Το ζήτημα της γρίπης των πουλερικών πρωταγωνιστεί στις ειδήσεις και στις συζητήσεις του περισσότερου κόσμου την τελευταία περίοδο. Η ανησυχία είχε, αρχικά, την μορφή του πανικού για την εμφάνιση πανδημίας, στη συνέχεια όμως εξελίχθηκε σε ανησυχία για την επάρκεια των μέσων αντιμετώπισης της. Η βρετανική εφημερίδα Φαϊνάνσιαλ Τάιμς έγραψε σχετικά με αυτό πως δεν υπάρχει επαρκής αριθμός φαρμάκων για την αντιμετώπιση μιας ενδεχόμενης πανδημίας. Πλέον, όλοι συμφωνούν πως το θέμα δεν είναι το αν, αλλά το πότε θα ξεσπάσει η πανδημία. Στο Φόρεϊν Αφαίαρς γράφτηκε χαρακτηριστικά: «Η πανδημία έρχεται. Μπορεί να προκληθεί από τον ιό Η5Ν1 ή από κάποιο άλλο καινοφανές μικροβιακό στέλεχος. Μπορεί να συμβεί απόψε, τον επόμενο χρόνο ή ακόμη και σε δέκα χρόνια από τώρα» .
Για την επικινδυνότητα της νόσου δεν υπάρχουν αμφιβολίες καθώς είναι γνωστό πως μπορεί να σκοτώσει εκατομμύρια ανθρώπους. Για αυτό όμως που σίγουρα υπάρχουν αμφιβολίες είναι η αποτελεσματικότητα του καπιταλιστικού συστήματος να την αντιμετωπίσει.
Τόσο στην Ευρώπη όσο και στις Η.Π.Α. οι κυβερνήσεις προσπαθούν να πείσουν πως ο κίνδυνος μπορεί να αντιμετωπιστεί. Στην πραγματικότητα όμως η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική.
Το εμβόλιο
Αρκεί να σκεφτεί κανείς πως παρόλη την διάσταση που έχει πάρει η νόσος, δεν έχει παραχθεί ακόμα εμβόλιο για την πρόληψη της.
Ενώ, λοιπόν, η ανάπτυξη ενός εμβολίου είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας για την αντιμετώπιση μιας πιθανής πανδημίας, οι φαρμακοβιομηχανίες δεν έχουν κάνει τίποτα τόσα χρόνια.
Και αυτό το “παράδοξο” συμβαίνει γιατί οι φαρμακοβιομηχανίες απλά δεν ενδιαφέρονται να επενδύσουν σε κάποιο φάρμακο που μπορεί να καταναλωθεί μια φορά – χωρίς να είναι βέβαιες πως και πότε θα υπάρξει αρκετά μεγάλη αγορά, δηλαδή πολλοί άρρωστοι, για να το καταναλώσουν. Μόνο που πολλοί ασθενείς από τη γρίπη των πουλερικών θα σημαίνει αντίστοιχα μαζικούς θανάτους!
Οι εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο, όχι μόνο στις φτωχές αλλά και στις «ανεπτυγμένες» χώρες, έχουν κάθε λόγο να ανησυχούν: Γιατί όταν στις Η.Π.Α. πεθαίνουν κάθε χρόνο περίπου 40.000 άνθρωποι από την απλή εποχιακή γρίπη, τι θα γίνει αν ξεσπάσει η πανδημία με τη γρίπη των πουλερικών για την οποία δεν υπάρχει φάρμακο;!
Πολυεθνικές
Το κεφάλαιο «πολυεθνικές φαρμακευτικές εταιρείες» είναι, σε αυτή την ιστορία, πολύ σημαντικό.
Η Ρος, η εταιρία που παρασκευάζει το (απλό) αντιγριπικό εμβόλιο ‘‘ταμιφλού’’, δέχθηκε φέτος τετραπλάσιες παραγγελίες σε σχέση με όσες είχε δεχθεί το 2004! Ωστόσο, η Ρος είναι ανίκανη να παράγει επαρκείς ποσότητες εξαιτίας των τεχνολογικά απαρχαιωμένων γραμμών παραγωγής της. Το Φόρεϊν Αφαίαρς έγραψε: «Παρά τις σημαντικές καινοτομίες στην παραγωγή των περισσότερων άλλων εμβολίων, η διεθνής παραγωγή εμβολίων γρίπης βασίζεται σε ένα εύθραυστο και περιορισμένων δυνατοτήτων σύστημα που χρησιμοποιεί τεχνολογία από τη δεκαετία του 1950»!
Ενδεικτικό αυτής της ανικανότητας είναι το ότι ακόμα και αν η Ρος αξιοποιήσει όλες τις παραγωγικές της δυνατότητες, το μόνο που θα καταφέρει να κάνει θα είναι να διπλασιάσει την παραγωγή της σε σχέση με το 2004, και, στη συνέχεια, το 2006 να τη διπλασιάσει σε σχέση με φέτος! Με αυτούς τους ρυθμούς θα χρειαστούν 10 χρόνια για να καταφέρει η Ρος να παράξει αρκετά εμβόλια μόλις για το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού!
Με απλά λόγια είναι ανίκανη να καλύψει στο ελάχιστο τις ανάγκες που προκύπτουν, επειδή αρνείται να επενδύσει στην νέα τεχνολογία για την παραγωγή φαρμάκων για να μεγιστοποιήσει τα κέρδη της. Την ίδια στιγμή όμως αρνείται να εγκαταλείψει τα πνευματικά δικαιώματα (πατέντα) που έχει πάνω στο εμβόλιο κατά της γρίπης και δεν επιτρέπει σε καμιά άλλη φαρμακευτική να παράξει το εμβόλιο!
