Πάρης Μακρίδης
ΣΥΡΙΖΑ Νέας Σμύρνης
Οι διεργασίες για το 1ο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ έχουν μπει στην τελική τους ευθεία και ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα των Θέσεων είναι το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ για την «παραγωγική ανασυγκρότηση». Πώς θα μπορέσει ο ΣΥΡΙΖΑ να ανοικοδομήσει την κατεστραμμένη οικονομία της χώρας; Ποια εργαλεία θα χρησιμοποιήσει για να θέσει τις οικονομικές δυνάμεις της κοινωνίας προς όφελος των λαϊκών στρωμάτων;
Διαβάζοντας το εισηγητικό κείμενο των Θέσεων τα ζητήματα αυτά κάθε άλλο παρά ξεκαθαρίζονται. Η προγραμματική διακήρυξη στον τομέα αυτό είναι γεμάτη ασάφειες καθώς κι από προτάσεις που δεν θέτουν σε αμφισβήτηση την εξουσία της οικονομικής ολιγαρχίας. Ως εκ τούτου, δεν δείχνουν θέληση και τόλμη για σύγκρουση και ρήξη με αυτή.
ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ
Στη σελίδα 16 (θέση 5) διαβάζουμε:
«Τα συνεταιριστικά και αυτοδιαχειριστικά σχήματα, οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και οι καινοτόμες επιχειρηματικές δραστηριότητες που συμβάλλουν στο δημόσιο όφελος θα βοηθηθούν, υπό σταθερούς και κοινωνικά δίκαιους κανόνες, ώστε να ορθοποδήσουν. Οι αναγκαίοι για την ανάπτυξη πόροι θα βρεθούν, όπως είπαμε, από ένα νέο ριζοσπαστικό όσο και δίκαιο φορολογικό σύστημα, από την αμείλικτη πάταξη της παραοικονομίας στο σύνολό της και βεβαίως από την περιβαλλοντικά ασφαλή αξιοποίηση του φυσικού και ορυκτού πλούτου της χώρας και την αύξηση της πρωτογενούς παραγωγής».
(οι υπογραμμίσεις δικές μας)
Εδώ οι «ασάφειες» είναι πολλές. Τι σημαίνει «καινοτόμες επιχειρηματικές δραστηριότητες»; Πώς μετράμε τη συμβολή τους στο δημόσιο όφελος; Τι σημαίνουν οι σταθεροί και κοινωνικά δίκαιοι κανόνες; Για ποιους επιχειρηματίες μιλάμε και πώς θα βοηθηθούν; Αν δηλαδή ο Αλαφούζος ή ο Λάτσης έρθουν με «καινοτόμες» ιδέες θα τους βοηθήσουμε; Και τι είδους «βοήθεια» μπορεί να δοθεί σε επιχειρηματίες για να «καινοτομήσουν»;
Το μόνο που μπορεί να «δοθεί» στο κεφάλαιο για να επενδύσει είναι η αύξηση του κέρδους του. Κανένας επιχειρηματίας δεν πρόκειται να κάνει καμία επένδυση αν δεν βγάζει κέρδη. Το κράτος μπορεί να «συμβάλει» σ’ αυτό είτε μειώνοντας τη φορολογία είτε μειώνοντας το εργατικό κόστος. Και τα δύο όμως είναι «ξένα» για μια κυβερνηση της Αριστεράς. Επομένως, τι ακριβώς θα κάνει αυτή η κυβέρνηση;
Σε μια περίοδο που η καχυποψία είναι τεράστια στην κοινωνία, τέτοιου είδους «ασάφειες» κάθε άλλο παρά πείθουν και σίγουρα δεν εμπνέουν τους εργαζόμενους για να στηρίξουν μαζικά την προοπτική μια αριστερής κυβέρνησης.
ΓΙΑ ΤΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ
Ας πάμε παραπέρα. Το κείμενο θέσεων θέλει να φορολογήσει τον πλούτο του μεγάλου κεφαλαίου για να βρει τα λεφτά τα οποία θα ρίξει στην παραγωγική ανασυγκρότηση.
Δεν μας λέει όμως τα εξής: τι θα κάνει όταν το κεφάλαιο αντιδράσει σε αυτήν του την πρόθεση; Αυτό δεν είναι μια υπόθεση αλλά μια βεβαιότητα!
