H GreenAttack συμμετέχει στην αναδάσωση και τον εμπλουτισμό του δάσους του Υμηττού που διοργανώνουν οι Εθελοντές Δασοπροστασίας Καισαριανής στις 23 Ιανουαρίου και σας καλούμε όλους να λάβετε μέρος. Το ραντεβού μας είναι στις 12.00 μ.μ.
στο τέρμα του λεωφορείου 224, που βρίσκεται στο τέλος του οικιστικού ιστού της Καισαριανής ανεβαίνοντας τη Λ. Εθνικής Αντιστάσεως.
Τους καλοκαιρινούς μήνες, οι Εθελοντές Δασοπροστασίας Καισαριανής*, επιτηρούν το δάσος του Υμηττού και συμμετέχουν στην αντιμετώπιση δασικών πυρκαγιών (στην περιοχή τους και αλλού), βοηθώντας την Πυροσβεστική. Η προσφορά των εθελοντών στο δάσος δεν σταματά όμως το καλοκαίρι. Τα τελευταία 3 χρόνια η Εθελοντική Δασοπροστασία Καισαριανής οργανώνει αναδασώσεις και εμπλουτισμούς του δάσους του Υμηττού, με σπόρους βελανιδιάς που συλλέγονται από την περιοχή του Υμηττού. Η δραστηριότητα αυτή δεν έχει τηλεοπτική κάλυψη, ούτε διαφημίζεται στα ραδιόφωνα και τις εφημερίδες, όμως η δουλειά που γίνεται είναι πολύ πιο ουσιαστική από τις «κλασσικές» τηλεοπτικές αναδασώσεις των τελευταίων χρόνων.
Γιατί σπόροι και όχι δενδρύλλια
Η αναδάσωση και ο εμπλουτισμός του δάσους με σπόρους μοιάζει περισσότερο στο φυσικό τρόπο αναγέννησης και ανάπτυξης των δασών και έχει τα εξής πλεονεκτήματα:
Οι σπόροι, σ’ αντίθεση με τα δενδρύλλια …<br/>
… δεν υφίστανται μεταφυτευτικό σοκ. <br/>
… αναπτύσσουν ομαλά τις ρίζες τους στο έδαφος και δεν δυσκολεύονται να τις επεκτείνουν. <br/>
… προσαρμόζονται καλύτερα στις οικολογικές συνθήκες της περιοχής, λόγω του «νεαρού της ηλικίας τους». <br/>
… δεν χρειάζονται πότισμα ή άλλη υποστήριξη.
Γιατί σπόροι βελανιδιάς (δρυ)
Η βελανιδιά δεν είναι ένα ξένο είδος για τον Υμηττό. Αντίθετα, πολλές ιστορικές μαρτυρίες αναφέρουν την ύπαρξη δασών βελανιδιάς στον Υμηττό σε προηγούμενους αιώνες. Ωστόσο η επιλογή της βελανιδιάς δεν γίνεται για «ιστορικούς» λόγους.
Η βελανιδιά ή δρυς …<br/>
… συντηρεί πολλά είδη ζώων, καθώς βρίσκουν σε αυτή τροφή και κατάλληλες θέσεις για τις φωλιές τους. Την ίδια στιγμή, από τα κλαδιά της βελανιδιάς περνά αρκετό φως και έτσι στο έδαφος φυτρώνουν περισσότερα φυτά. Γι΄ αυτούς τους λόγους τα δάση βελανιδιάς παρουσιάζουν πολύ μεγαλύτερη βιοποικιλότητα από ότι τα πευκοδάση. <br/>
… καίγεται δύσκολα και αργά (δεν είναι δηλαδή εύφλεκτο είδος όπως τα πεύκα), ενώ μετά από πυρκαγιά πετά γρήγορα νέα βλαστάρια από τις ρίζες της. <br/>
… αναπτύσσει τεράστιες ρίζες, που μπορούν να φτάσουν έως και τα 10 μέτρα βάθος και γι’ αυτό το λόγο λειτουργεί σαν τεράστια αποθήκη νερού. Μέσω της διαπνοής των φύλλων της αυξάνει την υγρασία στο περιβάλλον και ταυτόχρονα ψύχει την ατμόσφαιρα (γεγονός μεγάλης σημασίας για το Λεκανοπέδιο της Αττικής που το καλοκαίρι μετατρέπεται σε «φούρνο»).
Γιατί φύτευση σπόρων βελανιδιάς από μικρές ομάδες εθελοντών
Η φύτευση σπόρων είναι μια ήπια παρέμβαση στο δάσος και τις καμένες εκτάσεις. Όταν μάλιστα γίνεται από μικρές ομάδες εθελοντών, οι οποίοι καθοδηγούνται από ειδικούς, επιτρέπει την παράλληλη εξέλιξη της φυσικής αναβλάστησης (στην περίπτωση των καμένων εκτάσεων) και δεν δημιουργεί προβλήματα και πληγές στο άκαυτο τμήμα του δάσους.
