Συνέντευξη με τον Ιάσονα Αποστολάκη, μέλος του Γενικού Συμβουλίου του Συλλόγου Eργαζομένων της Αγροτικής Τράπεζας (ΑΤΕ)
Ερ: Για την κυβέρνηση φαίνεται πως το επόμενο μεγάλο μέτωπο είναι αυτό των τραπεζών και των τραπεζοϋπαλλήλων. Ποια είναι τα μέτρα της κυβέρνησης και τι σκοπεύει να κάνει σε αυτό τον τομέα;
Απ: Kατ’ αρχήν με την τακτική του διαίρει και βασίλευε ξέρουμε ότι η κυβέρνηση δεν επιτίθεται ταυτόχρονα σε όλους τους κλάδους, αλλά για να μπορέσει να τους αντιμετωπίσει καλύτερα τους λασπολογεί. Το είδαμε στον ΟΣΕ, τη ΔΕΗ και τώρα σειρά παίρνουν οι τραπεζοϋπάλληλοι. Ακριβώς το τι θα προβλέπει το νομοσχέδιο για τις τράπεζες θα το μάθουμε σε λίγες μέρες, αλλά η πρόθεση τους είναι να μειώσουν κατά δραματικό τρόπο το μισθολογικό κόστος των τραπεζών. Οι τράπεζες, δεν είναι μια βαριά βιομηχανία, δηλαδή τα έξοδα τους είναι τα πάγια και το μισθολογικό τους κόστος. Η κυβέρνηση στο Μνημόνιο 4, δεσμεύεται να παράσχει όλα τα νομοθετικά εργαλεία ώστε να μπορέσουν οι τράπεζες να μειώσουν το μισθολογικό τους κόστος και να προωθήσουν την ευελιξία στην αγορά εργασίας. Κατόπιν τούτου θα παρέχει τη δυνατότητα στις τράπεζες, να αλλάξουν το μισθολογικό καθεστώς των τραπεζοϋπαλλήλων και να το μετατρέψουν σε καθεστώς εμποροϋπαλλήλων.
Ως τώρα ξέρουμε ότι οι τραπεζοϋπάλληλοι είναι υπάλληλοι ιδιωτικού δικαίου, και οι συμβάσεις τους είναι αρκετά «σκληρές» με μια έννοια υπέρ του εργαζόμενου. Όταν λέω σκληρές υπέρ του εργαζομένου, εννοώ πως ο πρωτοδιοριζόμενος χωρίς πτυχίο, παίρνει πάντα πάνω από την Εθνική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΕΣΣΕ), γιατί αυτό προβλέπει η κλαδική μας σύμβαση, δηλαδή γύρω στα 950 ευρώ μεικτά. Αν αυτός ο νόμος αλλάξει θα κοπούν και πολλά από τα επιδόματα που αναφέρονται στην κλαδική σύμβαση των τραπεζοϋπαλλήλων, τα επιδόματα ταμείου, επιδόματα διαχειριστικά, ανάλογα με τη θέση του καθενός.
Οι τραπεζοϋπάλληλοι, ακόμα και σε ιδιωτικές τράπεζες, παρόλο που έχουν χειροτερέψει πολύ οι συνθήκες εργασίας, δεν μπορούν εύκολα να απολυθούν, λόγω απεργίας ή για παράδειγμα προσωπικών διαφωνιών. Βέβαια υπάρχει κλίμα τρομοκρατίας, και δεν μπορείς να απεργήσεις εύκολα. Έχει κυκλοφορήσει ήδη η πρόθεση της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών, με την δικαιολογία ότι πέφτει ο τζίρος και ο κύκλος εργασιών τους λόγω της ύφεσης (βέβαια εξακολουθούν να είναι κερδοφόρες) μέχρι το 2015- 2016 τους περίπου 60.000 τραπεζοϋπαλλήλους να τους κάνουν 45.000 με 50.000. Βασικά τα μέτρα της κυβέρνησης στοχεύουν πρώτον στη μείωση του μισθολογικού κόστους και δεύτερον στο να κρέμεται από πάνω σου ο μπαμπούλας της απόλυσης, αφού πλέον θα είσαι σε καθεστώς λιγότερο προστατευτικό για τους εργαζομένους. Το σχέδιο τους είναι να δεχτούν οι τραπεζοϋπάλληλοι πιο εύκολα μέτρα όπως το σπάσιμο των κλαδικών συμβάσεων. Για παράδειγμα στην Αγροτική Τράπεζα από 1/1/2011 έγινε μια μείωση της τάξης του 10% που μεσοσταθμικά είναι μεγαλύτερη. Παρόμοιες μειώσεις συζητιούνται και για την Εθνική Τράπεζα.
