Σοκ και οργή έχει προκαλέσει σε κοινή γνώμη, εργαζομένους στο χώρο της υγείας και διεθνείς οργανισμούς η αποκάλυψη της εκβιαστικής παρέμβασης της αμερικάνικης αντιπροσωπείας στην Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας, παρέμβαση που σκοπό είχε να αποτρέψει ψήφισμα υπέρ του μητρικού θηλασμού!
Σύμφωνα με τη New York Times [1], στην Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας που έγινε στη Γενεύη το Μάιο, αντιπρόσωποι όλων των κρατών κλήθηκαν να ψηφίσουν ένα κείμενο για την προώθηση και υποστήριξη του μητρικού θηλασμού, βασισμένο σε έρευνες δεκαετιών που επιβεβαιώνουν τα οφέλη του έναντι των υποκαταστάτων γάλακτος – οφέλη τόσο για την υγεία των βρεφών όσο και για αυτή των μητέρων. Στο συγκεκριμένο κείμενο οι ειδικοί μεταξύ άλλων συμβούλευαν τους υπεύθυνους κάθε κράτους να προειδοποιήσουν τους γονείς σχετικά με τις ανακριβείς διαφημίσεις και το επιθετικό μάρκετινγκ από τις εταιρείες που παράγουν τα υποκατάστατα γάλακτος. Αυτό το κείμενο προσπάθησαν με απειλές να εμποδίσουν οι εκπρόσωποι των ΗΠΑ!
Τα οφέλη του μητρικού θηλασμού
Πληθώρα επιστημονικών ερευνών που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία 40 χρόνια καταλήγουν στο ότι ο μητρικός θηλασμός είναι η υγιέστερη επιλογή για τη σίτιση των βρεφών, καθώς η σίτιση με μητρικό γάλα προλαμβάνει κάποια προβλήματα υγείας με τρόπο που τα υποκατάστατα γάλακτος δε μπορούν. Με βάση τη διατροφολόγο, ειδικευμένη σε θέματα σίτισης βρεφών Elisabeth Sterken, 4 δεκαετίες ερευνών έχουν πλέον καθιερώσει στην επιστημονική κοινότητα τη σημασία του μητρικού θηλασμού αποδεικνύοντας ότι εφοδιάζει τα βρέφη με τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, ορμόνες και αντισώματα που τα προστατεύουν από λοιμώδη νοσήματα.
Το 2016, έρευνα μεγάλης εμβέλειας διαπίστωσε πως ο μητρικός θηλασμός θα μπορούσε να αποτρέψει 800.000 πρόωρους θανάτους βρεφών παγκόσμια! Το συμπέρασμα όλων των ερευνών είναι ότι τα μωρά που θηλάζουν είναι σαφώς πιο θωρακισμένα όσον αφορά την υγεία τους. [2]
Απειλές και εκβιασμοί
Και ενώ όλα αυτά είναι παγκοσμίως γνωστά, οι ΗΠΑ στη συνάντηση της Γενεύης προσπάθησαν να παρεμποδίσουν την έγκριση του συγκεκριμένου ψηφίσματος, και μάλιστα με τον πιο αισχρό τρόπο. Απείλησαν χώρες με εμπορικά αντίποινα (!), με άρση στρατιωτικής βοήθειας και με απόσυρση της χρηματοδότησης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας!
Όλα αυτά για ένα ψήφισμα που ενθάρρυνε την υποστήριξη της πιο φυσικής και πανανθρώπινης λειτουργίας! Ένα ψήφισμα που είναι αδιαμφισβήτητα υπέρ των πιο «ευάλωτων πολιτών» και υπέρ της δημόσιας υγείας!
Σύμφωνα με τις μαρτυρίες εκπροσώπων των άλλων χωρών που συμμετείχαν στις διαβουλεύσεις, αυτό που έκαναν οι Αμερικάνοι εκπρόσωποι κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ήταν να ασκήσουν αρχικά πιέσεις για να αφαιρεθεί από το κείμενο η φράση «προστατεύεστε, προωθήστε και υποστηρίξτε το θηλασμό» και ένα άλλο σημείο που καλούσε στον περιορισμό της διαφήμισης των υποκατάστατων βρεφικού γάλακτος. Όταν είδαν ότι δεν τα καταφέρνουν άρχισαν τις απειλές, που στράφηκαν κυρίως κατά του Εκουαδόρ. Οι αναφορές λένε ότι οι Αμερικάνοι αντιπρόσωποι απείλησαν πως αν το Εκουαδόρ δεν απέσυρε τη στήριξη του στο συγκεκριμένο ψήφισμα, η Ουάσιγκτον ήταν έτοιμη να προχωρήσει σε εμπορικά αντίποινα αλλά ακόμα και να αποσύρει την στρατιωτική βοήθεια που παρέχει στη χώρα. Αλλά και άλλες 12 φτωχές χώρες της Αφρικής και της Λ. Αμερικής απέσυραν τη στήριξη τους στο ψήφισμα, προφανώς κάτω από τις πιέσεις των ΗΠΑ.
