Tου Νίκου Αναστασιάδη
«‘Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους. Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις. Δεν υπάρχει δυστυχώς σε αυτήν την δύσκολη οικονομική συγκυρία πιο επίκαιρος στίχος από αυτόν του Κώστα Καβάφη. Κι αυτό διότι οι με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου βάρβαροι (δηλαδή οι μη Έλληνες) οι ξένες πολυεθνικές δυνάμεις δηλαδή, μία -μία αποχωρούν, αφήνοντας μας στην εθνική μας μοναξιά».
(Πρώτο Θέμα, 16/7/10).
Αυτό είναι το κλίμα που επικρατεί στα μέσα ενημέρωσης και την επίσημη πολιτική σκηνή σε σχέση με το πρόσφατο κύμα αποχώρησης πολυεθνικών εταιριών από την Ελλάδα. Ένα κλίμα να βρίζουμε το κακό μας ριζικό γιατί μας παρατάνε οι «αξιόπιστοι επενδυτές». Ποια είναι η αλήθεια;
Λουκέτα και αποχωρήσεις
Η απόφαση της εταιρίας Aldi να αποχωρήσει από την Ελληνική αγορά είναι η πιο πρόσφατη περίπτωση πολυεθνικής εταιρίας που ανακοινώνει κλείσιμο τον τελευταίο καιρό. Fnac, BP, Shell, Interattica, Planet Home είναι οι πιο γνωστές από αυτές. Και κυκλοφορούν πληροφορίες ότι μια σειρά από άλλες εταιρίες τα επόμενα χρόνια θα ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο. Και έρχονται να συμπληρώσουν την λίστα που είχε ανοίξει το προηγούμενο διάστημα με το κλείσιμο της Siemens, της Goodyear, της Plus, κα.
Βλέπουμε λοιπόν την αντιστροφή της εικόνας που υπήρχε από τη δεκαετία του ’90 και τα πρώτα χρόνια του 2000, όπου είχαμε κυριολεκτικά επέλαση του πολυεθνικού κεφαλαίου στην χώρα. Ένα πολύ μεγάλο μέρος της Ελληνικής αγοράς ελέγχεται σήμερα πια από πολυεθνικές εταιρίες. Αυτό έγινε είτε μέσω του ξεπουλήματος των δημόσιων εταιριών σε «ξένους επενδυτές» (όπως η εξαγορά του ΟΤΕ από την Deutche Telekom) είτε μέσω απ’ ευθείας παρουσίας στην Ελληνική αγορά (Praktiker, Media Markt, IKEA, κτλ) είτε μέσω εξαγορών ελληνικών επιχειρήσεων (πχ αγορά της Μαρινόπουλος από την Καρφούρ, της ΑΒ Βασιλόπουλος από την Delhaize, και πολλές άλλες περιπτώσεις). Έτσι, σήμερα, στην αγορά πολλών προϊόντων οι πολυεθνικές επιχειρήσεις (μαζί με τις θυγατρικές τους εταιρίες στην Ελλάδα) ελέγχουν ένα πολύ μεγάλο ποσοστό της αγοράς, που φτάνει μέχρι και το 100% σε κάποιες περιπτώσεις.
Ελέγχουν την αγορά
Σύμφωνα με το Έθνος, της 21/5/2010
«Οι πολυεθνικές καταφέρνουν να εδραιώνουν τη θέση τους στην ελληνική αγορά και μάλιστα έχουν φτάσει να ελέγχουν το 60% των προϊόντων μαζικής κατανάλωσης (τρόφιμα, απορρυπαντικά, είδη νοικοκυριού κ.λπ.)».
Ενώ σύμφωνα με το press-time.com, στις 14/10/10
«Από στοιχεία του υπουργείου Ανάπτυξης, προκύπτει ότι σε πάρα πολλά προϊόντα [οι πολυεθνικές] ελέγχουν από το 80% μέχρι και το 100% της αγοράς. Το απόλυτο έχουν πετύχει δυο εταιρείες που εμπορεύονται τις σούπες και τους ζωμούς καθώς ελέγχουν το 100% της αγοράς, η μια με μερίδιο 69% και η άλλη 31%.»