Βασικές Πηγές:<br/>
– Π. Γκανάτσας, Μ. Τσακαλδήμη, Θ. Τσιστώνη, Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος: «Η χρησιμοποίηση ειδών δρυός σε προγράμματα αναδάσωσης στην Ελλάδα.» Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσ/νίκης, (http://users.auth.gr/~tsitsoni/files/gr/31.pdf) <br/>
– «Δάση Βαλανιδιάς: Παρελθόν, Παρόν και Μέλλον.» Εκδόσεις ΤΕΙ Λαμίας, 2002<br/>
– Εναλλακτική Κοινότητα «Πελίτι»: «Η ήμερη βελανιδιά ενάντια στις πυρκαγιές, στη λειψυδρία και στην ερημοποίηση» (http://www.peliti.gr/pages/imeri_belanidia.htm) <br/>
– Α. Φωτόπουλος, Δασολόγος: «Μελέτη των αναδασώσεων στο δάσος της Στροφιλιάς Β/Δ Πελοποννήσου» Πανεπιστήμιο Πατρών, Τμήμα Βιολογίας, 2007
Δυο λόγια για τις αναδασώσεις με τηλεοπτική κάλυψη και μαζική συμμετοχή
«οι μεταπυρικές αναδασώσεις στη χώρα μας … αποτελούν τμήμα μιας εθνικής φιέστας, κυρίως μετά από περιόδους μεγάλων περιαστικών πυρκαγιών» <br/>
Π. Κωνσταντινίδης, Φυτοκοινωνιολόγος, Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης.
Μετά από κάθε μεγάλη δασική πυρκαγιά οι πολίτες καλούνται από τις τηλεοράσεις, τα ραδιόφωνα, τις εφημερίδες, τους Δήμους, τα Υπουργεία κοκ να συμμετέχουν μαζικά στην αναδάσωση των καμένων εκτάσεων. Χιλιάδες κόσμου κάθε ηλικίας συρρέει στο βουνό. Μέσα σε λίγες ώρες θα το γεμίσει με δενδρύλλια. Οι καμένες εκτάσεις σύντομα θα ξαναπρασινίσουν … ή μήπως όχι;
«… Οι περισσότερες αναδασώσεις [στη χώρα μας] έχουν αποτύχει τελείως ή όσες επιζούν βρίσκονται σε οριακά επίπεδα αντοχής. […] η επικρατούσα πρακτική είναι η εφαρμογή ποσοτικών και όχι ποιοτικών αναδασώσεων. […] Το μόνο που ενδιαφέρει τις προϊστάμενες κυβερνητικές αρχές… είναι ο αριθμός από τους ανοιγμένους λάκκους.» <br/>
Π. Κωνσταντινίδης, Φυτοκοινωνιολόγος, Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης.
Δυστυχώς, από τα δενδρύλλια της αναδάσωσης θα επιβιώσει μόνο ένα μικρό ποσοστό. Τα περισσότερα θα ξεραθούν λόγω: <br/>
– του μεταφυτευτικού σοκ που θα υποστούν <br/>
– του λανθασμένου τρόπου φύτευσής τους (κανείς δεν δείχνει στον κόσμο πώς ακριβώς να φυτέψει και έτσι τα λάθη που γίνονται είναι πολλά: από την υπερβολική συμπίεση του χώματος γύρω από τις ρίζες του φυτού με αποτέλεσμα το χώμα να «πετρώσει» και η ρίζα του φυτού να μην μπορεί να αναπτυχθεί μέχρι τη φύτευση του φυτού στο έδαφος… μαζί με τη γλάστρα του) <br/>
– της ανυπαρξίας ποτίσματος των δενδρυλλίων για τα επόμενα δυο ? τρία χρόνια.
«η αναδάσωση πολλές φορές με τον τρόπο που γίνεται προκαλεί μεγαλύτερη ζημιά απ? ότι η ίδια η πυρκαγιά» <br/>
Σ. Ντάφης, Καθηγητής Δασολογίας στο ΑΠΘ
Κατά τη διάρκεια της αναδάσωσης, οι χιλιάδες πολίτες που έχουν συρρεύσει για να φυτέψουν δενδρύλλια, θα ποδοπατήσουν και σε μεγάλο βαθμό θα καταστρέψουν όλη τη φυσική αναβλάστηση του καμένου δάσους (π.χ. δεντράκια μερικών εκατοστών που μόλις έχουν ξεπροβάλλει από το έδαφος). Σύμφωνα μάλιστα με έρευνες, σε τέτοιου είδους αναδασώσεις καταστρέφονται δεκαπλάσιος αριθμός φυτών από απροσεξία, από αυτόν που φυτεύεται.
