Μέσα στην πανδημία οι πανίσχυροι τεχνολογικοί όμιλοι (Google, Amazon, Facebook, Apple, Microsoft) γιγαντώθηκαν ακόμη περισσότερο οικονομικά. Εξαφάνισαν 19 μικρότερες εταιρείες με τη μορφή εξαγοράς, έφτασαν στο σημείο να συγκεντρώνουν χρηματιστηριακή αξία 7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων και συνολικά ετήσια έσοδα 782 δισεκατομμύρια δολάρια, περισσότερα δηλαδή και από το ΑΕΠ ολόκληρων χωρών όπως η Ελβετία.
Η παγκόσμια κυριαρχία που έχουν κατακτήσει οι τεχνολογικοί αυτοί κολοσσοί στα πεδία της κινητής τηλεφωνίας, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, του ηλεκτρονικού εμπορίου και συνολικά στην αγορά νέων τεχνολογιών έχει αναγκάσει τις αρμόδιες επιτροπές ανταγωνισμού και διακρατικούς φορείς σε ΕΕ και ΗΠΑ να ασχοληθούν μαζί τους.
Έντονη είναι η ανησυχία οικονομικών αναλυτών για τη νέα «φούσκα της τεχνολογίας» που φαίνεται να δημιουργείται στο χρηματιστήριο για το 2020. Οι μετοχές των Facebook και Google έκαναν άλμα μεγαλύτερο από 10%, των Apple και Microsoft κατά 25% και οι μετοχές της Amazon κατέγραψαν θεαματική άνοδο 57%. Οι πέντε εταιρείες αποτελούν πλέον σχεδόν το ¼ του συνολικού δείκτη S&P 500 (που περιλαμβάνει τις μεγαλύτερες – βάσει αξίας – εισηγμένες εταιρείες στα αμερικάνικα χρηματιστήρια) πυροδοτώντας φόβους υπερσυγκέντρωσης σε μια ενδεχόμενη κατάρρευση για την Wall Street.
Εξασφάλιση αμύθητων κερδών ελέγχοντας την παγκόσμια αγορά
Οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας έχουν κατορθώσει να επιβάλουν την παγκόσμια κυριαρχία τους σε επικερδείς τομείς όπως η διαφήμιση, τα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα και οι ηλεκτρονικές αγορές. Συγκεκριμένα η Google κατέχει μερίδιο αγοράς 88% στη διαφήμιση μέσω αναζητήσεων, η Facebook (και οι θυγατρικές Instagram, WhatsApp και Messenger) κατέχει το 77% της κίνησης στα κοινωνικά δίκτυα και η Amazon το 74% της αγοράς του ηλεκτρονικού βιβλίου.
Η τεράστια συσσώρευση πλούτου στις επιχειρήσεις αυτές δεν καταλήγει σε αύξηση των μισθών των εργαζομένων τους και σε βελτίωση των συνθηκών εργασίας τους αλλά στις τσέπες των ιδιοκτητών και γενικών διευθυντών οι οποίοι κατέχουν και την πλειοψηφία των μετοχών. Στην κορυφή των δισεκατομμυριούχων παγκοσμίως βρίσκεται ο ιδιοκτήτης της Amazon Τζεφ Μπέζος (186 δισ. δολάρια), ακολουθεί ο συνιδρυτής της Microsoft Μπιλ Γκέιτς (121 δισ. δολάρια) και ο διευθύνων σύμβουλος του Facebook Μαρκ Ζούκερμπεργκ (99,7 δισ. δολάρια).
Ο δρόμος προς την κορυφή
Οι Εισαγγελίες σε Καλιφόρνια και Νέα Υόρκη όπου έχουν τις έδρες τους οι εταιρείες αυτές, η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου των ΗΠΑ, η Κομισιόν μέσω των επιτρόπων ανταγωνισμού στην ΕΕ, το υπουργείο Δικαιοσύνης στις ΗΠΑ ακόμη και το Κογκρέσο (για διαφορετικούς λόγους) διερευνούν τις πρακτικές και τους τρόπους που ακολούθησαν οι «Big 5» στο δρόμο για την κορυφή της αγοράς.
