε κρίση που δημιουργεί ο καπιταλισμός – είτε πρόκειται για την οικονομική κατάρρευση του 2007 / 2008, είτε για τον πόλεμο στην Ουκρανία, είτε για τη μάχη για την παγκόσμια οικονομική κυριαρχία μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας – οδηγεί σε συρρίκνωση του βιοτικού επιπέδου των ανθρώπων, την ίδια ώρα που έχει καταστροφικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.
Η Κίνα για παράδειγμα, ήταν προηγουμένως, ιδίως μετά το 2008, σχεδόν η μόνη χώρα όπου το βιοτικό επίπεδο βελτιωνόταν πραγματικά. Η εικόνα σήμερα στην Κίνα είναι αυτή της οικονομικής αβεβαιότητας, της αυξανόμενης ανεργίας και της στεγαστικής κρίσης. Η ανισότητα και η φτώχεια αυξάνονται σχεδόν παντού. Στη Σρι Λάνκα πολλοί κάτοικοι ζουν με ένα γεύμα την ημέρα. Στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουμε υψηλά επίπεδα φτώχειας και διαρκώς αυξανόμενο αριθμό ανθρώπων που εξαρτώνται από συσσίτια. Εκατομμύρια άνθρωποι δεν μπορούν να θερμάνουν τα σπίτια τους ή να θρέψουν επαρκώς τα παιδιά τους. Ένα εκατομμύριο παιδιά να ζουν πλέον σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας, ενώ σε μεγάλη κρίση βρίσκεται και το σύστημα υγείας (NHS).
Την ίδια ώρα στο μέτωπο της κλιματικής κρίσης η υποκρισία περισσεύει. Οι ετήσιες σύνοδοι του ΟΗΕ για το κλίμα (COP) δεν καταλήγουν ποτέ σε δεσμευτικά μέτρα που να μπορούν να φέρουν πραγματικά αποτελέσματα, καθώς οι μεγάλες καπιταλιστικές χώρες που συμμετέχουν στις συνόδους και οι μεγάλες πολυεθνικές ενέργειας έχουν συμφέρον τη συνέχιση της χρήσης ορυκτών καυσίμων. Ιδιαίτερα η τελευταία σύνοδος (COP 28) ήταν μια παταγώδης αποτυχία. Στην πραγματικότητα η ίδια η σύνοδος ήταν ένα φιάσκο, σαν να μην βρισκόμαστε πολύ μακριά από την επίτευξη του στόχο να μην αυξηθεί η θερμοκρασία του πλανήτη πάνω από 1,5 βαθμό Κελσίου σε σχέση με τα προ-βιομηχανικά επίπεδα. Η αλήθεια είναι ότι οι προβλέψεις του ΟΗΕ πριν από τη σύνοδο κορυφής έδειξαν ότι κατά πάσα πιθανότητα η αύξηση της θερμοκρασίας θα είναι σχεδόν διπλάσια, κοντά στους 2,9 βαθμούς.
Η ενεργειακή κρίση, που έχει ενταθεί ακόμη περισσότερο μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας, έχει οδηγήσει σε μια φρενίτιδα αναζήτησης και εξόρυξης νέων πηγών ορυκτών καυσίμων σε όλο τον κόσμο. Η χρήση του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και του άνθρακα επεκτείνεται αντί να εξαλειφθεί, ενώ οι επιστήμονες προειδοποιούσαν ότι η κατάσταση βρισκόταν σε οριακό σημείο ακόμη και πριν από τον πόλεμο, την ενεργειακή κρίση και τη μαζική στροφή προς τον άνθρακα.
Το σύστημα της καταστροφής
Ο καπιταλισμός εξαρτάται από τη διαρκή προσπάθεια «ανάπτυξης» σε βάρος του περιβάλλοντος και της πλατιάς βάσης της κοινωνίας. Την ίδια ώρα οι εκμεταλλευτές αποτελούν μια όλη και πιο μικρή σε αριθμούς ελίτ. Επιπλέον, οι δυτικές, χώρες του λεγόμενου πρώτου κόσμου επιβάλλουν στις αναπτυσσόμενες χώρες να παραμένουν σταθερά σε συνθήκες που επιτρέπουν την εκμετάλλευση της φτηνής εργασίας των κατοίκων τους, αλλά και των πρώτων υλών που διαθέτουν. Η φτώχεια και η εκμετάλλευση είναι δομικό στοιχείο του συστήματος. Κανένας από τους πολιτικούς εκπροσώπους αυτού του συστήματος δεν πρόκειται να εφαρμόσει πολιτικές που θα αποτρέψουν την κλιματική καταστροφή και την αυξανόμενη παγκόσμια ανισότητα.
