Του Δημήτρη Πανταζόπουλου
Τις μέρες που η κυβέρνηση Παπανδρέου θριαμβολογούσε για την υποτιθέμενη επιτυχία της συμφωνίας στην ΕΕ στις 26 και 27 Οκτώβρη, η κυβέρνηση Μπερλουσκόνι έτριζε συθέμελα μια που η γειτονική Ιταλία έμπαινε υπό καθεστώς επιτήρησης από ΔΝΤ και ΕΕ. Η συνέχεια είναι λίγο πολύ γνωστή και παρόμοια και για τις δύο χώρες. Παραίτηση του πρωθυπουργού και της κυβέρνησης και νέα κυβέρνηση «εθνικής ενότητας» κάτω από την πίεση της ΕΕ.
Η κρίση χρέους χτυπά πια τις καπιταλιστικές μητροπόλεις
Το γεγονός ότι η ιταλική οικονομία τίθεται πλέον υπό καθεστώς επιτήρησης σπέρνει τον πανικό στα επιτελεία της ΕΕ και του παγκόσμιου καπιταλισμού. Η αιτία είναι απλή: αν η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία είναι η περιφέρεια της ΕΕ και της ΟΝΕ και οικονομίες σχετικά μικρές, η Ιταλία είναι ένας κολοσσός που απειλεί άμεσα τα θεμέλια του ευρώ.
Η οικονομία της Ιταλίας είναι η 4η μεγαλύτερη στην Ευρώπη και η 8η στον κόσμο, ενώ η χώρα είναι ιδρυτικό μέλος της ΕΕ αλλά και των G8. Η οικονομία της δε αποτελεί περίπου το 19% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης (τη στιγμή που πχ η ελληνική οικονομία είναι το 2%) ενώ έχει χρέος ίσο με το 119% του ΑΕΠ της ή περίπου 1,9 τρις.
Πολύ μεγάλη για να σωθεί
Με την ανακοίνωση της επιτήρησης της ιταλικής οικονομίας ο ευρωπαϊκός καπιταλισμός βρέθηκε σε πανικό. Η δήλωση της αυστριακής υπουργού οικονομικών (8/11) ότι «η ιταλική οικονομία είναι υπερβολικά μεγάλη, ώστε η χώρα να έχει τη δυνατότητα να στηριχθεί μ’ ένα σχέδιο διάσωσης σε περίπτωση χρεωκοπίας» είναι χαρακτηριστική.
Η ευρωπαϊκή άρχουσα τάξη καταλαβαίνει ότι αν η Ιταλία χρειαστεί να δανειστεί από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) αυτά τα χρήματα δεν υπάρχουν. Αυτή τη στιγμή το EFSF διαχειρίζεται κεφάλαια ύψους 440 δις €, τα όποια σύμφωνα με την συμφωνία της 26-27ης Οκτώβρη θα αυξηθούν σε 1 τρις €. Ακόμα όμως κι αν η συμφωνία αυτή τηρηθεί στο ακέραιο δεν υπάρχουν τα χρήματα που χρειάζεται το ιταλικό χρέος που είναι μεγαλύτερο από ότι αυτό της Ελλάδας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας και της Ιρλανδίας μαζί.
Με αυτά τα δεδομένα λοιπόν δεν είναι τυχαία η συνέχεια της παραπάνω δήλωσης της αυστριακής υπουργού οικονομικών ότι «η χώρα της δεν προτίθεται να βοηθήσει την Ιταλία να αποφύγει τη χρεοκοπία και θα πορευτεί εκτός πλαισίου ευρωπαϊκής αλληλεγγύης».
Το φαινόμενο του ντόμινο
Έτσι κι αλλιώς, ευρωπαϊκός καπιταλισμός παραμένει επί ξύλου κρεμάμενος, αφού οι περιβόητες «αγορές» επιτίθενται σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ. Ουσιαστικά αυτό που βλέπουμε είναι να αυξάνεται το κόστος δανεισμού όλης της ΟΝΕ (εκτός Γερμανίας) και τα περιβόητα κέντρα αποφάσεων τόσο σε εθνικό επίπεδο (κυβερνήσεις) όσο και υπερεθνικό (ΕΕ, ΔΝΤ, G20) να μην μπορούν να κάνουν τίποτα.
