Στο αναπτυξιακό πολυνομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή από τον Α. Γεωργιάδη η κυβέρνηση περιλαμβάνει μια σειρά διατάξεις που αφορούν εργατικά ζητήματα. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία πρόκειται για διατάξεις που χτυπούν εργατικά δικαιώματα και κατακτήσεις, ενώ το γεγονός ότι κατατίθενται σ’ ένα αναπτυξιακό πολυνομοσχέδιο δείχνει καθαρά το είδος της ανάπτυξης που σχεδιάζει η ΝΔ για τη χώρα.
Χτύπημα στις συλλογικές συμβάσεις…
Δίνεται η δυνατότητα να εξαιρούνται από τις εθνικές και κλαδικές συλλογικές συμβάσεις τα νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού σκοπού, οι επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας καθώς και οι «επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα όπως κατ’ εξοχήν επιχειρήσεις σε καθεστώς προπτωχευτικής ή παραπτωχευτικής ή πτωχευτικής διαδικασίας ή συνδιαλλαγής ή εξωδικαστικού συμβιβασμού ή εξυγίανσης.»
Αξίζει να σημειώσουμε ότι στα νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού σκοπού ανήκουν οι ΜΚΟ που εργοδοτούν δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους και για τις οποίες οι καταγγελίες για παραβίαση της εργατικής νομοθεσίας πληθαίνουν καθημερινά.
Όσον αφορά την εξαίρεση των επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα, με την παρούσα διάταξη επιχειρείται να πληρώσουν οι εργαζόμενοι την αποτυχία ή την κακή διαχείριση του ιδιοκτήτη. Επιπλέον διευκολύνονται αρπακτικά όπως οι εργολάβοι καθαριότητας που κλείνουν τη μια επιχείρηση για να την αντικαταστήσουν με μια νέα (που δεν βαρύνεται από παραβάσεις, χρέη κλπ) να ξεμπερδέψουν δίνοντας στους εργαζόμενους ψίχουλα.
Επιπλέον το νομοσχέδιο καταργεί την επεκτασιμότητα των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων όταν αυτή κρίνεται ότι πλήττει την ανταγωνιστικότητα του κλάδου. Η επεκτασιμότητα των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων (δηλαδή η δυνατότητα να ισχύει η κλαδική συλλογική σύμβαση για εργαζόμενους σε επιχειρήσεις που δεν συμμετείχαν στην κατάρτιση της σύμβασης) ήταν εξαιρετικά περιορισμένη και αφορούσε λίγους κλάδους. Με τη συγκεκριμένη διάταξη ωστόσο στην ουσία καταργείται, καθώς το τι πλήττει την ανταγωνιστικότητα ενός κλάδου είναι ένα κριτήριο υποκειμενικό που μπορούν να το επικαλεστούν οι εργοδότες ανά πάσα στιγμή.
Τέλος, το νομοσχέδιο ορίζει ότι οι τοπικές συλλογικές συμβάσεις υπερισχύουν των εθνικών και των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων. Έτσι αν π.χ. μαχητικά σωματεία καταφέρουν να συνάψουν μια αξιοπρεπή συλλογική σύμβαση για το σύνολο του κλάδου, στις περιοχές που το σωματείο είναι αδύναμο ή δεν έχει μέλη οι εργοδότες έχουν τη δυνατότητα να επιβάλλουν συνθήκες γαλέρας με τη βούλα του νόμου.
Οι προαναφερόμενες διατάξεις κάνουν κουρελόχαρτο ότι έχει απομείνει από τις εθνικές, κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές συλλογικές συμβάσεις. Την ίδια στιγμή, το γεγονός ότι οι «λεπτομέρειες» αυτών των διατάξεων θα καθοριστούν, όπως αναφέρεται στο πολυνομοσχέδιο, με υπουργικές αποφάσεις, δείχνει από την πλευρά της κυβέρνησης ότι σκοπεύει να νομοθετήσει με βάσει τις επιθυμίες των εργοδοτών μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια.
…Και στα συνδικαλιστικά δικαιώματα
Στον πληροφοριακό σύστημα του Υπουργείου Εργασίας «Εργάνη», δημιουργείται μητρώο συνδικαλιστικών οργανώσεων στο οποίο υποχρεούνται να εγγραφούν όλα τα σωματεία.
