Τον τελευταίο καιρό γίνεται συχνά λόγος για το βρώμικο ρόλο των φαρμακευτικών εταιρειών σε σχέση με τις εξωφρενικές τιμές ορισμένων φαρμάκων, αλλά και με το είδος της έρευνας που γίνεται (ή δεν γίνεται) από μέρους τους, ανάλογα με το αν μπορεί να αποφέρει κέρδη ή όχι. Από την πρόσφατη έρευνα της Goldman Sachs, με βάση την οποία είναι οικονομικά ασύμφορο να θεραπεύονται οριστικά οι ασθένειες, μέχρι τις τεράστιες ανατιμήσεις σε φάρμακα που θεραπεύουν τον καρκίνο ή το AIDS, αλλά και σκάνδαλα τύπου Novartis, είναι προφανές ότι οι φαρμακευτικές δεν δουλεύουν για το συμφέρον της κοινωνίας και των ασθενών, αλλά αποκλειστικά και μόνο για την τσέπη τους.
Φαρμακευτικά απόβλητα
Σύμφωνα όμως με πρόσφατη δημοσίευση της εφημερίδας «The Guardian», φαίνεται πως υπάρχει ένας ακόμη τομέας στον οποίο ο ρόλος των πολυεθνικών του φαρμάκου είναι στην κυριολεξία βρώμικος. Σε ολόκληρο τον κόσμο, ποτάμια και λίμνες δεν επιβαρύνονται περιβαλλοντικά μόνο από την «παραδοσιακή» πλέον ρύπανση (βιομηχανικά απόβλητα, εκπομπές από την καύση ορυκτών καυσίμων, κλπ) αλλά και με φαρμακευτικά απόβλητα που καταλήγουν σε αυτά μετά τη χρήση τους από ανθρώπους ή από κτηνοτροφικές μονάδες.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, αν η σημερινή αυξητική τάση συνεχιστεί, οι ποσότητες φαρμακευτικών αποβλήτων που καταλήγουν στους υδροφορείς μπορεί να αυξηθούν πάνω από 60% πριν το 2050.
Τα είδη των φαρμάκων που βρίσκονται σήμερα σε επικίνδυνα επίπεδα στη φύση ποικίλουν: αναλγητικά, αντιβιοτικά, ορμόνες, ψυχιατρικά φάρμακα και πολλά άλλα, καταλήγουν σε μεγάλες ποσότητες σε λίμνες και ποτάμια, απειλώντας τα οικοσυστήματα, την υδρόβια και την αμφίβια ζωή. Έχει παρατηρηθεί μάλιστα, ότι σε κάποιες περιπτώσεις οι μεγάλες συγκεντρώσεις ορμονών στα οικοσυστήματα οδηγούν ακόμη και σε αλλαγή φύλου σε ψάρια και αμφίβια ζώα.
Ψάρια που… αλλάζουν φύλο
Για παράδειγμα, ο καθηγητής Charles Tyler, μετά από πολύχρονη έρευνα στους πληθυσμούς ψαριών στα ποτάμια της Βρετανίας, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι σε κάποια από αυτά, το σύνολο του αρσενικού πληθυσμού τσιρονιών (Rutilus rutilus) έχει θηλυκοποιηθεί.
Μάλιστα, ο Tyler συμπληρώνει ότι πέρα από τη διαδικασία εκθήλυνσης των αρσενικών ψαριών, έχουν αρχίσει να παρατηρούνται και άλλες αλλαγές στη φυσιολογία τους, εξαιτίας της έκθεσής τους σε χημικά και φαρμακευτικά απόβλητα.
2.400 τόνοι διπλοφενάκης
Για να επιστρέψουμε όμως στην έρευνα του Guardian, ένα από τα παραδείγματα που παρουσιάζει, είναι η περίπτωση της διπλοφενάκης, μιας αντιφλεγμονώδους ουσίας που όμως έχει παρενέργεια την αύξηση των κινδύνων για καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια.
