Βρισκόμαστε μπροστά στην περίοδο της νηστείας της Σαρακοστής και το Πάσχα πλησιάζει. Για άλλη μια φορά θα ανοίξει η συζήτηση για τις διατροφικές μας συνήθειες, το κατά πόσο είναι ηθική η κρεατοφαγία, το αν η αποκλειστική χορτοφαγία μπορεί να αποτελέσει λύση στα προβλήματα του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας και να τερματίσει το βασανισμό των ζώων. Το xekinima.org θα δημοσιεύσει τις επόμενες μέρες μια σειρά άρθρων πάνω στο θέμα. Το πρώτο άρθρο, έχει να κάνει με το πως η βιομηχανικού τύπου παραγωγή τροφής σε παγκόσμιο επίπεδο, επηρεάζει το περιβάλλον και ιδιαίτερα την κλιματική αλλαγή. Τα επόμενα άρθρα θα είναι πιο συγκεκριμένα, πάνω στο θέμα της αποκλειστικής χορτοφαγίας.
Η παγκόσμια βιομηχανία τροφίμων, βρίσκεται -δικαίως- στο στόχαστρο, όχι μόνο των ανθρώπων που ανησυχούν για την ποιότητα και την ασφάλεια της διατροφής τους, αλλά και όσων ανησυχούν για το μέλλον του πλανήτη. Κατά διαστήματα ακούμε ή διαβάζουμε ειδήσεις για αυξήσεις στις τιμές των αγροτικών προϊόντων, εξαιτίας ακραίων καιρικών φαινομένων και καταστροφών σοδειών σε χώρες με μαζική αγροτική παραγωγή. Αυτό όμως που σπάνια ακούμε, είναι η «συμβολή» της βιομηχανίας τροφίμων στην κλιματική αλλαγή, που εντείνει αυτού του είδους τα φαινόμενα, την ίδια ώρα βέβαια που επιβαρύνει το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία με πολλούς ακόμη τρόπους.
Τα «ένοχα» τρόφιμα
Πριν από μερικούς μήνες, το Εθνικό Συμβούλιο Άμυνας Πόρων των ΗΠΑ (NRDC) έδωσε στη δημοσιότητα τη λίστα με τα πιο επιβλαβή για το περιβάλλον και πιο «ένοχα» ως προς τη σχέση τους με την κλιματική αλλαγή τρόφιμα. Ανάμεσα στα 10 χειρότερα, τα 9 είναι ζωικής προέλευσης (κοτόπουλο, γαλοπούλα, χοιρινό, αρνί, βούτυρο κ.α.) με την πρώτη θέση να καταλαμβάνει το βοδινό κρέας. Αυτά δηλαδή που βρίσκονται στην κορυφή των διατροφικών συνηθειών του δυτικού κόσμου τις τελευταίες δεκαετίες, δεδομένου ότι αποτελούν την εύκολη λύση που μας πουλάνε τα φαστ φουντ και οι εταιρείες συσκευασμένων τροφίμων, ή προ-μαγειρεμένων γευμάτων.
Αυτό δε σημαίνει ότι ο πλήρης τερματισμός της κατανάλωσης κρέατος, ή τροφών ζωικής προέλευσης μπορεί να αποτελέσει λύση για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία (για το συγκεκριμένο θέμα θα ακολουθήσουν αναλυτικά άρθρα τις επόμενες μέρες). Το γεγονός όμως ότι τα πιο εύκολα προσβάσιμα και σε πολλές περιπτώσεις τα πιο φτηνά γεύματα, αυτά δηλαδή που απευθύνονται στη μεγάλη πλειοψηφία των καταναλωτών, είναι βασισμένα στο κρέας και τα ζωικής προέλευσης τρόφιμα, είναι το σημερινό τραγικό αποτέλεσμα του μοντέλου διατροφής που προωθεί η παγκόσμια βιομηχανία τροφίμων. Και τελικά, εκτός από την υγεία μας, απειλεί την ατμόσφαιρα του πλανήτη, τα δάση του, τη βιοποικιλότητα, ακόμη και την ίδια την… παραγωγή τροφής!
Μια βόλτα στον Αμαζόνιο
Ιδιαίτερα η μαζική παραγωγή βοδινού κρέατος, ενοχοποιείται όχι μόνο για την τεράστια εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου (το μεθάνιο που παράγουν τα βοοειδή θεωρείται πολύ πιο επιβαρυντικό για την ατμόσφαιρα από το διοξείδιο του άνθρακα) αλλά και για την αποψίλωση τεράστιων δασικών εκτάσεων, ιδιαίτερα του τροπικού δάσους του Αμαζονίου. Το τεράστιο τροπικό δάσος, που τις τελευταίες δεκαετίες έχει χάσει το 20% της έκτασής του, έχει μπει στο στόχαστρο των μεγάλων κτηνοτροφικών μονάδων, αφού περίπου το 60% των αποψιλωμένων εκτάσεων έχει δώσει τη θέση του σε βοσκοτόπια για βοοειδή.
Μια άλλη επικερδής δραστηριότητα σε πρώην δασικές εκτάσεις του Αμαζονίου, είναι η καλλιέργεια σόγιας. Ένα μεγάλο μέρος αυτής της σόγιας προορίζεται για ζωοτροφή και κατευθύνεται σε κτηνοτροφικές μονάδες ανά τον κόσμο, ενώ ένα άλλο, πωλείται για ανθρώπινη κατανάλωση, ως υποκατάστατο κρέατος(!) και λανσάρεται ως «υγιεινή», «εναλλακτική» διατροφή.