Η διάταξη αυτή θα μπορούσε να είναι θεωρητικά θετική αν μπορούσε να διασφαλίσει (ή να βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση) ότι δε θα μετακινούνται εκατοντάδες μέλη από το ένα σωματείο στο άλλο λίγο πριν τις εκλογές για να στηρίξουν τις καθεστωτικές παρατάξεις του χώρου. Αυτή είναι μια συχνή πρακτική π.χ. στις περισσότερες μεγάλες ομοσπονδίες, όπου λόγω των «προεκλογικών μετακινήσεων» τα μέλη που είναι εγγεγραμμένα στους καταλόγους των σωματείων φτάνουν πολλές φορές να ξεπερνούν τον συνολικό αριθμό των εργαζομένων του κλάδου. Ωστόσο δεν είναι πολύ πιθανό η ΝΔ να χτυπήσει ένα σύστημα που εξυπηρετεί και τις δικές της συνδικαλιστικές παρατάξεις. Επιπλέον, η περιφρούρηση των διαδικασιών των συνδικάτων δεν είναι κάτι που αφορά το κράτος και τους μηχανισμούς του αλλά τους ίδιους τους εργαζόμενους και τα συλλογικά τους όργανα.
Με το πρόσχημα όμως της «διαφάνειας» στα συνδικάτα, η ΝΔ μπορεί στο μητρώο συνδικαλιστικών οργανώσεων να καταγράψει ονομαστικά όλους τους εργαζόμενους που είναι μέλη σε σωματεία και να δώσει στους εργοδότες πρόσβαση σε αυτή τη λίστα μέσω του συστήματος «Εργάνη» (στο οποίο έχουν έτσι κι’ αλλιώς πρόσβαση). Με αυτό τον τρόπο οι εργοδότες θα μπορούν με το πάτημα ενός κουμπιού να ξέρουν ποιος εργαζόμενος είναι μέλος σωματείου και ποιος όχι και να προσλαμβάνουν ή/και να απολύουν αναλόγως. Μια τέτοια εξέλιξη θα οδηγήσει χιλιάδες εργαζόμενους να εγκαταλείψουν τα σωματεία, πράγμα που είναι άλλωστε επιδίωξη της κυβέρνησης στα πλαίσια του «νέου αναπτυξιακού περιβάλλοντος» που θέλει να διαμορφώσει.
Πέρα από το φακέλωμα των εργαζομένων η κυβέρνηση θεσμοθετεί τη δυνατότητα «ηλεκτρονικής ψηφοφορίας» για τα σωματεία. Η «επιστολική» ψήφος καθιερώθηκε στην Αγγλία την δεκαετία του 1980 από την Μάργκαρετ Θάτσερ και έπαιξε σημαντικό ρόλο στο να καθηλωθεί το βρετανικό εργατικό κίνημα για δεκαετίες. Αυτή είναι η κατεύθυνση στην οποία κινείται η κυβέρνηση της ΝΔ, η οποία θέλει να διασφαλίσει ότι το ελληνικό εργατικό κίνημα δε θα καταφέρει να σηκώσει κεφάλι σύντομα.
«Οι εργαζόμενοι πρέπει να ψηφίζουν με ηρεμία από το σπίτι τους» έλεγε πρόσφατα ένα στέλεχος της ΔΑΚΕ. Όλοι όσοι όμως έχουν συμμετάσχει ενεργά σε σωματείο καταλαβαίνουν πόσο πιο ευάλωτοι είναι εργαζόμενοι σε πιέσεις όταν βρίσκονται εκτός της γενικής συνέλευσης του σωματείου. Επιπλέον με την ηλεκτρονική ψηφοφορία δίνεται η δυνατότητα να ψηφίζουν εργαζόμενοι που δεν έχουν ακούσει τη συζήτηση στη γενική συνέλευση και τα επιχειρήματα όλων των πλευρών. Η ζωντανή συζήτηση και η ζύμωση της γενικής συνέλευσης θα τείνει να αντικατασταθεί από τις συζητήσεις στους διαδρόμους, στο facebook κοκ ενώ εργοδοτικοί εργαζόμενοι και μηχανισμοί που συχνά δεν πάνε στις συνελεύσεις, θα μπορούν πλέον να καθορίσουν σε μεγαλύτερο βαθμό τις αποφάσεις των σωματείων.
