Toυ Vladimir Bort Ηun,
από το site της CWI (www.socialistworld.net)
Επιμέλεια Νίκος Κοκκάλης
Από τις αρχές Σεπτέμβρη, χιλιάδες άνθρωποι βρίσκονται στους δρόμους των μεγαλύτερων πόλεων της Ρουμανίας, σε συνέχεια της δεκαετούς δράσης της «Καμπάνιας για τη Διάσωση της Ρόσια Μοντάνα».
Οι πρωτοφανείς για τη χώρα (μεγαλύτερες των τελευταίων 20 χρόνων) κινητοποιήσεις, αποτελούν ταυτόχρονα την κορύφωση της εκστρατείας, αλλά και την απαρχή ενός νέου μεγάλου κινήματος το οποίο διαπερνά πλέον όλη τη ρουμάνικη κοινωνία.
Τις τελευταίες εβδομάδες, οι διαδηλωτές έχουν προχωρήσει σε καταλήψεις πλατειών και συνελεύσεις, στα πρότυπα του κινήματος «Occupy» και του κινήματος για την ανακατάληψη του πάρκου Gezi στην Κωνσταντινούπολη. Μάλιστα οι κυριακάτικες συναντήσεις στην πλατεία του Πανεπιστημίου στο Βουκουρέστι έχουν φτάσει να αριθμούν μέχρι και 20.000 άτομα, ενώ μαζικές καταλήψεις υπάρχουν και στην Κλουζ-Ναπόκα και σε πολλές άλλες πόλεις της χώρας.
Αυτές οι συγκεντρώσεις, έχουν προκαλέσει έντονη ανησυχία στην κυβέρνηση, η οποία υποστηρίζει τα σχέδια εξόρυξης στην περιοχή, λόγω της μαζικότητας τους καθώς και της δυνατότητας τους να προσελκύουν νέο κόσμο.
Rosia Montana Gold Corporation
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή
Η Ρόσια Μοντάνα βρίσκεται κοντά στα σύνορα με την Ουγγαρία και τη Γερμανία. Είναι μια περιοχή στην οποία υπάρχουν δεκαέξι χωριά που ιδρύθηκαν από τους Ρωμαίους τον 2ο μ.Χ. αιώνα, πάνω από 400 αρχαίες μεταλλευτικές στοές, ενώ την περιοχή κοσμούν και παμπάλαιοι ναοί.
Η περιοχή όμως έχει και ένα ακόμη «προνόμιο»: βρίσκεται πάνω σε ένα από τα μεγαλύτερα μεταλλευτικά κοιτάσματα της Ευρώπης. Στο υπέδαφος της περιοχής βρίσκονται 360 τόνοι χρυσού και 1.600 τόνοι αργύρου. Αυτά είναι τα μεταλλεύματα που έχουν μπει στο στόχαστρο της «Rosia Montana Gold Corporation» (RMGC), μιας εταιρίας της οποίας το 80% ανήκει στην Καναδική μεταλλευτική «Gabriel Resources» (ιδιοκτησίας Frank Timis, του πλουσιότερου Αυστραλού που ζει στο Λονδίνο) ενώ το άλλο 19% ανήκει στο ρουμανικό δημόσιο.
Η εταιρία σχεδιάζει να εξορύξει το σύνολο του μεταλλεύματος μέσα σε 16 χρόνια χρησιμοποιώντας κυάνιο. Έχει μάλιστα αναλάβει το έργο με μια σκανδαλωδώς αποικιακή σύμβαση που συνυπογράφηκε με το ρουμανικό κράτος το 1999.
Σύμφωνα με την κυβέρνηση της Ρουμανίας η μεταλλευτική δραστηριότητα στην περιοχή, ακόμα και με την καταστροφική χρήση κυανίου, θα δώσει «ανάσα» στους κατοίκους, αφού θα μεταφραστεί σε 2.500 νέες θέσεις εργασίας. Κάποιες άλλες, πιο «ψύχραιμες» πηγές όμως κατεβάζουν αυτό το νούμερο στις 600 θέσεις εργασίας.
Από τους συμμάχους της εταιρίας, είναι μια μερίδα των κατοίκων της περιοχής που έχει πέσει στην παγίδα να πιστεύει ότι η επένδυση θα φέρει «ανάπτυξη», και βέβαια φορείς όπως ο «Σύνδεσμος Επιχειρηματιών της Ρουμανίας», αλλά και τα μεγάλα ΜΜΕ. Μάλιστα, πανάκριβα διαφημιστικά σποτ της εταιρίας που προπαγανδίζουν την ανάπτυξη παίζονται ακόμα και στις (εξίσου πανάκριβες) ώρες υψηλής τηλεθέασης, ενώ οι μεγάλες εφημερίδες είναι γεμάτες αντίστοιχες διαφημιστικές καταχωρήσεις.
Όμως παρά τους ισχυρούς συμμάχους, το πρότζεκτ δεν κατάφερε να προχωρήσει μέχρι και τον περασμένο Αύγουστο, κυρίως επειδή το έργο δεν πληροί τις προϋποθέσεις ασφαλείας που θέτουν τόσο η ρουμάνικη νομοθεσία, όσο και οι κανονισμοί της ΕΕ.