Ερ: Η κυβέρνηση κατηγορεί τους τραπεζοϋπαλλήλους ότι είναι «ρετιρέ», δηλαδή ότι αμείβονται παραπάνω από αυτό που μπορεί να αντέξει η οικονομία και συνολικά ο τραπεζικός κλάδος. Αυτό ισχύει, και πως διεκδικείτε την υποστήριξη των υπόλοιπων εργαζομένων;
Απ:Εδώ έχουμε πάλι τη συνέχεια του ίδιου παραμυθιού, δηλαδή όταν θελήσουν να χτυπήσουν κάποιο κλάδο, μιλούν για ρετιρέ και τους υπέρογκους μισθούς που παίρνουμε. Πριν μπω στα επιμέρους παραδείγματα για το πόσα παίρνει ο κάθε εργαζόμενος, ας δούμε τη λογική της κυβέρνησης. Λέει λοιπόν η τρόικα ότι οι μισθοί θα πρέπει να συνδεθούν με την παραγωγικότητα. Ακόμα και με τη λογική της τρόικας, επομένως, αφού οι τράπεζες είναι πολύ κερδοφόρος και παραγωγικός τομέας της οικονομίας, θα έπρεπε και οι εργαζόμενοι να πάρουν ένα κομμάτι της κερδοφορίας που τους αναλογεί. Όταν για παράδειγμα σε μια περίοδο κρίσης ακούμε πως άλλη ιδιωτική τράπεζα που μάλιστα βρέθηκε στο επίκεντρο της δημοσιότητας για ενδεχόμενη συγχώνευση ανακοινώνει κέρδη εκατομμυρίων ευρώ, θα ήταν πολύ δίκαιο και οι εργαζόμενοι να ζητάνε κάτι παραπάνω, από αυτό τον κόπο που τους ανήκει. Κάποιος δουλεύει για να βγάζει η τράπεζα αυτά τα ποσά.
Τώρα όσον αφορά τα ρετιρέ. Μιλάμε για τράπεζες που έχει ανανεωθεί πολύ το προσωπικό τους από τις ιδιωτικοποιήσεις από τις αρχές του ‘90, όταν μπήκαν νέοι εργαζόμενοι, με πτυχία και λοιπά, οι οποίοι έχουν αρκετά αξιοπρεπείς απολαβές αλλά και εξαντλητικά ωράρια στις ιδιωτικές τράπεζες. Μάλιστα μελέτη της ίδιας της Τράπεζας της Ελλάδος λέει ακριβώς αυτό. Ότι δηλαδή υπήρξε επιβράδυνση των πραγματικών αποδοχών στις εμπορικές τράπεζες σε σχέση με το ήμισυ της δεκαετίας του 1990. Για το έτος 2008 πχ. εκτιμά ότι υπήρξε μηδενική αύξηση του μέσου ονομαστικού μισθού εξαιτίας μεταβολών στην σύνθεση του προσωπικού.