Και οι δυο παραπάνω διατάξεις, αφήνουν ανοιχτή τη δυνατότητα του Υπουργού Εργασίας να τις διαμορφώνει και να τις εξειδικεύει όπως αυτός επιθυμεί (σε συνεργασία με τους εργοδότες) με Υπουργικές Αποφάσεις. Έτσι, ο συνδικαλιστικός νόμος 1264/82 που ακόμα και σήμερα είναι ένας από τους προοδευτικότερους συνδικαλιστικούς νόμους σε όλη την Ευρώπη, «αντικαθίσταται» από έναν υπουργό και τις ορέξεις του.
Στάχτη στα μάτια
Στο πολυνομοσχέδιο περιλαμβάνονται και δυο θετικές διατάξεις. Η μια αφορά στη δημιουργία «Μητρώου Παραβατών» στο οποίο θα καταγράφονται οι εργοδότες που παραβαίνουν σημαντικές διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας και θα υφίστανται συνέπειες. Ωστόσο η δημιουργία του Μητρώου Παραβατών είχε εξαγγελθεί και από τις 3 προηγούμενες κυβερνήσεις, χωρίς ποτέ να γίνει πραγματικότητα.
Η δεύτερη θετική διάταξη αφορά ότι ορίζεται ως μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας η καθυστέρηση καταβολής των δεδουλευμένων αποδοχών του εργαζόμενου πέραν των 2 μηνών από τον εργοδότη. Μέχρι σήμερα ο χρόνος καθυστέρησης της καταβολής δεδουλευμένων δεν ήταν καθορισμένος νομικά αφήνοντας στην ευχέρεια του κάθε επιθεωρητή εργασίας και κάθε δικαστή να κρίνει πόσοι μήνες καθυστέρησης συνιστούσαν μονομερή βλαπτική μεταβολή των όρων της σύμβασης εργασίας. Η καθυστέρηση και η κλοπή των δεδουλευμένων από τους εργοδότες είναι κυριολεκτικά μια μάστιγα στην ελληνική αγορά εργασίας. Η συγκεκριμένη διάταξη ρυθμίζει μια μόνο λεπτομέρεια στην οδύσσεια την οποία περνούν οι εργαζόμενοι που έχουν μπει στη διαδικασία να διεκδικήσουν τα δεδουλευμένα τους μέσω προσφυγής στην επιθεώρηση εργασίας ή δικαστικά και δεν βοηθά με ουσιαστικό τρόπο στον αγώνα τους για δικαίωση.
Απεργία στις 24 Σεπτεμβρίου
Μια σειρά εργατικά κέντρα και η ΑΔΕΔΥ έχουν καλέσει απεργία στις 24 Σεπτεμβρίου, μέρα ψήφισης του πολυνομοσχεδίου. Η απεργία είναι σημαντική καθώς δίνει τη δυνατότητα στα πιο μαχητικά στρώματα των εργαζομένων να προχωρήσουν σε εκστρατεία ενημέρωσης για τις αντεργατικές διατάξεις του νομοσχεδίου και να οργανώσουν την καλύτερη δυνατή, δεδομένων των συνθηκών, κινητοποίηση. Από την άλλη, όλοι γνωρίζουν ότι μία απεργία την ημέρα ψήφισης του νομοσχεδίου δεν αρκεί στο ελάχιστο για να κάνει την κυβέρνηση να υποχωρήσει. Για να μπορέσει το ελληνικό εργατικό κίνημα να αντεπιτεθεί χρειάζεται ένα συνολικό σχέδιο αγώνα με διάρκεια και συντονισμό των διαφορετικών κλάδων. Για να εκπονηθεί όμως ένα τέτοιο σχέδιο και ακόμα περισσότερο για να υλοποιηθεί χρειάζεται οι εργαζόμενοι να πάρουν τα σωματεία στα χέρια τους και να ανατρέψουν τις γραφειοκρατικές και ξεπουλημένες ηγεσίες.
