Ντενίς Ντάντλει, Επαναστατικός Σοσιαλισμός, τμήμα της CWI στην Βενεζουέλα. Μετάφραση Αλέξανδρος Πραντούνας
Στις 7 Οκτωβρίου θα λάβουν χώρα οι προεδρικές εκλογές στην Βενεζουέλα. Αυτές οι εκλογές είναι εξαιρετικά κρίσιμες τόσο για την κυβέρνηση Τσάβες, όσο και για την πρόσφατα δημιουργημένη δεξιά παράταξη Πλατφόρμα Δημοκρατικής Ενότητας (MUD). Για πρώτη φόρα από το 1998, όταν ο Τσάβες πήρε την εξουσία, η Δεξιά κατάφερε, έστω και επιφανειακά, να βάλει στην άκρη τις διαφορές της και να εκλέξει έναν υποψήφιο για να την αντιπροσωπεύσει – τον Χένρι Καπρίλες Ραντόνσκι. Ο Καπρίλες είναι πολυεκατομμυριούχος και μέχρι πρόσφατα κυβερνήτης σε μια από τις πολιτείες της Βενεζουέλας.
Το γεγονός ότι η Δεξιά κατάφερε να συσπειρώσει τις δυνάμεις της σε μία υποψηφιότητα σε συνδυασμό με τις αυξανόμενες διαδηλώσεις για τα προβλήματα στέγασης, μισθών, διαφθοράς, την κρίση στο σωφρονιστικό σύστημα και το σύστημα υγείας, την αύξηση της εγκληματικότητας και τα συνεχιζόμενα προβλήματα υγείας του Τσάβες, έχει ως αποτέλεσμα η Δεξιά να παρουσιάζει πρωτόγνωρη αυτοπεποίθηση. Παρουσιάζουν τους εαυτούς τους σαν μια «δημοκρατική» δύναμη και ισχυρίζονται ότι παλεύουν για «πραγματική αλλαγή» και «πρόοδο». Έχουν αναδείξει μια σειρά ζητήματα που η κυβέρνηση είναι απρόθυμη να αντιμετωπίσει. Για πρώτη φορά η Δεξιά έχει βρει έναν «αξιόπιστο» υποψήφιο ικανό να αντιμετωπίσει τον Τσάβες.
Μια πολωμένη κοινωνία
Από την εκλογή του Τσάβες, ή πιο συγκεκριμένα από την περίοδο του πραξικοπήματος 2002, η κοινωνία της Βενεζουέλας βιώνει μια όλο και μεγαλύτερη πόλωση μεταξύ των δυνάμεων που στηρίζουν τον Τσάβες και την Δεξιά. Είναι προφανές ότι σε μια κατάσταση με επαναστατικές και αντεπαναστατικές διεργασίες κάτι τέτοιο είναι αναπόφευκτο. Στην Βενεζουέλα και οι δύο πλευρές έχουν ενθαρρύνει ενεργά την πόλωση. Αυτό εξηγεί και την στάση του Τσάβες, ο οποίος όταν ίδρυσε το Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Βενεζουέλας (PSUV) προειδοποίησε τους ηγέτες των συνδικάτων και τα στελέχη της άκρας αριστεράς πως «αν δεν είστε μαζί μας, είστε εναντίον μας». Θέλησε έτσι να αναγκάσει όλους τους «ενδιάμεσους» ή αναποφάσιστους να αποφασίσουν ποιον υποστηρίζουν, μην αφήνοντας καθόλου χώρο για οποιουδήποτε είδους κριτική.
Αυτό είναι περισσότερο εμφανές από ποτέ στον χώρο της Αριστεράς, όπου για χρόνια πολλές «επαναστατικές» δυνάμεις όπως το Κομμουνιστικό Κόμμα Βενεζουέλας, έχουν δώσει κατά καιρούς λευκή επιταγή, άκριτη δηλαδή υποστήριξη στην κυβέρνηση, ενώ μόλις πολύ πρόσφατα «ανακάλυψε» ότι είναι απαραίτητο να κάνουνε περισσότερη κριτική. Οργανώσεις σαν την δική μας, που έκαναν με συνέπεια κριτική στα κακώς έχοντα της διακυβέρνησης Τσάβες, έχουν αντιμετωπίσει την πολιτική απομόνωση ενώ μια σειρά σύντροφοι που δουλεύουν στον δημόσιο τομέα έχουν αντιμετωπίσει απειλές και εκβιασμούς.
