Δημήτρης Πανταζόπουλος, εργαζόμενος στον επισιτισμό
Στα πλαίσια της διαδικασίας άρσης των μέτρων της καραντίνας η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι τα ξενοδοχεία 12μηνης λειτουργίας θα ανοίξουν την 1η Ιούνη, μαζί με τις επιχειρήσεις εστίασης ενώ τα εποχιακά την 1η Ιούλη. Ποια θα είναι όμως η πραγματικότητα για τους εργαζόμενους του κλάδου την επόμενη μέρα; Απ’ όποια πλευρά κι αν κοιτάξει κανείς τα πράγματα το μέλλον των εργαζομένων του κλάδου είναι δυσοίωνο.
Μέτρα στήριξης… για την εργοδοσία
Ο κλάδος της εστίασης και του τουρισμού είναι από αυτούς που έχουν πληγεί και θα συνεχίσουν να πλήττονται περισσότερο από την πανδημία του covid-19, και αυτό είναι ένα δεδομένο (σε διεθνές επίπεδο) που είναι αποδεκτό από όλους.
Την ίδια στιγμή όμως που συμβαίνει αυτό τα μέτρα στήριξης του κλάδου αφορούσαν συντριπτικά την εργοδοσία και όχι τους εργαζόμενους (1). Ουσιαστικά το μόνο μέτρο υπέρ των εργαζομένων που έχει παρθεί είναι η καταβολή του επιδόματος των 800€ (ή 534€ το μήνα). Ακόμα όμως και αυτό το επίδομα, για τους εργαζομένους του κλάδου που οι επιχειρήσεις που εργάζονται είναι κλειστές με εντολή δημόσιας αρχής, θα δοθεί με μεγάλη καθυστέρηση (αρχές Ιούνη) (2).
Ταυτόχρονα, 170.000 εργαζόμενοι που δούλεψαν πέρυσι σε εποχιακά ξενοδοχεία και όλοι όσοι δουλεύουν σαιζόν στην εστίαση αποκλείονται από την καταβολή επιδόματος ειδικού σκοπού για το Μάη την ίδια στιγμή που δεν μπορούν να εργαστούν αφού οι εποχιακές επιχειρήσεις δεν ανοίγουν, το εποχιακό επίδομα που παίρναμε (όσοι το έπαιρναν) έχει διακοπεί και είναι αμφίβολο αν θα δουλέψουν φέτος.(3)
Θα περίμενε κανείς όμως το άνοιγμα των επιχειρήσεων του κλάδου να αποτελέσει «ανάσα» για τους εργαζόμενους με την επιστροφή τους στη δουλειά, κάτι τέτοιο όμως δεν φαίνεται. Με το άνοιγμα των επιχειρήσεων που είναι κλειστές με εντολή δημόσιας αρχής, ουσιαστικά απελευθερώνονται οι απολύσεις (4) ενώ επιτρέπεται στις επιχειρήσεις να απασχολούν το προσωπικό με μειωμένο ωράριο και εκ περιτροπής, με μείωση ωρών εργασίας ως και 50%.
Όλα αυτά μάλιστα συμβαίνουν σε ένα κλάδο όπου η «μαύρη» και κυρίως η υποδηλωμένη εργασία «βασιλεύουν», με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι, που σε μεγάλο ποσοστό εμφανίζονται να παίρνουν μόνο το βασικό μισθό, να κινδυνεύουν να μην πάρουν ούτε καν το 50% του πραγματικού τους μισθού.
Ειδικά στον επισιτισμό, που αυτή η πρακτική είναι κυρίαρχη, η κυβέρνηση εδώ και 6 σχεδόν μήνες αρνείται να προστατέψει τους εργαζόμενους αφού δεν κηρύσσει υποχρεωτική την κλαδική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΣΣΕ) για όλες τις επιχειρήσεις του κλάδου (5) κλείνοντας έτσι, ειδικά σε αυτές τις συνθήκες, το μάτι στην εργοδοτική ασυδοσία.
Τι συμβαίνει στους αντίστοιχους κλάδους στο εξωτερικό;
Τα στοιχεία που έρχονται από το εξωτερικό κάθε άλλο παρά καθησυχαστικά είναι. Λόγω της πανδημίας μία σειρά από χώρες είτε συμβουλεύουν τους πολίτες τους να μην ταξιδέψουν φέτος το καλοκαίρι (Γερμανία) ή παίρνουν μέτρα που κάνουν τα ταξίδια αρκετά δύσκολα (Ισπανία, Γαλλία). Όλα αυτά τα μέτρα, που είναι βέβαια απαραίτητα για τη δημόσια υγεία, δείχνουν ότι η τουριστική κίνηση θα είναι φέτος αρκετά μειωμένη ειδικά στην Ελλάδα που το 93% του τουρισμού έρχεται από το εξωτερικό.
