Στις αρχές του Νοέμβρη θα διεξαχθεί στη Γλασκώβη η COP26, η επόμενη σύνοδος των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή και την αντιμετώπισή της. Οι Σύνοδοι του ΟΗΕ για το κλίμα έχουν πολλές φορές κατηγορηθεί –και δικαίως– ως τουλάχιστον ανεπαρκείς, καθώς στην πραγματικότητα τα μέτρα που παίρνουν δεν είναι δυνατό να αναχαιτίσουν την κλιματική κρίση.
Αντί να στοχεύουν στη δραστική περικοπή των εκπομπών αερίων ρύπων και στην προστασία των οικοσυστημάτων που προστατεύουν τον πλανήτη από την κλιματική αλλαγή όπως τα δάση και οι ωκεανοί, στην πραγματικότητα αυτού του είδους οι συναντήσεις περιορίζονται στο να παρέχουν κίνητρα στις δυνάμεις της αγοράς για να… σώσουν τον πλανήτη.
Στην πράξη οι πολιτικές τους μεταφράζονται σε εμπόριο δικαιωμάτων ρύπων μεταξύ των χωρών που συμμετέχουν, στην αυξημένη φορολογία των υδρογονανθράκων και στις μαζικές επιδοτήσεις των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Το αποτέλεσμα είναι το χάος που βλέπουμε σήμερα, με τις ανεμογεννήτριες να καταστρέφουν τα βουνά και τα δάση και τις τιμές της ενέργειας (πετρέλαιο θέρμανσης, ηλεκτρικό, βενζίνη, φυσικό αέριο κλπ) να έχουν πάει στον ουρανό.
Στις σημερινές συνθήκες όμως, αυτές της ενεργειακής κρίσης και της όξυνσης των ανταγωνισμών σε παγκόσμιο επίπεδο, ακόμη και αυτές οι ανεπαρκείς συναντήσεις κινδυνεύουν με παταγώδη αποτυχία.
Ο πρόεδρος της COP26 Άλοκ Σάρμα, προειδοποιεί ότι αυτή τη φορά η συμφωνία θα είναι πιο δύσκολη σε σχέση με τη Συνθήκη του Παρισιού του 2015.
Τους τελευταίους μήνες λόγω των ελλείψεων και της μεγάλης ανόδου στην τιμή του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, οι «περιβαλλοντικές ευαισθησίες» πάνε περίπατο και μια σειρά χώρες (Κίνα, Βρετανία, κλπ) σχεδιάζουν την επιστροφή στην καύση άνθρακα (λιγνίτη), του πιο ρυπογόνου καυσίμου, από το οποίο υποτίθεται ότι στοχεύουν να απεξαρτηθούν.
Στο μεταξύ, άλλη μια έρευνα (από το World Equality Lab, η οποία παρουσιάζεται από το CNN) έρχεται να επιβεβαιώσει αυτό που ήδη ξέραμε: όσο κι αν οι ισχυροί του πλανήτη προσπαθούν να μας πείσουν για τη σημασία της ατομικής ευθύνης του καθενός και της καθεμιάς από μας, αυτοί που ρυπαίνουν πραγματικά είναι οι πολύ πλούσιοι. Συγκεκριμένα, το πλουσιότερο 10% (τα στοιχεία αφορούν το 2019) ευθύνεται για περισσότερο από το 50% του συνόλου των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) σε παγκόσμιο επίπεδο! Στο μεταξύ το φτωχότερο μισό της ανθρωπότητας προκάλεσε την έκλυση μόνο του 12% των παγκόσμιων εκπομπών CO2.
Τα «αιτήματα» των κυβερνήσεων
Και οι πολύ πλούσιοι θέλουν να συνεχίσουν να ρυπαίνουν με κάθε κόστος, γιατί αυτός είναι ένας από τους παράγοντες που τους διατηρεί πλούσιους.
Πρόσφατα το BBC έφερε στη δημοσιότητα έγγραφα που διέρρευσαν και με τα οποία μια σειρά κυβερνήσεις ζητάνε από τους επιστήμονες που προετοιμάζουν την έκθεση της COP26 να μετριάσουν, ή να παραλείψουν κομμάτια της.
