Η κυβέρνηση της ΝΔ δεν σταματάει να μας αφήνει άφωνους και να μας εξοργίζει, καθώς επιχείρησε να φέρει «τρομονόμο» για την τέχνη, σε μια προσπάθεια φίμωσης αλλά και ποινικοποίησης των καλλιτεχνών. Κατέβασε αιφνιδιαστικά προς ψήφιση νομοσχέδιο που ενσωματώνει σχετική οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στηρίζεται παράλληλα στο νέο Ποινικό Κωδικό που είχε περάσει επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.
Το αρχικό άρθρο 8 του νομοσχεδίου «έκρυβε» ανάμεσα στις απαγορεύσεις ανάρτησης ρατσιστικού, ξενοφοβικού, ομοφοβικού κλπ περιεχομένου την απαγόρευση πολιτικού, ταξικού και επαναστατικού περιεχομένου. Η δε σύνδεσή του με τον τρομονόμο σήμαινε ότι οι δημιουργοί κινδύνευαν με σοβαρές ποινές φυλάκισης, όπως συμβαίνει ήδη σε άλλες χώρες της Ευρώπης!
Με τη δημοσιοποίηση αυτού του νομοσχεδίου δημιουργήθηκε αυτόματα ένα κύμα αντιδράσεων όχι μόνο από τον κόσμο της τέχνης, αλλά συνολικά από την κοινωνία, με πιο σημαντική τις παγκαλλιτεχνικές κινητοποιήσεις που οργάνωσαν σωματεία από το χώρο του Πολιτισμού την Πέμπτη 11 Φλεβάρη σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και αλλού, αναγκάζοντάς την κυβέρνηση να προχωρήσει σε τροποποιήσεις.
Οι υποσχέσεις του υφυπουργού παρά τω πρωθυπουργώ, Θεόδωρου Λιβάνιου σχετικά με τροποποιήσεις στο επίμαχο άρθρο «προς αποφυγή παρανοήσεων» και η δήλωση ότι οι όποιες ποινές δεν θα αφορούν τους δημιουργούς αλλά τις εταιρείες-παρόχους είναι αποτέλεσμα της γενικής κατακραυγής. Αυτό που μένει βέβαια είναι να δούμε την τελική διαμόρφωση του συγκεκριμένου άρθρου.
Ανεξάρτητα από τις υποσχέσεις για τροποποιήσεις, το αρχικό άρθρο 8, στο οποίο αναφερόμαστε παρακάτω, αποκαλύπτει τον άκρατο αυταρχισμό της κυβέρνησης που μετά τον νόμο ποινικοποίησης των διαδηλώσεων, μετά το νομοσχέδιο που βάζει την αστυνομία και κάμερες μέσα στα πανεπιστήμια πετώντας παράλληλα την υπόλοιπη κοινωνία έξω, μετά την κατάργηση του ασύλου κ.α. προσπάθησε να ρίξει σκοτάδι ακόμα και στην τέχνη.
Η εφαρμογή της θεωρίας των δυο άκρων στην τέχνη
Συγκεκριμένα, το αρχικό άρθρο 8 του νομοσχεδίου ανέφερε τα εξής:
1. Οι υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων δεν πρέπει:
α) να εμπεριέχουν υποκίνηση σε βία ή μίσος εναντίον ομάδας ανθρώπων ή μέλους ομάδας, ιδίως λόγω φύλου, φυλής, χρώματος, εθνοτικής καταγωγής, ιθαγένειας ή κοινωνικής προέλευσης, γενετικών χαρακτηριστικών, γλώσσας, θρησκείας ή πεποιθήσεων, πολιτικών φρονημάτων ή κάθε άλλης γνώμης, ιδιότητας μέλους εθνικής μειονότητας, περιουσίας, γέννησης, αναπηρίας, ηλικίας ή σεξουαλικού προσανατολισμού,
β) να εμπεριέχουν δημόσια πρόκληση σε τέλεση τρομοκρατικού εγκλήματος (άρθρο 187Α ΠΚ).
