Τα όσα συνέβησαν γύρω από την ορκωμοσία του νέου προέδρου των ΗΠΑ, Ντ. Τραμπ, συζητιούνται σε κάθε γωνιά του πλανήτη.
Ο Τραμπ ανακήρυξε το ξεκίνημα μιας «χρυσής εποχής» του αμερικανικού καπιταλισμού, καθώς «ο Θεός τον έσωσε για να κάνει την Αμερική μεγάλη ξανά».
Στο πλευρό του είχε όλα τα μεγάλα κεφάλια του αμερικανικού κεφαλαίου, ενώ διεθνώς η Ακροδεξιά ζητωκραυγάζει. Εδώ, Μητσοτάκης, Βελόπουλος, Λατινοπούλου επευφημούν και επιχαίρουν.
Από την άλλη, ο ναζιστικός χαιρετισμός του Έλον Μασκ, του «πρώτου κολλητού» (the first buddy) όπως χαρακτηρίζεται, έχει ταρακουνήσει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Οι συγκρίσεις με την άνοδο των Ναζί στην εξουσία στον μεσοπόλεμο κυκλοφορούν πλατιά, ενώ ακόμα και πρώην συνεργάτες του Τραμπ τον χαρακτηρίζουν «φασίστα μέχρι το κόκκαλο».
Ποια θα είναι λοιπόν τα χαρακτηριστικά της νέας θητείας του Τραμπ;
Μπαράζ διαταγμάτων
Ο Τραμπ ξέρει ότι έχει ελάχιστο χρόνο πριν αρχίζουν τα πραγματικά προβλήματα να του χτυπάνε την πόρτα. Θέλει να αξιοποιήσει στο έπακρο τη δυναμική που του έχει δώσει η εντυπωσιακή επιστροφή που έκανε, οπότε κάνει ένα επικοινωνιακό «κεραυνοβόλο πόλεμο». Έτσι, αμέσως μετά την ορκωμοσία του υπέγραψε μια σειρά προεδρικά διατάγματα. Τα πιο σημαντικά είναι:
- Κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης στα νότια σύνορα, για την αντιμετώπιση της μετανάστευσης.
- Πάγωσε το δικαίωμα απόκτησης ιθαγένειας για παιδιά που γεννιούνται στις ΗΠΑ από γονείς που δεν είναι πολίτες ή νόμιμοι, μόνιμοι κάτοικοι.
- Υπέγραψε εντολή αποχώρησης από τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
- Κήρυξε ενεργειακή κατάσταση έκτακτης ανάγκης, με στόχο να αυξηθεί η εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου χωρίς περιορισμούς.
- Υπέγραψε εντολή αναγνώρισης μόνο δύο φύλων, τερματίζοντας προγράμματα διαφορετικότητας, ισότητας και συμπερίληψης (DEI).
- Έδωσε χάρη σε πάνω από 1.500 υποστηρικτές του που συνελήφθησαν για την επίθεση στο Καπιτώλιο το 2021, συμπεριλαμβανομένων μελών των φασιστικών ομάδων Oath Keepers και Proud Boys.
- Εξέδωσε εντολή μετονομασίας του Κόλπου του Μεξικού σε «Κόλπο της Αμερικής».
Σημαντική «λεπτομέρεια» όμως είναι πως τα προεδρικά αυτά διατάγματα (executive orders) δεν έχουν την ισχύ νόμων.
Στην ουσία αντιπροσωπεύουν την άποψη του Προέδρου για το πως πρέπει να ερμηνεύονται ή να εφαρμόζονται οι υπάρχοντες νόμοι. Ήδη έχουν ξεκινήσει ενστάσεις που αφορούν μια σειρά διατάγματα που υπέγραψε ο Τραμπ, και κάποιες από αυτές είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα δικαιωθούν. Για παράδειγμα, το δικαίωμα απόκτησης ιθαγένειας από όσα παιδιά γεννιούνται στη χώρα είναι εγγεγραμμένο στο Σύνταγμα των ΗΠΑ. Για να αλλάξει το Σύνταγμα απαιτούνται πλειοψηφίες 2/3 και στη Βουλή και στη Γερουσία, κάτι που ο Τραμπ δεν διαθέτει. Οπότε, το συγκεκριμένο διάταγμα είναι στην πραγματικότητα ένα επικοινωνιακό πυροτέχνημα για να μπορεί ο Τραμπ να πείσει τη βάση του ότι «κάνει όσα έχει υποσχεθεί».
