Νίκος Αναστασιάδης
Τάκης Γιαννόπουλος
Το παρακάτω άρθρο είναι βασισμένο σε κείμενο που δημοσιεύτηκε τον Οκτώβρη του 2019 για τα 500 Τεύχη της Εφημερίδας «Ξεκίνημα». Σε αυτή την εκδοχή συμπεριλαμβάνονται τα τελευταία 100 τεύχη που εκδόθηκαν από το 2020 μέχρι σήμερα.
Στις 10 Οκτώβρη 2024, στον αριθμό φύλλου της πρώτης σελίδας του Ξεκινήματος, θα γράφει τον αριθμό 600.
Το Ξεκίνημα συμπληρώνει τα 600 τεύχη και τα σχεδόν 50 χρόνια έκδοσης και αυτό μας γεμίζει χαρά και αισιοδοξία, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί μια καλή ευκαιρία για απολογισμό αυτής της πολιτικής μας παρέμβασης.
Σε κάποιους, ειδικά στις νεότερες ηλικίες, με βάση τα σημερινά τεχνολογικά δεδομένα και την εικόνα των ΜΜΕ, ο αριθμός 600 για μια οργάνωση που αριθμεί 50 χρόνια ζωής και δράσης μπορεί να μη φαντάζει πολύ μεγάλος ή ιδιαίτερα σημαντικός. Για μια επαναστατική οργάνωση της Αριστεράς όμως, ο αριθμός αυτός συνιστά από μόνος του μια κατάκτηση.
Καταρχήν γιατί αντανακλά μια μακροβιότητα που καθιστά το «Ξ» μια από τις πιο παλιές και ανθεκτικές στον χρόνο οργανώσεις της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς. Κυρίως όμως γιατί κάθε τεύχος του «Ξ» περιλαμβάνει και ένα κομμάτι από την ιστορία του εργατικού και ευρύτερου λαϊκού κινήματος που περιέχει πολύτιμα συμπεράσματα και εμπειρίες, χρήσιμα για κάθε αγωνιστή που θέλει να παλέψει για την ανατροπή του καπιταλισμού και την αντικατάστασή του από μια πραγματικά σοσιαλιστική κοινωνία.
Η δεκαετία του ‘70
Το πρώτο τεύχος του «Ξ» κυκλοφόρησε τον Μάη του 1975. Το άρθρο της σύνταξης αφορούσε την κατασταλτική πολιτική της κυβέρνησης Καραμανλή, ενώ διαβάζουμε στους τίτλους των άρθρων: «Σοσιαλισμός ΝΑΙ, Σοσιαλδημοκρατία ΟΧΙ» (αναφερόμενο στις εξελίξεις στο ΠΑΣΟΚ της εποχής), «Να εθνικοποιηθεί η ΙΤΤ» (αμερικάνικη εταιρεία τηλεπικοινωνιών που είχε παράρτημα στην Ελλάδα, με τους εργαζόμενους να βρίσκονται σε απεργία), «Έξω το κράτος από τα εργατικά συνδικάτα», ρεπορτάζ από τους αγώνες των οικοδόμων, των λιθογράφων, των αγροτών, κα. Ο υπότιτλος της εφημερίδας, που υπήρχε για όλη τη δεκαετία του ’70 ήταν «Μαρξιστική εφημερίδα για τους εργαζόμενους και τη νεολαία».
Ήταν μια εποχή που τη σηματοδοτούσε ο ριζοσπαστισμός της μεταπολίτευσης και η στροφή στα αριστερά και τις σοσιαλιστικές ιδέες εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, ειδικά της νεολαίας. Η πτώση της δικτατορίας, η οικονομική κρίση του ’74, ο απόηχος του Μάη του ‘68 και της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, σε συνδυασμό με τον συντηρητισμό που απέπνεε το ΚΚΕ δημιούργησαν ένα εκρηκτικό τοπίο που επέτρεψε την εμφάνιση και τη γρήγορη μαζικοποίηση του ΠΑΣΟΚ.
Ήταν γι αυτούς τους λόγους που το «Ξ» αποφάσισε να προσανατολιστεί από άποψη τακτικής στο ΠΑΣΟΚ το 1974. Αυτό πρακτικά σήμαινε ότι προβλέποντας ότι η ριζοσπαστικοποίηση της μεγάλης πλειοψηφίας των εργαζομένων και των πρωτοπόρων μαχητών του κινήματος θα περνούσε μέσα από το ΠΑΣΟΚ, τα μέλη του «Ξ», έκαναν πολιτική δουλειά στις Τοπικές Οργανώσεις, διατηρώντας παράλληλα την ανεξάρτητη οργανωτική δομή, τις πολιτικές θέσεις και την εφημερίδα. Το «Ξ» ποτέ δεν έπαψε να είναι μια ανεξάρτητη οργάνωση που είχε σαν στόχο τη δημιουργία ενός μαζικού επαναστατικού κόμματος στην Ελλάδα και διεθνώς.