Τι βλέπουμε λοιπόν στο συγκεκριμένο άρθρο;
Από τη μια βάζει φρένο σε ρατσιστικές, σεξιστικές και ομοφοβικές αναφορές –κάτι που θα έπρεπε να είναι αυτονόητο και δεδομένο– ενώ από την άλλη βάζει στο στόχαστρο οτιδήποτε μπορεί να θεωρηθεί ανατρεπτικό. Με άλλα λόγια η κυβέρνηση παίζει το χαρτί των δυο άκρων. Πρόκειται για ένα χαρτί που οι κυβερνώντες και τα ΜΜΕ που τους στηρίζουν πετάνε στο τραπέζι όποτε βρουν την πρώτη ευκαιρία.
Γνωρίζουμε βέβαια πολύ καλά ότι αυτή η θεωρία των δυο άκρων στρέφεται αποκλειστικά κατά των οργανωμένων δυνάμεων της Αριστεράς, των σωματείων, των κοινωνικών και περιβαλλοντικών κινημάτων και συνολικά των εργαζομένων και της νεολαίας που βγαίνουν στον δρόμο της διεκδίκησης με αποφασιστικό και μαχητικό τρόπο. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι η επέτειος των Ιμίων όπου η αστυνομία απαγόρευσε και διέλυσε την αντιφασιστική-αντιπολεμική συγκέντρωση αλλά επέτρεψε να πραγματοποιηθεί η συγκέντρωση της Χρυσής Αυγής.
Συνεπώς, εύκολα μπορεί κανείς να συμπεράνει ότι οι δημιουργοί που θα μπορούσαν να βρεθούν αντιμέτωποι με ποινές, είναι οι στρατευμένοι καλλιτέχνες που στέκονται στο πλευρό της κοινωνίας και εκφράζουν τις ανησυχίες της, την οργή της κλπ.
Παράλληλα όμως, αξίζει να σταθούμε και στη γενικόλογη διατύπωση του νόμου πράγμα που επί της ουσίας θα έδινε τη δυνατότητα στο κράτος να μεταφράσει, και εν συνεχεία να αποφασίσει όπως το βολεύει, για το ποιο καλλιτεχνικό έργο δήθεν υποκινεί τη βία και την «τρομοκρατία».
Γιατί προσπάθησαν να ποινικοποιήσουν την τέχνη;
Διακαής πόθος της κυβέρνησης δεν ήταν μόνο να περιορίσει την ελευθερία της έκφρασης –που από μόνο του αποτελεί ένα σοβαρότατο ζήτημα– αλλά να το πάει κι ένα βήμα παρακάτω ποινικοποιώντας την ίδια την τέχνη και απειλώντας άμεσα τους δημιουργούς.
Διανύουμε μια περίοδο όπου τα δημοκρατικά δικαιώματα και οι ελευθερίες δέχονται μια τεράστια επίθεση από την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Μέσα στην πανδημία, όπου η κινητοποίηση και οι δυνατότητες αντίδρασης του κόσμου είναι περιορισμένες η κυβέρνηση περνά μια σειρά μέτρα, όπως το νομοσχέδιο Κεραμέως, τον νόμο για τον περιορισμό και την ποινικοποίηση των διαδηλώσεων, το νέο εργασιακό νομοσχέδιο που νομιμοποιεί τις απλήρωτες υπερωρίες και καταργεί επί της ουσίας το 8ωρο, απαλλάσσει τους μεγάλους φοροκλέφτες του Δημοσίου κ.ά. Επίσης με πρόσχημα την προστασία της δημόσιας υγείας καταργεί κάθε λίγο βασικά δημοκρατικά δικαιώματα, όπως το δικαίωμα της συνάθροισης και εξαπολύει σκληρή καταστολή ενάντια σ’ όποιες/ους τολμούν να αμφισβητήσουν αυτή την πολιτική στους δρόμους.