Στον αντίποδα, κάποια από τα μέτρα αυτά θα έχουν άμεση εφαρμογή – π.χ. τα μέλη των φασιστικών ομάδων που οργάνωσαν την επίθεση στο Καπιτώλιο το 2021 έχουν αρχίσει ήδη να αποφυλακίζονται.
Τέλος, τα πιο σημαντικά μέτρα που ανακοίνωσε ο Τραμπ θα κριθούν στην πράξη. Το «μεγαλύτερο πρόγραμμα απελάσεων στην αμερικάνικη ιστορία» που ανήγγειλε, δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Για την ιστορία, το ρεκόρ απελάσεων κατά τη διάρκεια μιας προεδρικής θητείας, κατέχει η κυβέρνηση του Ομπάμα. Ο Τραμπ δεν κατάφερε να σπάσει αυτό το ρεκόρ ούτε στην πρώτη του θητεία. Όπως και να έχει, ένα μαζικό πρόγραμμα απελάσεων θα προκαλέσει την έντονη αντίδραση και τις κινητοποιήσεις των μεγάλων κοινοτήτων μεταναστών στη χώρα. Ταυτόχρονα, δυνητικά μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στη λειτουργία της οικονομίας, καθώς οι μετανάστες, και ειδικά όσοι/ες δεν έχουν χαρτιά, επιτελούν ένα κρίσιμο κομμάτι της παραγωγικής διαδικασίας, το οποίο είναι αδύνατο να καλυφθεί – ειδικά σε μια περίοδο που όλοι οι εργοδότες γκρινιάζουν για την «έλλειψη εργατικών χεριών».
Επανάληψη;
Στην πραγματικότητα, η εξαγγελίες Τραμπ για τη νέα του θητεία δεν διαφέρουν ιδιαίτερα από όσα έλεγε ότι θα κάνει στην πρώτη. Και στην πρώτη του θητεία υποσχέθηκε να σταματήσει τη μετανάστευση, να βάλει δασμούς, να αποκαταστήσει το γόητρο της Αμερικής, κτλ. Και στην πρώτη του θητεία απέσυρε τη συμμετοχή των ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού και σε άλλα παρόμοια διεθνή φόρα, στήριξε πλήρως την ατζέντα του Ισραήλ στην Μέση Ανατολή, προσπάθησε να πετύχει συμφωνίες με ηγέτες «εχθρικών χωρών» όπως ο Πούτιν και ο Κιμ Γιονγκ Ουν, κτλ.
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η δεύτερη θητεία του Τραμπ θα είναι απλώς μια επανάληψη της πρώτης. Αυτή τη φορά η ρητορική του για τα παραπάνω ζητήματα είναι σαφώς πιο αιχμηρή, ενώ η διεθνής κατάσταση είναι σαφώς πιο εκρηκτική (μετά από τις κρίσεις της Ουκρανίας και της Παλαιστίνης, αλλά και με την ένταση του εμπορικού πολέμου με την Κίνα για παγκόσμια κυριαρχία).
Η πραγματικότητα όμως είναι πως ο Τραμπ στο επίπεδο της οικονομίας, που αποτελεί το κλειδί για την απήχησή του, έχει ελάχιστο χώρο να κινηθεί. Στην ομιλία της ορκωμοσίας, το πιο χλιαρό χειροκρότημα ήταν για να μέτρα κατά του πληθωρισμού. Οι πλούσιοι παρευρισκόμενοι προτιμούν να μην ασχολούνται με «δευτερεύοντα» ζητήματα. Έτσι κι αλλιώς έχουν εξασφαλίσει ότι η νέα κυβέρνηση θα συνεχίσει την πολιτική φοροαπαλλαγών για την τάξη τους (που θα κοστίσει δισεκατομμύρια για τον προϋπολογισμό).
Στην πραγματικότητα, ο Τραμπ παρουσιάζει τους δασμούς ως ένα μαγικό μέτρο που θα φέρει ξανά την ευημερία για τους εργαζόμενους. Τίποτα τέτοιο δεν πρόκειται να γίνει, καθώς οι δασμοί θα αυξήσουν και δεν θα μειώσουν τον πληθωρισμό (μιας και οι τιμές των εισαγόμενων προϊόντων θα ανέβουν) ενώ η μόνη περίπτωση για «επιστροφή της παραγωγής» σε αμερικάνικο έδαφος είναι αν οι μισθοί των εργαζομένων προσεγγίζουν τα ασιατικά επίπεδα, κάτι που είναι προφανώς ανέφικτο.