Είναι δυνατόν να πιστεύουμε ότι το μεγάλο κεφάλαιο θα κάτσει με σταυρωμένα τα χέρια σε μια προσπάθεια αναδιανομής του εισοδήματος υπέρ των φτωχότερων; Υπάρχει περίπτωση να μην αντιδράσουν σε μια προσπάθεια αύξησης των μισθών, φορολόγησης των κερδών και περιορισμό του πλούτου τους;
Καμία. Και έχουν πολλά όπλα για να αντεπιτεθούν. Όσο ελέγχουν τους στρατηγικούς τομείς της οικονομίας θα μπορούν να εκβιάζουν οποιαδήποτε κυβέρνηση με λοκ άουτ, με αποχώρηση από τη χώρα, με τεχνητές ελλείψεις προϊόντων κλπ.
Η απάντηση επομένως σε αυτή την προοπτική δεν μπορεί να είναι άλλη από τη ρήξη με την οικονομική ολιγαρχία η οποία μπορεί να πάρει μόνο μία μορφή: την εθνικοποίηση των στρατηγικών επιχειρήσεων και τομέων της χώρας και το πέρασμα των επιχειρήσεων που κλείνουν στους εργαζόμενους και την κοινωνία.
ΠΩΣ ΑΠΑΝΤΑ Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΣΤΟ ΚΛΕΙΣΙΜΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ;
Τι θα έκανε, για παράδειγμα, ο ΣΥΡΙΖΑ στην περίπτωση του κλεισίματος του Κατσέλη; Στα ναυπηγεία Σκαραμαγκά; Στην αποχώρηση της έδρας της ΦΑΓΕ; Στην περίπτωση της Χαλυβουργίας και της ΑΓΕΤ Ηρακλής; Τι θα κάνει για τα εργοστάσια που κλείνουν; Θα εθνικοποιούσε ή όχι αυτές τις επιχειρήσεις;
Σε αυτά τα κρίσιμα ερωτήματα το κείμενο των θέσεων δεν έχει απαντήσεις! Κι αυτό σημαίνει πως δεν έχει πολιτική αντιμετώπισης των λουκέτων, είτε αυτά είναι αποτέλεσμα της κρίσης είτε του συνειδητού σαμποτάζ της οικονομίας από το κεφάλαιο!
Είναι επιτακτική αναγκαιότητα για μια κυβέρνηση της Αριστεράς να εθνικοποιήσει τους στρατηγικούς τομείς της οικονομίας γιατί μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορεί να αποκρούσει την επίθεση του κεφαλαίου, να έχει στη διάθεσή της τα εργαλεία να ανασυγκροτήσει τις παραγωγικές δομές, να ανοικοδομήσει συνολικά την οικονομία και να τη λειτουργήσει προς όφελος των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων.
ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ
Στην ίδια σελίδα και στη θέση 7 διαβάζουμε:
«Να αναστείλουμε τις ιδιωτικοποιήσεις και τη λεηλασία του δημόσιου πλούτου, να επαναφέρουμε υπό δημόσιο έλεγχο, αλλά ταυτόχρονα να ανασυγκροτήσουμε πλήρως, τις επιχειρήσεις στρατηγικής σημασίας που έχουν ιδιωτικοποιηθεί ή βρίσκονται σε διαδικασία ιδιωτικοποίησης ώστε να διαμορφώσουμε έναν ισχυρό, παραγωγικό, αποτελεσματικό και ανοιχτό σε συνεργασίες δημόσιο τομέα νέου τύπου, υπό καθεστώς πλήρους διαφάνειας και υπό τις κατάλληλες μορφές κοινωνικού ελέγχου, μακριά από τη λογική του κρατισμού και των πελατειακών σχέσεων».