«Στις πάνες ανηλίκων, αλλά και στις μαργαρίνες, το ποσοστό κατεβαίνει ελάχιστα, με το 98% να βρίσκεται στα χέρια δυο εταιρειών… Ο πουρές είναι κατά κύριο λόγο υπόθεση τριών εταιρειών – ελέγχουν το 90% της αγοράς… Στις φουντουκόπαστες τύπου Merenda, τρεις εταιρείες ελέγχουν το 85%…. Στο τσάι υπάρχει μια κυρίαρχη εταιρεία με 82% και δυο άλλες που ελέγχουν το 12% και 6 %… Το 93% της αγοράς γάλακτος εβαπορέ έχουν στα χέρια τους τρεις εταιρείες… Στα ξυριστικά δυο εταιρείες ελέγχουν το 92%… Τρεις εταιρείες ελέγχουν το 89% της αγοράς της μαγιονέζας… Το ίδιο ποσοστό ελέγχουν δυο εταιρείες στα αναψυκτικά. Η μια με 77% και η άλλη με 12%… Το 88% των πωλήσεων στις σερβιέτες έχουν στα χέρια τους τρεις εταιρείες με 61%, 27% και 9% επιμέρους ποσοστά. Στις μπύρες και στα στοματικά διαλύματα οι πολυεθνικές ελέγχουν το 84%, ενώ στον καφέ, τις πάνες βρεφών και τα κρουασάν το ποσοστό πέφτει λίγο, στο 81%.»
Το αποτέλεσμα; Η υποτιθέμενη «ελεύθερη αγορά» δεν είναι καθόλου ελεύθερη. Έχεις δικαίωμα «επιλογής» ανάμεσα σε ακριβώς ίδια προϊόντα. Η «ελεύθερη αγορά», αυτό που εξασφαλίζει τελικά είναι την ελευθερία των εταιριών (βασικά των πολυεθνικών) να καθορίζουν τις τιμές όπως τους βολεύει… Όπως αναγνωρίζουν τα ΝΕΑ,
«Τιµές – καρµπόν καταγράφονται σε ίδια προϊόντα που πωλούνται στα ράφια διαφορετικών σούπερ µάρκετ. Ο Έλληνας καταναλωτής είναι εγκλωβισμένος σε μια αγορά στην οποία κάθε άλλο παρά λειτουργεί ο ανταγωνισμός».
"Η ελληνική αγορά δεν είναι ελκυστική για επενδύσεις"
Αυτός είναι ο μύθος που καλλιεργείται εδώ και χρόνια από κυβερνήσεις και ΜΜΕ. Τίποτα δεν είναι πιο μακριά από την αλήθεια. Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα τελευταία χρόνια είχαμε πάρτι ξένων επενδύσεων στη χώρα.
«Τη δεκαετία του ευρώ η Ελλάδα μετατράπηκε σε ιδιαίτερο πόλο έλξης κεφαλαίων από το εξωτερικό. Η καθαρή εισροή κεφαλαίων από το εξωτερικό έφτασε μέσα στη δεκαετία έως και 95% του ΑΕΠ το 2007, από 37,6% το 2000 και 45,6% το 2001.»
(iskra.gr)
Γιατί μετά από την εισροή τόσων ξένων κεφαλαίων η ελληνική οικονομία εξακολουθεί να έχει τα χάλια της και η ανταγωνιστικότητα διαρκώς πέφτει;
Γιατί η μεγάλη πλειοψηφία αυτών των επενδύσεων δεν αφορούσε την δημιουργία παραγωγικών μονάδων αλλά εξαγορές και συγχωνεύσεις. Με λίγα λόγια αυτές οι επενδύσεις ήταν μια προσπάθεια των μεγάλων πολυεθνικών εταιριών να εξαγοράσουν, να καταστρέψουν ή να απορροφήσουν τους ανταγωνιστές τους. Αποτέλεσμα; Όπως δείχνουν και τα στοιχεία παραπάνω, έχουν αποκτήσει μονοπωλιακή θέση στην ελληνική αγορά και τα κέρδη τους έχουν εκτιναχτεί στα ύψη. Η Ελλάδα είναι η χώρα με την μεγαλύτερη κερδοφορία για τις επιχειρήσεις σε σχέση με το ΑΕΠ στην ΕΕ!