Είναι αυτά τα πολιτικοκοινωνικά ζητήματα που τροφοδοτούν σε μεγάλο βαθμό τους κοινωνικά ευαίσθητους καλλιτέχνες προκειμένου να τα αναδείξουν και σε πολλές περιπτώσεις να αποκαλύψουν μέσα από το έργο τους τη σαπίλα του συστήματος. Η φίμωση των καλλιτεχνών δεν θα μπορούσε να λείπει από ένα σχέδιο δραστικού περιορισμού των δικαιωμάτων και των ελευθεριών της κοινωνίας. Παράλληλα η κυβέρνηση αντιλαμβάνεται ότι όσο αυξάνονται οι αντιστάσεις απέναντι στις αντιλαϊκές πολιτικές που εφαρμόζει, τόσο θα αυξάνονται και οι φωνές αντίστασης μέσα στο χώρο της τέχνης, η οποία μπορεί να τροφοδοτεί το κίνημα και αντίστροφα.
Τα διεθνή παραδείγματα
Παρότι ο Θ. Λιβάνιος προσπάθησε να πει ότι οι δημιουργοί δεν ήταν ποτέ στο στόχαστρο της κυβέρνησης, τον διαψεύδουν τα διεθνή παραδείγματα από την εφαρμογή αντίστοιχων νόμων σε άλλες χώρες της ΕΕ
Όπως αναφέρει και στην ανακοίνωσή του ο Πανελλήνιος Μουσικός Σύλλογος,
«Στην Ισπανία με βάση αντίστοιχη νομοθεσία, έχουν γίνει 76 διώξεις (πολλές από αυτές αφορούν καλλιτέχνες). Σε αρκετούς έχουν αποδοθεί ποινές φυλάκισης. Στίχοι τραγουδιού που λένε «Δεν θα καταφέρουν να με λυγίσουν» απέναντι στις ειδικές δυνάμεις, θεωρούνται έως και “ωραιοποίηση της τρομοκρατίας”!!
Στη Γερμανία από το 2019 και έπειτα, μουσικοί, συγγραφείς, εικαστικοί, ακαδημαϊκοί έχουν διωχθεί με βάση τον τρομονόμο, γιατί μέσα από το έργο τους κάνουν κριτική ενάντια στην πολιτική του Ισραήλ απέναντι στους Παλαιστίνιους!!»
Συνεχίζουμε τον αγώνα
Όπως είπαμε παραπάνω, ο Θ. Λιβάνιος αναγκάστηκε να προχωρήσει σε τροποποιήσεις του άρθρου 8 αφαιρώντας από τις απαγορεύσεις την αναφορά στα «πολιτικά φρονήματα ή κάθε άλλη γνώμη» και την «περιουσία». Αφαίρεσε επίσης ολόκληρη τη δεύτερη παράγραφο που αναφερόταν σε «δημόσια πρόκληση σε τέλεση τρομοκρατικού εγκλήματος». Ωστόσο, το νομοσχέδιο παραμένει ακόμα γενικόλογο, συνεχίζοντας να κρύβει κινδύνους διώξεων για τους στρατευμένους και κινηματικούς καλλιτέχνες, ενώ μένει να δούμε ποιες θα είναι και οι τροποποιήσεις στο άρθρο 32.
Τα άμεσα αντανακλαστικά των εργαζομένων στο χώρο των τεχνών και οι μαζικές (για τα δεδομένα του χώρου, του χρόνου και των συνθηκών πανδημίας) κινητοποιήσεις της Πέμπτης 11 Φλεβάρη αποτέλεσαν μια πρώτη απάντηση απέναντι στα σχέδια της κυβέρνησης.
Αυτό που θα προστατεύσει την τέχνη και τους δημιουργούς της είναι η συνέχιση αυτού του αγώνα και οι ενωτικοί αγώνες συνολικά που δεν θα αφήνουν κανένα περιθώριο στις κυβερνήσεις να επιτίθονται στην ελευθερία του λόγου και στα δημοκρατικά μας δικαιώματα και ο συνολικός αγώνας ενάντια στην κυβέρνηση της ΝΔ που προσπαθεί να περιορίσει τις ελευθερίες και τα δικαιώματα μας, γυρίζοντάς μας πίσω σε σκοτεινές εποχές.
