Στις αρχές της χρονιάς, με απόφαση του Υπουργείου Υγείας, καταργήθηκε και επίσημα ο αποκλεισμός όσων ατόμων είχαν «έστω και μία ομοφυλοφιλική σχέση από το 1977».
Υπενθυμίζεται ότι στο έντυπο της αιμοδοσίας υπάρχει μία σειρά κριτηρίων που πρέπει να πληρούν οι υποψήφιοι/ες αιμοδότες/τριες. Στο νέο έντυπο αποσυνδέεται ο σεξουαλικός προσανατολισμός από τα κριτήρια αυτά.
Ομοφοβικό παραλήρημα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
Μέσα σε λίγες ώρες στο twitter με το χάσταγκ #αιμοδοσια_θανατου, οι χρήστες αντέδρασαν με ομοφοβικά σχόλια και μίσος. Τα κύρια ζητήματα στις δημοσιεύσεις των χρηστών ήταν ο φόβος μετάδοσης HIV και άλλων Σεξουαλικών Μεταδιδόμενων Νοσημάτων (ΣΜΝ) και η άρνησή τους να δεχτούν μελλοντικά μετάγγιση αίματος από αυτά τα άτομα επειδή και μόνο έχουν ομοφυλοφιλικές σχέσεις.
Φυσικά, για όσους/ες έσπευσαν για μία ακόμα φορά να χύσουν ομοφοβικό δηλητήριο και να γεμίσουν με χάσταγκ μίσους τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η κατάργηση του αποκλεισμού των ομοφυλόφιλων από την αιμοδοσία, υπήρξε απλά η αφορμή για να το κάνουν. Με αντίστοιχο τρόπο θα αντιδρούσαν –όπως έχουν αντιδράσει και στο παρελθόν- απέναντι σε κάθε μέτρο και νόμο που παραχωρεί δικαιώματα στα ΛΟΑΤΚΙ* άτομα ή μειώνει τον στιγματισμό τους.
Πέρα όμως από τα καθαρά ομοφοβικά σχόλια και τις αντιδράσεις, το γεγονός ότι για πολλά χρόνια ήταν αποκλεισμένοι από την αιμοδοσία όσοι είχαν ομοφυλοφιλικές σχέσεις, διαιώνιζε την αντίληψη πως ο HIV αφορά μόνο, ή κυρίως, αυτά τα άτομα. Αυτό οδήγησε ένα μέρος του κόσμου να αναρωτηθεί αν η αιμοδοσία από αυτά τα άτομα είναι όντως ασφαλής.
Καταρχήν αξίζει να σημειώσουμε ότι το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας (ΕΚΕΑ) ελέγχει κάθε μονάδα αίματος για HIV, ηπατίτιδα B και C, HTLV και σύφιλη, εξασφαλίζοντας υψηλής ποιότητας και ασφαλείς μεταγγίσεις.
Αντίστροφα, ο αποκλεισμός ατόμων από την αιμοδοσία που βασίζεται στον σεξουαλικό προσανατολισμό και όχι στις σεξουαλικές ή άλλες πρακτικές, εκτός από τον στιγματισμό και την περιθωριοποίηση των κοινωνικών αυτών ομάδων, δημιουργεί και την ψευδαίσθηση πως ο HIV αφορά συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες. Ο HIV έχει ταυτιστεί με την ομοφυλοφιλία, όμως δεν μεταδίδεται μόνο με το ομόφυλο σεξ.
Με τον ίδιο τρόπο και ο μύθος πως τα ΣΜΝ μεταδίδονται κυρίως ή μόνο με το ομόφυλο σεξ, έστρεψε τον ευρύτερο πληθυσμό στο να μην αξιολογεί το ρίσκο πριν την αιμοδοσία, να θεωρεί πως δεν χρειάζονται τα μέτρα προφύλαξης και να μην εξετάζεται και ποτέ για κάποιο ΣΜΝ.
Τελικά, τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα είναι εκείνα που εξετάζονται πιο συχνά για ΣΜΝ και για τον HIV, σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό.
Την ίδια ώρα, το γεγονός ότι απαγορευόταν μέχρι πρότινος η αιμοδοσία από όποιον έχει έστω και μια ομοφυλοφιλική σχέση από το 1977, δεν εμπόδισε στην πραγματικότητα πολλά από αυτά τα άτομα από το να γίνουν αιμοδότες. Γνωρίζοντας πόσο σημαντική είναι η αιμοδοσία και πως με τη λήψη μέτρων προφύλαξης και την τακτική εξέταση δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας, ομοφυλόφιλα και γενικότερα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, που γνώριζαν πως δεν είναι θετικά στον HIV και σε άλλα ΣΜΝ, έκρυβαν τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό και γινόντουσαν τελικά αιμοδότες.
Τι ισχύει σε άλλες χώρες με την αιμοδοσία;
Τον Ιούνιο του 2021 στη Μεγάλη Βρετανία, τέθηκε σε εφαρμογή η απόφαση που έκρινε ότι μία εξατομικευμένη, ουδέτερη προς το φύλο προσέγγιση είναι πιο δίκαιη και διατηρεί την ασφάλεια της παροχής αίματος.