Η πρόκληση για τους σοσιαλιστές / επαναστάτες, είναι να καταφέρουν να πείσουν την πλειοψηφία των ανθρώπων αυτού του κόσμου ότι μόνο η ανατροπή του συστήματος μπορεί να σώσει τον πλανήτη από την καταστροφή στην οποία τον οδηγούν.
Αν θέλουμε έναν βιώσιμο κόσμο, τόσο για τους φτωχούς και τους πεινασμένους, όσο και για το μέλλον του πλανήτη, πρέπει να παλέψουμε για:
- Ανθρώπινους μισθούς και εγγυημένο ελάχιστο εισόδημα σε κάθε χώρα, ώστε να μην αναγκάζεται κανείς να εξαρτάται για την επιβίωσή του από συσσίτια, ή να μην μπορεί να τραφεί και να ζεσταθεί επαρκώς.
- Μαζικές δημόσιες επενδύσεις στην έρευνα και την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων και της πυρηνικής ενέργειας με ανανεώσιμες πηγές, με βάση τις ενεργειακές ανάγκες, αλλά και την περιβαλλοντική ιδιαιτερότητα της κάθε περιοχής και όχι τα συμφέροντα του κάθε «πράσινου» καπιταλιστή.
- Κρατική χρηματοδότηση για την έρευνα και την εφαρμογή προγραμμάτων μόνωσης σε δημόσια κτίρια και κατοικίες, προκειμένου να τερματιστεί η ενεργειακή σπατάλη.
- Εθνικοποίηση των εταιρειών ενέργειας και ύδρευσης, κάτω από τον έλεγχο και τη διαχείριση των εργαζομένων και της κοινωνίας, με στόχο τη μετάβαση σε καθαρή, πράσινη ενέργεια και καθαρό νερό, χωρίς καμία απώλεια θέσεων εργασίας, αμοιβών ή εργασιακών δικαιωμάτων. Επιδότηση του ενεργειακού κόστους για τα φτωχότερα νοικοκυριά, ώστε όλοι να έχουν την οικονομική δυνατότητα να ζεσταθούν.
- Ένα εκτεταμένο, ασφαλές και τακτικό, προσβάσιμο σε όλους/ες, δημόσιο σύστημα συγκοινωνιών, στο πλαίσιο ενός συνολικού σχεδίου για τη μείωση της χρήσης αυτοκινήτων και της ρύπανσης που τη συνοδεύει.
- Παραγωγή βιομηχανικών προϊόντων που να είναι κατασκευασμένα για να διαρκούν. Να καταστεί παράνομη η πρακτική της κατασκευής προϊόντων που αχρηστεύονται σε μικρό χρονικό διάστημα και δεν μπορούν να επισκευαστούν.
- Χρήση της τεχνητής νοημοσύνης σε τομείς που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και όχι για την παραγωγή μηχανών που θα σπαταλούν άσκοπα τεράστιες ποσότητες ενέργειας και άλλων πόρων.
- Να πάρουμε πίσω τον πλούτο και την εξουσία από τους υπερπλούσιους! Να περάσει στα χέρια της κοινωνίας, κάτω από εργατικό έλεγχο και διαχείριση, η ιδιοκτησία όλων των επιχειρήσεων που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας, όπως οι επιχειρήσεις ενέργειας, τροφίμων, μετακινήσεων, το τραπεζικό σύστημα, κλπ.
Αυτά τα αιτήματα, ιδίως το τελευταίο, μπορεί να φαντάζουν σε κάποιους όνειρο θερινής νυκτός. Ωστόσο, σε ολόκληρο τον κόσμο, αναπτύσσονται διαρκώς κινήματα, που μπορεί να μην φτάνουν στο σημείο να αμφισβητούν ανοιχτά το σύστημα, αλλά σίγουρα διαμορφώνουν συνειδήσεις, φέρνουν πλατιά στρώματα ανθρώπων πιο κοντά στην κατανόηση του ποιος είναι υπεύθυνος για τα προβλήματά τους. Αυτά τα κινήματα συνήθως δεν καταφέρνουν να προχωρήσουν εξαιτίας της έλλειψης μιας συνειδητής ηγεσίας, αποφασισμένης να τα οδηγήσει σε ανατρεπτικά συμπεράσματα και δράση. Το σύστημα στο οποίο ζούμε δεν μπορεί να δώσει απαντήσεις στη μεγάλη απειλή της οικολογικής καταστροφής, ούτε στην πείνα και τη φτώχεια, αντίθετα, μας ωθεί ακόμη περισσότερο σε περισσότερο πόλεμο και φτώχεια.