Καλά, θα πει κάποιος, μπορεί να μην έκαναν επενδύσεις αλλά μήπως τα κέρδη που έβγαλαν ωφέλησαν με κάποιο τρόπο τη χώρα;
«Ενώ μέχρι τώρα γνωρίζαμε ότι για την εκροή καταθέσεων περίπου 25 δισ. ευρώ υπεύθυνοι ήταν οι εφοπλιστές, οι πάσης φύσεως επιχειρηματίες και φυσικά πρόσωπα, μία νέα ομάδα προκύπτει και αφορά τις πολυεθνικές εταιρείες, οι οποίες φέρονται να έχουν συμβάλλει στη μείωση των καταθέσεων στην Ελλάδα κατά τουλάχιστον 4 δισ. ευρώ.»
(bankingnews.gr)
Δηλαδή όχι μόνο τα κέρδη των πολυεθνικών δεν μεταφράζονται σε νέες επενδύσεις αλλά επιπλέον φεύγουν σε καταθέσεις στο εξωτερικό! Η απειλή ότι αν δεν κάνουμε θυσίες οι πολυεθνικές θα πάρουν τα κέρδη τους και θα φύγουν δεν ισχύει γιατί στην πραγματικότητα τα κέρδη τους έχουν ήδη φύγει, εδώ και καιρό…
«Διαπιστώνουμε ότι τη δεκαετία του ευρώ διοχετεύτηκαν στο εξωτερικό με τη μορφή αμοιβών, κερδών, τόκων, καταθέσεων και επενδύσεων σε μετοχές και χρεόγραφα του εξωτερικού πάνω από 252 δισ. ευρώ!(*)
(iskra.gr)
Επίσης, ας σταματήσει η καραμέλα ότι στην Ελλάδα πέφτει η ανταγωνιστικότητα λόγω των υποτίθεται υψηλών μισθών και ότι αυτός είναι ο λόγος που «δεν μπορούμε να προσελκύσουμε ξένες επενδύσεις».
«Οι μισθοί δεν συμβάλλουν στην επιδείνωση της ανταγωνιστικότητας», δηλώνει κατηγορηματικά ο κ. Γκίκας Χαρδούβελης, καθηγητής Χρηματοοικονομικής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και οικονομικός σύμβουλος του ομίλου Εurobank ΕFG
(Τα Νέα, 30/4/10)
Η διαρκής πτώση της «ανταγωνιστικότητας» της Ελληνικής οικονομίας οφείλεται στο ότι οι καπιταλιστές δεν επενδύουν σε έρευνα, νέες τεχνολογίες και ανάπτυξη της παραγωγής. Και, γι’ αυτό το λόγο, όσες θυσίες και να κάνουμε, ποτέ δεν θα τους είναι αρκετό. Από την στιγμή που υπάρχουν χώρες (ακόμα και δίπλα μας, στα Βαλκάνια) που ο βασικός μισθός είναι 200€ το μήνα ή και λιγότερο, διαρκώς θα θέλουν να πιέζουν τους μισθούς προς τα κάτω.
Μήπως δεν τους δώσαμε αρκετή γη και ύδωρ;
Αυτή την ιδέα προωθεί η κυβέρνηση, και γι’ αυτό πάει να περάσει τον νόμο για επενδύσεις- εξπρές (fast track- Βλέπε άρθρο για επενδύσεις «φαστ τρακ", https://xekinima.org/arthra/view/article/nomosxedio-gia-tin-epitaxynsi-ton-megalon-ergon) αν και αυτό πρόσκαιρα φαίνεται να κολλάει σε νομικά προβλήματα στο ΣτΕ.
