Τα κινήματα γυναικών βρίσκονται τα τελευταία χρόνια στο προσκήνιο.
Στις ΗΠΑ η εκλογή του Τραμπ έβγαλε στις 21/1/2017 έξι εκατομμύρια γυναίκες στο δρόμο. Η κινητοποίηση αυτή ξεπέρασε τους αριθμούς ακόμα και του κινήματος ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ – το μεγαλύτερο κίνημα στην πρόσφατη ιστορία των ΗΠΑ.
Το 2016 στην Πολωνία 30.000 γυναίκες και άντρες διαδήλωσαν ενάντια στο νομοσχέδιο που κατέβασε η κυβέρνηση για πλήρη κατάργηση του δικαιώματος στην άμβλωση και κατάφεραν να το ανατρέψουν. Αυτές τις μέρες που η κυβέρνηση επιχειρεί να επαναφέρει το νομοσχέδιο μόνο στη Βαρσοβία διαδήλωσαν 55.000 άνθρωποι.
Στη Λατινική Αμερική εκατομμύρια γυναίκες διαδήλωσαν επανειλημμένα ενάντια στις δολοφονίες γυναικών, οι οποίες έχουν πάρει διαστάσεις επιδημίας.
Στην Ιρλανδία έχει αναπτυχθεί ένα μαζικό κίνημα που διεκδικεί τη νομιμοποίηση της άμβλωσης – η οποία απαγορεύεται από το Σύνταγμα!
Ακόμα και στην Τουρκία του Ερντογάν όπου κυριαρχεί η κρατική τρομοκρατία είδαμε φέτος μια εντυπωσιακή διαδήλωση χιλιάδων γυναικών στις 8 Μάρτη ενάντια στην όλο και αυξανόμενη καταπίεση των γυναικών και την πατριαρχία.
Τα κινήματα για τα ζητήματα των γυναικών προφανώς δεν είναι ενιαία. Όπως σε μια σειρά άλλα κινήματα, περιβαλλοντικά, αντιρατσιστικά, κοκ «συνυπάρχουν» και συγκρούονται ρεύματα επαναστατικά και ριζοσπαστικά, με ρεύματα μικροαστικά, και αστικά.
Σ’ αυτά τα κινήματα τα επιτελεία των μεγάλων εταιριών βλέπουν δυο ευκαιρίες. Από τη μια να τα χρησιμοποιήσουν με τρόπο που να αυξηθεί η κερδοφορία τους και, από την άλλη, να ενισχύσουν τα ρεύματα εκείνα που δεν απειλούν το σύστημα!
Οι «φεμινιστικές» barbie
Το πιο πρόσφατο και χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η νέα σειρά barbie που λάνσαρε η mattel στις 8 Μάρτη, την παγκόσμια μέρα της γυναίκας.[1]
Οι 19 κούκλες της σειράς είναι, αντίγραφα διάσημων γυναικών και σύμφωνα με την εταιρία έχουν ως στόχο να εμπνεύσουν τα μικρά κορίτσια και να τα ωθήσουν να σκεφτούν πόσα πράγματα μπορούν να κάνουν όταν μεγαλώσουν.
Οι barbie-πρότυπα περιλαμβάνουν διάσημες αθλήτριες, καλλιτέχνιδες, επιστήμονες και επιχειρηματίες. Η mattel απευθύνεται έτσι στους προοδευτικούς γονείς οι οποίοι μπορούν να αγοράσουν πλέον μια barbie χωρίς τύψεις, αφού η νέα σειρά δεν είναι ούτε barbie μαμά-νοικοκυρά, ούτε barbie που πάει για ψώνια με το κάμπριο. Είναι barbie σκεπτόμενες επιτυχημένες γυναίκες. Είναι barbie σε «συσκευασία φεμινισμού» και με κόστος 30 $ το κομμάτι – λιγότερα από μισό μεροκάματο στις ΗΠΑ.
Ο φεμινισμός περιορίζεται στη «συσκευασία»
Ο φεμινισμός της mattel όμως περιορίζεται φυσικά στη «συσκευασία».
Οι Barbie-πρότυπα έχουν όλες το ίδιο σώμα: πολύ λεπτές, με πολύ μακριά πόδια, αφύσικα στενή μέση, χέρια σαν κλαράκια κλπ. Προωθούν το στερεότυπο ομορφιάς της εποχής μας, το οποίο είναι «άπιαστο όνειρο» για το 95% των γυναικών του πλανήτη και το οποίο ευθύνεται (μαζί με άλλους παράγοντες) για την επιδημία διατροφικών διαταραχών όπως η νευρική ανορεξία.[2]
Η μεγάλη περιφέρεια της σκηνοθέτιδας Ava Duvernay έχει εξαφανιστεί, οι barbie–διάσημες αθλήτριες δεν έχουν μύες, και παρότι η Frida Kahlo είχε ένα πόδι πιο κοντό και λεπτό από το άλλο (λόγω της πολιομυελίτιδας που πέρασε σαν παιδί) και ένα σώμα γεμάτο ουλές (από τις εγχειρήσεις που έκανε μετά από ένα σοβαρό τροχαίο ατύχημα) η barbie Frida Kahlo έχει το ίδιο «αψεγάδιαστο» σώμα με τις υπόλοιπες barbie. Μόνη εξαίρεση αποτελεί η κούκλα που απεικονίζει το «μοντέλο μεγάλων μεγεθών» Ashley Graham, στην οποία η μεγάλη περιφέρεια διατηρήθηκε – ταιριάζει άλλωστε στα πρότυπα νέου τύπου (kim kardashian κλπ).