Το ‘‘ταμιφλού’’ βέβαια δεν παρέχει προστασία από τη γρίπη των πουλερικών. Λειτουργεί απλά σαν πρόληψη για την απλή γρίπη αλλά είναι ανίκανο να αντιμετωπίσει το νέο, μεταλλαγμένο ιό. Ωστόσο, η στάση που κράτησε η Ρος δείχνει το πραγματικό πρόσωπο των πολυεθνικών, του καπιταλιστικού συστήματος γενικότερα, που δεν διστάζει ακόμα και σε τέτοιες ακραίες περιπτώσεις να θυσιάζει ανθρώπινες ζωές για να διαφυλάσσει τα κέρδη τους.
Διάλυση της δημόσιας Υγείας
Οι καπιταλιστές και οι κυβερνήσεις τους φρόντισαν τις τελευταίες δεκαετίες να απαξιώσουν και να διαλύσουν τελείως τα δημόσια συστήματα υγείας. Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχουν τεράστιες ελλείψεις τόσο σε κτιριακές υποδομές όσο και σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό.
Δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τι θα συμβεί στα δημόσια νοσοκομεία σε περίπτωση που η πανδημία πάψει να είναι απλά σενάριο και μετατραπεί σε πραγματικότητα.
Από την άλλη η ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα εις βάρος του δημόσιου έκανε τις υπηρεσίες υγείας προϊόν πολυτελείας για τους εργαζόμενους και για τα πιο φτωχά στρώματα. Η νοσοκομειακή περίθαλψη μετατράπηκε από δικαίωμα σε εμπόρευμα με αποτέλεσμα να μην παρέχεται με βάση τις κοινωνικές ανάγκες αλλά με βάση την οικονομική κατάσταση του κάθε ασθενή.
Το αποτέλεσμα είναι πως στην περίπτωση εμφάνισης πανδημίας τα ταξικά χαρακτηριστικά θα είναι αυτά που θα καθορίσουν το ποιος τελικά θα επιβιώσει και ποιος όχι.
Φτωχές χώρες
Την στιγμή που η Ευρώπη και οι Η.Π.Α. προσπαθούν να προφυλάξουν τα εθνικά τους σύνορα από την νόσο, οι χώρες της Ασίας και της Αφρικής είναι ιδανικές για την ανάπτυξη της. Οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης, η έλλειψη στοιχειώδους νοσοκομειακής περίθαλψης, ο τεράστιος και εξαθλιωμένος πληθυσμός αποτελούν συστατικά κατάλληλα για την ανάπτυξη της νόσου και φυσικά για την διάδοση της και στον υπόλοιπο κόσμο.
Το Νάσιοναλ Τζεογκράφικ έγραψε,
«Οι χωρικοί που έχουν άρρωστα πουλερικά δεν μιλάνε για να μη δουν τα κοπάδια τους να εξολοθρεύονται: Η αποζημίωση τις κυβέρνησης είναι λιγότερη από τη μισή τιμή που θα πιάσουν στην αγορά».
Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας από την άλλη, έκφρασε την ανησυχία της ότι, οι ευρωπαϊκές χώρες εστιάζουν την προσοχή τους στα ευρωπαϊκά κρούσματα με αποτέλεσμα τη μείωση της υποστήριξης προς τη νοτιοανατολική Ασία, που παραμένει η μεγαλύτερη εστία κινδύνου για μια πανδημία γρίπης.
Βλέπουμε, λοιπόν, πως το κεφάλαιο, που αιώνες τώρα εκμεταλλεύεται τόσο το ανθρώπινο δυναμικό όσο και τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους αυτών των χωρών και που ευθύνεται για τις άθλιες συνθήκες στις οποίες ζουν οι πληθυσμοί τους, αδιαφορεί για όσα συμβαίνουν με κίνδυνο την εξάπλωση της νόσου σε όλο τον κόσμο.
Το εργατικό κίνημα
Δεν είναι η πρώτη φορά που οι κυβερνήσεις κρίνονται «ανίκανες» να αντιμετωπίσουν μια τέτοια κατάσταση. Στην πραγματικότητα όμως δεν φταίει απλά η ανικανότητα ή η αδυναμία των κυβερνώντων αλλά το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα, που οδηγεί τη δημόσια υγεία στην παρακμή προς όφελος των συμφερόντων του ιδιωτικού τομέα και των κερδών των πολυεθνικών και των φαρμακοβιομηχανιών. Δεν πρόκειται για λάθη, πρόκειται για πολιτικές επιλογές.
Γι’ αυτούς τους λόγους οι εργαζόμενοι θα πρέπει να απαιτήσουν, πέρα από την άμεση παροχή των μέσων για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της όποιας πανδημίας:
– Τη μαζική αύξηση των δαπανών για την δημόσια Υγεία. Δημόσια, για ποιοτική Υγεία για όλο τον πληθυσμό, χωρίς διακρίσεις. Όχι στην κερδοσκοπία στην Υγεία και στα ιδιωτικά νοσηλευτήρια στην υπηρεσία των πλούσιων.
– Να περάσουν οι φαρμακοβιομηχανίες στη κοινωνία, κάτω από συνθήκες εργατικού και κοινωνικού ελέγχου, ώστε να λειτουργούν με γνώμονα τις κοινωνικές ανάγκες κι όχι τα κέρδη των ιδιωτών.
– Η έρευνα να στραφεί στην εξυπηρέτηση κοινωνικών αναγκών. Συγκεκριμένα στην παραγωγή φαρμάκων που να καλύπτουν τις ανάγκες του κόσμου, ιδιαίτερα στις φτωχές χώρες, κι όχι να εξαρτάται από το πόσα κέρδη μπορεί να αποκομίσει.
Μαρία Μπουτζαρέλου