Τα κομμάτια αυτά αφορούν τις συνέπειες της χρήσης ορυκτών καυσίμων, της μαζικής παραγωγής και κατανάλωσης κρέατος, ακόμη και την πυρηνική ενέργεια, της οποίας την απενοχοποίηση έχουν αρχίσει και απαιτούν ηχηρά πλέον, αρκετές φωνές. Κάθε χώρα βέβαια, έχει τα δικά της, ιδιαίτερα «αιτήματα» για τροποποιήσεις στο προσχέδιο της έκθεσης.
Για παράδειγμα εκπρόσωπος του Υπουργείου Πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας ζητάει να αφαιρεθούν από το κείμενο τα κομμάτια που ζητάνε να μετριαστεί άμεσα και σε όλα τα επίπεδα η χρήση ορυκτών καυσίμων.
Η κυβέρνηση της Αυστραλίας θέλει να αφαιρεθεί ένα από τα συμπεράσματα της έκθεσης σύμφωνα με το οποίο είναι απαραίτητο να τερματιστεί η πρακτική της καύσης άνθρακα σε όλες τις βιομηχανικές μονάδες.
Σχολιάζοντας την έκθεση, επιστημονικός εκπρόσωπος του Κεντρικού Ινστιτούτου Έρευνας Εξορύξεων και Καυσίμων της Ινδίας, αναφέρει ότι το πιθανότερο σενάριο για τη χώρα του είναι να παραμείνει ο άνθρακας βασική πηγή ενέργειας μέσα στις επόμενες δεκαετίες, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι μεγάλες της ενεργειακές ανάγκες.
Από την άλλη μεριά, χώρες όπως η Βραζιλία και η Αργεντινή, που εξαφανίζουν μαζικά τα τροπικά δάση για να τα αντικαταστήσουν με τεράστιες κτηνοτροφικές μονάδες και αγροτικές εκτάσεις για την παραγωγή κυρίως ζωοτροφών, έχουν άλλες προτεραιότητες. Το βασικό τους ενδιαφέρον είναι να απενοχοποιηθεί η μαζική παραγωγή και κατανάλωση κρέατος, η οποία είναι υπεύθυνη για μεγάλο μέρος του συνόλου των εκπομπών αερίων ρύπων. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιοποίησε το 2006 ο FAO (Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων και Αγροτικής Παραγωγής) οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που προέρχονται από την κτηνοτροφία, αγγίζει το 14,5% του συνόλου των ανθρωπογενών εκπομπών στον πλανήτη. Επιπλέον, σε αυτό το ποσοστό δεν περιλαμβάνεται η απελευθέρωση τεράστιων ποσοτήτων διοξειδίου του άνθρακα εξαιτίας της καταστροφής των δασών που εξελίσσεται ραγδαία σε μεγάλο βαθμό χάρη στη βιομηχανία κρέατος.
Το προσχέδιο της έκθεσης της COP26 αναφέρει ότι η αλλαγή της προσανατολισμένης στο κρέας διατροφής στον δυτικό κόσμο με μια διατροφή βασισμένη περισσότερο στα φυτικά προϊόντα, μπορεί να συμβάλει στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου ως και κατά 50%. Η κυβέρνηση της Βραζιλίας όμως ισχυρίζεται ότι αυτό το συμπέρασμα είναι λανθασμένο και πρέπει να αλλάξει. Η κυβέρνηση της Αργεντινής, ζητάει επιπλέον να αφαιρεθεί από την έκθεση η πρόταση για μια παγκόσμια καμπάνια για «Δευτέρες χωρίς κρέας». Προφανώς οι μεγάλες εταιρείες παραγωγής ζωικών προϊόντων τους οποίους εκπροσωπεί, δεν θέλουν να χάσουν ούτε μια μέρα τη βδομάδα!
Πυρηνική ενέργεια: μπορεί να είναι η απάντηση στην κρίση;
Άλλοι πάλι προχωράνε ένα βήμα παρακάτω και ζητάνε να σπάσει το «ταμπού» γύρω από την πυρηνική ενέργεια. Σύμφωνα με κυβερνήσεις όπως αυτές της Ινδίας, της Τσεχίας, της Πολωνίας, της Σλοβακίας και άλλες, η έκθεση θα έπρεπε να βλέπει πιο θετικά τη χρήση της, καθώς όπως ισχυρίζονται είναι όχι μόνο φτηνή, αλλά και καθαρή, αφού οι πυρηνικοί σταθμοί δεν εκπέμπουν αέριους ρύπους.