Κατά τη διαδικασία των διαπραγματεύσεων μάλιστα κάποιοι Αμερικανοί αντιπρόσωποι απείλησαν και με περικοπή της χρηματοδότησης των ΗΠΑ προς τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Καθώς οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος χρηματοδότης του ΠΟΥ, συνεισφέροντας 845 εκατομμύρια δολάρια (περίπου το 15% του συνολικού του προϋπολογισμού) για την περσινή χρονιά, οι απειλές αυτές έχουν ένα ειδικό βάρος.
Η Patti Rundall, της βρετανικής ομάδας Baby Milk Action, που έχει παρακολουθήσει τις Παγκόσμιες Συνελεύσεις Υγείας από το 1980, σχολιάζει:
«Αυτό που συνέβη ήταν εκβιασμός, με τις ΗΠΑ να προσπαθούν να ανατρέψουν μια συναίνεση 40 χρόνων για τον καλύτερο τρόπο να προστατευτεί η βρεφική υγεία».
Τελικά, το ψήφισμα πέρασε, με αλλαγμένο εν μέρει το αρχικό κείμενο, καθώς η Ρωσία ετοίμασε ένα νέο προσχέδιο και έτσι εισήχθη τελικά το μέτρο!
Προς τι όμως αυτή η τόσο έντονη και ξεδιάντροπη αντίδραση;
Ένα από τα μέσα για την υποστήριξη του θηλασμού σύμφωνα με το προσχέδιο του εν λόγω ψηφίσματος, πέρα από την προώθηση της συγκεκριμένης πρακτικής, είναι και η προστασία των πολιτών από την ανεξέλεγκτη διαφήμιση των υποκαταστάτων μητρικού γάλακτος. Συχνά οι διαφημίσεις αυτές είναι ανακριβείς και αποπροσανατολιστικές. Με βάση τον Διεθνή Κώδικα Εμπορίας Υποκαταστάτων Μητρικού Γάλακτος, που υιοθετήθηκε από την Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας το 1981, απαγορεύεται στις συγκεκριμένες εταιρείες να κατευθύνουν τις προωθητικές τους ενέργειες απ’ ευθείας προς τις μητέρες και τους επαγγελματίες υγείας (για περισσότερες πληροφορίες [3]).
Με βάση το Διεθνή κώδικα λοιπόν, διάφορες χώρες ανά τον κόσμο έχουν υιοθετήσει σε εθνικό επίπεδο περιορισμούς και απαγορεύσεις στη διαφήμιση και προώθηση αυτών των προϊόντων. Οι παραβιάσεις του Κώδικα όμως είναι συστηματικές και πολυεπίπεδες και οι καταγγελίες πολλές [4].
Μάλιστα μετά από το σάλο των τελευταίων ημερών η Guardian με δημοσίευμά της αποκαλύπτει πως εταιρείες όπως η Nestlé, η Abbott και η Mead Johnson πολύ συχνά παραβιάζουν τους παραπάνω κανονισμούς και μάλιστα πολύ πιο επιθετικά και απροκάλυπτα στις φτωχότερες χώρες, όπου η ενημέρωση των γυναικών (και των γονιών) για τα οφέλη του θηλασμού είναι ελλιπής και οι έλεγχοι για την τήρηση των κανονισμών περιορισμένοι.
Στόχος οι πιο φτωχοί
Αυτός είναι και ο λόγος που πολλές εταιρείες φαίνεται πως τώρα έχουν βάλει στο στόχαστρο τους τις πιο φτωχές χώρες του κόσμου. Σε έρευνα της Guardian που έγινε σε συνεργασία με την οργάνωση Save the Children και δημοσιεύτηκε τον περασμένο Φεβρουάριο καταγγέλλονται ανοιχτά οι επιθετικές πρακτικές προώθησης των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην αγορά βρεφικού γάλακτος και πως οι παραβιάσεις αυτές είναι πολύ πιο εκτεταμένες και ανεξέλεγκτες στις φτωχότερες χώρες του κόσμου, όπου η βιομηχανία υποκαταστάτων είναι σε ανάπτυξη. Ειδικοί στο χώρο της υγείας εκφράζουν τις ανησυχίες τους σε σχέση με το ότι οι γυναίκες στις πιο φτωχές χώρες επιλέγουν να αγοράζουν τα βρεφικά υποκατάστατα γάλακτος γιατί έχουν πειστεί μέσα από την παραπληροφόρηση των εταιρειών ότι αυτά είναι καλύτερα από το μητρικό γάλα.