Ένας τραπεζοϋπάλληλος ξεκινάει τη δουλειά με αποδοχές πάνω από την ΕΣΣΕ, για παράδειγμα κάποιος με πανεπιστημιακή εκπαίδευση ξεκινά με περίπου 1.000 ευρώ μεικτά (περίπου 800€ καθαρά). Παίρνει 25% επί του βασικού που είναι το επίδομα πτυχίου και καταλήγει στα 1.250 ευρώ μεικτά (περίπου 1.000 καθαρά). Από εκεί και πέρα υπάρχουν επιδόματα που αναφέρονται στην κλαδική σύμβαση εργασίας, όπως το οικογενειακό επίδομα (περίπου 10%), μεταπτυχιακό (10%), ξένη γλώσσα (6%). Βέβαια αυτά είναι μικτά, υπάρχουν και πάρα πολλές κρατήσεις που αγγίζουν το 20- 25%. Επίσης, οι τραπεζοϋπάλληλοι παίρνουν και ένα μισό μισθό το χρόνο, το επίδομα ισολογισμού το οποίο είναι μισός μισθός με πλαφόν 700 περίπου ευρώ, το οποίο ισχύει εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Το ίδιο επίδομα βέβαια το παίρνουν και οι λογιστές σε εταιρείες άνω των 100 υπαλλήλων. Ταυτόχρονα τραπεζοϋπάλληλοι κάθε χρόνο παίρνουν 1,8% αύξηση ως μισθολογική ωρίμανση.
Δηλαδή, η πλειοψηφία των τραπεζοϋπαλλήλων ξεκινούν με ένα μισθό 1.000€ και μετά από κάποια χρόνια προϋπηρεσίας φτάνουν τα 1.300-1.500€, ανάλογα με τα επιδόματα.
Υπάρχουν και μισθοί όπως 2.500€ για το διευθυντή σε κάποιο κατάστημα μετά από 28-30 χρόνια. Το μισθολογικό των τραπεζοϋπαλλήλων είναι αρκετά πολύπλοκο αφού υπάρχει ένας βασικός μισθός και εκεί κουμπώνουν όλα τα επιδόματα κλπ. Η πλειοψηφία είναι όμως νέοι εργαζόμενοι που παίρνουν κοντά και σε κάθε περίπτωση όχι πολλά παραπάνω από αυτό που παίρνει ένας πρωτοδιοριζόμενος πχ εκπαιδευτικός.
Αυτοί είναι οι μισθοί που «βάζουν μέσα» την οικονομία; Και μάλιστα όταν οι τράπεζες βγάζουν τεράστια κέρδη;
Δεν μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για ρετιρέ, αλλά για έναν από τους τελευταίους κλάδους, που λόγω των αγωνιστικών παραδόσεων των τραπεζοϋπαλλήλων και των διεκδικητικών αγώνων τις δεκαετίες του ‘80 και του ‘90, εξακολουθούν να έχουν σχετικά αξιοπρεπείς μισθούς. Φυσικά, όταν σε όλο τον ιδιωτικό τομέα έχουν επιβληθεί μειώσεις μισθών, αυτά τα ποσά φαντάζουν μεγάλα. Τα πραγματικά ρετιρέ όμως είναι τα διοικητικά στελέχη και τα golden boys των τραπεζών. Μπορεί να μας πει κανείς πόσα κερδίζουν οι διοικητές και διευθύνοντες σύμβουλοι στα ΔΣ των τραπεζών;
Ερ: Ποια είναι η κατάσταση αυτή τη στιγμή στον κλάδο και ειδικά στην Αγροτική Τράπεζα; Επειδή η επίθεση που έρχεται είναι μεγάλη, υπάρχουν διεργασίες για την ανάπτυξη κινητοποιήσεων; Πως το βλέπουν οι συνάδελφοι σου αυτό το θέμα;
Απ: Κατ’ αρχήν να πούμε ότι στην Αγροτική υπήρξε ήδη ένα αρκετά μεγάλο χτύπημα που έπληξε αρκετούς συναδέλφους. Μας έχουν κόψει ήδη ένα 10% από τις αποδοχές μας, οριζόντια, σε όλoυς τους εργαζόμενους. Επίσης κόπηκαν και κάποια άλλα επιδόματα ευθύνης ανάλογα με την θέση.