«Δικτάτορας για μια μέρα»;
Αυτό που είναι πολύ διαφορετικό από την προηγούμενη ορκωμοσία του είναι η απουσία του κινήματος. Μετά την εκλογική νίκη Τραμπ το 2016 ένα τεράστιο κίνημα ξεσηκώθηκε, με μαζικές διαδηλώσεις από το ίδιο βράδυ και με την τεράστια φεμινιστική πορεία στις 21 Γενάρη 2017, που συγκέντρωσε 500.000 στην Ουάσιγκτον και συνολικά 3-5 εκατομμύρια σε όλη τη χώρα. Αργότερα ακολούθησαν σημαντικοί απεργιακοί αγώνες αλλά και το κίνημα Black Lives Matter, με αφορμή τη δολοφονία από αστυνομικό του αφροαμερικανού Τζορτζ Φλόιντ (George Floyd). Οι διαδηλώσεις μετά τη δολοφονία του Φλόιντ ήταν οι πιο μαζικές στην ιστορία των ΗΠΑ.
Αυτή τη φορά οι αντιδράσεις είναι πολύ μικρότερες (τουλάχιστον για την ώρα). Οι βασικοί λόγοι είναι δύο.
Ο πρώτος έχει να κάνει με το γεγονός πως ο Τραμπ παρουσιάστηκε από το κατεστημένο των Δημοκρατικών ως «φασίστας», στην προσπάθεια τους να πείσουν τον κόσμο να ψηφίσει το «μετριοπαθές κέντρο». Η εμπειρία όμως έδειξε ότι ο Τραμπ εφάρμοσε μεν πολιτικές επιθετικές, όχι όμως και δομικά διαφορετικές από αυτές των Δημοκρατικών. Με αυτό τον τρόπο, οι Δημοκρατικοί εφαρμόζοντας οι ίδιοι δεξιές πολιτικές κατάφεραν να «κανονικοποιήσουν» τον Τραμπ, παρά την «αντι-ακροδεξιά» ρητορική τους.
Ο δεύτερος έχει να κάνει με το γεγονός ότι ενώ αναπτύχθηκαν πολύ σημαντικά κινήματα τα τελευταία χρόνια στις ΗΠΑ, αυτά δεν κατάφεραν να συντονιστούν, να οργανωθούν και να βρουν πολιτική έκφραση. Αυτό κόβει τη δυναμική αυτών των κινημάτων και λειτουργεί ως εμπόδιο για την ανάπτυξη τους.
Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος δήλωσε πως θα είναι «δικτάτορας μόνο την πρώτη μέρα», υπάρχει ένας διάχυτος φόβος για το αν οι ΗΠΑ οδηγούνται σε μια «φασιστική δικτατορία».
Η ανησυχία αυτή έχει προφανώς μια θετική βάση, καθώς αντανακλά την ενστικτώδη αντίδραση μεγάλων στρωμάτων του πληθυσμού στην ακροδεξιά ατζέντα του Τραμπ. Όμως, πρέπει να πούμε ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν οι συνθήκες και ο συσχετισμός δύναμης να συμβεί κάτι τέτοιο. Ο Τραμπ είναι ένας αυταρχικός ακροδεξιός ηγέτης και αποτελεί πραγματικό κίνδυνο για τους εργαζόμενους και τα καταπιεσμένα στρώματα στις ΗΠΑ, καθώς και για τους λαούς σε όλο τον κόσμο. Δεν μπορεί όμως να τσακίσει τους δημοκρατικούς θεσμούς και τις κατακτήσεις, ούτε μπορεί να απαγορεύσει τις οργανώσεις της εργατικής τάξης και τις κινητοποιήσεις τους με τον τρόπο που έκαναν οι φασιστικές δικτατορίες στον Μεσοπόλεμο.
Τέλος, ενώ στον Μεσοπόλεμο το γερμανικό, ιταλικό, κτλ κεφάλαιο ήταν διατεθειμένα να στηρίξουν τους φασίστες για να σταματήσουν την άνοδο των κομμουνιστικών κινημάτων και της επανάστασης, σήμερα δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οι κεφαλαιοκράτες είναι διατεθειμένοι να στηρίξουν τυχόν φασιστικές επιδιώξεις του Τραμπ, την ώρα που δεν φοβούνται για την επιβίωση του συστήματος τους καθώς δεν υπάρχουν μαζικά επαναστατικά κόμματα ή η προοπτική επαναστατικών ανατροπών σε χώρες όπως οι ΗΠΑ.