Ένας δρόμος ο οποίος σύμφωνα με τους παραπάνω φορείς χαρακτηρίζεται από αθέμιτες μεθόδους, εξόντωση ανταγωνιστών και μονοπωλιακές συμπεριφορές με τελικούς χαμένους τους ίδιους τους καταναλωτές.
Το 2012, όπως προκύπτει από την δημοσιοποίηση εσωτερικής επικοινωνίας, ο Μαρκ Ζούκερμπερκ ζητούσε την εξουδετέρωση του Instagram, την οποία αφού δεν κατάφερε να πετύχει μέσω της αντιγραφής των μεθόδων του αποφάσισε να το εξαγοράσει.
Η Google κατηγορείται ότι κλέβει επιχειρήσεις όπως η εταιρεία ψηφιακών εξαρτημάτων ανίχνευσης φυσικής κατάστασης Fitbit, έχει κατοχυρώσει την χρήση του δικού της λειτουργικού συστήματος Android στην αγορά των Smart Phones και εξαγοράζει όποια νέα μηχανή αναζήτησης παρουσιάζεται διατηρώντας την κυριαρχία της στο διαδίκτυο.
Η Amazon αντιμετωπίζει την κατηγορία εκτόπισης με αθέμιτους τρόπους άλλων εταιρειών ηλεκτρονικού εμπορίου εμποδίζοντας αρχικά την προβολή τους και ακολουθώντας στη συνέχεια και αυτή τη σίγουρη λύση της εξαγοράς, όπως έκανε πριν από 10 χρόνια με την diapers.com.
Η Apple χρεώνει 30% στα έσοδα που προκύπτουν από την χρήση εφαρμογών στο App Store, εμποδίζει έντεχνα τους χρήστες να στραφούν σε φθηνότερες εναλλακτικές λύσεις και αρνείται να καταβάλει τους φόρους που της αναλογούν σε χώρες όπως η Ιρλανδία.
Η Microsoft κουβαλάει καταδίκες για περισσότερα από 15 χρόνια για κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της στην αγορά και μονοπωλιακές συμπεριφορές εκμεταλλευόμενη το λειτουργικό σύστημα Windows σε προσωπικούς και φορητούς υπολογιστές, ενώ το 2011 προχώρησε στην εξαγορά της εταιρείας διαδικτυακής τηλεφωνίας Skype.
Πώς τα καταφέρνουν και τι μπορούμε να κάνουμε;
Εύλογα θα αναρωτηθεί κανείς πώς γίνεται να διαπράττουν όλα αυτά τα οικονομικά εγκλήματα και γιατί οι πολιτικοί και θεσμικοί φορείς δεν λαμβάνουν μέτρα προκειμένου να μην επαναληφθούν παρόμοια φαινόμενα; Πως μπορούμε να σταματήσουμε τέτοιες εταιρείες να θησαυρίζουν στις πλάτες όλων μας και να ελέγχουν και τις ζωές μας;
Το διάστημα 2017-19 η Κομισιόν έκρινε ότι η Google ήταν ένοχη μονοπωλιακής συμπεριφοράς, σε τρεις διαφορετικές περιπτώσεις και της επέβαλε συνολικά πρόστιμα 8,25 δισ. δολαρίων. Τα ετήσια μόνο έσοδα της Google ξεπερνούν τα 160 δισ. δολάρια.
Τέτοια πρόστιμα είναι αδύνατον να λειτουργήσουν αποτρεπτικά. Ακόμα δηλαδή και αν μια τέτοια εταιρεία κατηγορηθεί, μπορέσει να αποδειχτεί ότι διέπραξε παρανομία, και μετά από εφέσεις, καθυστερήσεις, κτλ καταδικαστεί τελεσίδικα, τα πρόστιμα αυτά είναι «στραγάλια» για εταιρείες που για να αναρριχηθούν στην κορυφή πατάνε ακόμα και επί πτωμάτων.