Πάνω από 10.000 χιλιόμετρα ποταμών στον κόσμο έχουν μεγαλύτερες από το επιτρεπτό ευρωπαϊκό όριο (100 νανογραμμάρια ανά λίτρο) συγκεντρώσεις της συγκεκριμένης ουσίας. Η χρήση της διπλοφενάκης από ασθενείς, αγγίζει τους 2.400 τόνους το χρόνο. Αρκετοί από αυτούς καταλήγουν στα ανθρώπινα απόβλητα, και μόνο το 7% καταλήγει σε μονάδες επεξεργασίας λυμάτων. Ένα άλλο 20% απορροφάται από το περιβάλλον, ενώ το υπόλοιπο καταλήγει στους ωκεανούς, μέσω αποχετευτικών συστημάτων, ή απόρριψης λυμάτων.
Σύμφωνα με την καθηγήτρια του ολλανδικού πανεπιστημίου του Wageningen, Μαρίνα Στροκάλ, μέχρι το 2000 περίπου το 50% των ποταμών της γης είχε υποστεί ρύπανση από φαρμακευτικά απόβλητα, ενώ μέχρι το 2010 η κατάσταση αυτή έφτασε να αφορά το σύνολο των ποταμών του πλανήτη.
Την ίδια ώρα, τα αντιβιοτικά που καταλήγουν στους υδροφορείς κάνουν ανθεκτικότερα μια σειρά από βακτήρια, σύμφωνα με έρευνες επιστημόνων του ΟΗΕ που έγιναν τον περασμένο Δεκέμβρη.
Το περιβάλλον «δεν είναι προτεραιότητα»…
Και ενώ τα φάρμακα που παράγονται και καταναλώνονται θα μπορούσαν σύμφωνα με παλιότερη ημερίδα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος να παρασκευάζονται με τρόπο που να προκαλεί πολύ μικρότερες επιπτώσεις στο περιβάλλον,
«…η εισαγωγή των εν λόγω διαδικασιών και φαρμακευτικών προϊόντων δεν αποτελεί επί του παρόντος υψηλή προτεραιότητα για τη φαρμακευτική βιομηχανία…».
Τα τελευταία χρόνια, μια σειρά μελέτες έχουν καταλήξει στην παραγωγή φαρμακων που αποτελούνται από συστατικά που διασπώνται εύκολα και γρήγορα, προκαλώντας ελάχιστες επιπτώσεις στο περιβάλλον. Κάποια τέτοια φάρμακα απευθύνονται σε ασθενείς με κάποια είδη καρκίνου, επιληψία, κ.α. Αντίστοιχα φιλικά προς το περιβάλλον είναι μια σειρά από «βιολογικά» εμβόλια, ινσουλίνη, κλπ.
Η σημερινή πρόοδος της επιστήμης, επιτρέπει την επέκταση των σχετικών ερευνών σε ένα ευρύ φάσμα της παραγωγής φαρμάκων, αλλά όπως λέει Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, η συγκεκριμένη επιλογή «δεν αποτελεί υψηλή προτεραιότητα για τη φαρμακευτική βιομηχανία»!
…αλλά ούτε και η θεραπεία των ασθενών
Η προστασία του περιβάλλοντος δεν είναι στις προτεραιότητες τους. Όπως δεν είναι στις προτεραιότητές της η θεραπεία των ασθενειών, αν αυτή δεν αποφέρει μεγάλα κέρδη – όπως έδειξαν, για μια ακόμη φορά τα συμπεράσματα της Goldman Sachs. Όπως συνολικά, η υγεία και η ζωή των ανθρώπων και των υπόλοιπων έμβιων όντων του πλανήτη δεν ήταν ποτέ προτεραιότητα του συστήματος του κέρδους. Η πιο πάνω είδηση, δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια ακόμη υπενθύμιση για το ποιοι και πώς παίζουν με το περιβάλλον και τη ζωή μας.