Σε άρθρο του στο αφιέρωμα για τα 30 χρόνια του «Ξ», τον Ιούλη του 2005, ο σύντροφος Νίκος Ρεμούνδος περιέγραφε την κατάσταση των πρώτων χρόνων του ΠΑΣΟΚ: «Οι περισσότερες Τ.Ο. είχαν ήδη καταληφθεί από χιλιάδες εργάτες και νεολαίους, αλλά και από κεντρώους παλαιοκομματικούς καριερίστες, πρώην στελέχη ή μέλη της Ένωσης Κέντρου, που μυρίστηκαν νέες ευκαιρίες για επικερδή πόστα και προνόμια. Έχοντας τα χρήματα, έσπευσαν αμέσως να νοικιάσουνε τοπικά γραφεία και να τα ονομάσουν Τ.Ο., γράφοντας σαν μέλη όλους τους συγγενείς και τους φίλους τους, που έσπευσαν να τους εκλέξουν στις νέες Συντονιστικές Επιτροπές. Την ίδια ώρα, απέφευγαν συστηματικά να γράφουν νέα μέλη που δεν ήξεραν και ιδιαίτερα νεολαίους και εργαζόμενους».
«Το Ξεκίνημα διαγράφηκε από το ΠΑΣΟΚ το 1976, αφού πρώτα είχε παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην κίνηση της Οριζόντιας Διασύνδεσης, η οποία είχε γίνει από τα κάτω, δηλαδή με τον συντονισμό πολλών Τ.O. της Αθήνας, οι οποίες ζητούσαν δημοκρατικές διαδικασίες και εκλογή όλων των οργάνων του νεοσύστατου ΠΑΣΟΚ. Η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ αντέδρασε με μαζικές διαγραφές». [ΠΑΣΟΚ: από την αλλαγή στην μετάλλαξη, Δ. Κατσορίδας, εκδόσεις ΚΨΜ]. Μετά τη διαγραφή των μελών του, το «Ξ» ενώ εξακολουθούσε να λειτουργεί σαν ανεξάρτητη οργάνωση, είχε πολιτικό προσανατολισμό στον κόσμο του ΠΑΣΟΚ μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ‘80.
Τα πρώτα φύλλα της εφημερίδας αντανακλούσαν τη μεγάλη μάχη που διεξαγόταν μέσα στο ΠΑΣΟΚ για τη φυσιογνωμία του, παρακολουθώντας παράλληλα και κάνοντας κριτική και στα άλλα ρεύματα μέσα στην ελληνική Αριστερά, κυρίως στον σταλινισμό της ηγεσίας του ΚΚΕ. Στις σελίδες της εφημερίδας μπορεί να βρει κανείς αναλύσεις για τις διεθνείς εξελίξεις, εργατικά νέα, ειδικές εκδόσεις όταν υπήρχαν σημαντικά γεγονότα του κινήματος (π.χ. απεργία ΗΛΠΑΠ του ’78), άρθρα για το περιβάλλον (που εκείνη την εποχή ήταν άγνωστη λέξη για το μεγαλύτερο κομμάτι της Αριστεράς), το γυναικείο ζήτημα, μαθητικά και φοιτητικά νέα, άρθρα σχετικά με την κατάσταση των φαντάρων στον στρατό, κα.
Δεκαετία ‘80
Εκείνη την εποχή, χωρίς υπολογιστές και σύγχρονα μέσα εκτύπωσης, η έκδοση μιας εφημερίδας δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση. Χωρίς διαφημίσεις, κρατικές ενισχύσεις ή άλλου τύπου χορηγίες, το Ξεκίνημα από την πρώτη στιγμή στηρίχτηκε στην αυτοθυσία και τον ενθουσιασμό των μελών του. Ο πρώτος μηχανισμός έκδοσης του «Ξ» ήταν μια απλή, μεταχειρισμένη και ηρωική όπως αποδείχθηκε γραφομηχανή.
«Στα πλήκτρα αυτής της μηχανής, ταλαιπωρήθηκαν αρκετοί σύντροφοι για αρκετά χρόνια και ταλαιπωρήθηκε και η ίδια, μέχρι τη στιγμή που μέσα από σκληρές θυσίες όλων των συντρόφων και υποστηρικτών μας, αγοράσαμε το 1983, μια πιο σύγχρονη γραφομηχανή, η οποία έδωσε τη δυνατότητα για βελτίωση της ποιότητας της εφημερίδας και βοήθησε αποφασιστικά στη σταθεροποίηση της έκδοσής της» («Ξ» φύλλο 100– Μάρτης ‘86).