Αν στα παραπάνω προσθέσουμε και το γεγονός ότι όλες οι επιχειρήσεις θα δουλέψουν με μειωμένη δυναμικότητα, για λόγους τήρησης των μέτρων υγιεινής, γίνεται σαφές ότι η ανεργία στον κλάδο θα είναι πρωτοφανών διαστάσεων. Ήδη σε πολύ ισχυρές οικονομίες, όπως η Γερμανία, οι απολύσεις στον τουριστικό κλάδο έχουν εκτιναχθεί. Συμφώνα με το οικονομικό ινστιτούτο Ifo του Μονάχου, τον Απρίλιο το 58% των επιχειρήσεων στην εστίαση, το 50% των ξενοδοχείων και το 43% των ταξιδιωτικών γραφείων στη Γερμανία προχώρησε σε απολύσεις ή σε μη ανανεώσεις συμβάσεων (6). Μπορεί λοιπόν να φανταστεί κανείς τι θα γίνει στην Ελλάδα τους επόμενους μήνες.
Επιπροσθέτως, όπως και σε όλους τους κλάδους εργαζομένων έτσι και στον τουρισμό – επισιτισμό η κυβέρνηση αφήνει στην ευχέρεια του εργοδότη την παροχή υλικών μέτρων ασφαλείας στο προσωπικό (μάσκες, γάντια κτλ) χωρίς να κάνει υποχρεωτική την παροχή τους.
Ένα ακόμα σημείο που αφορά την ασφάλεια του προσωπικού, αλλά και συνολικά της κοινωνίας εν μέσω πανδημίας, είναι η πίεση της κυβέρνησης για γρήγορο άνοιγμα του διεθνούς τουρισμού όπως φαίνεται και από την επικοινωνία της για το θέμα με την ΕΕ (7). Η στάση αυτή της κυβέρνησης, που γίνεται για οικονομικούς λόγους, θέτει σε κίνδυνο την υγεία των εργαζομένων και σε κάθε περίπτωση είναι ενάντια στη στάση της ελληνικής κοινωνίας όπως αποτυπώνεται σε πρόσφατες έρευνες (8).
Οι εργοδότες ζητούν ακόμα περισσότερα
Ταυτόχρονα οι εργοδότες του κλάδου ζητάνε όλο και περισσότερα. Με επιστολή του προς τα αρμόδια υπουργεία τόσο ο ΣΕΤΕ (Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων) ζητά να μην πληρώσουν οι επιχειρήσεις του τουρισμού φόρους για το 2020, να μειωθεί ο ΦΠΑ αλλά και να επιδοτηθούν από το κράτος οι εργαζόμενοί τους για τη φετινή σαιζόν (9).
Επιπλέον, είναι πάνω στο τραπέζι η απόφαση πολλών επιχειρήσεων να μην ανοίξουν για φέτος. Εκτός όμως από τα όσα έχει ήδη δώσει η κυβέρνηση και τα όσα ζητούν οι εργοδότες, γίνεται μία προσπάθεια επιπλέον ενίσχυσης της εργοδοσίας με μία σειρά μέτρα με πρόσχημα την πανδημία αλλά και χωρίς αυτό. Έτσι ήδη συζητιέται από κυβέρνηση και δήμους να δοθεί περισσότερος χώρος για τραπεζοκαθίσματα χωρίς επιπλέον δημοτικά τέλη στα καταστήματα εστίασης, ενώ οι ίδιες σκέψεις υπάρχουν και για τον αιγιαλό (10). Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι ο δημόσιος χώρος δίνεται χάρισμα στους ιδιώτες με αφορμή την πανδημία.
Μια ακόμα ρύθμιση στην ίδια λογική, που αρχικά αποσύρθηκε αλλά περιμένουμε την επαναφορά της, είναι και η πρόθεση της κυβέρνησης να καταργήσει τον περιορισμό των 100 κλινών στα ξενοδοχεία των περιοχών Ψυρρή-Μεταξουργείο στην Αθήνα (11). Αυτό στην πράξη είναι δώρο στις μεγάλες αλυσίδες ξενοδοχείων που μπορούν άμεσα να επεκταθούν μαζικά και σε αυτές τις περιοχές.