Στην πραγματικότητα όμως ακόμα και πριν, και παρά τον μύθο ότι «η ελληνική γραφειοκρατία κάνει δύσκολη την ζωή των επενδυτών» τα πράγματα ήταν ιδανικά για πολυεθνικές επενδύσεις στην Ελλάδα.
-Με την (επίσημη) φορολογία των επιχειρήσεων να πέφτει τα τελευταία χρόνια από το 45% στο 25%, ποσοστό μικρότερο από πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
– Με άπειρα «κίνητρα», επιδοτήσεις κοκ, από τις δικές μας τσέπες (σαν φορολογούμενους) στο όνομα της καταπολέμησης της ανεργίας, που μειώνουν το πραγματικό ποσοστό φορολογίας των κερδών στο 12 – 13 %
-Με πρακτική ασυλία από τους νόμους του ελληνικού κράτους. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της διαφοράς τιμών μεταξύ προϊόντων πολυεθνικών στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες.
«Έρευνα τιμών που πραγματοποίησε το ‘Χρήμα’ σε τρεις ευρωπαϊκές χώρες (Βέλγιο, Γαλλία, Μεγάλη Βρετανία) και στην Ελλάδα δείχνει ότι σε αρκετά προϊόντα – κυρίως πολυεθνικών εταιρειών – τα οποία κατέχουν σημαντική θέση στο καλάθι των Ελλήνων καταναλωτών, οι διαφορές τιμών σε σχέση με το κόστος σε άλλες χώρες είναι μεγάλες. Για παράδειγμα, δημητριακά για παιδιά, γνωστής εταιρείας, οι Έλληνες τα αγοράζουν στην τιμή των 2,86 ευρώ το πακέτο, όταν οι Βρετανοί πληρώνουν για το ίδιο προϊόν 1,89 ευρώ (51% φθηνότερα) και οι Γάλλοι 2,25 ευρώ (27% φθηνότερα). Για την αγορά ίδιας οδοντόβουρτσας ο Έλληνας καταναλωτής πληρώνει 3,74 ευρώ και ο Βρετανός 2,46 ευρώ (52% φθηνότερα), ενώ για την ίδια συσκευασία αναψυκτικών ο Έλληνας πληρώνει 3,1 ευρώ, ο Βέλγος 2,76, ο Γάλλος 2,3 και ο Βρετανός 2,68 ευρώ. Η κατάσταση αυτή στην αγορά δεν είναι σημερινή, όμως με δεδομένη την οικονομική κρίση και τη μείωση των εισοδημάτων των ελληνικών νοικοκυριών το πρόβλημα μεγεθύνεται, καθώς οι Έλληνες διαθέτουν μόλις το 94% της αγοραστικής δύναμης του μέσου Ευρωπαίου σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας (που δημοσιοποιήθηκαν τον Δεκέμβριο του 2009) και πληρώνουν ακριβότερα τα προϊόντα σε σχέση με τους πλέον εύπορους της Ε.Ε., μεταξύ των οποίων είναι οι Άγγλοι, οι Γάλλοι και οι Βέλγοι, που η αγοραστική τους δύναμη είναι μεταξύ 110% και 130% του μέσου όρου.»
(Τα Νέα, 30/4/10)
Ο Χρυσοχοΐδης… τρομάζει τις πολυεθνικές
Ο νέος υπουργός ανάπτυξης Χρυσοχοΐδης προσπαθεί να μας πείσει προσφάτως ότι έχει κηρύξει «ανένδοτο» ενάντια σε αυτή την κατάσταση με τις τιμές.
«Ο υπουργός έδωσε μια… πρόγευση και των μέσων που θα χρησιμοποιήσει στην αποκλιμάκωση του πληθωρισμού αλλά και στην αντιμετώπιση των καρτέλ: ‘Θα εφαρμόσουμε τους νόμους για τον ανταγωνισμό’»
(e-go.gr, 9/9/10)
Και οι πολυεθνικές τα έκαναν επάνω τους! Δηλαδή ο υπουργός μας λέει ότι μέχρι τώρα δεν εφαρμόζονταν οι νόμοι (γιατί άραγε;) και τώρα θα τους εφαρμόσει. Το ερώτημα που προκύπτει δεν είναι αν υπάρχουν νόμοι ή όχι, αλλά αν η κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να συγκρουστεί με τα συμφέροντα που δεν τους εφαρμόζουν. Και τα δείγματα μέχρι τώρα δείχνουν ότι όχι απλά δεν είναι διατεθειμένη να το κάνει, αλλά ανοίγει διάπλατα της πύλες για να προσελκύσει, υποτίθεται, επενδύσεις, παραβιάζοντας όχι μόνο τους νόμους της αλλά ακόμα και το σύνταγμα.
Και εξάλλου όλοι οι νόμοι έχουν τα παραθυράκια τους, που αυτοί που έχουν την οικονομική εξουσία μπορούν να αξιοποιούν με τον καλύτερο τρόπο, Όπως γράφει η Ελευθεροτυπία (enet.gr):
«Σήμερα η συνήθης πρακτική είναι, για παράδειγμα, ένα φαρμακευτικό προϊόν που παράγεται από μια πολυεθνική να μην φθάνει απευθείας στην ελληνική αγορά.
Η πολυεθνική τιμολογεί το προϊόν, π.χ., στα 100 ευρώ και το πωλεί σε θυγατρική της που εδρεύει σε χώρα με χαμηλό φορολογικό συντελεστή (Κύπρος, Λουξεμβούργο κ.ά.). Η τελευταία το πουλά στην ελληνική θυγατρική στα 120 ως και 140 ευρώ. Έτσι, στην Ελλάδα το προϊόν φθάνει στα 120 με 140 ευρώ και πωλείται σε λίγο υψηλότερη τιμή. Άλλωστε το κέρδος για την πολυεθνική έχει «κλειδώσει» στην Κύπρο, όπου φορολογείται με συντελεστή 10%!»
Έχουν "δικαίωμα" να φύγουν;
Από τα παραπάνω στοιχεία φαίνεται καθαρά το παιχνίδι που έγινε με τις «ξένες επενδύσεις» τα τελευταία χρόνια. Οι πολυεθνικές ήρθαν εδώ, έκαναν εξαγορές και κυριάρχησαν στον τοπικό ανταγωνισμό, με συνέπεια να λειτουργούν μονοπωλιακά και να εκτινάσσουν τις τιμές (και μαζί με αυτές τα κέρδη τους). Τα κέρδη αυτά δεν επενδύονταν στην ελληνική αγορά αλλά έφευγαν στο εξωτερικό.
Με το χτύπημα της κρίσης ήδη πολλές εταιρίες συζητάνε την αποχώρηση τους. Αποδεικνύουν έτσι ότι ούτε «στρατηγικοί επενδυτές» ήταν (όπως τους παρουσίαζε η κυβέρνηση), ούτε συνεισφέρουν στην ανόρθωση της οικονομίας, όπως αρέσκονται να δηλώνουν (ενδεικτικά η δήλωση του Μηνά Μαυρικάκη, διευθυντή επικοινωνίας και εταιρικών σχέσεων της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας που είναι ξένων συμφερόντων: «Στηρίξαμε και συνεχίζουμε να στηρίζουμε την ελληνική οικονομία με σημαντικό κόστος» – kathimerini.gr, 22/10/10).
Βασικά οι «σοβαροί επενδυτές» ήρθαν να κάνουν αρπαχτή. Και τώρα, μόλις είχαν μείωση κερδών (προσοχή, όχι ζημιές, απλή μείωση κερδών στην πλειοψηφία των περιπτώσεων) τα μαζεύουν και φεύγουν, αναζητώντας περισσότερο κερδοφόρους παραδείσους, αδιαφορώντας εντελώς (ασφαλώς!) για το τι σημαίνει αυτό για την ελληνική οικονομία και κοινωνία.
Όσον αφορά στην περίπτωση της Aldi που παρουσιάζει ζημιές: κατ΄ αρχήν είναι φυσικό μια τόσο μεγάλη εταιρία με παρουσία στην ελληνική αγορά ελάχιστου χρόνου, να χρειάζεται μερικά χρόνια για να αποσβέσει τις αρχικές της επενδύσεις και να «καθιερωθεί» στην αγορά. Επίσης τίθενται πολλά ερωτήματα σε σχέση με ένα σωρό επιχειρηματικές κινήσεις (όσον αφορά επενδύσεις και αναθέσεις) που κόστισαν πάρα πολλά στην εταιρία και γιατί έγιναν(**).
Το κλείσιμο ή οι απολύσεις είναι μερικοί στατιστικοί πίνακες στα γραφεία κάποιων υψηλόβαθμων μάνατζέρ. Πίσω όμως από κάθε τέτοια κίνηση κρύβονται ανθρώπινες ζωές που καταστρέφονται. Αλλά και μια οικονομία που ρίχνεται στην ύφεση.
Θα μας πούνε κάποιοι, εντάξει, δικαίωμα τους δεν είναι να φύγουν;
Έ, λοιπόν όχι! Δεν γίνεται να έχουν θησαυρίσει όλα τα προηγούμενα χρόνια πάνω στους χαμηλούς μισθούς των Ελλήνων εργαζομένων (από τις αρχές του ’90 και μέχρι πριν την εφαρμογή του Μνημονίου το πραγματικό κατά μονάδα εργατικό κόστος είχε ήδη μειωθεί κατά 15%!), να ανεβάζουν όσο θέλουν τις τιμές (και να βγάζουν υπερκέρδη), να απολαμβάνουν ασυλία από το ελληνικό κράτος (με χαμηλή φορολογία και άλλες διευκολύνσεις) και μόλις μειώνονται λίγο τα κέρδη να σηκώνονται να φεύγουν. Οι εργαζόμενοι έχουν «χτίσει» αυτές τις εταιρίες με τα χαμηλά τους μεροκάματα, με τα προϊόντα που αγοράζουν ως καταναλωτές και με τους φόρους που πληρώνουν. Δεν μπορεί να είναι αυτοί που θα πληρώσουν την μείωση της κερδοφορίας αυτών των εταιριών, που συμβαίνει λόγω της κρίσης, για την οποία καμία ευθύνη δεν έχουν οι εργαζόμενοι.
Οπότε τι κάνουμε;
Με βάση τον τρόπο που λειτουργεί ο καπιταλισμός σήμερα, και με το μεγάλο βάθος της κρίσης που διανύουμε, είναι σίγουρο ότι οι μαζικές απολύσεις και τα λουκέτα που έχουν ήδη ξεκινήσει θα συνεχίσουν στους ίδιους ρυθμούς και για τα επόμενα χρόνια. Τι μπορεί να γίνει για να μην πεταχτούν χιλιάδες εργαζόμενοι στην ανεργία;
Στην πραγματικότητα υπάρχουν – αντικειμενικά – μόνο δύο επιλογές και οι εργαζόμενοι πρέπει να διαλέξουμε.
Η μία είναι να αναγνωρίσουμε το «δικαίωμα» αυτών των επιχειρήσεων να αποσυρθούν από την χώρα, να κλείσουν ή να πουλήσουν τις εγκαταστάσεις τους και να απολύσουν τους εργαζόμενους. Αυτό θα σημαίνει ότι η Ελληνική οικονομία θα πέσει ακόμα πιο βαθιά στην ύφεση. Επίσης, πρακτικά σημαίνει μακροχρόνια ανεργία για χιλιάδες εργαζόμενους αυτών των εταιριών, αλλά και σε όλες τις επιχειρήσεις οι οποίες συνεργάζονται κι εξαρτούνται απ’ αυτές.
Η άλλη επιλογή είναι να παλέψουμε να μην κλείσει καμία τέτοια επιχείρηση, μικρή ή μεγάλη.
Αυτή είναι και η μόνη επιλογή που έχουμε αν θέλουμε να μην κατρακυλήσουμε για τα επόμενα αρκετά χρόνια σε μια κατάσταση μαζικής ανεργίας και ανέχειας.
Και πως μπορεί να γίνει αυτό;
Το πρώτο βήμα πρέπει να είναι ο έλεγχος στα στοιχεία κάθε εταιρίας που κλείνει. Οι εργαζόμενοι έχουν δικαίωμα να μάθουν που πήγαν τα κέρδη που βγήκαν όλη την προηγούμενη περίοδο, πως αξιοποιήθηκαν οι επιχορηγήσεις που πήρε η εταιρία από το κράτος (ή κονδύλια της ΕΕ) και αν έγινε σωστή διαχείριση των πόρων που διέθετε. Ο μόνος τρόπος που μπορεί να επιβληθεί στην εταιρία αυτό είναι με άνοιγμα των βιβλίων και συμμετοχή των ίδιων των εργαζομένων σε αυτό τον έλεγχο (με τη βοήθεια λογιστών και άλλων ειδικών). Αυτός ο έλεγχος μπορεί να αποκαλύψει πολλά σε σχέση με το κατά πόσο είναι ζημιογόνες ή όχι αυτές οι εταιρίες.
Σε κάθε τέτοια περίπτωση (είτε η επιχείρηση εμφανίζει ζημιές, είτε παρότι παραμένει κερδοφόρα η διοίκηση επιλέγει το λουκέτο γιατί της συμφέρει κάποια άλλη επένδυση) η μόνη λύση είναι η δήμευση της περιουσίας της εταιρίας. Βγάλανε τεράστια κέρδη στην πλάτη μας τόσα χρόνια, αν θέλουν να φύγουν πρέπει να πληρώσουν!
Ας μην ξεχνάμε ότι το να φεύγει μια εταιρία σημαίνει ότι απλά παίρνει τα κεφάλαιά της σε ρευστό ή καταθέσεις. Όλα τα υπόλοιπα μένουν πίσω: τα εργοστάσια, οι προμήθειες, ο εξοπλισμός, τα ακίνητα (που στην περίπτωση των πολυεθνικών είναι πάρα πολλά). Πίσω μένουν και οι εργαζόμενοι. Οι οποίοι μπορούν να αναλάβουν οι ίδιοι την διαχείριση της περιουσίας και της λειτουργίας της εταιρίας (σε συνεργασία με τοπικούς φορείς, σωματεία, συνεταιρισμούς και κοινωνικές οργανώσεις).
Σε μια τέτοια περίπτωση μπορεί να γίνει και τροποποίηση της παραγωγής ή της λειτουργίας αυτών των επιχειρήσεων ώστε να προσαρμοστούν στην ανάγκες των τοπικών κοινωνιών και έτσι να βοηθήσουν και ευρύτερα τις κοινωνίες αυτές.
Για παράδειγμα, Αργεντινή
Αν αυτό φαίνεται σε κάποιους ουτοπικό θα τους αναφέρουμε το παράδειγμα της Αργεντινής – μια χώρα που ήταν κάποτε η 9η μεγαλύτερη οικονομία στον πλανήτη, και η πιο ανεπτυγμένη στην Λατινική Αμερική. Εκεί, μετά την παρέμβαση του ΔΝΤ που γονάτισε την οικονομία, το 2001-2 είχαμε μια τεράστια κοινωνική έκρηξη και την ανάπτυξη ενός κύματος καταλήψεων εργοστασίων (ντόπιων ή πολυεθνικών εταιριών) όπου οι εργαζόμενοι ανέλαβαν οι ίδιοι την διαχείριση τους. Οι εργαζόμενοι έκαναν κατάληψη των εργοστασίων κι αυτά λειτουργούσαν με δημοκρατικά εκλεγμένα συμβούλια από τους ίδιους και με τακτικές συνελεύσεις. Και όλες οι τοπικές κοινωνίες τα στήριξαν, γιατί καταλάβαιναν ότι από την επιβίωση τους εξαρτάται και η δικιά τους επιβίωση. Πολλά από αυτά τα εργοστάσια είναι ανοιχτά και αναπτύσσονται μέχρι σήμερα. Ανάλογα παραδείγματα υπάρχουν και σε άλλες χώρες.
Μπορεί να γίνει λοιπόν, και είναι η μόνη λύση αν δεν θέλουμε να ζούμε στην ανεργία τα επόμενα χρόνια.
"Πολυεθνικός" συντονισμός των εργαζομένων
Δεν θα μας πολεμήσουν οι πολυεθνικές όμως αν κάνουμε κάτι τέτοιο;
Κατ’ αρχήν να πούμε ότι ήδη δεχόμαστε πόλεμο από τις πολυεθνικές. Ας υποθέσουμε όμως ότι οξύνεται η κατάσταση και οδηγούμαστε σε μετωπικές συγκρούσεις. Τι μπορούν να κάνουν οι πολυεθνικές αν τους κατάσχουμε την περιουσία; Στην πραγματικότητα όχι και πολλά πράγματα.
«Να αναφέρουμε ένα πρόσφατο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Όταν ο Τσάβεζ προχώρησε στις αρχές του 2010 στην υποτίμηση του νομίσματος της χώρας, κατά 25%, μια γαλλική πολυεθνική αλυσίδα καταστημάτων προχώρησε, αμέσως μετά την υποτίμηση, σε αυξήσεις των τιμών των εμπορευμάτων στα ράφια των καταστημάτων της. Μέσα σε 24 ώρες ο Τσάβεζ προχώρησε στην εθνικοποίηση αυτής της αλυσίδας! Τι έκαναν οι αγορές; Τι έκανε η γαλλική κυβέρνηση που είναι η πέμπτη ισχυρότερη ιμπεριαλιστική δύναμη του πλανήτη; Τίποτε! Απλά υποχρεώθηκαν να αποδεχτούν την απόφαση της κυβέρνησης της Βενεζουέλας.» (***)
Είναι όμως και κάτι ακόμα. Σε αυτόν τον αγώνα έχουμε ένα πολύ δυνατό σύμμαχο, που πρέπει να αξιοποιήσουμε. Είναι οι εργαζόμενοι που δουλεύουν σε διαφορές χώρες στην ίδια πολυεθνική. Ήδη υπάρχει μια πρώτη διάθεση για ανάπτυξη πανευρωπαϊκών αγώνων που αντανακλάστηκε στο κάλεσμα (κάτω από την πίεση των ευρωπαϊκών κινημάτων και κοινωνιών) της πρώτης πανευρωπαϊκής μέρας δράσης στις 29 Σεπτέμβρη από τα ευρωπαϊκά συνδικάτα. Τις τελευταίες μέρες οι εργαζόμενοι όλων των ευρωπαϊκών χωρών παρακολουθούν τις εξελίξεις στην Γαλλία. Αλλά και στον παρελθόν έχουν αναπτυχθεί κοινοί αγώνες, με πιο γνωστή την κοινή απεργία των εργαζομένων στην Ρενό σε διάφορες χώρες.
Η επαφή, ο συντονισμός και οι κοινοί αγώνες εργαζομένων σε μια πολυεθνική από διάφορες χώρες μπορεί να κάνει τη εταιρία που φαντάζει γίγαντας να παραλύσει. Γιατί ας φανταστούμε μια κοινή απεργία των εργαζομένων της ίδιας πολυεθνικής σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες σαν απάντηση στο κλείσιμο μια εταιρίας που γίνεται είτε στην Ελλάδα είτε αλλού. Αυτό μπορεί ακόμα να φαντάζει δύσκολο, αλλά επειδή η επίθεση που δεχόμαστε είναι πανευρωπαϊκή, είναι ο μόνος δρόμος να προχωρήσουμε. Είναι, ταυτόχρονα, ο μόνος στόχος που μπορούμε να θέσουμε, αν θέλουμε να δούμε καλύτερες μέρες για το εργατικό κίνημα και τα λαϊκά στρώματα. Και, για να επιβάλλουμε σε όλους αυτούς που σχεδιάζουν να μας καταστρέψουν την ζωή μας για να σώσουν τα κέρδη τους, την δική μας θέληση.
__________________