Το πρώτο μισό της δεκαετίας του ’80 σημαδεύτηκε από μεγάλους αγώνες του κινήματος και την ιστορική νίκη τον Οκτώβρη του 1981, όταν είχαμε την όντως «πρώτη φορά Αριστερή» κυβέρνηση στην Ελλάδα, που αναγκάστηκε κάτω από την πίεση του κινήματος να πάρει σημαντικά μέτρα υπέρ των εργαζομένων. Το δεύτερο μισό χαρακτηρίστηκε από την ολοένα και πιο δεξιά πορεία της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ, τη μάχη ενάντια στην υποψηφιότητα Καραμανλή (του «εθνάρχη») για την προεδρία της δημοκρατίας το 1985 και την πρώτη εφαρμογή προγράμματος λιτότητας από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με υπουργό οικονομικών τον Κ. Σημίτη.
Όλα αυτά αντανακλούνται και στις σελίδες της εφημερίδας. Ξεφυλλίζοντας κανείς τα τεύχη εκείνης της περιόδου παίρνει μια γενική αίσθηση της αντίληψης με την οποία παρέμβαινε το «Ξ» στις εξελίξεις: διαρκές κάλεσμα για ενότητα στη δράση των δυνάμεων της Αριστεράς και του κινήματος, πάντα συγκεκριμένες προτάσεις για το πώς μπορεί να προχωρήσει ο αγώνας, αναγνώριση και ανάδειξη των θετικών στοιχείων όπου υπάρχουν, αλλά και παραδοχή της ήττας όταν συμβαίνει.
Η δεκαετία του ‘90
Στα τέλη της δεκαετίας του ‘80 άρχισε να γίνεται εμφανής η αλλαγή στην αντικειμενική κατάσταση, καθώς η κατάρρευση των σταλινικών καθεστώτων του «Ανατολικού Μπλόκ» έσπειρε απογοήτευση σε πλατιά στρώματα και χρησιμοποιήθηκε από τους αστούς ως εφαλτήριο μιας νέας ιδεολογικής και πρακτικής επίθεσης απέναντι στο εργατικό κίνημα. Ωστόσο, στην Ελλάδα το μαστίγιο της αντίδρασης και πιο συγκεκριμένα η εκλογή της κυβέρνησης του Μητσοτάκη τον Απρίλη του 1990 οδήγησε σε μια νέα σειρά ιστορικών αγώνων των εργαζομένων και της νεολαίας.
Ο αντίκτυπος αυτών των εξελίξεων στην Ελλάδα προκάλεσε τη διπλή διάσπαση του ΚΚΕ το ‘89-‘90 με την δημιουργία του ΝΑΡ και τη διάλυση του ενιαίου ΣΥΝ. Παράλληλα δημιούργησε την αίσθηση στη νεοεκλεγμένη κυβέρνηση Μητσοτάκη ότι μπορούσε να περάσει μια σκληρή επίθεση στο εργατικό κίνημα και τη νεολαία με τη λογική του «οδοστρωτήρα». Σκληρή λιτότητα και πάγωμα σε κάθε αύξηση των μισθών, ιδιωτικοποίηση των πάντων, απολύσεις εργαζομένων στο δημόσιο και κλείσιμο επιχειρήσεων, ανατροπή του ασφαλιστικού, αντιδραστικές αλλαγές στα πανεπιστήμια και παράδοσή τους στο κεφάλαιο. Ακόμα, επαναφορά της ποδιάς και καθιέρωση του ελέγχου της ζωής των μαθητών μέσα και έξω από το σχολείο με την εφαρμογή ενός συστήματος πόντων.
Αυτά τα μέτρα προκάλεσαν μια χωρίς προηγούμενο έκρηξη στην ελληνική κοινωνία. Οι απεργίες διαδέχονταν η μία την άλλη. Οι συγκρούσεις με τα ΜΑΤ ήταν καθημερινό φαινόμενο. Οι κινητοποιήσεις σε ΑΕΙ-ΤΕΙ και το κίνημα των μαθητών του ‘90-‘91 έγραψαν ιστορία δημιουργώντας νέες παραδόσεις.
Στην πράξη αυτό που συνέβη ήταν η κυβέρνηση Μητσοτάκη να γίνει η πιο μισητή κυβέρνηση της μεταπολίτευσης, να προκαλέσει μερικές από τις μεγαλύτερες κινητοποιήσεις της εργατικής τάξης και της νεολαίας, να καταρρεύσει πρόωρα μετά από 3 χρόνια και να ξαναφέρει το ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση.