(οι υπογραμμίσεις δικές μας)
Και εδώ βλέπουμε τις ίδιες «ασάφειες». Τι ακριβώς σημαίνει «δημόσιος έλεγχος» στις επιχειρήσεις που έχουν ιδιωτικοποιηθεί ή πρόκειται να ιδιωτικοποιηθούν; Το δημόσιο θα έχει ιδιοκτησία και πόση: 10%, 30% ή 51%; Θα έχει την πλειοψηφία στα ΔΣ αυτών των επιχειρήσεων ή θα είναι μειοψηφία; Στο τέλος-τέλος: ποιος θα παίρνει τις αποφάσεις και ποιον θα υπηρετούν αυτές;
Όλη η αναφορά του κειμένου των θέσεων είναι πολύ «προβληματική». Γιατί καμιά επιχείρηση δεν μπορεί να ελεγχθεί πραγματικά από το δημόσιο όταν η ιδιοκτησία της είναι ιδιωτική!
Μια κυβέρνηση της Αριστεράς που θέλει να θέσει τους βασικούς κλάδους της οικονομίας προς όφελος της κοινωνικής πλειοψηφίας δεν μπορεί απλά να «ελέγχει» τους καπιταλιστές (και αν οι ιδιοκτήτες μιας επιχείρησης δεν δεχτούν αυτόν τον έλεγχο τι θα γίνει;) αλλά να έχει στα χέρια της τα μέσα που παράγουν τον πλούτο και με βάση αυτά να σχεδιάζει την οικονομία.
Επίσης, τι σημαίνει ένα δημόσιο «ανοιχτό σε συνεργασίες»; Συνεργασίες με ποιους; Με το ιδιωτικό κεφάλαιο προφανώς (άλλο νόημα δεν έχει αυτή η τοποθέτηση).
Οι «Θέσεις» προσπαθούν να ανακαλύψουν έντιμους και καλούς καπιταλιστές οι οποίοι θα θυσίαζαν το επιχειρηματικό τους κέρδος για το καλό της κοινωνίας. Τέτοιοι καπιταλιστές όμως δεν υπάρχουν και όσο γρηγορότερα το καταλάβουμε τόσο πιο σαφείς και ριζοσπαστικές θα είναι και οι απαντήσεις μας: Παραγωγική ανασυγκρότηση παρέα με το μεγάλο ιδιωτικό κεφάλαιο δεν γίνεται.
Η ιδέα ενός δημοσίου που θα βαδίζει πλάι πλάι και σε αρμονική συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα έχει δοκιμαστεί στο παρελθόν από τη Σοσιαλδημοκρατία και έχει αποτύχει παταγωδώς.
ΓΙΑ ΠΟΙΟ ΔΗΜΟΣΙΟ;
Όσο ασαφείς είναι οι «Θέσεις» για το ζήτημα της παραγωγικής ανασυγκρότησης, άλλο τόσο είναι για το τι δημόσιο θέλει να φτιάξει μια κυβέρνηση της Αριστεράς. Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν σποραδικές αναφορές για στήριξη σε αυτοδιαχειριστικά εγχειρήματα (χωρίς να αποσαφηνίζεται τι ακριβώς σημαίνει αυτή η στήριξη) για κοινωνικό έλεγχο, για πάταξη του κομματισμού και των πελατειακών σχέσεων, δεν υπάρχει ένα συνολικό σχεδίασμα για το χαρακτήρα που θα έχει το δημόσιο.
Για να είναι συνεπής η Αριστερά απέναντι στο εργατικό κίνημα και την κοινωνία, στις εθνικοποιημένες επιχειρήσεις αλλά και στο σύνολο της οικονομίας πρέπει να επικρατεί ο εργατικός/κοινωνικός έλεγχος και διαχείριση. Με εκλεγμένες επιτροπές σε κάθε εργασιακό χώρο και γειτονιά, οι οποίες θα βγαίνουν μέσα από τις συνελεύσεις, θα αμείβονται με το μέσο εργατικό μισθό χωρίς προνόμια και μπόνους και άμεσα ανακλητές. Μόνο έτσι μπορεί να καταπολεμηθεί η διαφθορά και η κακοδιαχείριση στο δημόσιο.
Όλα αυτά λείπουν από τις Θέσεις. Γι’ αυτό όχι απλά υπάρχει ένα μεγάλο κενό σ’ ότι αφορά το τι δημόσιο θέλουμε αλλά και η ιδέα του σοσιαλισμού, παραμένει θολή και νεφελώδεις – γι’ αυτό δεν μπορεί να πείσει και πολύ περισσότερο να εμπνεύσει την κοινωνία.