Η ειρωνεία είναι ότι ο Καπρίλες, που αντιπροσωπεύει την άρχουσα τάξη, δήλωσε πρόσφατα πως θα είναι πρόεδρος «όλων, ακόμα και των κομμουνιστών», προσπαθώντας έτσι να επενδύσει, καιροσκοπικά, στην κούραση που πολλοί πολίτες νιώθουν εξαιτίας της πολιτικής κατάστασης.
Οικονομική αβεβαιότητα
Η Δεξιά αξιοποιεί επίσης την πρόσφατη ύφεση που γνώρισε η Βενεζουέλα την περίοδο 2009-2011 σαν αποτέλεσμα της πτώσης της τιμής του πετρελαίου, επικαλούμενη την κακή οικονομική διαχείριση σαν παράδειγμα της ανικανότητας της κυβέρνησης. Η κυβέρνηση συνεχίζει να στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην εξαγωγή πετρελαίου ως πηγή εσόδων με το 90% του συνόλου των εξαγωγών να αποτελείται από το πετρέλαιο και τα παράγωγα του.
Κατά την διάρκεια της ύφεσης, αντί να επενδύσει στην ριζοσπαστικοποίηση των εργαζόμενων και να χρησιμοποιήσει την κρίση για να καταδείξει την ανάγκη σύγκρουσης με τον καπιταλισμό, η κυβέρνηση πήρε τα ίδια ακριβώς μέτρα που πήραν και οι άλλες κυβερνήσεις του κεφαλαίου: Αύξησαν τον ΦΠΑ, υποτίμησαν το νόμισμα και έκαναν περικοπές στον προϋπολογισμό. Μια σειρά έργα σε νοσοκομεία σταμάτησαν. Οι δαπάνες του προϋπολογισμού μειώθηκαν στο μισό. Αυτά τα μέτρα σε συνδυασμό με τον ετήσιο πληθωρισμό που κυμάνθηκε μεταξύ 22% και 28% αποτέλεσαν ένα δυνατό πλήγμα για το βιοτικό επίπεδο πολλών εργαζομένων και φτωχών.
Αυτός ο προϋπολογισμός λιτότητας, επέτρεψε στην κυβέρνηση να συγκεντρώσει ένα πλεόνασμα το οποίο χρησιμοποιήθηκε τους τελευταίους 8 μήνες για την εκπόνηση πολλών κοινωνικών προγραμμάτων, συμπεριλαμβανομένου ενός νέου προγράμματος στέγασης μέσω του οποίου σύμφωνα με την κυβέρνηση κατασκευάστηκαν χιλιάδες σπίτια για τους ανθρώπους που έμειναν άστεγοι μετά τις πλημμύρες του 2010. Κοινωνικά επιδόματα χορηγήθηκαν σε χιλιάδες, ιδιαίτερα σε οικογένειες που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας.
Παρά το γεγονός ότι οι μεταρρυθμίσεις αυτές έγιναν δεκτές με χαρά από ορισμένα από τα φτωχότερα τμήματα της κοινωνίας, δεν είναι αρκετές για να αλλάξουν ριζικά τα καθημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα λαϊκά στρώματα. Αν και φαίνεται ότι η ύφεση της οικονομίας έχει τελειώσει προς το παρόν, είναι βέβαιο ότι η οικονομία θα αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις στο μέλλον. Μια απ’ αυτές θα είναι μια πιθανή μείωση της τιμής του πετρελαίου στην επόμενη περίοδο.
Παράλληλα με τις οικονομικές δυσκολίες μια σειρά νόμοι που ψηφίστηκαν πρόσφατα περιορίζουν το δικαίωμα στην απεργία, με πολλές βιομηχανίες να έχουν ανακηρυχτεί «ζώνες απαγόρευσης της απεργίας» καθώς κάτι τέτοιο θα αποτελούσε «απειλή για την εθνική ασφάλεια». Ο σχηματισμός από την κυβέρνηση, Μπολιβαριανών Συνδικάτων (συμπεριλαμβανομένης μιας καινούργιας Μπολιβαριανής Συνδικαλιστικής Συνομοσπονδίας) έχει ως αποτέλεσμα μια σειρά ανεξάρτητων συνδικάτων να δέχονται επίθεση και να καταγγέλλονται σαν «δεξιά».
Η εργατική τάξη και η Αριστερά
Όπως αναφέρθηκε η οργανωμένη Αριστερά είναι σε μεγάλο βαθμό κατακερματισμένη και απομονωμένη σαν αποτέλεσμα της ακραίας πολιτικής πόλωσης που υπάρχει. Η σημερινή κατάσταση έχει προκύψει εξαιτίας της απουσίας ενός μαζικού επαναστατικού κόμματος. Κατά την περίοδο 2002-2005 όλες οι συνθήκες για μια επιτυχή σοσιαλιστική επανάσταση υπήρχαν. Το πρόβλημα ήταν πως δεν υπήρχε κανένα κόμμα προετοιμασμένο για να εκμεταλλευτεί αυτή την κατάσταση. Αντίθετα, ο Τσάβες συγκέντρωσε όλες τις εξουσίες στα χέρια της κυβέρνησης και μιας ταχέα αναπτυσσόμενης γραφειοκρατίας.