Στις σελίδες του «Ξ» διαβάζει κανείς για την ιστορική απεργία των εργαζομένων στην Επιχείρηση Αστικών Συγκοινωνιών (ΕΑΣ) καθώς και την απεργία και κατάληψη του εργοστασίου της Πειραϊκής – Πατραϊκής, που η κυβέρνηση ήθελε να κλείσει και ξεκίνησε με την απόλυση 905 εργαζομένων τον Αύγουστο του 1990. Βρίσκουμε επίσης απανωτές ειδικές εκδόσεις για το μαθητικό κίνημα του ’90-’91 με προτάσεις για το πώς μπορούν να προχωρήσουν οι κινητοποιήσεις.
Η διεθνής τάση όμως υποχώρησης της συνείδησης μετά το ’93 αρχίζει και επηρεάζει και την Ελλάδα. Απογοήτευση, αποστράτευση, αποπροσανατολισμός κυριαρχούν, και η εφημερίδα προσπαθεί να απαντήσει στα ζητήματα και τους προβληματισμούς του κόσμου. Οι πόλεμοι των ΗΠΑ και των συμμάχων τους στο Ιράκ και στη Γιουγκοσλαβία παίζουν επίσης τον ρόλο τους, όπως και το εθνικιστικό κλίμα γύρω από το «Μακεδονικό» του ‘93.
Προς τα τέλη της δεκαετίας του ’90 όμως κάτι αρχίζει πάλι να αλλάζει. Οι μαθητικές κινητοποιήσεις του ’98-’99 με το «Κάτσε καλά Γεράσιμε» έδωσαν μια πρώτη γεύση αυτής της αλλαγής.
Οι πρώτες κινητοποιήσεις του αντιπαγκοσμιοποιητικού κινήματος δείχνουν μια στροφή στη συνείδηση. Το εξώφυλλο του τελευταίου τεύχους του «Ξ» αυτής της δεκαετίας, τον Δεκέμβρη του ’99, έχει φωτογραφίες από την ιστορική κινητοποίηση ενάντια στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου στο Σιάτλ και τίτλο «Το Millennium των εργαζομένων»!
Δεκαετία 2000
Το αντιπολεμικό και το αντιπαγκοσμιοποιητικό κίνημα έβαλαν τη σφραγίδα τους στις εξελίξεις και ουσιαστικά πολιτικοποίησαν μια ολόκληρη γενιά.
Οι απεργίες και η ανατροπή των σχεδίων Σημίτη-Γιαννίτση για το ασφαλιστικό την άνοιξη του 2001 αποτέλεσαν ουσιαστικά την αρχή για μια νέα περίοδο καθώς ήταν η πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια που η εργατική τάξη πετύχαινε την ανατροπή των κυβερνητικών σχεδίων. Οι διαδηλώσεις και οι μαζικές κινητοποιήσεις που ακολούθησαν (σύνοδος G8 στη Γένοβα το 2001, αντιπολεμικά συλλαλητήρια για τον πόλεμο στο Ιράκ και πορεία ενάντια στη σύνοδο της ΕΕ στη Θεσ/νίκη το 2003) ενίσχυσαν την αυτοπεποίθηση του κινήματος και την πολιτικοποίηση της νέας γενιάς.
Το «Ξ» μέσα από την εφημερίδα του και διαδικτυακά πλέον (το xekinima.org ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2003), αποτύπωνε όλες τις εξελίξεις και τις διεργασίες στα νεοδημιούργητα κοινωνικά Φόρουμ, τους νέους σχηματισμούς της Αριστεράς σε μια σειρά χώρες και τις διεργασίες στην Ελλάδα που οδήγησαν στη δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ.
Οι κινητοποιήσεις των φοιτητών ενάντια στον νόμο Γιαννάκου και την αναθεώρηση του άρθρου 16 για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια το ’06 και ’07 γεμίζουν τις σελίδες της εφημερίδας με αναλύσεις και προτάσεις. Όπως και οι μεγάλες πυρκαγιές του ’07 που δημιούργησαν μια νέα περιβαλλοντική συνείδηση.
Η εξέγερση της νεολαίας μετά τη δολοφονία του 16χρονου Α. Γρηγορόπουλου σηματοδότησε μια αλλαγή φάσης στη συνείδηση ξανά, με μια νέα γενιά ανθρώπων που είναι διατεθειμένη να μπει μπροστά σε δυναμικούς αγώνες. Και αυτό δε μπορούσε να μην αντανακλαστεί και στο πολιτικό επίπεδο. Έτσι, είχαμε την ανοδική πορεία του ΣΥΡΙΖΑ, που κατάφερε να συσπειρώσει ένα δυναμικό της Αριστεράς που δεν είχε άλλο τρόπο να εκφραστεί.
