Ο Νέλσον Μαντέλα, ιστορικός ηγέτης του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσσου (ΑΕΚ)[1] και πρώτος μαύρος πρόεδρος της Ν. Αφρικής, πέθανε στις 5/12/2013. Ο Μαντέλα θεωρείται δικαίως ως μια ιστορική προσωπικότητα εφάμιλλη του Μαχάτμα Γκάντι και του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Έχει αναγνωριστεί διεθνώς για τον ρόλο που έπαιξε στην ανατροπή ενός εκ των πλέον μισητών καθεστώτων στον πλανήτη, ενός από τα πιο απεχθή συστήματα καταπίεσης και εκμετάλλευσης στην ιστορία.
Ένας από τους βασικούς λόγους που τον ηρωοποίησαν στα μάτια εκατομμυρίων εργαζομένων και νεολαίων σε όλο τον πλανήτη ήταν η αυτοθυσία που έδειξε στην μάχη για έναν ευγενή σκοπό – την εθνική απελευθέρωση της μαύρης πλειοψηφίας στην χώρα του. Αυτή η διάθεση αυτοθυσίας εκφράστηκε γλαφυρά κατά την διάρκεια της απολογίας του στην «Δίκη των Προδοτών»[2] όταν δήλωσε πως η κατάργηση των φυλετικών διακρίσεων ήταν ένας σκοπός για τον οποίο αν χρειαστεί είναι έτοιμος να πεθάνει.
Η προθυμία του να κάνει την υπέρτατη θυσία για τον σκοπό του αγώνα φαίνεται και από το ότι ανέλαβε προσωπικά το έργο της ίδρυσης της ένοπλης πτέρυγας του ΑΕΚ, του «Δόρατος του Έθνους» (γνωστού με τα αρχικά ΜΚ) προχωρώντας μεταξύ άλλων στην πραγματοποίηση μυστικών ταξιδιών σε χώρες όπως η Αλγερία για να αναζητήσει υποστήριξη για τον ένοπλο αγώνα, γινόμενος έτσι ο πρώτος διοικητής του ΜΚ. Η επίμονη άρνηση του να δεχτεί οποιονδήποτε συμβιβασμό με το καθεστώς του Απαρτχάιντ ως αντάλλαγμα για την ελευθερία του, διαλέγοντας αντ’ αυτού να περάσει 27 χρόνια στην φυλακή, ενίσχυσε το κύρος του σαν ενός ανθρώπου με αρχές και ακεραιότητα, δεσμευμένου στην υπόθεση της ελευθερίας του λαού του, σε πλήρη αντίθεση με την σημερινή ασυνείδητη, διεφθαρμένη πολιτική ελίτ.
Ο Μαντέλα μεταμορφώνει το ΑΕΚ…
Η σημερινή ηγεσία του ΑΕΚ περιγράφει την ανατροπή του Απαρτχάιντ ως ένα λίγο-πολύ αναπόφευκτο αποτέλεσμα της εκατοντάχρονης πάλης του κινήματος της απελευθέρωσης. Ωστόσο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι όσον αφορά την πολιτική και ιδεολογική προοπτική, την στρατηγική και την τακτική, ήταν το ΑΕΚ του Μαντέλα, στο δεύτερο μισό του αιώνα, που μπόρεσε να αποκτήσει μαζική υποστήριξη.
Ως μέρος της νέας γενιάς ηγετών που αναδείχτηκε στην δεκαετία του ’40, ο Μαντέλα εμπνεύστηκε από την αποικιακή επανάσταση που συγκλόνισε τον ιμπεριαλισμό με το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Μαζί με τους συντρόφους του, ιδιαίτερα τον Γουόλτερ Σισούλου και τον Όλιβερ Τάμπο, «ταρακούνησαν» την ηγεσία του ΑΕΚ, μια ηγεσία της οποίας η δράση περιοριζόταν σε μια βασική κατεύθυνση – σε ικεσίες προς την βασίλισσα της Αγγλίας να ελευθερώσει τους μαύρους από τα δεσμά τους, με παράλληλους αιώνιους όρκους πίστης προς την ίδια και την Βρετανική Αυτοκρατορία.
Ο Μαντέλα και οι σύντροφοι του, έχοντας πάρει τον έλεγχο της Νεολαίας του ΑΕΚ και υιοθετώντας το 1949 το «Πρόγραμμα Δράσης», μετέτρεψαν για πρώτη φορά το ΑΕΚ από μια οργάνωση που οι μέθοδοι πάλης της περιορίζονταν στις επιστολές, σε μια οργάνωση στηριγμένη στην δράση του μαζικού κινήματος.