Είναι ωστόσο αλήθεια ότι η «Μπολιβαριανή» διαδικασία, όπως χαρακτηρίζει ο Τσάβες τις διεργασίες και τα μέτρα που δρομολογεί, έχει βοηθήσει στην ανάπτυξη ενός ορισμένου επίπεδου ταξικής συνείδησης. Λέξεις όπως «σοσιαλισμός», «επανάσταση» και «εργατική εξουσία», συχνά χρησιμοποιούνται σε πολλά εργοστάσια και γειτονιές σε όλη την χώρα. Η ακριβής κατανόηση του τι σημαίνουν αυτοί οι όροι και πως μπορούμε να τους κάνουμε πραγματικότητα, είναι ασφαλώς μια άλλη υπόθεση.
Οι επόμενοι μήνες θα αποτελέσουν μια πρόκληση για την Αριστερά. Όσο πλησιάζουν οι εκλογές τα περιθώρια για συζήτηση ή κριτική, θα στενεύουν. Το τμήμα της CWI στην Βενεζουέλα συνεχίζει να αναδεικνύει την ανάγκη για ένα ανεξάρτητο εργατικό κίνημα και για γνήσιο δημοκρατικό σοσιαλισμό. Είμαστε ενεργά μπροστά στην προσπάθεια χτισίματος ενός αριστερού μετώπου για την υπεράσπιση των εργατικών δικαιωμάτων και για μια ανεξάρτητη Αριστερά, ωστόσο αυτό είναι ένα εξαιρετικά δύσκολο έργο στο κλίμα που επικρατεί σήμερα.
Αν και δεν είναι καθόλου σίγουρο, το πιο πιθανό είναι πως ο Τσάβες μάλλον θα κερδίσει τις εκλογές. Η κυβέρνηση έχει ως ένα σημαντικό βαθμό καταφέρει να αποφύγει την στροφή της δυσαρέσκειας που υπάρχει στην κοινωνία στον ίδιο τον Τσάβες. Πολλοί άνθρωποι, όχι χωρίς λόγο, βλέπουν ακόμα τον Τσάβες σαν τον άνθρωπο που τους έδωσε φωνή και πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη και την εκπαίδευση για πρώτη φορά στη ζωή τους.
Είναι σαφές ότι η Δεξιά, παρά την ρητορική της, δεν προσφέρει καμιά διέξοδο για τους εργαζόμενους και σε περίπτωση εκλογής της θα είναι ακόμα πιο δύσκολες οι συνθήκες για την οργάνωση των εργαζομένων. Στο πλαίσιο της επιδείνωσης της οικονομικής κατάστασης θα επιβάλουν τα ίδια μέτρα λιτότητας που άλλες καπιταλιστικές κυβερνήσεις ανά τον κόσμο έχουν ήδη επιβάλει.
Η οργάνωσή μας στη Βενεζουέλα λέει πως η υπερψήφιση του Τσάβες δεν είναι αρκετή. Αν θέλουμε να έχουμε την οποιαδήποτε ελπίδα πως θα αντιμετωπίσουμε τα κοινωνικά προβλήματα που υπάρχουν χρειάζεται να χτίσουμε ένα κίνημα προετοιμασμένο να κινηθεί αποφασιστικά στην κατεύθυνση του δημοκρατικού σοσιαλισμού. Μόνο μια κοινωνία βασισμένη στην δημόσια ιδιοκτησία όλων των βασικών τομέων της οικονομίας, τον δημοκρατικό έλεγχο από τα κάτω και ένα βιώσιμο σχέδιο παραγωγής μπορεί να χρησιμοποιήσει τον πλούτο που υπάρχει για την γρήγορη αύξηση του βιοτικού επιπέδου της πλειοψηφίας.
Χρειαζόμαστε μια κυβέρνηση πραγματικά αριστερή κι ακόμη περισσότερο χρειάζεται να οικοδομήσουμε ένα ανεξάρτητο κίνημα στους χώρους δουλειάς, στις γειτονιές και τη νεολαία. Ένα κίνημα που θα οργανωθεί με σκοπό να πάρει τον έλεγχο της οικονομίας από τους καπιταλιστές και την κρατική γραφειοκρατία και να τον μεταφέρει στα χέρια της κοινωνίας.