Το «Ξ» ήταν συνιστώσα του ΣΥΡΙΖΑ από το 2008 μέχρι το 2011. Στις σελίδες της εφημερίδας μπορεί κανείς να διαβάσει άρθρα από τον διάλογο και τις αντιπαραθέσεις εντός της Αριστεράς όσον αφορά ζητήματα εσωκομματικής δημοκρατίας, του προγράμματος, καθώς και σε ζητήματα τακτικής. Στην εφημερίδα και στο σαιτ υπήρχαν συνεχείς γραπτές αναφορές για αυτές τις αντιπαραθέσεις, σε αντίθεση με την παράδοση των περισσότερων οργανώσεων του χώρου που λύνουν αυτά τα ζητήματα όχι δημόσια αλλά στους διαδρόμους.
Η διεθνής οικονομική κρίση του 2007 θα δημιουργούσε μια εντελώς διαφορετική κατάσταση παγκόσμια. Το ίδιο και στην Ελλάδα. Η εκλογή του ΠΑΣΟΚ το 2009 και η προσφυγή στο ΔΝΤ ανοίγει ένα εντελώς νέο κεφάλαιο στην ιστορία. Στο τελευταίο τεύχος του «Ξ» αυτής της δεκαετίας, σε έναν υπότιτλο διαβάζουμε: «το κίνημα θα πει την τελευταία λέξη». Τα επόμενα χρόνια θα δείξουν ότι έτσι θα γινόταν όντως.
Δεκαετία 2010
Ξεφυλλίζοντας τα τεύχη αυτής της δεκαετίας, ο αναγνώστης θα δει να αντανακλώνται όλοι οι μεγάλοι αγώνες στα χρόνια των μνημονίων. Από την πρώτη Γενική Απεργία του 2010 μέχρι τον ηρωικό αγώνα των κατοίκων της Κερατέας ενάντια στην κατασκευή ΧΥΤΑ στην περιοχή τους. Από το κίνημα «δεν πληρώνω» κυρίως στα διόδια και στα ΜΜΜ, μέχρι τις καταλήψεις των Αγανακτισμένων στις πλατείες όλης της χώρας. Από τις τεράστιες γενικές απεργίες τον Οκτώβρη του 2011 και τον Φλεβάρη του 2012, σε ένα σύνολο πάνω από 40 γενικών απεργιών εκείνη την περίοδο, μέχρι τις καταλήψεις των δημόσιων κτηρίων και τις κλαδικές απεργίες.
Ταυτόχρονα, η εφημερίδα παρεμβαίνει στη δημόσια συζήτηση όσον αφορά τα αιτήματα που πρέπει να υιοθετήσει η Αριστερά απέναντι στην κρίση. Και από τις πρώτες θέτει το αίτημα για διαγραφή του χρέους, της εθνικοποίησης των τραπεζών, της εθνικοποίησης των στρατηγικών τομέων της οικονομίας και του εργατικού ελέγχου και διαχείρισης.
Όλα αυτά βρίσκουν χώρο στις σελίδες της εφημερίδας, που από τον Φλεβάρη του 2013 γίνεται πια 15ήμερη προκειμένου να μπορεί να είναι πιο επίκαιρη.
Η ήττα των αγώνων αυτών, ειδικά μετά τη Γενική Απεργία και τις συγκεντρώσεις του Φλεβάρη του 2012 έστρεψαν την προσοχή από το συνδικαλιστικό στο πολιτικό πεδίο, αλλά και σε «ειδικά» ζητήματα όπως αυτό της εξόρυξης χρυσού στις Σκουριές.
Το 2015 ήταν το σημείο καμπής των αγώνων που ξεκίνησαν με την έλευση της κρίσης, του ΔΝΤ και της σκληρής λιτότητας. Όλο το πρώτο εξάμηνο της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ ήταν η συμπυκνωμένη ιστορία του ρεφορμισμού σε περιόδους οξυμένης πολιτικής και οικονομικής κρίσης. Διαρκές μπαλαντζάρισμα, ακροβατισμοί, συμβιβασμοί, καμία προετοιμασία ρήξης με το κατεστημένο και τελικά πλήρης και άτακτη υποχώρηση.