…αλλά όχι τη νοτιοαφρικάνικη κοινωνία
Ήταν κάτω από την ηγεσία του Μαντέλα που υιοθετήθηκε το «Καταστατικό της Ελευθερίας», που αποτέλεσε για τις επόμενες δεκαετίες το βασικό προγραμματικό ντοκουμέντο του ΑΕΚ. Τα ριζοσπαστικά αιτήματα που περιλάμβανε το «Καταστατικό», όπως οι εθνικοποιήσεις των στρατηγικών τομέων της οικονομίας, αντανακλούσαν το μέγεθος της επιρροής που ασκούσε πλέον στο ΑΕΚ η εργατική τάξη. Για δεκαετίες οι μαύροι εργαζόμενοι δίναν ένα κοινό αγώνα με την μαύρη μεσαία τάξη ενάντια στην κοινή καταπίεση ενός βαθιά ρατσιστικού καθεστώτος.
Όμως όταν μετά την πτώση του Απαρτχάιντ ήρθε η ώρα της εφαρμογής της κυβερνητικής πολιτικής του ΑΕΚ, όλες του οι ριζοσπαστικές θέσεις μείναν στα χαρτιά.
Μετά τις ιστορικές πρώτες ελεύθερες εκλογές του 1994 και την μεγαλειώδη νίκη του ΑΕΚ υπήρχε πλατιά η αίσθηση στις μάζες ότι ανοίγει μια καινούργια περίοδος, με καλύτερες συνθήκες ζωής για όλους. Ήταν κάτω από την ηγεσία του Μαντέλα άλλωστε που ψηφίστηκε το χαρακτηρισμένο ως το «πιο προοδευτικό σύνταγμα στον πλανήτη», σύμφωνα με το οποίο θα γεννιόταν ένα νέο «έθνος-ουράνιο τόξο» στο οποίο μαζί με την φυλετική καταπίεση θα εξαφανιζόταν η φτώχεια, η αμορφωσιά και οι επιδημίες που μάστιζαν τον πληθυσμό «μια για πάντα» σύμφωνα με τα λόγια του Μαντέλα. Σε αυτή τη νέα Ν. Αφρική θα υπήρχε ισότητα ευκαιριών για όλους σε ένα έθνος «ενωμένο στην πολυμορφία του».
Δυστυχώς, και παρά τις τόσες υποσχέσεις, 20 χρόνια μετά την πτώση του Απαρτχάιντ και την άνοδο του ΑΕΚ στην εξουσία, πολύ λίγα πράγματα έχουν αλλάξει για την τεράστια πλειοψηφία της κοινωνίας.
Η Ν. Αφρική είναι, σύμφωνα με όλες τις μετρήσεις, η χώρα με τις μεγαλύτερες ανισότητες στον πλανήτη. Έχει 8 εκατομμύρια ανέργους, 12 εκατομμύρια υποσιτισμένους και πολλά εκατομμύρια αποκλεισμένους από την εκπαίδευση και το σύστημα υγείας.
Η κυβερνώσα κλίκα του ΑΕΚ παρουσιάζει τα ίδια χαρακτηριστικά με αυτήν που αντικατέστησε: διαφθορά, ανικανότητα και ακόρεστη δίψα για πλουτισμό και εξουσία. Ακόμη χειρότερα, ενώ καταδικάζει τις πολιτικές του Απαρτχάιντ σαν έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, δημιουργεί συνέχεια καινούργιους κατασταλτικούς νόμους προκειμένου να πνίξει κάθε φωνή διαμαρτυρίας και να διατηρηθεί στην εξουσία.
Αντί για την εκπλήρωση των ονείρων για ισότητα και ευημερία, η δημοκρατία λειτούργησε υπέρ των συμφερόντων μόνο μιας μικρής μειοψηφίας ανάμεσα στον μαύρο πληθυσμό. Και ενώ η υπόσχεση του Μαντέλα ήταν για την δημιουργία ενός «έθνους-ουράνιου τόξου», στην πραγματικότητα η Ν. Αφρική μοιάζει σήμερα, όπως παραδέχτηκε ο γενικός γραμματέας του ΑΕΚ Γκουέντε Μαντάσε, με «ιρλανδικό καφέ» – μαύρη στην βάση, με ένα λεπτό λευκό στρώμα στην κορυφή, πασπαλισμένο με σοκολάτα.