Οι μόνες επιλογές που τους απομένουν είναι είτε το ευρωομόλογο που θα σημάνει όμως την ανάληψη, μέσω ΕΚΤ, των χρεών της περιφέρειας από τις πλούσιες χώρες γεγονός που είναι αδύνατο να δεχτεί η Γερμανία, είτε η επιλογή του να τυπωθεί χρήμα με ότι αυτό συνεπάγεται για την αύξηση του πληθωρισμού σε ολόκληρη την ΟΝΕ.
Κυβέρνηση «σοφών τεχνοκρατών»
Αυτές οι συνθήκες έκαναν τον Μπερλουσκόνι, που επέζησε από 53 ψήφους εμπιστοσύνης, να «φύγει νύχτα» και να δώσει τη θέση του στον εκλεκτό της ΕΕ αλλά και του ιταλικού κεφαλαίου Μάριο Μόντι.
Η νέα κυβέρνηση δεν είναι μια απλά μία κυβέρνηση «τεχνοκρατών». Είναι κυβέρνηση που αποτελείται από τους έμπιστους του ευρωπαϊκού κεφαλαίου και της Confindustria (Ιταλική Συνομοσπονδία Βιομηχάνων) αφού σε αυτή συμμετέχουν εκτός του Μόντι (πρώην επίτροπος της ΕΕ) στελέχη του τραπεζικού τομέα, τεχνοκράτες από τις επιχειρήσεις ακόμα και πρώην στέλεχος του ΝΑΤΟ.
Οι προγραμματικές δηλώσεις του Μόντι κάνουν ξεκάθαρο προς τα που θα κινηθεί η πολιτική του. Σ’ αυτές περιλαμβάνονται μια σειρά μέτρα όπως αύξηση του ΦΠΑ από το 20% στο 21%, πάγωμα των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων έως το 2014, αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης στα 67 έως το 2026 και στα 70 έως το 2050, αποκρατικοποιήσεις, ιδιωτικοποίηση επιχειρήσεων της τοπικής αυτοδιοίκησης, διευκόλυνση στην απόλυση εργαζομένων, φόρο στην πρώτη κατοικία κτλ.
Η κοινωνία σε αναβρασμό
Παράλληλα η ιταλική κοινωνία βρίσκεται σε αναβρασμό. Αυτό φάνηκε αρχικά στη μαζική συμμετοχή στην Γενική Απεργία στις 6 Σεπτέμβρη που κάλεσε η CGIL (η αριστερή και ταυτόχρονα μεγαλύτερη εργατική συνομοσπονδία). Άμεση ήταν και η αντίδρασή στην παραίτηση Μπερλουσκόνι όταν χιλιάδες διαδηλωτές την πανηγύρισαν σε όλες τις πόλεις, τραγουδώντας μάλιστα το Bella Ciao, τραγούδι σύμβολο της αντίστασης.
Τέλος οι μαζικότατες διαδηλώσεις φοιτητών και μαθητών ενάντια στο πρόγραμμα περικοπών στην εκπαίδευση στις 17 Νοέμβρη μέρα της ψήφου εμπιστοσύνης της κυβέρνησης Μόντι δείχνουν ξεκάθαρα ότι και στην Ιταλία συγκρούονται δύο κόσμοι: αυτός του κεφαλαίου που στηρίζει με όλες του τις δυνάμεις και τις πλάτες της ΕΕ την νέα κυβέρνηση και αυτός του εργατικού κινήματος που δεν αντέχει άλλη λιτότητα και που την ίδια στιγμή που χαίρεται για τη φυγή του Μπερλουσκόνι δεν είναι διατεθειμένο να ανεχθεί μια νέα κυβέρνηση με την ίδια πολιτική.
Πολιτική αστάθεια
Μπορεί η κυβέρνηση Μόντι να πήρε ευρύτατη ψήφο εμπιστοσύνης σε βουλή και γερουσία (την καταψήφισε μόνο η ακροδεξιά «Λέγκα του Βορρά») αλλά αυτό σε καμία περίπτωση δε σημαίνει ότι η χώρα μπαίνει στην περίοδο πολιτικής σταθερότητας που τόσο πολύ επιθυμεί το κεφάλαιο και η ΕΕ. Αντίθετα από τις πρώτες κιόλας μέρες οι τριγμοί είναι εμφανείς. Ο Μπερλουσκόνι δε σταματά να δηλώνει ότι συνεχίζει να διατηρεί την κοινοβουλευτική πλειοψηφία και ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να ρίξει την κυβέρνηση. Ενώ από την άλλη και το Δημοκρατικό Κόμμα δηλώνει ότι θα στηρίξει την κυβέρνηση (η θητεία της λήγει το 2013) αλλά ότι δε θα έλεγε «όχι» στο ενδεχόμενο εκλογών τις οποίες φιλοδοξεί να κερδίσει.