Το κλίμα αυτή τη στιγμή δεν είναι καλό γιατί το σωματείο είναι σε απραξία τα τελευταία χρόνια με ευθύνη της ΠΑΣΚΕ και της ΔΑΚΕ. Όταν είδαν ότι η επίθεση είναι αρκετά μεγάλη μπήκαν σε ένα κλίμα κινητοποιήσεων τον περασμένο Δεκέμβριο, μετά από την πίεση και της Συσπείρωσης και της παράταξης του ΚΚΕ αλλά και της βάσης της ίδιας της ΠΑΣΚΕ. Έτσι, αναγκάστηκαν να καλέσουν μια 24ωρη προειδοποιητική απεργία χωρίς προετοιμασία, χωρίς πρόγραμμα κινητοποιήσεων το οποίο να έχει προοπτική και ένα στόχο. Εξαγγέλθηκε επίσης και μια κυλιόμενη τριήμερη απεργία την οποία όμως τη σταμάτησαν με απόφαση της πλειοψηφίας του ΔΣ χωρίς να δώσουν συνέχεια με νέα απεργία αλλά ούτε να προγραμματίσουν μιας άλλης μορφής κινητοποίηση ή εκστρατεία με εξωστρεφή χαρακτήρα.
Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα εκτός των χαμένων μεροκάματων οι συνάδελφοι να λένε ότι όλοι συνδικαλιστές είναι ίδιοι, και δεν ενδιαφέρονται πραγματικά να δώσουν ένα σοβαρό αγώνα. Αυτό αντανακλάστηκε και στην απεργία της 23ης Φλεβάρη η οποία δεν ήταν και τόσο επιτυχής στη συμμετοχή όσο θα έπρεπε λόγω των εξελίξεων.
Υπάρχουν όμως διεργασίες από τα κάτω. Σιγά-σιγά πιστεύω πως βγαίνουν συμπεράσματα για το ρόλο των ηγεσιών των Συλλόγων και της ΟΤΟΕ, φαίνεται αυτό από κουβέντες που κάνουμε με τους συναδέλφους. Όταν για παράδειγμα τα προηγούμενα χρόνια είχαμε κινητοποιήσεις για πολύ «μικρότερα πράγματα» από αυτά που πάνε να μας πάρουν τώρα, και αυτή τη στιγμή η ΟΤΟΕ το μόνο που κάνει είναι να βγάζει ανακοινώσεις λέγοντας πως θα παρακολουθούμε στενά τις εξελίξεις και αν χρειαστεί θα παρέμβουμε, όλοι καταλαβαίνουν πως δεν είναι διατεθειμένη να δώσει μάχη.
Οι τελευταίες ανακοινώσεις της ΟΤΟΕ έλεγαν ότι βάζουν κόκκινη γραμμή για τα μέτρα. Αλλά τον τελευταίο χρόνο έχουν βάλει υποτίθεται 10 κόκκινες γραμμές, και διαρκώς πηγαίνουν όλο και πιο πίσω από αυτές. Τα πράγματα είναι στενάχωρα γιατί όταν έχεις μια Ομοσπονδία που έχει δώσει στο περελθόν ηρωικούς αγώνες (να θυμίσω τους αγώνες των αρχών της δεκαετίας 1980 με 45 μέρες απεργία, τότε που κατακτήθηκαν το 5ήμερο στις τράπεζες και το ενιαίο μισθολόγιο) και να βλέπεις να είναι σε απραξία και τα αντανακλαστικά της να θυμίζουν ηλικιωμένους σε αφασία είναι πολύ λυπηρό (με όλο το σεβασμό στους ηλικιωμένους!).
Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να προωθήσουμε τον συντονισμό σε πρωτοβάθμιο επίπεδο. Στο Σύλλογο μας να πιέσουμε την ηγεσία να πάρει κάποιες πρωτοβουλίες αγώνα και στη βάση να γίνουν επιτροπές αγώνα για να συντονίσουν και να επεκτείνουν τις κινητοποιήσεις που θα έρθουν. Πρέπει να υπάρχει ένας συντονισμός σε επίπεδο καταστημάτων στις τράπεζες. Δηλαδή οι εργαζόμενοι της Αγροτικής να συντονιστούν με τους εργαζομένους π.χ της Εθνικής αλλά και άλλων τραπεζών. Πιστεύω πως μπορούν να υπάρξουν αξιόλογες κινητοποιήσεις τον επόμενο καιρό αλλά το πως θα οργανωθούν θα παίξει κομβικό ρόλο.
Η ΟΤΟΕ θα κάνει κάποιες κινήσεις αλλά θα είναι κινήσεις εντυπωσιασμού – δεν είναι διατεθειμένη να δώσει μια πραγματική μάχη. Ένα από τα βασικά προβλήματα που εγώ βλέπω στο σωματείο της Αγροτικής και το οποίο θα είναι όπως πιστεύω μεγαλύτερο στις ιδιωτικές τράπεζες είναι ότι πληρώνουμε την κακή «οργάνωση» του συνδικαλισμού που επικράτησε για πολλά χρόνια. Οι εργαζόμενοι δεν έχουν εμπιστοσύνη στα συνδικάτα τους, και με μια έννοια όχι άδικα. Τόσα χρόνια οι παρατάξεις των κομμάτων εξουσίας προωθούσαν μια λογική «εκπροσώπησης» του είδους «να βγάλουμε κάποιον για να τα κάνει» (και δεν τα έκαναν κιόλας!).
Αυτή η αντίληψη τώρα καταρρέει και αυτό δημιουργεί απογοήτευση, από την άλλη όμως μπορεί και να απελευθερώσει δυνάμεις που καταλαβαίνουν ότι πρέπει να πατήσουμε στα δικά μας πόδια.
Δεν μπορούμε να περιμένουμε από την ΟΤΟΕ να σηκώσει την παντιέρα γιατί όταν θα το κάνει θα είναι πολύ αργά. Αν μπορεί να γίνει κάτι αυτό θα πρέπει να γίνει από τα κάτω, σε επίπεδο πρωτοβάθμιο, σε επίπεδο καταστήματος, σε επίπεδο σωματείου εργαζομένων, σε επίπεδο της βάσης της ΟΤΟΕ. Από εκεί και πέρα θα πρέπει να υπάρξει συντονισμός με διάφορους κοινωνικούς φορείς, μιας και η επίθεση είναι πολύ μεγάλη για να αντιμετωπιστεί μόνο από ένα κλάδο εργαζομένων. Και αφορά όλη την κοινωνία αν θα είναι εθνικοποιημένο το τραπεζικό σύστημα ή αν θα λειτουργεί με κριτήρια κερδοφορίας. Αφορά το δανειολήπτη που αυτή τη στιγμή πνίγεται από το πως είναι δομημένο το τραπεζικό σύστημα. Αφορά επίσης και άλλους φορείς. Για παράδειγμα τους συνεταιρισμούς τους αφορά αν θα είναι εθνικοποιημένη η Αγροτική Τράπεζα. Αφορά και τους υπόλοιπους υπαλλήλους του ιδιωτικού τομέα, αφού οι τραπεζοϋπάλληλοι δίνουν τον τόνο. Αν υπάρξει μια γενοκτονία μισθολογική και οικονομική στους τραπεζοϋπαλλήλους, φανταστείτε τι σήμα θα δώσει αυτό στην εργοδοσία στους άλλους τομείς για να προχωρήσουν παραπάνω.