«Παρέκκλιση» ή αναπόφευκτη συνέπεια;
Μια κοινή πεποίθηση που διατρέχει τη νοτιοαφρικάνικη κοινωνία είναι ότι η συμπεριφορά των διαδόχων του Μαντέλα και της οικογένειας του, δεν αποτελεί μόνο μια απομάκρυνση από τις αρχές του ίδιου, αλλά αποτελεί βεβήλωση της κληρονομίας του.
Οι αστοί σχολιαστές θέλουν να μας κάνουν να πιστέψουμε ότι η Ν. Αφρική θα ήταν η χώρα των ονείρων μας, αν οι συνεχιστές του Μαντέλα βάδιζαν στα χνάρια του. Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι ακριβώς αυτό έκαναν, τουλάχιστον σε ότι άφορα όλα τα κορυφαία πολιτικά ζητήματα κατά την διάρκεια της 20χρονης διακυβέρνησης της χώρας από το ΑΕΚ.
Ήταν ο Μαντέλα προσωπικά, που έπαιξε τον καθοριστικό ρόλο στην εγκατάλειψη του «Καταστατικού της Ελευθερίας» και όλων των υπόλοιπων ριζοσπαστικών στοιχείων που θεωρούνταν ως τότε «ιερά» για το ΑΕΚ. Η αποφασιστική καμπή ήταν η υιοθέτηση του προγράμματος «Ανάπτυξης, Εργασίας και Αναδιανομής» (γνωστού ως Gear) το 1996. Η εφαρμογή του Gear έφερε σταδιακά σε ανοιχτή σύγκρουση την κυβέρνηση με τους εργαζόμενους. Η βασική διαφορά μεταξύ της διακυβέρνησης του Μαντέλα και των διαδόχων του αφορούσε το στυλ και όχι την ουσία.
Κάπως άδικα για παράδειγμα, ο Θάμπο Μπέκι, (σήμ: Στέλεχος του ΑΕΚ και επόμενος πρόεδρος της χώρας μετά τον Μαντέλα, από το 1999 ως το 2008) που περήφανα δήλωνε Θατσερικός, έχει ταυτιστεί στα μάτια πολλών εργαζομένων με το Gear. Ωστόσο, το Gear αρχικά υιοθετήθηκε επί Μαντέλα και παρά το γεγονός ότι ο Μπέκι το έκανε «σημαία» του, εφάρμοσε αυτή την πολιτική με τις ευλογίες του Μαντέλα (και της υπόλοιπης ηγεσίας του ΑΕΚ, συμπεριλαμβανομένου του ΚΚ Ν.Αφρικής).
Στα 4 χρόνια που μεσολάβησαν από την αποφυλάκιση του το 1990, ως την ανάδειξη του σε προέδρου της χώρας το 1994, ο Μαντέλα μετακινήθηκε από τις αρχές του «Χάρτη της Ελευθερίας», όπως οι εθνικοποιήσεις και δήλωσε δημόσια, πριν ακόμη αναλάβει τα καθήκοντα του, πως οι ιδιωτικοποιήσεις ήταν πλέον βασική πολιτική επιλογή για το ΑΕΚ. Ήταν ο Μαντέλα που οδήγησε το ΑΕΚ στην εξουσία με την υπόσχεση της εξάλειψης της ανεργίας και ήταν πάλι ο Μαντέλα που δήλωνε μέσα στο κοινοβούλιο μετά την ψήφιση του Gear πως η κυβέρνηση του ΑΕΚ «δεν είναι υπηρεσία ανεύρεσης εργασίας».
Αυτή η πολιτική στροφή 180 μοιρών ήταν, εκτός των άλλων, αποφασισμένη με τον πλέον αντιδημοκρατικό τρόπο. Ενώ η υιοθέτηση από το ΑΕΚ του «Καταστατικού της Ελευθερίας» βασιζόταν σε μια απόλυτα δημοκρατική διαδικασία με χιλιάδες εργαζόμενους σε όλη την χώρα να συμμετέχουν στην συνδιαμόρφωση του, το Gear σχεδιάστηκε πίσω από τις πλάτες όχι απλά των μελών του ΑΕΚ, αλλά ακόμα και της πλειοψηφίας του υπουργικού του συμβουλίου. Εγκρίθηκε και άρχισε να μπαίνει σε εφαρμογή το 1996, ενώ παρουσιάστηκε στα μέλη του ΑΕΚ στην συνδιάσκεψη του 1997 σαν ένα ήδη τετελεσμένο γεγονός, αφού βέβαια είχε πρώτα εγκριθεί από το μεγάλο κεφάλαιο.
