Άρθρο της Κριστίν Τόμας
ControCorrente (CWI – αδελφή οργάνωση του «Ξ» στην Ιταλία)
Επιμέλεια Αλέξανδρος Πραντούνας
Ο Πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας, Σέρτζιο Ματαρέλα, κινήθηκε γρήγορα για να προσπαθήσει να προλάβει τυχόν αστάθεια που θα μπορούσε να προκύψει μετά την συντριπτική ήττα του πρώην πρωθυπουργού Ματέο Ρέντζι στο συνταγματικό δημοψήφισμα της 4ης Δεκεμβρίου.
Ο Πάολο Τζεντιλόνι, πρώην υπουργός Εξωτερικών, ορίστηκε ως αντικαταστάτης του Ρέντζι. Η κυβέρνηση που πρότεινε είναι, σύμφωνα με τα λόγια της ιταλικής εφημερίδας Il Fatto Quotidiano, μια «φωτοτυπία» του προηγούμενου συνασπισμού μεταξύ του Δημοκρατικού Κόμματος και ενός τμήματος της Κεντροδεξιάς, με λίγες μόνο αλλαγές στις «καρέκλες». Ο Τζεντιλόνι, τρίτος μη-εκλεγμένος πρωθυπουργός στα τελευταία 3 χρόνια, θα προεδρεύει μιας κυβέρνησης με περιορισμένη διάρκεια ζωής και μια πιθανά εύθραυστη πλειοψηφία.
Αυτή είναι μια προσωρινή κυβέρνηση για να αποφευχθούν οι άμεσες εκλογές και η οικονομική και πολιτική αβεβαιότητα που αυτές θα μπορούσαν να προκαλέσουν στην ιταλική άρχουσα τάξη. Θα μπορούσε να βρεθεί άμεσα αντιμέτωπη με το πρόβλημα του πως θα σώσει την Monte Paschi di Siena (MPS) την παλαιότερη και τρίτη σε μέγεθος τράπεζα της χώρας, η οποία αιωρείται στα πρόθυρα της κατάρρευσης, μια κατάρρευση που αν συμβεί, θα μπορούσε να προκαλέσει μια ευρύτερη τραπεζική κρίση με συνέπειες, όχι μόνο για την Ιταλία, αλλά για όλη την ΕΕ.
Ακόμη κι αν οι Βρυξέλλες και η Ρώμη είναι σε θέση να σχεδιάσουν μια βραχυπρόθεσμη λύση για τη MPS, αποφεύγοντας τα σκληρά χτυπήματα στους μικρούς επενδυτές, τα βαθύτερα προβλήματα του ιταλικού τραπεζικού συστήματος παραμένουν, με το σύνολο των μη εξυπηρετούμενων δανείων να φτάνει τα 330 δισ. ευρώ (20% του ΑΕΠ της χώρας).
Είκοσι χρόνια στασιμότητας
Αυτή η τραπεζική κρίση είναι απολύτως συνυφασμένη με τα ευρύτερα προβλήματα της ιταλικής οικονομίας που βρίσκεται σε στασιμότητα τα τελευταία 20 χρόνια, με την παραγωγικότητα της στο επίπεδο της… Αϊτής κα της Ζιμπάμπουε. 29% του πληθυσμού βρίσκεται αντιμέτωπο με τον κίνδυνο της φτώχειας. Στο Νότο αυτό το ποσοστό φτάνει το 46%.
Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι χαμηλότερο από το αντίστοιχο του 1997, ενώ σύμφωνα με το ΔΝΤ η οικονομία δε θα φτάσει το επίπεδο που είχε πριν ξεσπάσει η κρίση το 2008 μέχρι το 2025.
Αυτά τα σκληρά στοιχεία, σε συνδυασμό με την ενδημική πολιτική διαφθορά σε όλα τα επίπεδα της κυβέρνησης και των παραδοσιακών κομμάτων εξηγούν το 60% του «Όχι» στο δημοψήφισμα. Ενώ κάποιος κόσμος αναμφισβήτητα ψήφισε επί των συνταγματικών ζητημάτων που προέκυπταν (κατάργηση της εκλεγμένης Γερουσίας και αντικατάσταση της με ένα μη εκλεγμένο σώμα περιφερειακών πολιτικών με λίγη εξουσία επί της νομοθεσίας, συγκεντροποίηση εξουσιών επί των αποφάσεων που αφορούν τις υποδομές και την ενέργεια που πραγματοποιούνται σήμερα σε περιφερειακό επίπεδο) οι περισσότεροι άδραξαν την ευκαιρία για να εκφράσουν την οργή και την απογοήτευση τους ενάντια στον Ρέντζι που είχε υποσχεθεί πάρα πολλά αλλά έκανε πολύ λίγα.
Οι νέοι άνθρωποι, που αντιμετωπίζουν ένα ποσοστό ανεργίας της τάξης του 40% και ένα ζοφερό μέλλον, ψήφισαν κατά 81% «Όχι».