Πλέον, όσοι βρίσκονται σε μονογαμική ομόφυλη σχέση τους τελευταίους τρεις μήνες θα μπορούν να γίνουν αιμοδότες. Όλοι –ανεξαρτήτως φύλου- θα ερωτώνται για τις πρόσφατες σεξουαλικές πρακτικές και συμπεριφορές τους. Ακόμη, οποιοσδήποτε έκανε πρωκτικό σεξ με νέο ή πολλαπλούς συντρόφους τους τελευταίους τρεις μήνες, θα πρέπει να περιμένει τρεις μήνες για να δωρίσει αίμα, ανεξαρτήτως του φύλου.
Το 2016 στην Γαλλία επιτράπηκε η αιμοδοσία σε όσους έχουν ομοφυλοφιλικές σχέσεις, μόνο εάν τηρούσαν σεξουαλική αποχή ενός έτους. Το 2020, η περίοδος αυτή μειώθηκε σε τέσσερις μήνες.
Από τις 16 Μαρτίου του 2022, όσοι έχουν ομοφυλοφιλικές σχέσεις θα μπορούν να δίνουν αίμα υπό τους ίδιους όρους με τους ετεροφυλόφιλους, χωρίς καμία αναφορά στον σεξουαλικό προσανατολισμό ή την περίοδο αποχής. Το νέο ερωτηματολόγιο που θα απαντούν θα επικεντρώνεται στις σεξουαλικές πρακτικές των δοτών.
Ήδη σε άλλες χώρες, όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Βραζιλία, το Μεξικό, κ.ά., οι αιμοδότες που έχουν ομοφυλοφιλικές σχέσεις ελέγχονται με βάση τις σεξουαλικές πρακτικές και όχι τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό.
Αυτό που βλέπουμε δηλαδή είναι πως ήδη, σε μία σειρά από χώρες, τα ερωτηματολόγια των αιμοδοσιών προσανατολίζονται κυρίως στο είδος και στα μέτρα προφύλαξης κατά τη σεξουαλική πράξη, ώστε να εξασφαλίσουν την ποιότητα του αίματος, χωρίς να διαιωνίζουν οπισθοδρομικές και εσφαλμένες αντιλήψεις για την ομοφυλοφιλία και τον ιό HIV που προκαλεί το AIDS.
Ένα θετικό αλλά «ανώδυνο» βήμα από την Κυβέρνηση
Με τον κορονοϊό και την μετάλλαξη Όμικρον, φαίνεται πως σε όλο τον κόσμο υπάρχει δραματική μείωση των αποθεμάτων αίματος και τα Κέντρα Αιμοδοσίας διαφόρων χωρών απευθύνουν έκκληση προς τους/τις αιμοδότες/τριες για συμμετοχή στις αιμοδοσίες. Ενδεικτικά στην Ελλάδα, τον Αύγουστο που είχε αποκλιμακωθεί κάπως η κατάσταση με τον κορονοϊό συλλέγονταν καθημερινά περίπου 11.000 μονάδες αίματος, ενώ αυτή την περίοδο, συλλέγονται περίπου 7.000 μονάδες αίματος. Σε αυτό το κλίμα, το να επιτρέπεις σε μεγαλύτερα κομμάτια του πληθυσμού να δίνουν –ασφαλές- αίμα, είναι εξαιρετικά σημαντικό για να καλύψεις τις ανάγκες.
Η Κυβέρνηση Μητσοτάκη βέβαια προσπαθεί να φανεί προοδευτική, όταν στην πραγματικότητα αναγκάστηκε να αφαιρέσει τον νόμο που απέκλειε όσους είχαν ομοφυλοφιλικές σχέσεις, για να δημιουργήσει ένα πιο «προοδευτικό» προφίλ, με ένα μέτρο που όχι απλά δεν της κοστίζει αλλά παράλληλα θα ενισχύσει τα αποθέματα αίματος. Είναι ένα μέτρο ανώδυνο για την κυβέρνηση, στην προσπάθειά της να ξεπλύνει την ομοφοβία που την διατρέχει.
Οι αγώνες συνεχίζονται
Η ένταξη όσων έχουν ομοφυλοφιλικές σχέσεις στην αιμοδοσία είναι μια νίκη δική μας και όχι της Κυβέρνησης. Είναι ένα διαχρονικό αίτημα το οποίο διεκδικούν εδώ και πολλά χρόνια τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα και ομάδες.
Είναι σίγουρα μια σημαντική νίκη για το κίνημα. Ωστόσο έχουμε ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μας και πρέπει να συνεχίσουμε τους αγώνες για ισότητα στον γάμο, υιοθεσία, κλπ.
Συνεχίζουμε να παλεύουμε για μια κοινωνία χωρίς διακρίσεις και χωρίς τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα να στιγματίζονται και να απομονώνονται, για μια κοινωνία με ίσα δικαιώματα και ίσες ευκαιρίες για όλες και όλους.