Όπως είπε άλλωστε και ο Ρόνι Κάσριλς (πρώην ηγέτης του ΜΚ, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚ Ν.Αφρικής και μετέπειτα υπουργός Πληροφοριών) σε μια δήλωση εκπληκτικής ειλικρίνειας, ήταν κάτω από την ηγεσία του Μαντέλα που το ΑΕΚ «πρόδωσε τους φτωχότερους των φτωχών, προς όφελος του ντόπιου κεφαλαίου και του ιμπεριαλισμού».
Οι μυστικές διαπραγματεύσεις
Σύμφωνα με τον Κάσριλς, ήδη από το 1993, ένα χρόνο πριν την ανάληψη της εξουσίας από το ΑΕΚ, η ηγεσία του είχε έρθει σε πλήρη συμφωνία με την άρχουσα τάξη. Στις μυστικές διαπραγματεύσεις που έλαβαν χώρα στην Τράπεζα Ανάπτυξης της Ν. Αφρικής, παρόντες ήταν εκτός από την ηγεσία του ΑΕΚ, οι μεγαλύτεροι καπιταλιστές από τους τομείς της ενέργειας και των εξορύξεων, καθώς και οι αντιπρόσωποι των βρετανικών και αμερικάνικων πολυεθνικών που είχαν επενδύσεις στην χώρα.
Τι προέκυψε από αυτές τις «μυστικές διαπραγματεύσεις»; Ο Κάσριλς αποκαλύπτει:
«Η εθνικοποίηση των ορυχείων και των άλλων βασικών τομέων της οικονομίας εγκαταλείφτηκε».
«…Το ΑΕΚ αναγνώρισε το τεράστιο δημόσιο χρέος που θα παραλάμβανε από το καθεστώς του Απαρτχάιντ… πήρε πίσω την πρόταση του για την εφαρμογή ενός φόρου στους πλούσιους προκειμένου να χρηματοδοτηθούν έργα ανάπτυξης, συμφώνησε πως οι ντόπιες και ξένες εταιρείες που είχαν στηρίξει το Απαρτχάιντ θα απαλλαγούν από οποιεσδήποτε οικονομικές αποζημιώσεις. Αποδέχτηκε την εφαρμογή εξαιρετικά αυστηρών δημοσιονομικών υποχρεώσεων που θα έδεναν τα χέρια κάθε μελλοντικής κυβέρνησης, όπως την κατάργηση κάθε μορφής δασμολογικής προστασίας, σύμφωνα με τις αρχές του “ελεύθερου εμπορίου”…».
Το ΑΕΚ «αμόλυντο» από την «ασθένεια» του κομμουνισμού
Σε πλήρη αντίθεση με τα όσα έλεγε η προπαγάνδα του καθεστώτος του Απαρτχάιντ, η ηγεσία του ΑΕΚ, παρά την συμμετοχή σε αυτό του Κ.Κ. της Ν. Αφρικής, ποτέ δεν μολύνθηκε από την «ασθένεια» του κομμουνισμού. Αυτό άλλωστε, το είχε δηλώσει ανοιχτά και ο Μαντέλα, ήδη από το 1964 και την «Δίκη των Προδοτών»:
«…[το Καταστατικό Ελευθερίας] δεν είναι καθ’ οιονδήποτε τρόπο ένα προσχέδιο για την δημιουργία ενός σοσιαλιστικού κράτους. Καλεί για αναδιανομή, αλλά όχι για εθνικοποίηση της γης. Προβλέπει την εθνικοποίηση των ορυχείων, των τραπεζών και των μονοπωλίων στην βιομηχανία, επειδή τα μεγάλα μονοπώλια ανήκουν μόνο στην λευκή φυλή και χωρίς μια τέτοια εθνικοποίηση η φυλετική κυριαρχία θα διαιωνίζεται παρά την κατάργηση των επίσημων φυλετικών διαχωρισμών…».