Αριστερό κενό
Από την άλλη η ιταλική Αριστερά βρίσκεται σε κατάσταση μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας. Η Κομ. Επανίδρυση σχεδόν διαλυμένη και εκτός βουλής πληρώνει τη συμμετοχή της στις κυβερνήσεις συνεργασίας τα προηγούμενα χρόνια αλλά η ηγεσία της δε φαίνεται να έχει βάλει μυαλό.
Χαρακτηριστικά είναι τα όσα δήλωσε ο γραμματέας του κόμματος. Π. Φερέρο σε συνέντευξη του (ΕΠΟΧΗ 14/11):
Για την πολιτική κατάσταση και τις θέσεις της Αριστεράς:
«Η Επανίδρυση προτείνει την άμεση διενέργεια εκλογών και τη δημιουργία ενός δημοκρατικού μετώπου με άξονα την κεντροαριστερά, για να κερδίσουμε τις εκλογές. Για να έχουμε μια καλύτερη πολιτική ισορροπία.»
Για τις προτάσεις εξόδου από την κρίση:
«Η Επανίδρυση αγωνίζεται για την αλλαγή της οικονομικής πολιτικής της Ευρώπης και των ευρωπαϊκών συνθηκών, με άξονα την αλλαγή της πολιτικής της ΕΚΤ, που θα πρέπει να αγοράζει απευθείας τα κρατικά ομόλογα των χωρών της Ευρωζώνης. Εάν η ΕΚΤ δεν αλλάξει την πολιτική της, εμείς υποστηρίζουμε ότι η Ιταλία δεν θα πρέπει να πληρώσει το χρέος της προς τις τράπεζες ξένων χωρών. Αυτή η στάση αποτελεί για εμάς μια μορφή διαπραγμάτευσης.»
Για την ΕΕ:
«Η αριστερά πρέπει να προτείνει και να αγωνιστεί για ένα διαφορετικό δρόμο, για μια ενιαία οικονομική, νομισματική, φορολογική και περιβαλλοντολογική πολιτική. Πρέπει να ενισχύσουμε το ρόλο της ευρωπαϊκής αριστεράς και να δουλέψουμε για την ενίσχυση της κοινωνικής αντιπαράθεσης… Μόνο με αυτόν τον τρόπο θα καταφέρουμε να πιέσουμε τις σοσιαλδημοκρατικές και άλλες δυνάμεις για να αλλάξουν πολιτική. Χρειάζονται οι αγώνες και οι προτάσεις της Αριστεράς.»
Μια νέα Αριστερά με μαχητικό πρόγραμμα για τη σοσιαλιστική προοπτική
Με αυτά τα δεδομένα είναι ανάγκη και στην Ιταλία να χτιστεί ένα μαζικό κίνημα που να ανατρέψει την πολιτική του κεφαλαίου. Για να πετύχει όμως ένα τέτοιο κίνημα χρειάζεται μια Αριστερά που να κατανοεί ότι τώρα που η Ευρωζώνη περνά τη μεγαλύτερη κρίση της ιστορία η πάλη για την ανατροπή του καπιταλισμού και για μια εναλλακτική σοσιαλιστική κοινωνία είναι μονόδρομος.
Μια τέτοια Αριστερά παλεύει να χτίσει η Controcorrente («Ενάντια στο Ρεύμα» – τμήμα της CWI στην Ιταλία). Η πρόταση της Controcorrente είναι να διαμορφωθεί μια αριστερή δύναμη σαφώς διαχωρισμένη και από την κεντροαριστερά, η αποτυχία της οποίας άνοιξε το δρόμο για την επικράτηση του Μπερλουσκόνι και την κατάρρευση της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης.
Ταυτόχρονα οι σύντροφοι συμμετέχουν ενεργά στις διεργασίες που αναπτύσσονται με πρωτοβουλία του μαχητικού συνδικάτου της FIOM (ομοσπονδία μετάλλου) για το χτίσιμο μιας νέας μαχητικής Αριστεράς με τα παραπάνω χαρακτηριστικά*
___________________