Παράγουν, ή καταστρέφουν;
Συνολικά στον πλανήτη, υπολογίζεται ότι η αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή, ευθύνεται για το 11-15% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Από τα αζωτούχα λιπάσματα, μέχρι τα βενζινοκίνητα μηχανήματα, αλλά και το μεθάνιο των βοοειδών, τα κατάλοιπα της βιομηχανικού τύπου γεωργίας και κτηνοτροφίας, αποτελούν ένα σημαντικό τμήμα της επιβάρυνσης της γης και της επιδείνωσης της κλιματικής αλλαγής. Το παραπάνω στοιχείο δεν περιλαμβάνει τους αέριους ρύπους που επιβαρύνουν την ατμόσφαιρα του πλανήτη εξαιτίας της καταστροφής των δασών που δίνουν τη θέση τους σε καλλιέργειες, ή βοσκοτόπια. Ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί στο 15-18% των αερίων ρύπων του πλανήτη.
Έτσι, η παραγωγή τεράστιων ποσοτήτων κρέατος ή αγροτικών προϊόντων σε μια μεριά της γης, μπορεί να καταστρέφει την παραγωγή τους σε μια άλλη, συμβάλλοντας στην εκδήλωση ακραίων καιρικών φαινομένων. Και επειδή ο μέχρι εδώ παραλογισμός του συστήματος δεν αρκεί, οι καταστροφές αυτές παρουσιάζονται ως η αιτία για σημαντικές αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων, που εντείνουν τον υποσιτισμό τεράστιων στρωμάτων του παγκόσμιου πληθυσμού.
Ο νόμος της αγοράς
Το 2011, η φιλανθρωπική οργάνωση Oxfam, έδωσε στη δημοσιότητα μελέτη σύμφωνα με την οποία οι τιμές των τροφίμων θα αυξηθούν από 120% έως 180% μέχρι το 2030. Παράλληλα, έκανε την εκτίμηση ότι για την κατάσταση αυτή, ευθύνεται κατά 50% η κλιματική αλλαγή και οι καταστροφές που αυτή συνεπάγεται για την αγροτική παραγωγή, καλώντας τους ισχυρούς του πλανήτη να λάβουν μέτρα για την καταπολέμησή της.
Σε πολλές περιπτώσεις, οι δραματικές συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη, που εκδηλώνεται με φαινόμενα όπως ξηρασίες, ή πλημμύρες που καταστρέφουν τεράστιες σοδειές, χρησιμοποιούνται ως πρόσχημα για ανατιμήσεις στα είδη πρώτης ανάγκης. Φυσικά οι καταστροφές είναι υπαρκτές. Όταν τμήματα της παραγωγής καταστρέφονται, η προσφορά πέφτει, την ώρα που η ζήτηση παραμένει ίδια. Πρέπει όμως επίσης να πούμε, ότι ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης, δεν είναι νόμος της φύσης. Είναι νόμος της αγοράς.
Αντί λοιπόν να πάρουν μέτρα προκειμένου να τερματιστούν οι επιπτώσεις των δραστηριοτήτων τους στη φύση, προτιμάνε να μας στέλνουν το λογαριασμό, κάθε φορά που η παραγωγή τους μειώνεται εξαιτίας των δικών τους καταστροφικών επιλογών. Πρόκειται επί της ουσίας για ένα μοντέλο παραγωγής, που όχι μόνο επιβαρύνει τον αέρα που αναπνέουμε, το νερό που πίνουμε, την τροφή που καταναλώνουμε, αλλά μας χρεώνει επιπλέον για την καταστροφή που το ίδιο προκάλεσε.
Η τροφή μας… τα σκουπίδια τους
Την ίδια ώρα, υπολογίζεται ότι μέχρι το 2030, ο μισός πληθυσμός της γης κινδυνεύει με υποσιτισμό. Και μάλιστα, όλα αυτά συμβαίνουν όταν, οι μεγάλες εταιρείες τροφίμων στις ΗΠΑ απορρίπτουν ως «μη εμφανίσιμα» και πετάνε στα σκουπίδια τεράστιες ποσότητες φρέσκων τροφίμων, που αγγίζουν το 50% της παραγωγής. Δεν ευθύνεται επομένως μόνο η κλιματική αλλαγή (για την οποία έτσι κι αλλιώς είναι οι ίδιοι υπεύθυνοι) αλλά και η τεράστια απληστία της βιομηχανίας τροφίμων, που αναγκάζει τον παγκόσμιο πληθυσμό είτε να υποσιτίζεται πετώντας φρέσκα τρόφιμα στα σκουπίδια, είτε να πληρώνει εξωφρενικές τιμές, για τρόφιμα που αποτελούν από μόνα τους σκουπίδια. Η μάχη για τον έλεγχο στην παραγωγή και τη διανομή τροφής είναι μια μάχη επιβίωσης για τον πληθυσμό του πλανήτη. Όσο αυτά βρίσκονται στα χέρια τους, το μέλλον μας, όπως και το μέλλον της γης βρίσκεται σε κίνδυνο.