Οι επιπτώσεις
Στο έργο υπάρχει μαζική αντίδραση όχι μόνο από την πλειοψηφία των κατοίκων αλλά και από μια σειρά φορείς όπως η Ρουμανική Ακαδημία, το Ρουμανικό Πολιτιστικό Ινστιτούτο, οι τρεις κυρίαρχες Εκκλησίες της χώρας, δεκάδες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, μια κίνηση 83 καθηγητών οικονομίας και πολλοί αρχαιολόγοι από διάφορες χώρες. Η κριτική τους για το έργο, έχει να κάνει με μια σειρά παραγόντων, κοινωνικών, περιβαλλοντικών, νομικών, οικονομικών, αλλά και με παράγοντες που έχουν να κάνουν με την ανυπολόγιστη πολιτισμική και αρχαιολογική σημασία της περιοχής.
Η εξόρυξη θα οδηγήσει στην απομάκρυνση 2.000 κατοίκων από τα σπίτια και την περιοχή τους και την ισοπέδωση τεσσάρων βουνών, πέντε εκκλησιών, τεσσάρων νεκροταφείων, αλλά και τα ηλικίας 2000 ετών ρωμαϊκά κτίσματα.
Ταυτόχρονα, η χρήση 40 τόνων κυανίου μέσα σε ένα διάστημα 16 χρόνων, το οποίο στη συνέχεια θα αποθηκευτεί σε μια «πισίνα» τριακοσίων εκταρίων, θα μετατρέψει την περιοχή σε σεληνιακό τοπίο και θα προκαλέσει ανυπολόγιστη ζημιά στο τοπικό οικοσύστημα.
Κυβέρνηση στα μέτρα της εταιρείας
Αιφνιδιαστικά, τον Αύγουστο, η κυβέρνηση Σοσιαλιστών – Φιλελευθέρων (η οποία προεκλογικά έλεγε ότι θα καταργήσει τα σχέδια της εξόρυξης της RMGC) αποφάσισε να φέρει το θέμα για συζήτηση στη βουλή, με ένα σχέδιο νόμου κομμένο και ραμμένο στα μέτρα της εταιρίας, πράγμα που σημαίνει (με δεδομένη την άνετη πλειoψηφία εδρών που διαθέτει η κυβερνητική συμμαχία) ότι θα επιτραπεί στην εταιρία να προχωρήσει. Η πρόταση νόμου υπέρ της εταιρίας, περιλαμβάνει πολλά σημεία τα οποία είναι προκλητικά απέναντι στο κοινό αίσθημα. Ανάμεσά τους η χαλάρωση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και η άδεια την οποία αποκτά η εταιρία, να κάνει εξώσεις, διώχνοντας τους «ανυπάκουους» κατοίκους από τα σπίτια τους.
Το κίνημα όμως δυναμώνει
Απέναντι σε αυτές τις προκλήσεις, η Ρουμανία έχει σήμερα να επιδείξει ένα από τα πιο σημαντικά κινήματα της πρόσφατης ιστορίας της, που πολλοί πλέον αποκαλούν «ρουμανικό φθινόπωρο», τοποθετώντας το ανάμεσα στις εξεγέρσεις που έχουν συγκλονίσει τον κόσμο τα τελευταία χρόνια. Ένα κίνημα που όλα δείχνουν ότι έχει αντοχή και διάρκεια (θυμίζοντας σε πολλά σημεία την αντίσταση των κατοίκων της Χαλκιδικής) που κατάφερε να μαζικοποιηθεί παρά την εχθρική στάση των ΜΜΕ, με εντυπωσιακή συμμετοχή και ευρηματικότητα.
Ο ειρηνικός του χαρακτήρας είναι ένας επιπλέον παράγοντας που κάνει το κίνημα να κερδίζει συνεχώς υποστήριξη, ανάμεσα σε ανθρώπους οι οποίοι σε προηγούμενες φάσεις δίσταζαν να συμμετέχουν σε τέτοιες διαδικασίες. Πλέον, οι συμμετέχοντες στις συνελεύσεις και τις καταλήψεις έχουν αρχίσει να συνδέουν τη συζήτηση και με άλλα θέματα, όπως η διαφθορά και η υψηλή ανεργία.
Συντονισμός και κλιμάκωση
Αυτό που χρειάζεται είναι να κλιμακωθεί το κίνημα με προτάσεις που θα εμπνεύσουν τους Ρουμάνους εργαζόμενους σε πανεθνικό επίπεδο, τόσο για τη διάσωση των περιβαλλοντικά ευαίσθητων περιοχών της χώρας, όσο και για την ανατροπή της κυβέρνησης που την υπηρετεί προκλητικά.
Ταυτόχρονα είναι αναγκαία η συνεννόηση και ο συντονισμός με τα αντίστοιχα περιβαλλοντικά κινήματα που αναπτύσσονται στην Χαλκιδική, τη Βουλγαρία, την Γαλικία της Ισπανίας, περιοχές που επίσης έχουν μπει στο στόχαστρο εξορυκτικών εταιριών. Για να ανταλλάξουν προτάσεις και εμπειρίες, αλλά και να συντονίσουν τη δράση και τις κινητοποιήσεις τους και να πιέσουν την Αριστερά και το συνδικαλιστικό κίνημα να εμπλακεί σε αυτούς τους αγώνες και να συμβάλει στη σύνδεσή τους με τις κοινωνικές και πολιτικές ανατροπές που απαιτεί η εποχή μας.