Μπορείς να γίνεις ότι θέλεις όταν μεγαλώσεις λοιπόν …αρκεί να κυνηγάς το πρότυπο ομορφιάς που λανσάρει η βιομηχανία της μόδας, των σκευασμάτων αδυνατίσματος, των ΜΜΕ και του θεάματος.
Απογυμνώνοντας την Kahlo από τα επαναστατικά της χαρακτηριστικά
Ένα σημαντικό κομμάτι του κόσμου των κινημάτων ενοχλήθηκε ιδιαίτερα από την barbie Frida Kahlo. Δεν ήταν μόνο οι χτυπητές διαφορές στην εμφάνιση (συμπεριλαμβανομένου και της απάλυνσης των μεξικανικών χαρακτηριστικών της). Κάθε κούκλα-πρότυπο συνοδεύεται από ένα σημείωμα που μιλά για την ζωή και τα επιτεύγματά της.
Φυσικά η Frida Kahlo δεν παρουσιάζεται σαν άθεη, επαναστάτρια, τροτσκίστρια και αμφιφυλόφιλη, αλλά σαν μια ζωγράφος με «ιδιαίτερο στυλ και προοπτική». Απογυμνώνεται από τα ριζοσπαστικά της χαρακτηριστικά και στέκεται χαμογελώντας δίπλα στην barbie-επιχειρηματία (Leyla Priedayesh) και στην barbie-ηθοποιό-φιλάνθρωπο (Xiatong Guan).
Όπως ο Che, τον οποίο οι επιχειρήσεις εδώ και δεκαετίες προσπαθούν να μετατρέψουν από σύμβολο επανάστασης σε διαφημιστικό είδωλο, βάζοντας τον ακόμα και σε ποτά τύπου cola,[3] έτσι και η Kahlo επιχειρείται να χρησιμοποιηθεί για να αυξηθεί η κερδοφορία της mattel με μια επίφαση φεμινισμού.
Το δικό μας χρέος
Οι επίγονοι της Kahlo δεν τίμησαν τη μνήμη και τις ιδέες της, και έδωσαν στη mattel την άδεια να παράγει μια κούκλα προσβολή στην επαναστάτρια καλλιτέχνιδα. Η στάση τους αυτή αυξάνει το χρέος που έχουν οι σημερινές επαναστάτριες (και επαναστάτες) απέναντι στην Kahlo και την ιστορία. Να κρατήσουμε ζωντανές τις ιδέες και τον αγώνα της και να μην επιτρέψουμε να μετατραπεί σε μια «εικόνα» η οποία θα ενσωματωθεί στο σύστημα.
Χρέος μας είναι να παλεύουμε και ενάντια στον αστικό φεμινισμό. Αυτόν που θέλει την Κahlo να χαμογελά δίπλα στη barbie-επιχειρηματία γιατί «πάνω απ’ όλα είναι και οι δυο γυναίκες». Μόνο που τα συμφέροντα των γυναικών για τις οποίες πάλευε η Kahlo δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με τα συμφέροντα των γυναικών επιχειρηματιών και συνολικά των γυναικών της αστικής τάξης. Για την ακρίβεια είναι διαμετρικά αντίθετα. Αυτό το αποδεικνύει η ίδια η mattel, η οποία πουλά φεμινισμό, εκμεταλλευόμενη με βάναυσο τρόπο τις εργάτριες που παράγουν τις barbie στην Κίνα. Το 2015 έρευνα στα εργοστάσια που παράγουν barbie και άλλα προϊόντα της mattel στην Κίνα αποκάλυψαν πως η εργατική νομοθεσία καταπατάται συστηματικά, οι συνθήκες ασφαλείας είναι ανύπαρκτες και η απλήρωτη εργασία συχνό φαινόμενο.[4]
Σημειώσεις:
[1] https://barbie.mattel.com/en-us/about/role-models.html
[2] http://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-3779666/Does-playing-Barbie-increase-risk-eating-disorders-Skinny-dolls-make-girls-young-SIX-unhappy-bodies.html
[3] https://www.nytimes.com/2009/04/21/books/21kaku.html
[4] http://fortune.com/2015/11/22/hasbro-mattel-china-labor/