Οι κερδοφόρες επιχειρήσεις πρέπει να πληρώσουν!
Ο αντίλογος βέβαια απέναντι σε όλα αυτά (και μάλιστα καλοπροαίρετος από κάποιες πλευρές) είναι ότι δεν μπορούμε να είμαστε ενάντια στην στήριξη από την κυβέρνηση, και μάλιστα «άνευ όρων», στις επιχειρήσεις του κλάδου γιατί αυτές έχουν πληγεί και δε γίνεται να κλείσουν γιατί αυτό θα σημάνει και χάσιμο χιλιάδων θέσεων εργασίας. Εμείς από την πλευρά μας απαντάμε ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλοϊκά. Ο τουρισμός συμβάλει κατά 13% στο ΑΕΠ της χώρας ενώ το 2019 απασχολούσε 700.000 εργαζόμενους, με άμεσο τουριστικό εισόδημα το 2019 κοντά στα 22 δις ευρώ (12). Αυτό σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις του κλάδου, ειδικά οι μεγάλες, είχαν σημαντική κερδοφορία τα προηγούμενα χρόνια και μέρος αυτών των κερδών είναι λογικό να απαιτείται από τους εργαζόμενους να επιστρέψουν στον κλάδο.
Εν ολίγοις πρέπει και η εργοδοσία να πληρώσει από τα κέρδη της. Αναγνωρίζουμε ότι δεν είναι όλες οι επιχειρήσεις το ίδιο. Επίσης αναγνωρίζουμε ότι η ανάκαμψη του τουρισμού και η τύχη της φετινής σαιζόν εξαρτάται από μία σειρά αστάθμητους παράγοντες όπως το πότε θα ανοίξουν οι διεθνείς πτήσεις, η ψυχολογία του κόσμου διεθνώς, η παγκόσμια οικονομία κτλ. Όλα αυτά όμως δε σημαίνουν ότι θα σταματήσουμε να διεκδικούμε από την εργοδοσία η οποία προσπαθεί να μετακυλήσει τις ζημιές της (με τις πλάτες της κυβέρνησης) στις πλάτες των εργαζομένων. Ένα πρώτο βήμα θα ήταν για παράδειγμα η δημιουργία ενός ταμείου με κοινή χρηματοδότηση κράτους και επιχειρήσεων του κλάδου με στόχο τη στήριξη καταρχήν των εποχικών εργαζόμενων. Οι εταιρείες που είχαν μεγάλη κερδοφορία τα προηγούμενα χρόνια, που είναι κατά κύριο λόγο οι μεγάλες αλυσίδες του κλάδου που απασχολούν και μεγάλο μέρος των εποχικών εργαζομένων δεν μπορεί απλά να ζητούν οικονομική στήριξη αλλά πρέπει και οι ίδιες να βάλουν το χέρι στην τσέπη. Την ίδια στιγμή οι εργαζόμενοι του κλάδου πρέπει να ανοίξουμε την κουβέντα για το τι είδους τουρισμό θέλουμε αλλά και για τη δημιουργία ενός πραγματικά δημόσιου τομέα στον τουρισμό με πρώτο βήμα την επανεθνικοποίηση όσων «Ξενία» έχουν πουληθεί.
Ειδικά για την επόμενη μέρα της καραντίνας είναι ανάγκη να παλέψουμε για:
- Απαγόρευση απολύσεων για όλη τη διάρκεια του 2020
- Καμία μείωση μισθού ή δυσμενής μεταβολή σύμβασης στον κλάδο
- Επέκταση του εποχιακού επιδόματος μέχρι την επαναπρόσληψη για όλους τους δικαιούχους εργαζόμενους
- Άμεση κήρυξη ως υποχρεωτικής τη κλαδικής ΣΣΕ για όλες τις επιχειρήσεις στον επισιτισμό
- Συχνοί και αυστηροί έλεγχοι του ΣΕΠΕ για την τήρηση της εργατικής νομοθεσίας
- Παροχή όλων των απαραίτητων μέσων ατομικής προστασίας στους εργαζόμενους με ευθύνη των επιχειρήσεων
- Άμεση καταβολή του επιδόματος ειδικού σκοπού των 534€ σε όλους τους εργαζόμενους – και στους εποχικούς
- Όχι στην εκ περιτροπής εργασία