Οι επόμενες βουλευτικές εκλογές πρέπει να λάβουν χώρα το 2018, αλλά θα μπορούσαν να γίνουν και κάποια στιγμή μέσα στο 2017. Πρώτα ωστόσο, ο εκλογικός νόμος που έχει ήδη αλλάξει μια φορά, μόλις τον περασμένο Ιούλη, θα πρέπει να αλλάξει ξανά. Αυτό δικαιολογείται με το επιχείρημα ότι υπάρχουν πλέον δυο διαφορετικά συστήμα για την εκλογή της Γερουσίας και της Κάτω Βουλής. Στην πραγματικότητα, η άρχουσα τάξη θέλει απελπισμένα να ξεφορτωθεί την υπάρχουσα νομοθεσία, γνωστή σαν Italicum, γιατί δίνει έξτρα έδρες στο πρώτο κόμμα. Αυτή η νομοθεσία είχε αρχικά δημιουργηθεί για να οδηγήσει στην εγκαθίδρυση μιας σταθερής κυβέρνησης του Δημοκρατικού Κόμματος, όμως τώρα υπάρχει ο κίνδυνος να αποφέρει μια κυβέρνηση πλειοψηφίας του λαϊκίστικου «Κινήματος των 5 Αστέρων» του κωμικού Μπέπε Γκρίλο, το οποίο στις δημοσκοπήσεις δίνει μάχη για την πρωτιά με το Δημοκρατικό Κόμμα.
Το «Κίνημα των 5 Αστέρων»
Το «Κίνημα των 5 Αστέρων» έχει τα δικά του προβλήματα – αποχωρήσεις, διαγραφές, τοπικά σκάνδαλα και, πάνω απ’ όλα, την αδυναμία του Ράγκι, στελέχους του Κινήματος και δημάρχου της Ρώμης, να σχηματίσει ένα σταθερό συμβούλιο, πόσο μάλλον να λύσει τα προβλήματα των απαρχαιωμένων τοπικών υπηρεσιών και υποδομών.
Όμως το «Κίνημα των 5 Αστέρων» είναι ακόμα ένα σημαντικό εκλογικό όχημα διαμαρτυρίας για την διοχέτευση της κοινωνικής δυσαρέσκειας τόσο από αριστερά, όσο και από δεξιά.
Η αλλαγή του εκλογικού νόμου δε θα είναι μια απλή διαδικασία και το ενδεχόμενο σχηματισμού κυβέρνησης από το «Κίνημα των 5 Αστέρων» δεν μπορεί να αποκλειστεί.
Θα πρόκειται βέβαια για μια αναξιόπιστη και ασταθή κυβέρνηση για την άρχουσα τάξη, ενώ δε θα έχει τις πολιτικές που χρειάζονται για να λύσει τα βαθιά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι, η νεολαία και τμήματα της φτωχοποιημένης μεσαίας τάξης.
Στην πραγματικότητα, τόσο η άρχουσα τάξη όσο και οι εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν μια σοβαρή κρίση πολιτικής εκπροσώπησης.
Δεν είναι καθαρός ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο αυτή η κρίση θα εκφραστεί την επόμενη περίοδο. Σ’ αυτή την αβέβαιη και ασταθή κατάσταση, κόμματα μπορούν να εμφανιστούν ξαφνικά στο προσκήνιο και να εξαφανιστούν το ίδιο γρήγορα.
Το επίπεδο των εργατικών και κοινωνικών αγώνων είναι ακόμη σε ένα ιστορικά χαμηλό επίπεδο. Το συνδικάτο των εργατών μετάλλου, η FIOM, μέχρι πρόσφατα το τελευταίο προπύργιο ενάντια στις επιθέσεις της κυβέρνησης και της εργοδοσία, έχει χτυπηθεί σκληρά από την απώλεια θέσεων εργασίας στον τομέα της μεταποίησης – 25% της βιομηχανικής παραγωγής έχει χαθεί από το 2008!
Μαζί με τα άλλα σημαντικά συνδικάτα του κλάδου, η FIOM μόλις υπόγραψε μια συμφωνία με τους εργοδότες που καταπατά τις «κόκκινες γραμμές» όσον αφορά τους μισθούς, καθώς και συλλογικές συμβάσεις εργασίας ενάντια στις οποίες μέχρι πρόσφατα αντιστεκόταν.
Οι απεργίες που έχουν λάβει χώρα είναι κυρίως σε τοπικό επίπεδο και σε κλάδους επισφαλείς και μέχρι πρόσφατα ανοργάνωτους, όπως οι μετανάστες εργαζόμενοι στον τομέα του εφοδιασμού και οι εργαζόμενοι στα delivery (Foodora). Από την άλλη όμως, αυτοί είναι οιωνοί σημαντικών μελλοντικών αγώνων στα νέα στρώματα των εργαζομένων.
Βραχυπρόθεσμα μέτρα μπορεί βιαστικά να εφαρμοστούν για να δώσουν την ψευδαίσθηση της σταθερότητας και προσωρινά να αποκρούσουν την πολιτική και οικονομική κατάρρευση. Παρ’ όλα αυτά, τα υπάρχοντα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα είναι τόσο οξεία στην Ιταλία, που μια κρίση με επιπτώσεις για το σύνολο της ΕΕ δεν θα μπορεί να αποφευχθεί επ’ αόριστο.
Σχετικά άρθρα
- Το ιταλικό δημοψήφισμα – σε συνθήκες έντασης της ταξικής πάλης
- Ιταλία: μαζική συμμετοχή στη γενική απεργία – οργή ενάντια στην κυβέρνηση του Δημοκρατικού Κόμματος
- Ματέο Ρέντσι – Ένα (ακόμα) golden boy της άρχουσας τάξης στην Ιταλία
- Ιταλία: Δυναμικές απεργιακές κινητοποιήσεις στην Γένοβα – εξάπλωση και στην Φλωρεντία
- Ιταλία: το φαινόμενο «Γκρίλο» – ριζοσπαστισμός και αντιφάσεις με την Αριστερά απούσα
- Ιταλία: κάθε μέρα 615 περνούν το κατώφλι της φτώχειας!