Την ίδια ώρα η συζήτηση για την απενοχοποίηση της πυρηνικής ενέργειας –ως απάντηση υποτίθεται στην κλιματική κρίση– έχει ανοίξει σε χώρες όπως η Αυστραλία, όπου η χρήση της έχει απαγορευτεί εδώ και δεκαετίες, ή η Βρετανία. Στην περίπτωση της δεύτερης, σχεδιάζεται υποτίθεται ο πλήρης τερματισμός της χρήσης ορυκτών καυσίμων μέσα στις επόμενες δεκαετίες και η αντικατάστασή τους από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) με το βασικό «μπακ απ» των ΑΠΕ να είναι οι πυρηνικοί σταθμοί.
Η συζήτηση γύρω από την «φτηνή» και «καθαρή» πυρηνική ενέργεια δεν λαμβάνει υπόψιν τους τεράστιους κινδύνους που την συνοδεύουν. Παρά το γεγονός ότι οι πυρηνικοί σταθμοί δεν παράγουν αέρια του θερμοκηπίου, ένα ενδεχόμενο ατύχημα μπορεί να οδηγήσει σε ολέθριες επιπτώσεις τόσο για το περιβάλλον, όσο και για μεγάλους ανθρώπινους πληθυσμούς σε βάθος δεκαετιών.
Για το δυστύχημα στο Τσέρνομπιλ το 1986 κατηγορήθηκε απλά το σοβιετικό καθεστώς. Ωστόσο, ατυχήματα όπως αυτό της Φουκουσίμα στην Ιαπωνία το 2011 δείχνουν ότι ακόμη και οι πιο ανεπτυγμένες τεχνολογικά καπιταλιστικές χώρες δεν μπορούν να εξασφαλίσουν ότι δεν πρόκειται να συμβεί ποτέ κάτι αντίστοιχο, ούτε βέβαια είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες του όταν αυτό θα συμβεί. Αν στα παραπάνω προσθέσουμε το τεράστιο πρόβλημα της διαχείρισης των πυρηνικών αποβλήτων για το οποίο δεν υπάρχει πραγματική λύση, τότε γίνεται καθαρό πως οι κίνδυνοι είναι τεράστιοι και δεν μπορούν να ισοσκελιστούν από τα ενδεχόμενα οφέλη.
Υποκρισία και καταστροφή
Στην πραγματικότητα κάθε πρόταση που γίνεται, κάθε παρέμβαση στις ανακοινώσεις των επιστημόνων που ανησυχούν για το περιβάλλον, έχει μοναδικό κριτήριο το αν μπορεί να συμβαδίσει με την κερδοφορία των μεγάλων επιχειρήσεων του κλάδου της ενέργειας και όχι μόνο. Και ενώ είναι πράγματι απαραίτητο ένα συνολικό σχέδιο άμεσης απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα, με στροφή στις ΑΠΕ, ακόμη και η στροφή αυτή επιχειρείται να αξιοποιηθεί από τις μεγάλες πολυεθνικές ενέργειας και εφαρμόζεται στις περισσότερες περιπτώσεις με τρόπο καταστροφικό για το περιβάλλον.
Η στροφή αυτή πρέπει να γίνει:
- με κριτήριο την πραγματική προστασία τόσο του κλίματος, όσο και των οικοσυστημάτων του πλανήτη,
- με δημόσιες επενδύσεις και δημόσια ιδιοκτησία των ΑΠΕ,
- με κοινωνικοποίηση των εταιρειών ενέργειας, κάτω από συνθήκες εργατικού και κοινωνικού ελέγχου και απόλυτης διαφάνειας
- όχι για το συμφέρον του κάθε «πράσινου» επιχειρηματία που σήμερα καταστρέφει βουνά και θάλασσες για να φυτέψει ανεμογεννήτριες αλλά για τις ανάγκες του περιβάλλοντος και της κοινωνίας.
- συνολικά, ο σχεδιασμός της παραγωγής των απαραίτητων αγαθών για τον άνθρωπο, πρέπει να γίνεται με κριτήριο τις κοινωνικές ανάγκες και όχι τα κέρδη του μεγάλου κεφαλαίου.