Οι διοργανωτές της αναδάσωσης, έχουν συχνά προβλέψει για την τηλεοπτική κάλυψη του γεγονότος, αλλά ποτέ δεν ασχολούνται με το χωρισμό του κόσμου σε μικρές ομάδες και την καθοδήγηση αυτών των ομάδων από ειδικούς, που θα τους εξηγήσουν τι να προσέξουν, πώς να προσεγγίσουν το καμένο δάσος που αναγεννιέται και πώς να φυτέψουν.
Κι? ενώ η φυσική αναβλάστηση καταστρέφεται, τη θέση της παίρνουν μονοκαλλιέργειες πεύκων, ή μείξεις δέντρων που έχουν ως γνώμονα όχι την αναπαραγωγή της προϋπάρχουσας βλάστησης και τις οικολογικές ανάγκες της περιοχής, αλλά τις αισθητικές ανάγκες κάποιων ανθρώπων, τη μείωση του κόστους της αναδάσωσης ή και άλλα κίνητρα, όχι και τόσο ανιδιοτελή κοκ. Συχνά μάλιστα οι αναδασώσεις γίνονται από φυτά που προσφέρουν, για δικούς τους διαφημιστικούς σκοπούς, ιδιωτικές εταιρίες (σούπερ-μάρκετ, εταιρίες τηλεφωνίας κ.λ.π.) και τα οποία δεν έχουν καμία σχέση με τα κατάλληλα για την περιοχή είδη.
«Η αποκατάσταση λοιπόν ενός φυσικά οικοδομημένου οικοσυστήματος… δεν μπορεί να εγκλειστεί σε σλόγκαν και δραστηριότητα του τύπου «Φύτεψε και εσύ ένα δένδρο. Μπορείς» ή άλλα παρεμφερή και υποτιμητικά για την ανθρώπινη νοημοσύνη, επιστημονική δεοντολογία και κοινωνική αξιοπρέπεια των πολιτών, ευκαιριακά συνθήματα που συνήθως εκπέμπονται το πρώτο φθινόπωρο μετά τις καταστροφές … [πρέπει] να επανασχεδιάσουμε τη φυσική αποκατάσταση του δάσους που κάηκε, τη σύνθεση των ειδών υποβοηθώντας την και όχι αντικαθιστώντας την… Να εμπλουτίσουμε την περιοχή με σπέρματα όχι μόνο πεύκων αλλά … όσο το δυνατόν περισσότερων ειδών από αυτά που αναγνωρίζουμε στην περιοχή.»<br/>
Π. Καλλίρης, Δασολόγος ? Περιβαντολλόγος
Βασικές Πηγές: <br/>
– Παύλος Κωνσταντινίδης, Φυτοκοινωνιολόγος στο Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης: «Οι αναδασώσεις πυρόπληκτων περιοχών στην Ελλάδα: Μύθοι και Πραγματικότητες.» (www.oikein.wordpress.com) <br/>
– Π. Καλλίρης, Δασολόγος – Περιβαντολλόγος, Δασάρχης Κορίνθου: «Η αποκατάσταση – αναβλάστηση των καμένων δασικών εκτάσεων: Μύθος και Πραγματικότητα» (http://www.fria.gr/MainFrame/Xrisima/ApokatastasiKamenwnEktasewn_PraktikaSYnedriou/Kalliris.pdf) <br/>
– Γ. Πεταμίδης, Διεύθυνση Αναδασώσεων Αττικής: «Αναδασώσεις και όχι Αναστατώσεις»
(http://www.fria.gr/MainFrame/Xrisima/ApokatastasiKamenwnEktasewn_PraktikaSYnedriou/Petamideis_AnadaswseisOxiAnastatwseis.pdf) <br/>
– Σ. Ντάφης, Καθηγητής Δασολογίας στο ΑΠΘ: «Τρία βήματα για την αναγέννηση του εθνικού δρυμού» στο www.arthro24.gr<br/>
– Εφημερίδα Ελευθερία, 8/11/2009, «Δενδροφύτευση: Το «μετά» έχει περισσότερη σημασία …»
__________
* στους Εθελοντές Δασοπροστασίας Καισαριανής συμμετέχουν και κάποια από τα μέλη της GreenAttack, και σας καλούμε να κάνετε το ίδιο – όπως βέβαια και να συμμετέχετε στη GreenAttack – καθώς πιστεύουμε ότι εκτός από την ενημέρωση του κόσμου για τα περιβαλλοντικά ζητήματα, τις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας κοκ είναι σημαντική και η προστασία του δάσους στην πράξη από τον καθένα από εμάς.