Η ηγεσία του ΑΕΚ δεν υποστήριζε ποτέ τις εθνικοποιήσεις ως ένα βήμα προς την ανατροπή του καπιταλισμού, αλλά σαν ένα σχέδιο χρησιμοποίησης της κρατικής εξουσίας για την επιτάχυνση της δημιουργίας μιας μαύρης αστικής τάξης – με μιαν έννοια το ίδιο πράγμα που έκανε το καθεστώς του Απαρτχάιντ κατά τα χρόνια της δημιουργίας του προκειμένου να φτιάξει μια ντόπια, λευκή, νοτιοαφρικάνικη αστική τάξη. Όπως εξηγούσε ο Μαντέλα κατά την διάρκεια της «Δίκης των Προδοτών»:
«…Η πολιτική του ΑΕΚ όσον αφορά τις εθνικοποιήσεις, είναι αντίστοιχη με την παλιά πολιτική του Εθνικιστικού Κόμματος, το οποίο για πολλά χρόνια περιλάμβανε στο πρόγραμμα του την εθνικοποίηση των ορυχείων χρυσού που εκείνη την εποχή, ελέγχονταν από το ξένο κεφάλαιο…».
Προδιαγεγραμμένη πορεία
Το ΑΕΚ δεν έφτασε εκεί που είναι σήμερα επειδή εκτροχιάστηκε από την ιστορική του πορεία, αλλά επειδή με δεδομένη την ιστορία του, τον κοινωνικό του χαρακτήρα και τον ιστορικό του σκοπό, εκεί κατευθυνόταν εξαρχής.
Άλλωστε ήδη από την εποχή της «Δίκης των Προδοτών» είχε γίνει φανερή η διάθεση της ηγεσία του ΑΕΚ να προχωρήσει σε συμβιβασμούς ακόμα και όσον αφορά την θεμελιώδη αρχή της καθολικής ψηφοφορίας με ίσα δικαιώματα για όλους, προσφερόμενη να διαπραγματευτεί την παροχή ορισμένων βουλευτικών εδρών στους μαύρους με την υπόσχεση της σταδιακής αύξησης του αριθμού τους. Ο ίδιος ο Μαντέλα ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με τις μυστικές υπηρεσίες του Απαρτχάιντ και εκπροσώπους του κεφαλαίου πίσω από τις πλάτες της υπόλοιπης ηγεσίας του ΑΕΚ ήδη από το 1985. Η εγκατάλειψη άλλωστε του ένοπλου αγώνα χωρίς καμία συζήτηση με την ηγεσία του ΜΚ, ούτε καν με τον ίδιο τον επικεφαλής του (και ηγέτη του ΚΚ Ν.Αφρικής) Κρις Χάνι, απέδειξε πως ο ένοπλος αγώνας δεν ήταν ποτέ τίποτε περισσότερο από ένας μοχλός πίεσης για να αναγκαστεί το καθεστώς να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Η από κοινού απονομή του βραβείου Νόμπελ στον Μαντέλα και τον Ντε Κλερκ (σημ: τελευταίου λευκού προέδρου της χώρας) έγινε για να δημιουργήσει τον μύθο πως η πτώση του Απαρτχάιντ ήταν αποτέλεσμα της συμβολής των δυο ηγετών. Αλλά όπως ακόμη και ο Μαντέλα ένιωσε υποχρεωμένος να επισημάνει, η χώρα δεν απελευθερώθηκε από τον ίδιο ή την ηγεσία του ΑΕΚ, αλλά από τις ίδιες τις εργαζόμενες μάζες.
Αν ο ιμπεριαλισμός και η νοτιοαφρικανική άρχουσα τάξη ασκούσαν πιέσεις στο καθεστώς του Απαρτχάιντ να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις με το ΑΕΚ, ήταν επειδή ακριβώς καταλάβαιναν πως το μαζικό κίνημα και πάνω απ’ όλα οι αυξανόμενες κινητοποιήσεις της εργατικής τάξης, αποτελούσαν μια θανάσιμη απειλή για το σύστημα τους. Αν το Απαρτχάιντ είχε ανατραπεί από μια μαζική εξέγερση, το ίδιο το μέλλον του καπιταλισμού θα ήταν αβέβαιο. Οι παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις με τον Μαντέλα είχαν πείσει τους πιο διορατικούς από τους εκπρόσωπους του κεφαλαίου ότι ο επικεφαλής του ΑΕΚ ήταν ένας άνθρωπος με τον οποίο μπορούσαν να συνεργαστούν. Η ανατροπή του καπιταλισμού δεν ήταν ποτέ στα σχέδια του Μαντέλα.
Η επόμενη μέρα
Για την ηγεσία του ΑΕΚ, ο θάνατος του Μαντέλα είναι σίγουρα μια πολύ καλή ευκαιρία για να αποσπάσουν την προσοχή της κοινής γνώμης από τα διαρκή σκάνδαλα διαφθοράς και κακοδιαχείρισης που έρχονται στην επιφάνεια και αφορούν στελέχη του κόμματος, υπουργούς, ακόμη και τον ίδιο τον πρόεδρο Ζούμα.