Σε αυτό το πλαίσιο, δημοσιεύσεις του ΜΕΡΑ25 Γερμανίας που μιλούν για «φασισμό στις ΗΠΑ» και άρθρα όπως αυτά που δημοσιεύτηκαν στην Εφημερίδα των Συντακτών και μας καλούν να «εκκενώσουμε τον πλανήτη» ή παρουσιάζουν τον Τραμπ σαν τον νέο «Χίτλερ», αντί να βοηθήσουν στην κατανόηση του φαινομένου ώστε να αντιμετωπιστεί πρακτικά και πολιτικά από το κίνημα, προκαλούν πανικό και μπερδεύουν τον κόσμο.
Από την παρακμή… στον Άρη;
Ο Τραμπ υποσχέθηκε ότι θα «σταματήσει την παρακμή της Αμερικής». Καμία από τις πολιτικές που εξήγγειλε δεν μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο. Όπως έχουμε αναλύσει ξανά, οι ΗΠΑ έχουν μπει σε μια περίοδο ιστορικής παρακμής, καθώς η δυναμική της οικονομίας τους χάνει έδαφος απέναντι σ’ αυτές των νέων ανερχόμενων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, και κατά βάση της Κίνας.
Ούτε όμως θα λύσει και κανένα από τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουν εσωτερικά οι ΗΠΑ. Η πολυδιαφημισμένη δημιουργία του Παραρτήματος Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας, με επικεφαλής τον Μασκ, υποτίθεται για να γλιτώσει τους φορολογούμενους από τις σπατάλες του δημόσιου τομέα, δεν πρόκειται να οδηγήσει στο να επιστραφούν χρήματα στους εργαζόμενους και τους φτωχούς. Χαρακτηριστικό είναι ότι ενώ ο Μασκ αναγγέλλει περικοπές 2 τρις δολαρίων από το δημόσιο, ο Τραμπ εξήγγειλε την αποστολή επανδρωμένου διαστημοπλοίου στον Άρη, κάτι που σύμφωνα με την NASA θα στοιχίσει μισό τρις (δηλαδή 500 δις) δολάρια. Και φυσικά σε αυτά τα συμβόλαια θα πάρει μέρος και ο Μασκ. Πάρτε τους τον άρτο και δώστε τους θεάματα…
Στην εξωτερική πολιτική, ο Τραμπ είπε πως θέλει να μείνει στην ιστορία ως ειρηνοποιός, αλλά ταυτόχρονα δήλωσε ότι θέλει να «επεκτείνει την επικράτεια των ΗΠΑ» – και έχει ανοίξει τη συζήτηση για Παναμά, Γροιλανδία, κα. Στην πραγματικότητα, ο μόνος τρόπος που έχει ο Τραμπ να καθυστερήσει σε έναν βαθμό την πτωτική πορεία των ΗΠΑ είναι μέσω της επιβολής, με την χρήση της στρατιωτικής δύναμης. Και αυτός ο ρόλος είναι στον αντίποδα του «ειρηνοποιού».
Η «χρυσή εποχή» λοιπόν θα αποδειχθεί «άνθρακες»…
Οι δυνάμεις των κινημάτων, των αγώνων, της Αριστεράς αλλά και όλοι οι προοδευτικοί άνθρωποι, στις ΗΠΑ και σε όλο τον κόσμο, βρισκόμαστε μπροστά σε νέες προκλήσεις. Η Ακροδεξιά ανεβαίνει διεθνώς και απειλεί τα δημοκρατικά δικαιώματα, το βιοτικό επίπεδο, την ειρήνη. Χρειάζεται ένα μέτωπο δυνάμεων να δώσει τη μάχη εναντίον της. Με δυναμισμό, αλλά και με ψύχραιμη και ακριβή εκτίμηση της κατάστασης. Ο χαιρετισμός του Μασκ μπορεί να μην σημαίνει πως στην Αμερική έχουμε μια φασιστική κυβέρνηση, αλλά είναι σίγουρο πως θα εμψυχώσει τους φασίστες σε όλο τον κόσμο και θα τους σπρώξει να αυξήσουν τη δράση τους. Ο μόνος τρόπος να αντιμετωπιστεί η άνοδος της Ακροδεξιάς, γραβατωμένης ή φασιστικής, είναι με ένα ενιαίο μέτωπο δυνάμεων στη βάση της κοινωνίας, σε συνδυασμό με την πάλη για μια εναλλακτική κοινωνία, γιατί στη βάση της ανάπτυξης της Ακροδεξιάς βρίσκεται η κρίση του καπιταλιστικού συστήματος. Με πολιτικά επιχειρήματα, αλλά και με κινητοποίηση στον δρόμο όπου είναι απαραίτητο, χρειάζεται να δώσουμε αυτή τη μάχη με όλες μας τις δυνάμεις.
Διαβάστε ακόμα:
