Δημοσιεύουμε άρθρο που μας στάλθηκε από το περιοδικό Humba!
Η «φάση των ομίλων» του EURO 2016 τελείωσε και το νησί της Ιρλανδίας θα αντιπροσωπεύεται και από τις δύο εθνικές του ομάδες στη «φάση των 16». Τόσο το ΕΪΡΕ όσο και η Βόρειος Ιρλανδία κατάφεραν να εξασφαλίσουν την πρόκρισή τους με νίκη στα τελευταία τους παιχνίδια και έτσι οι οπαδοί τους θα συνεχίζουν να μας χαρίζουν τις πιο όμορφες και αγνές ποδοσφαιρικές στιγμές του τουρνουά. Όμως, γιατί ένα μικρό νησί έχει δύο εθνικές ομάδες ποδοσφαίρου, τη στιγμή που σε άλλα αθλήματα, όπως το rugby ή το hurling, η εθνική ομάδα είναι «All Ireland»; Ερώτημα απλό, όσο και δύσκολο να απαντηθεί… Ο Δημήτρης Βούρης, συνεργάτης του περιοδικού μας και τρόπον τινά ανταποκριτής της ιρλανδικής πραγματικότητας, προσπαθεί να δώσει μια πρώτη εξήγηση.
Για πρώτη φορά το Νησί της Ιρλανδίας στέλνει και τους δύο αντιπροσώπους του στα τελικά μεγάλης ποδοσφαιρικής διοργάνωσης, στο φετινό EURO 2016. Όμως, γιατί ένα μικρό νησί έχει δύο εθνικές ομάδες ποδοσφαίρου, τη στιγμή που σε αθλήματα όπως το rugby ή το hurling, η εθνική ομάδα είναι «All Ireland»; Ερώτημα απλό, όσο και δύσκολο να απαντηθεί…
Στα τέλη του 19ου αιώνα, η Ιρλανδία βρισκόταν υπό βρετανική κατοχή. Η Irish Football Association (IFA) ιδρύεται στο Μπέλφαστ το 1880, με σκοπό τη διοίκηση και διάδοση του ποδοσφαίρου στο Νησί. Το έργο της ήταν ευκολότερο στο Βορρά, όπου το βρετανικό/προτεσταντικό στοιχείο ήταν εντονότερο. Στο Νότο, το ποδόσφαιρο παιζόταν στο Δουβλίνο και περιοχές με βρετανικά στρατεύματα, ενώ η διάδοσή του περιοριζόταν από την Gaelic Athletic Association, η οποία προωθούσε την Ιρλανδική παράδοση, τιμωρώντας τα μέλη της σε περίπτωση ενασχόλησης με «ξένα» αθλήματα (όπως rugby και ποδόσφαιρο). Από την αρχή οι Νότιοι ένιωθαν μια προκατάληψη της IFA απέναντί τους. Η εθνική ομάδα αποτελούνταν από ποδοσφαιριστές του Βορρά, ενώ δεν υπήρχε ισότιμη μεταχείριση σε οικονομικό-διοικητικό επίπεδο. Έτσι, το 1892, δημιουργήθηκε η Leinster Football Association (LFA) με σκοπό να προασπίσει τα συμφέροντά των Νότιων, υπό την αιγίδα όμως της IFA. Αυτό βοήθησε να διαδοθεί το ποδόσφαιρο στο Νότο, αλλά τα προβλήματα παρέμεναν.
Η μεγάλη ρήξη έρχεται το 1912: δεν ήταν πολιτική ή θρησκευτική, αλλά για εξουσία. Η LFA απαιτούσε μεγαλύτερο αριθμό αντιπροσώπων στο συμβούλιο της IFA, ώστε να περιόριζε τις εις βάρος της αποφάσεις. Η ρήξη ήταν αναπόφευκτη, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν δύο ξεχωριστά πρωταθλήματα. Η IFA αντιμετώπισε προβλήματα, καθώς οι «καθολικές» ομάδες του Βορρά τάχθηκαν με την LFA και η λίγκα της υποβαθμίστηκε. Τα προβλήματα εντάθηκαν μέσα στο 1912 λόγω πολιτικών γεγονότων (σ.σ. Home Rule Bill), ενώ ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος και η Easter Rising απλά μετρίασαν τις έχθρες πριν τη «θερμή» δεκαετία του ’20. Η LFA συνέχιζε να νιώθει αδικημένη (όντας ακόμη τμήμα της IFA), καθώς όλα τα διεθνή και μεγάλα παιχνίδια διοργανώνονταν στο Μπέλφαστ. Η IFA επικαλούταν το τεταμένο κλίμα στο Δουβλίνο και την έλλειψη ασφάλειας για τις «προτεσταντικές» ομάδες του Βορρά. Το περιστατικό που «ξεχείλισε το ποτήρι» ήταν ο ημιτελικός κυπέλλου Shelbourne (Δουβλίνο) – Glenavon (Μπέλφαστ) το 1921. Το πρώτο σκέλος έγινε στο Μπέλφαστ και παρά την πεποίθηση όλων ότι ο επαναληπτικός θα γινόταν στο Δουβλίνο, η IFA ορίζει ως τόπο διεξαγωγής… το Μπέλφαστ! H Shelbourne αρνείται να αγωνιστεί, οι δεσμοί «σπάνε», η LFA αποφασίζει να ανεξαρτητοποιηθεί, ενώ η IFA απειλεί με τιμωρία όποιο από τα μέλη της έχει δεσμούς με την LFA.
Το 1921, η Football Association of Ireland (FAI) ιδρύεται στο Δουβλίνο και τα προβλήματα δεν άργησαν να φανούν. Οι ποδοσφαιριστές της έχαναν το δικαίωμα να αγωνιστούν με την εθνική ομάδα της Ιρλανδίας (σ.σ. καταρτιζόταν από την IFA). Πολλοί έψαξαν μεταγραφή σε βρετανικές ομάδες, οπότε οι ομάδες του Νότου αποδυναμώθηκαν. Το μεγαλύτερο αγκάθι ήταν η μη αναγνώριση της FAI από τη FIFA και τις βρετανικές ομοσπονδίες. O λόγος ήταν απλός: μία χώρα δεν μπορούσε να αντιπροσωπεύεται από 2 ομοσπονδίες (αναγνωρισμένη ήταν η IFA). Ο σκόπελος ξεπεράστηκε με την υπογραφή της Αγγλο-Ιρλανδικής Συνθήκης (1922), η οποία αναγνώριζε στη Νότια Ιρλανδία καθεστώς αυτονομίας. H FIFA δίσταζε να δεχτεί τη FAI ως μέλος εξαιτίας της English FA, η οποία ήταν αντίθετη και επηρέαζε σημαντικά τη FIFΑ (αν και τότε δεν ήταν μέλος της)! Η FAI ζητάει παρέμβαση της πολιτικής ηγεσίας, αναζωπυρώνοντας την έχθρα, καθώς η IFA δε δεχόταν παρέμβαση της πολιτικής στο «αυτοδιοίκητο του ποδοσφαίρου». Έπειτα από μια περίοδο ζυμώσεων, η FAI γίνεται δεκτή ως προσωρινό μέλος της FIFA (ως Football Association of the Irish Free State). Η IFA δε συμφώνησε να αλλάξει το όνομά της, ώστε να υποδηλώνει γεωγραφικό προσδιορισμό, ενώ απέδιδε στην Free State χαρακτήρα «Επικράτειας» (Dominion), και όχι «Δημοκρατίας» (Republic) (άρα δεν αναγνώριζε την FAIFS ως ομοσπονδία ανεξάρτητης χώρας), δίνοντας έξυπνα το «τυράκι»-δυνατότητα στις βρετανικές ομάδες να αγωνίζονται με τις αντίστοιχες της FAIFS. Φάνηκε πως η FAIFS νίκησε στη διαμάχη, καθώς κέρδιζε σχετική αναγνώριση, ήταν όμως τεράστια νίκη της IFA διότι τα δύο «ανοιχτά» σημεία της επέτρεπαν να χρησιμοποιεί το όνομα «Ιρλανδία» και να παραμένει η κυρίαρχη ομοσπονδία, αφού η FAIFS δεν αναγνωριζόταν ούτε από τους γείτονες Βρετανούς ως ισότιμη.
H FAI γίνεται τελικά ανεξάρτητη ομοσπονδία το 1949, καθώς τότε η Free State γίνεται ανεξάρτητο κράτος με την ονομασία Republic of Ireland. Κάπου εκεί ξεκινάνε τα προβλήματα των υπολοίπων με το όνομα και το «who is who». Στο Μουντιάλ 1958 (Σουηδία) η παρουσία της Βόρειας Ιρλανδίας δημιούργησε μπέρδεμα, καθώς το λεωφορείο που μετέφερε την ομάδα έφερε αρχικά προς τιμήν της την «Tricolour» (!!!), ενώ σε μαγαζί δίπλα στο προπονητικό κέντρο τοποθετήθηκε κάδρο της εθνικής ομάδας του ΕΪΡΕ! Επίσης, όλοι την ανέφεραν ως Ιρλανδία, γεγονός που οδήγησε τους Βόρειους να σκεφτούν για πρώτη φορά τον γεωγραφικό προσδιορισμό στο όνομά τους…
Αξιοσημείωτο είναι ότι οι δύο ομοσπονδίες έφτασαν πολύ κοντά τη δεκαετία του ’70, παρά το εκρηκτικό κλίμα μεταξύ των δύο χωρών (σ.σ. The Troubles). Ίσως γιατί η Βόρειος Ιρλανδία ήταν σε σιωπηρή «καραντίνα» καθώς καμία εθνική δεν ήθελε να ταξιδέψει στο Μπέλφαστ. Το 1973, μια «All Ireland» ομάδα επίλεκτων με όνομα «Shamrock Rovers All-Ireland XI’» αγωνίστηκε εναντίον της πρωταθλήτριας κόσμου Βραζιλίας στο Lansdowne Road του Δουβλίνου, δίνοντας νέα ώθηση στις συζητήσεις για συνύπαρξη. Όμως, η συμφωνία δεν ερχόταν…
Έκτοτε, οι δύο ομάδες ακολουθούν χωριστές πορείες, με περιοδικές επιτυχίες και για τους δύο (τελικά Ευρωπαϊκών και Παγκόσμιων Κυπέλλων). Στα λίγα μεταξύ τους παιχνίδια δεν συνέβη το παραμικρό και τα επεισόδια παρουσιάζονταν σε επίπεδο συλλόγων. Εκτός από το Νοέμβρη 1993: τελευταία αγωνιστική των ομίλων για τα προκριματικά του USA ’94, το ΕΪΡΕ ταξιδεύει στο Μπέλφαστ με στόχο την πρόκριση. Το κλίμα ήταν πολεμικό, με τη δράση των IRA και UVF σε κορύφωση. Οι φιλοξενούμενοι, πάρα την κάκιστη εμφάνιση παίρνουν την ισοπαλία και προκρίνονται! Λίγους μήνες μετά, η Loughinisland Massacre (σ.σ. σχετικό κείμενό μου για το χρονικό της σφαγής του Λοκινάιλαντ το 1994 στον απόηχο του Μουντιάλ των ΗΠΑ μπορείτε να βρείτε και στο HUMBA! 22) φέρνει κοντά τον κόσμο και τέσσερα χρόνια αργότερα, η Good Friday Agreement φέρνει και επίσημα την κατάπαυση πυρός.
Ακόμη και σήμερα γίνεται λόγος για «Μια Εθνική», αν και καμία ομοσπονδία δε δείχνει ζεστή στην αλλαγή της κατάστασης. Ίσως, αν οι δύο ομάδες πάρουν την κάτω βόλτα να το ξανασκεφτούν. Μέχρι τότε… υποστηρίξτε κατά συνείδηση.