Στις χώρες αυτές, οι πολίτες λόγω του χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου είναι πιο ευάλωτοι σε παραπλανητικές διαφημίσεις, που υπονοούν ότι τα παιδιά που θρέφονται με υποκατάστατα βρεφικού γάλακτος θα αποκτήσουν υψηλότερο δείκτη νοημοσύνης. Στις Φιλιππίνες, διαφήμιση της εταιρείας Bonna αναφέρει ότι τα παιδιά που θρέφονται με γάλα σκόνη «είναι κλινικά αποδεδειγμένο ότι έχουν αβαντάζ στον δείκτη νοημοσύνης και στη συναισθηματική νοημοσύνη»! [5]
Την ίδια στιγμή υπάρχει έρευνα που συσχετίζει την παρουσία της εταιρείας Nestlé σε κάποιες περιοχές αναπτυσσόμενων χωρών όπου προωθούνται αυτά τα υποκατάστατα με αυξημένους θανάτους βρεφών στις συγκεκριμένες περιοχές [6]. Ο κυριότερος λόγος για αυτό από ότι ανακάλυψαν οι ερευνητές έχει να κάνει με το ότι σε αυτές τις περιοχές δεν υπάρχει πρόσβαση σε καθαρό νερό και έτσι οι μητέρες αναμιγνύοντας τη σκόνη γάλακτος με το μολυσμένο νερό εκθέτουν τα ευπαθή βρέφη σε παθογόνους οργανισμούς.
Βιομηχανία δισεκατομμυρίων
Η βιομηχανία των υποκατάστατων παιδικού γάλακτος έχει δει μειώσεις στις πωλήσεις της τα τελευταία χρόνια λόγω της όλο και μεγαλύτερης στροφής των μητέρων του «δυτικού κόσμου» προς τον θηλασμό σαν την βέλτιστη επιλογή. Σύμφωνα με το Euromonitor, οι διεθνείς πωλήσεις αναμένεται να αυξηθούν κατά 4% το 2018, όμως το μεγαλύτερο μέρος αυτών αφορά στις αναπτυσσόμενες χώρες!
Και φυσικά δε μιλάμε για κάποια μικρή βιομηχανία, καθώς οι πωλήσεις των υποκατάστατων βρεφικού γάλακτος παγκόσμια είναι 70 δις δολάρια! Η αγορά αυτή αποτελείται από έναν μικρό αριθμό εταιρειών – κολοσσών, που έχουν τη βάση τους στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη.
Μια από αυτές τις εταιρείες λοιπόν, η Abbot, χρηματοδότησε την τελετή ορκωμοσίας του Τράμπ το Γενάρη του 2017. Έχει επίσης στον προϋπολογισμό της 790.000$ για «λόμπινγκ» πολιτικών. Δεν είναι φυσικά τυχαία τέτοια γεγονότα, και εξηγούν πολλά. Ακόμα, με βάση δημοσιογραφικές αναφορές, λίγες μέρες πριν τη Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας στη Γενεύη, το αμερικάνικο υπουργείο υγείας οργάνωσε συνάντηση με αντιπροσώπους των εταιρειών αυτών, οι οποίοι δήλωσαν τη διαφωνία τους με το προτεινόμενο ψήφισμα. Και μερικές μέρες μετά, οι αμερικάνοι αντιπρόσωποι εκπροσώπησαν τα συμφέροντα αυτών των εταιρειών.
Το δικαίωμα της επιλογής…
Μόνο να συμφωνήσουμε μπορούμε λοιπόν με την ανάρτηση της Lucy Sullivan, (επικεφαλής του Ινστιτούτου «1000 days» που προωθεί το μητρικό θηλασμό) που χαρακτηρίζει την παρέμβαση των ΗΠΑ ως «η δημόσια υγεία vs ιδιωτικού κέρδους. Τι είναι αυτό που διακυβεύεται λοιπόν; Ο θηλασμός σώζει τις ζωές των παιδιών και των γυναικών. Είναι όμως επίσης επιζήμιος για τη διεθνή βιομηχανία δισεκατομμυρίων των υποκατάστατων μητρικού γάλακτος».
Η αντιπαράθεση αυτή μπορεί να είναι το τελευταίο παράδειγμα της πολιτικής διαχείρισης του Τράμπ σε θέματα που αφορούν τη δημόσια υγεία, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι το μόνο. Η συμμαχία με τα εκάστοτε επιχειρηματικά συμφέροντα (φαρμακευτικές εταιρείες, κα) εις βάρος της δημόσιας υγείας, των ανθρώπινων ζωών, του περιβάλλοντος είναι η πάγια τακτική του Αμερικάνου προέδρου.