Με αφορμή τον θάνατο του, θα βρουν την ευκαιρία να μιλήσουν για «ενότητα», όμως για την μεγάλη πλειοψηφία των εργαζόμενων, όλα αυτά δεν είναι παρά κούφια λόγια. Στο επερχόμενο συνέδριο του Πανεθνικού Συνδικάτου Μεταλλωρύχων, που θα λάβει χώρα στις 13-16 Δεκεμβρίου, αναμένεται να εγκριθεί πρόταση μη στήριξης του ΑΕΚ (σημ: παραδοσιακά το συνδικάτο στηρίζει το ΑΕΚ) στις επόμενες εκλογές και μη χρηματοδότησης του από το ταμείο του συνδικάτου.
Σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα το 67% των μελών της εργατικής συνομοσπονδίας Cosatu, θα στήριζαν την δημιουργία ενός νέου εργατικού κόμματος με πρωτοβουλία της Συνομοσπονδίας.
Μια τέτοια απόφαση θα σήμαινε σχεδόν σίγουρα την διάσπαση της συνομοσπονδίας, αλλά πάνω απ’ όλα θα αποτελούσε ένα πολύ σοβαρό πλήγμα για τα εκλογικά αποτελέσματα του ΑΕΚ. Είναι για αυτό τον λόγο που ο πρόεδρος του Cosatu και στέλεχος του ΑΕΚ, Σντούμο Ντλαμίνι, χρησιμοποιώντας κυνικά το γεγονός του θανάτου του Μαντέλα, μίλησε για την «ανάγκη ενότητας για χάρη του».
Τα όποια πιθανά οφέλη για την ηγεσία του ΑΕΚ, θα είναι σε κάθε περίπτωση προσωρινά. 20 χρόνια μετά την πτώση του Απαρτχάιντ, η μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων έχει κατανοήσει πως το κόμμα που θεωρούσε «δικό του», είναι στην πραγματικότητα αντίπαλος.
Το «Εργατικό Σοσιαλιστικό Κόμμα»
Η ίδρυση, πριν 8 μήνες, του Εργατικού Σοσιαλιστικού Κόμματος (Workers’ and Socialist Party – WASP) που γεννήθηκε μέσα από το καμίνι της μεγάλης απεργιακής μάχης στα ορυχεία πλατίνας και χρυσού της χώρας με πρωτοβουλία του νοτιοαφρικάνικου τμήματος της CWI, είναι ένα γεγονός ιστορικής σημασίας. Έχοντας ήδη την στήριξη, πέρα από τις απεργιακές επιτροπές των μεταλλωρύχων, του Εθνικού Κινήματος Μεταφορών, ενός συνδικάτου που αριθμεί 50.000 μέλη και αποτελεί διάσπαση του ελεγχόμενου από το Cosatu Συνδικάτου Μεταφορών και πραγματοποιώντας ιδρυτικές συνελεύσεις σε μια σειρά πόλεις με την συμμετοχή πρωτοπόρων αγωνιστών, το WASP έχει βάλει τις πρώτες βάσεις για το χτίσιμο ενός νέου, μαζικού κόμματος των εργαζομένων.
Οι αστοί αναλυτές δικαιολογημένα θρηνούν για τον θάνατο του Μαντέλα. Ακόμη και αν κάποιοι από αυτούς χύνουν κροκοδείλια δάκρυα, η ουσία είναι ότι έδωσε στο νοτιοαφρικάνικο καπιταλισμό μια παράταση ζωής. Σχεδόν 20 χρόνια μετά ο καπιταλισμός πρόσφερε μόνο φτώχεια, ανεργία και ανισότητα στους εργαζόμενους. Είναι μόνο με την ανατροπή του και το χτίσιμο μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας που θα λυθούν αυτά τα προβλήματα. Δεν μένει παρά οι εργαζόμενοι και η νεολαία να ακολουθήσουν ότι καλό έχει να τους προσφέρει το παράδειγμα του Μαντέλα – την ανιδιοτελή και αποφασιστική πάλη – αλλά να βγάλουν και τα διδάγματα του παρελθόντος για να θέσουν τις βάσεις για μια σοσιαλιστική Ν. Αφρική, απαλλαγμένη από την φρίκη του καπιταλιστικού συστήματος.