Το δημοψήφισμα στις 5 Ιούλη του 2015 ήταν το κορυφαίο σημείο μιας ολόκληρης περιόδου. Στις 3 Ιούλη το Σύνταγμα ζει μια από τις μεγαλύτερες μεταπολιτευτικά συγκεντρώσεις. Μαζικότητα, παλμός, ενθουσιασμός, μαχητική διάθεση, κλίμα ανάλογο με αντίστοιχες πολιτικές συγκεντρώσεις των αρχών της δεκαετίας του ‘80. Στο xekinima.org στις 4 Ιούλη δημοσιεύεται άρθρο με τίτλο «Το Σύνταγμα έγραψε ιστορία, τη Δευτέρα τι θα γίνει;» προειδοποιώντας ότι ο Τσίπρας πάει σε συμβιβασμό.
Το αποτέλεσμα της Κυριακής 5 Ιούλη ήταν καταπέλτης. Όχι μόνο για την Τρόικα και το διεθνές κατεστημένο. Αλλά και για την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ. Το 61.2% ψήφισε ΟΧΙ κόντρα σε όλους και σε όλα. Κόντρα στο διεθνές κατεστημένο που έβλεπε με ανησυχία τις 250 εκδηλώσεις συμπαράστασης στο ελληνικό κίνημα και ανησυχούσε για τον ιό που θα κατέβαλλε κάθε γωνιά του πλανήτη. Αλλά και κόντρα στην ανεκδιήγητη ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ που έκανε ότι μπορούσε για να χάσει το δημοψήφισμα. Λίγες μέρες μετά όμως ήρθε η πλήρης και εκφυλιστική υποταγή στην Τρόικα και η συμφωνία για την υπογραφή τρίτου μνημονίου, αυτή τη φορά όχι από Σαμαροβενιζέλους αλλά από μια κυβέρνηση που μιλούσε στο όνομα της Αριστεράς.
Στα επόμενα τεύχη της εφημερίδας κυριαρχεί η προσπάθεια για εξήγηση του πως «μετρατράπηκε η νίκη σε ήττα», αλλά και της σημασίας της ανασυγκρότησης του κινήματος και της Αριστεράς. Μαζί με άλλους αγωνιστές, το «Ξ» προχώρησε στη δημιουργία της «Πρωτοβουλίας 17 Ιούλη» σε μια προσπάθεια να προσφέρει μια εναλλακτική στον κόσμο της Αριστεράς που βρισκόταν σε αδιέξοδο. Δυστυχώς η πρωτοβουλία αυτή δεν μπόρεσε να διατηρήσει την αρχική δυναμική της καθώς αυτή ανακόπηκε από τη δημιουργία της ΛΑΕ λίγες εβδομάδες αργότερα. Το πρόβλημα όμως ήταν ότι ούτε η ΛΑΕ μπόρεσε να ανταποκριθεί στις ανάγκες του κινήματος και της περιόδου, ούτε το ΚΚΕ και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ που είχαν την κρίσιμη μάζα που απαιτούνταν για κάτι πραγματικά νέο στον χώρο της Αριστεράς που να καλύψει το κενό που άφηνε η μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ.
Τα χρόνια που ακολούθησαν χαρακτηρίστηκαν από απογοήτευση, αποστράτευση, πτώση των αγώνων, πολιτικό αδιέξοδο. Ο ΣΥΡΙΖΑ διέσυρε την έννοια της Αριστεράς όπως προηγούμενα το ΠΑΣΟΚ είχε διασύρει την έννοια του σοσιαλισμού. Παρόλα αυτά υπήρχαν εστίες αγώνων που αναδείχτηκαν στην εφημερίδα και αξιοποιήθηκαν σαν παράδειγμα για να δώσουν το στίγμα της αντίστασης.
Η εκλογική νίκη της ΝΔ στις 7 Ιούλη ‘19 ήρθε σαν ώριμο φρούτο. Ωστόσο είχε ένα πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό. Την μεγάλη αποχή. Η ΝΔ πήρε το 40% σχεδόν στο μισό εκλογικό σώμα καθώς αποχή, άκυρα και λευκά προσέγγισαν το 45%. Το πολιτικό κενό στην κοινωνία και στο χώρο της Αριστεράς ποτέ δεν ήταν μεγαλύτερο.
Από το 2020 μέχρι σήμερα
Η δεκαετία του 2020 μπήκε με ιστορικές πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις, που έλαβαν χώρα σε πολύ συμπυκνωμένο πολιτικό χρόνο.
Η έξαρση της πανδημίας του κορονοϊού ήταν ένα τεράστιο σοκ για τις κοινωνίες παγκόσμια, που έδειξε πόσο εύθραυστη είναι η «ευημερία» που τους υπόσχονταν οι κυβερνήσεις. Την ίδια στιγμή, το κατεστημένο σε όλες τις χώρες βρήκε την ευκαιρία να χτυπήσει δημοκρατικά και άλλα δικαιώματα, με αφορμή τα μέτρα κατά του covid. Η νέα αυτή κατάσταση ανέκοψε το κύμα των πολύ μαζικών εξεγέρσεων παγκόσμια που είχε αναπτυχθεί το 2019.