Μία λύση που προβάλλεται είναι η επιβολή μεγαλύτερων προστίμων ώστε να είναι απαγορευτική η προσφυγή σε τέτοιου είδους παρανομίες. Σε αυτή την περίπτωση βέβαια οι εταιρείες αυτές θα προχωρήσουν σε εκβιασμό των κυβερνήσεων (θα φύγουμε από τη χώρα, θα απολύσουμε, θα χάσετε επενδύσεις, κτλ). Το βασικό όμως εμπόδιο σε αυτό το σενάριο είναι πως οι σημερινές πολιτικές ηγεσίες, οι οποίες και αποφασίζουν για τους νόμους που διέπουν την κοινωνία, είναι αυτές που υπερασπίζονται τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα και όχι αυτά της κοινωνικής πλειοψηφίας.
Άλλωστε στην εξουσία βρίσκονται κάποιες φορές και οι ίδιοι οι μεγαλοεπιχειρηματίες, όπως ο εκατομμυριούχος Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ όπου το πρώτο πράγμα που έκανε μετά την εκλογή του ήταν να περάσει ένα φορολογικό νομοσχέδιο όπου μείωνε την φορολογία των μεγάλων επιχειρήσεων από το 35% στο 21%.
Είναι κοινό μυστικό για τις οικονομικές ελίτ ότι οι δισεκατομμυριούχοι πληρώνουν λιγότερους φόρους από τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα.
Στο βιβλίο «Ο Θρίαμβος της Ανισότητας» των οικονομολόγων Εμμάνουελ Σάεζ και Γκάμπριελ Ζούκμαν το οποίο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Washington Post, αποκαλύπτεται ότι για το 2018 οι 400 πλουσιότερες οικογένειες των ΗΠΑ είχαν χαμηλότερο πραγματικό φορολογικό συντελεστή εισοδήματος σε σχέση με το φτωχότερο 50% του πληθυσμού.
Ταυτόχρονα τα ΜΜΕ, τα οποία βρίσκονται στην κατοχή των ίδιων μεγαλοεπιχειρηματιών, ασχολούνται κυρίως με θέματα μικροκλοπών, μικρότερων οικονομικών απατών και παρανομιών τις οποίες διαπράττουν απελπισμένοι άνθρωποι οι οποίοι προσπαθούν να επιβιώσουν απέναντι στα μεγαθήρια που τους κλέβουν την ίδια τους τη ζωή.
Πρέπει να περάσουν στα χέρια της κοινωνίας!
Καμιά κοινωνία δεν μπορεί να είναι δίκαιη και ισότιμη, όσο αυτά τα μεγαθήρια συσσωρεύουν τέτοιο απίστευτο πλούτο. Καμιά κοινωνία δεν μπορεί να είναι ελεύθερη, όσο τόσο λίγοι άνθρωποι ελέγχουν τόσες πολλές πληροφορίες για τις ζωές μας.
Αν θέλουμε να ζήσουμε σε μια κοινωνία όπου δεν θα ελέγχει τις ζωές μας μια υπερ-πλούσια ελίτ, πρέπει να παλέψουμε για το πέρασμα αυτών των επιχειρήσεων στα χέρια της κοινωνίας. Χρειάζεται να περάσουν σε κοινωνική ιδιοκτησία ώστε να ανήκουν σε όλους μας, και χρειάζεται να εγκατασταθούν μηχανισμοί κοινωνικού και εργατικού ελέγχου και διαχείρισης ώστε να αποφευχθεί η διαφθορά, η κακοδιαχείριση και η εκμετάλλευση των προσωπικών δεδομένων για οικονομικούς ή πολιτικούς σκοπούς. Μια τέτοια πολιτική χτυπάει ακριβώς στην καρδιά του σάπιου αυτού συστήματος. Μόνο με αυτό τον τρόπο μπορούμε να απαλλαγούμε από τους ξενιστές που ζουν σε βάρος μας.