Αλλά και η απάντηση των εκπροσώπων της αμερικάνικης κυβέρνησης και των συγκεκριμένων εταιρειών μετά από το σάλο που δημιουργήθηκε είναι εξίσου εξοργιστική, καθώς φανερώνει όλη την υποκρισία που υπάρχει στον λόγο τους και στις πολιτικές τους. Η απάντηση λοιπόν που δίνουν είναι ότι αντιδρούν σε αυτά τα μέτρα γιατί υποστηρίζουν το δικαίωμα στην επιλογή των μητέρων που δεν μπορούν να θηλάσουν!
Μα φυσικά και οι γυναίκες που δεν μπορούν ή επιλέγουν για κάποιο λόγο να μην θηλάσουν δεν θα έπρεπε να ενοχοποιούνται ή να στιγματίζονται. Υπάρχουν γυναίκες που δε θηλάζουν λόγω ιατρικών ενδείξεων ή ιατρικών προβλημάτων, ή λόγω συνθηκών της ζωής τους που δεν τους το επιτρέπουν. Υπάρχουν γυναίκες που αναγκάζονται να επιστρέψουν πρόωρα στην εργασία τους και δεν έχουν έτσι την ευκαιρία να θηλάσουν ακόμα κι αν το επιθυμούν. Υπάρχουν μωρά που περνάνε τον πρώτο χρόνο ή τα πρώτα χρόνια της ζωής τους σε ιδρύματα, και υπάρχουν γυναίκες ή ζευγάρια που αναλαμβάνουν τη φροντίδα αυτών των μωρών, και σε αυτές τις περιπτώσεις η γυναίκα δεν μπορεί να θηλάσει. Υπάρχουν γυναίκες που επιλέγουν να θηλάσουν αλλά χρειάζεται να δώσουν υποκατάστατο γάλακτος συμπληρωματικά στα παιδιά τους καθώς η ποσότητα μητρικού γάλακτος δεν είναι επαρκής. Υπάρχουν γυναίκες που δε δέχτηκαν την απαραίτητη υποστήριξη από επαγγελματίες υγείας (ή και από το περιβάλλον τους) για τη διευκόλυνση της εμπειρίας του θηλασμού. Υπάρχουν γυναίκες που για τους δικούς τους λόγους προτιμούν και επιλέγουν να μην θηλάσουν.
Και φυσικά θα πρέπει να υπάρχει εναλλακτική για αυτές τις γυναίκες και για αυτά τα μωρά και τα υποκατάστατα γάλακτος είναι μια τέτοια εναλλακτική! Και αυτό είναι εντάξει ακόμα κι αν δεν υπάρχουν όλα τα οφέλη από το μητρικό θηλασμό που προαναφέρθηκαν. Και δεν πρέπει να είναι κάτι που θα καθορίσει ή θα στιγματίσει τις ζωές τους!
…και η επιλογή μας
Αλλά αυτά δεν έχουν καμία σχέση με το γεγονός ότι μια κυβέρνηση (και μια τόσο ισχυρή μάλιστα κυβέρνηση) απειλεί τα άλλα κράτη για να μην περάσουν μια πρόταση που μόνο όφελος μπορεί να έχει για τη δημόσια υγεία των πολιτών της. Και αυτό για να υποστηρίξει τα συμφέροντα των μεγάλων και πάμπλουτων εταιρειών.
Οι γονείς έχουν δικαίωμα να κάνουν επιλογές και να παίρνουν αποφάσεις σε σχέση με το θηλασμό. Βασισμένες όμως σε ανεξάρτητη και πλήρη επιστημονική ενημέρωση ώστε να μπορούν να κάνουν τις καλύτερες δυνατές επιλογές μετά από σωστή πληροφόρηση.
Είναι υποχρέωση της πολιτείας και του Συστήματος Υγείας της κάθε χώρας λοιπόν, να μεριμνά για την σωστή (προγεννητική) ενημέρωση των νέων γονέων, και να στηρίζει τις καμπάνιες προώθησης θηλασμού ή άλλων ωφέλιμων πρακτικών σε συνάρτηση πάντα με επίκαιρα και αδιάβλητα επιστημονικά δεδομένα. Ταυτόχρονα, το σύστημα υγείας έχει την υποχρέωση να ελέγχει την καταλληλότητα των συγκεκριμένων σκευασμάτων, να τιμωρεί τη συστηματική παραπληροφόρηση από τις εταιρείες, να μεριμνά για την σωστή εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας. Το κράτος επίσης οφείλει να υποστηρίζει το δικαίωμα του θηλασμού με επαρκείς άδειες μητρότητας και πατρότητας. Τέλος, για άλλη μια φορά αποκαλύπτεται πως λειτουργούν τα αρπακτικά των μεγάλων ιδιωτικών εταιρειών που λυμαίνονται το χώρο της υγείας. Η υγεία είναι δημόσιο αγαθό και τα ιδιωτικά συμφέροντα δεν έχουν καμία δουλειά σε αυτό το χώρο.