Το ξεκίνημα της δεκαετίας του ‘20 όμως σηματοδότησε και μια νέα φάση στον γεωπολιτικό ανταγωνισμό μεταξύ του μπλοκ των δυτικών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και του αναδυόμενου μπλοκ υπό την ηγεμονία της Κίνας. Η νέα αυτή φάση πήρε την πιο οξεία της έκφραση στον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ξεφυλλίζοντας κανείς/μια τα σχετικά τεύχη του «Ξ» μπορεί να βρει αναλύσεις για την νέα αυτή κατάσταση, καθώς και συγκεκριμένες προτάσεις αγώνα.
Στην Ελλάδα, η περίοδος αυτή χαρακτηρίστηκε από 3 σημαντικές διεργασίες. Την άνοδο μιας φεμινιστικής συνείδησης σε μαζικά στρώματα της κοινωνίας (ειδικά μετά την γυναικοκτονία της Ε. Τοπαλούδη και τον βιασμό της Γ. Μπίκα), την καταδίκη της Χρυσής Αυγής ως εγκληματικής οργάνωσης και το έγκλημα στα Τέμπη.
Στις σελίδες της εφημερίδας μας βρίσκουμε ακόμα ανταποκρίσεις από την πληθώρα των τοπικών κινημάτων που αναπτύχθηκαν, ιδιαίτερα στην Θεσσαλονίκη, ρεπορτάζ από εργατικούς αγώνες όπως αυτοί της efood και της Μαλαματίνα, κείμενα για το προσφυγικό, άρθρα για τις φοιτητικές κινητοποιήσεις σχετικά με την Πανεπιστημιακή Αστυνομία αλλά και τις επιθέσεις στη δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά και αναλύσεις σχετικά με τις «φυσικές» καταστροφές -πυρκαγιές και πλημμύρες- που διέλυσαν περιοχές της χώρας. Τέλος, είδαμε την διάθεση για μια γενικευμένη αντικυβερνητική πολιτική να εκφράζεται στην ιστορική απεργία για τα Τέμπη (στις 8 Μαρτη ‘23) αλλά και την απεργία ενάντια στον πληθωρισμό (9 Νοέμβρη ‘22).
Η περίοδος αυτή όμως σημαδεύτηκε και από μια άλλη σημαντική εξέλιξη που αφορούσε το «Ξ». Η Επιτροπή για μια Εργατική Διεθνή (CWI), η διεθνής οργάνωση στην οποία ανήκε το «Ξ» από τη δημιουργία του, πέρασε μια διαλυτική κρίση που οδήγησε σε πολλαπλή διάσπαση. Από αυτή την επίπονη διαδικασία προσπαθήσαμε να βγάλουμε τα απαραίτητα κριτικά (και αυτοκριτικά) συμπεράσματα, και ταυτόχρονα ξεκινήσαμε μια νέα διεθνή πρωτοβουλία (Internationalist Standpoint) προσπαθώντας να τη θέσουμε σε μια υγιή βάση.
Ένα έντυπο που αξίζει να στηριχθεί
Ξεχωριστή αναφορά αξίζει να γίνει στην ιδιαίτερη έμφαση του «Ξ» στην αντιφασιστική και αντιρατσιστική πάλη. Από τις αρχές της δεκαετίας του ‘90 (την περίοδο που τα περισσότερα τμήματα της Αριστεράς θεωρούσαν ότι αυτή η πάλη είναι αχρείαστη) όταν και πήρε την πρωτοβουλία για την δημιουργία της Νεολαίας Ενάντια στον Ρατσισμό – YRE και αργότερα το 2012 όταν η πρωτοβουλία αυτή μετεξελίχθηκε στο Antinazi zone. Η περίοδος 2012-2019 σημαδεύτηκε από την είσοδο στην Βουλή της ναζιστικής συμμορίας της Χρυσής Αυγής. Το «Ξ» είχε ενεργό συμμετοχή στο αντιφασιστικό κίνημα και στη δημιουργία ενωτικών δομών όπως του Αντιφασιστικού Συντονισμού Αθήνας-Πειραιά και μιας σειράς αντιφασιστικών επιτροπών στις γειτονιές της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και του Βόλου. Για όλες αυτές τις δράσεις υπάρχουν συνεχείς αναφορές στις σελίδες της εφημερίδας μας. Η δολοφονία του Π. Φύσσα και οι αντιφασιστικές κινητοποιήσεις που ακολούθησαν έγραψαν τη δική τους ιστορία και πρόσθεσαν έναν ακόμα κρίκο στην αλυσίδα που οδήγησε τη Χρυσή Αυγή στο εδώλιο του κατηγορουμένου, εκτός βουλής, διασπασμένη και στο κλείσιμο των περισσότερων γραφείων της. Και τελικά στην ιστορική της καταδίκη το 2020. Όπως τονίζαμε βέβαια από τότε, μια δικαστική απόφαση δεν θα μπορούσε από μόνη της να ανακόψει το φαινόμενο της Ακροδεξιάς και του φασισμού. Και γι’ αυτό συνεχίσαμε τον αντιφασιστικό αγώνα είτε στις δυτικές συνοικίες της Θεσσαλονίκης είτε ενάντια στην πανευρωπαϊκή φασιστοσύναξη στην Αθήνα.
Η εφημερίδα προσπαθούσε πάντα να αναδεικνύει όλες τις ενωτικές διεργασίες στον χώρο της ανατρεπτικής ριζοσπαστικής Αριστεράς. Και βέβαια κάθε εργατικό ή κοινωνικό αγώνα της περιόδου, όπως για παράδειγμα το κίνημα ενάντια στην καύση σκουπιδιών της ΑΓΕΤ στον Βόλο ή τον ηρωικό αγώνα των εργολαβικών καθαριστριών της ΟΣΥ που κράτησε πάνω από ενάμιση χρόνο. Οι αγώνες των γυναικών και του ΛΟΑΤ* κινήματος επίσης έβρισκαν και βρίσκουν σταθερά περίοπτη θέση στις σελίδες της εφημερίδας και το site.
Το «Ξ» θα συνεχίσει να παλεύει για κάθε ενωτική προσπάθεια για τη δημιουργία μιας Αριστεράς διεθνιστικής, πραγματικά σοσιαλιστικής, απαλλαγμένης από τον σταλινισμό και τη σοσιαλδημοκρατία, με εσωτερική δημοκρατία και πλουραλισμό, μιας Αριστεράς επαναστατικής.
Σήμερα, προφανώς η έκδοση του «Ξ» δε στηρίζεται σε μία παλιά και μεταχειρισμένη γραφομηχανή. Η συνεισφορά των μελών και φίλων του έχει καθιερώσει την έκδοση του 15νθήμερου «Ξ» σε συνδυασμό με ένα πολύ ενεργό και πετυχημένο site με πάνω από 17.000 άρθρα που έχει καθιερωθεί ανάμεσα στα site της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς.
Η συμπλήρωση των 600 φύλλων της εφημερίδας μας επιτρέπει να είμαστε αισιόδοξοι για τις προοπτικές της οργάνωσης. Φυσικά οι οικονομικές πιέσεις συνεχίζουν να υπάρχουν καθώς εξακολουθούμε να στηριζόμαστε στο αίσθημα θυσίας των μελών και φίλων μας, στην οικονομική στήριξη του κινήματος και επιμένουμε για πολιτικούς λόγους να μην έχουμε διαφημίσεις, χορηγίες ή άλλου είδους «ενισχύσεις» που δημιουργούν εξαρτήσεις.
Γι’ αυτό προτρέπουμε τους φίλους μας να συνεχίσουν να ενισχύουν με κάθε τρόπο το «Ξ» όπου το βλέπουν: στις πορείες, στις γειτονιές, σε κάθε εστία αντίστασης. Αφού πρώτα το διαβάσουν. Και να μας πουν τη γνώμη τους για τυχόν παραλείψεις, λάθη ή αδυναμίες.
Θα κλείσουμε με κάποια λόγια που έγραψαν οι σύντροφοι στο αφιέρωμα για τα 100 πρώτα τεύχη του «Ξ», γιατί πιστεύουμε ότι ισχύουν και σήμερα: «Μέσα σε αυτούς τους αγώνες διδαχτήκαμε και αποκομίσαμε πολλά. Ριζώσαμε την πίστη μας στις δυνατότητες του εργατικού κινήματος και διδαχτήκαμε από την ιώβεια υπομονή του. Και πάνω απ’ όλα μάθαμε πως για τη μεγάλη, την τελική νίκη, τον θρίαμβο του σοσιαλισμού, χρειάζεται σκληρή, υπομονετική και μακρόχρονη προετοιμασία δίπλα-δίπλα με αυτούς που θα την πραγματοποιήσουν, δηλαδή με το εργατικό κίνημα και τη μαχητική νεολαία. Είμαστε περήφανοι που βγήκαμε από τα σπλάχνα ενός τέτοιου κινήματος και όλα αυτά τα χρόνια βρεθήκαμε δίπλα στους αγώνες του».
