Του Κώστα Νικολάου, Διδάκτωρ Περιβαλλοντολόγος και συνεταιριστής, Επισκέπτης Καθηγητής ΑΠΘ, υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος Δήμου Θεσσαλονίκης με την Πόλη Ανάποδα
Μαζική λαϊκή κινητοποίηση εξελίσσεται ραγδαία στη Θεσσαλονίκη ενάντια στον δρομολογούμενο υπερυψωμένο περιφερειακό Flyover (Υπερυψωμένη Ταχεία Λεωφόρος – ΥΤΛ). Πρωτοστατούν κυρίως πρωτοβουλίες και σύλλογοι κατοίκων του συνοικισμού Κωνσταντινουπολιτών, δήμου Πυλαίας, προστασίας του δάσους Σέιχ Σου και 4ου διαμερίσματος δήμου Θεσσαλονίκης (πρωτοβουλίες υπεράσπισης ρεμάτων Κρυονερίου και Υφανέτ στην Τούμπα) με την ενεργό και αποτελεσματική υποστήριξη και συμμετοχή του δημοτικού σχήματος Η Πόλη Ανάποδα.
Πετώντας στο καλάθι των αχρήστων κάθε είδους ολοκληρωμένο συγκοινωνιακό και περιβαλλοντικό επιστημονικό σχεδιασμό της Μητροπολιτικής Περιοχής Θεσσαλονίκης, δρομολογούν έναν Flyover στην Ανατολική Εσωτερική Περιφερειακή Οδό και σε άμεση επαφή με την πόλη, στον οποίο δεν θα μπορούν να κυκλοφορήσουν φορτηγά και άλλα βαρέα πετρελαιοκίνητα οχήματα, αλλά μόνο ΙΧ. Επαναλαμβάνουν για μια ακόμη φορά το ίδιο συγκοινωνιακό λάθος: προσθέτουν άλλη μια οδό, δίνοντας κι άλλο χώρο στα ΙΧ, ενώ ήδη γνωρίζουν και έχει αποδειχτεί (διεθνώς και στην Ελλάδα) ότι όσο περισσότερο χώρο δίνεις στα ΙΧ, τόσο περισσότερα ΙΧ τείνουν να τον καταλάβουν.
Περίπου 220 χιλιάδες αυτοκίνητα εκτιμάται ότι θα διέρχονται από τον Flyover κάθε μέρα, ενώ για την κατασκευή του θα καταστραφούν συνολικά 82.000 τ.μ. περιαστικού δάσους. Ένας πολύ μεγάλος αριθμός οχημάτων θα έρθει να προστεθεί στον υπάρχοντα εκπέμποντας ακόμα περισσότερους ρύπους στην ατμόσφαιρα, τους οποίους η απόγειος αύρα που έρχεται από το βουνό θα τους μεταφέρει τόσο στους παρακείμενους οικισμούς, όσο και σε ολόκληρη την πόλη.
Στην περιοχή του σημερινού κόμβου Πανοράματος-Πυλαίας και σε απόσταση 500 μ., θα κατασκευαστεί ένας νέος τεράστιος κόμβος, στον οποίο θα καταλήγουν 10 λωρίδες κυκλοφορίας. Μόνο που αυτός ο κόμβος δεν θα γίνει μακριά από σπίτια, αλλά μέσα σε οικιστική περιοχή!
Σύμφωνα με τη μελέτη του Flyover προβλέπεται ότι αυτός θα διασχίσει εκτάσεις συνολικού εμβαδού 418 στρεμμάτων που ανήκουν σε ιδιώτες αλλά και στους δήμους και για τις οποίες θα απαιτηθούν απαλλοτριώσεις. Όμως, το ποσό απαλλοτρίωσης που έχει οριστεί είναι μόνο 12 εκατ. ευρώ!
Παρά ταύτα, μήπως ο Flyover θα ανακουφίσει το κυκλοφοριακό πρόβλημα της Θεσσαλονίκης;
Κατηγορηματικά όχι. Ας δούμε το γιατί.
Η σημερινή Εσωτερική Περιφερειακή Οδός υπάρχει για να καλύπτει ανάγκες της πόλης και γι’ αυτό βρίσκεται σε επαφή με την πόλη. Το πρόβλημα είναι ότι δέχεται και διαμπερή κυκλοφορία από φορτηγά και άλλα οχήματα επαγγελματικής χρήσης, που τη χρησιμοποιούν για να παρακάμψουν την πόλη, αφού οι μετακινήσεις τους δεν αφορούν τη Θεσσαλονίκη. Αυτό οδηγεί σε υπερφόρτωση της Περιφερειακής, μποτιλιαρίσματα και ατμοσφαιρική ρύπανση για όλη την πόλη και ιδίως για τις παρακείμενες περιοχές.
Αυτό που η πόλη έχει ανάγκη, σύμφωνα με τον υπάρχοντα κυκλοφοριακό και περιβαλλοντικό σχεδιασμό, είναι από τη μια μεριά μια Εξωτερική Περιφερειακή Οδό, σε σημαντική απόσταση από την πόλη, στην οποία θα διοχετευθεί όλη η διαμπερής κυκλοφορία (φορτηγών κλπ), που θα τη χρησιμοποιούν για να παρακάμπτουν την πόλη, αφού οι μετακινήσεις τους δεν αφορούν τη Θεσσαλονίκη. Αυτή η λύση εγκαταλείφθηκε προς το παρόν με το σαθρό επιχείρημα ότι είναι ακριβή.
Από την άλλη μεριά, αυτό που πραγματικά η πόλη χρειάζεται είναι μια άμεση δραστική αύξηση των απαραίτητων αξιοπρεπών και χαμηλής ρύπανσης λεωφορείων, που να κινούνται σε ένα πλήρες και ολοκληρωμένο δίκτυο λεωφορειολωρίδων (προστατευμένων με εμπόδια) αποκλειστικής κυκλοφορίας για τα λεωφορεία, απλωμένο σε όλη την πόλη και με προτεραιότητα σε όλες τις διασταυρώσεις (με διπλά φανάρια και αξιοποιώντας υπάρχουσες εφαρμογές τηλεματικής) έναντι όλων των άλλων οχημάτων. Με αυτήν την επιλογή, τα λεωφορεία θα κινούνται σαν μετρό, χωρίς εμπόδια και έξω από τη γενικότερη κυκλοφοριακή κίνηση. Αυτό θα φέρει κυριαρχία των μέσων μαζικής μεταφοράς έναντι των ΙΧ, χωρίς κανένα διοικητικό μέτρο. Η επιλογή αυτή συμβάλλει στην άμεση αντιμετώπιση του κυκλοφοριακού, ώσπου να κατασκευαστεί στην πόλη ένα πλήρες δίκτυο τραμ, που θα αναβαθμίσει οριστικά την κυριαρχία των μέσων μαζικής μεταφοράς (βλ. σχετική ενότητα του προγράμματος του δημοτικού σχήματος Η Πόλη Ανάποδα).
Κι ένα τελευταίο ζήτημα. Προβάλλεται το επιχείρημα ότι συνδυαστικά με τον Flyover το Μετρό θα λύσει το κυκλοφοριακό πρόβλημα της πόλης. Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν θα το λύσει. Αυτό το Μετρό των 9,6 χλμ θα επιδράσει κυρίως στη ζώνη όδευσης και επιρροής του έργου. Θα το χρησιμοποιήσουν κυρίως κάτοικοι που σήμερα μετακινούνται έτσι κι αλλιώς με τα λεωφορεία του ΟΑΣΘ. Εκτιμάται ότι μόνον ένα 15% των κατοίκων που σήμερα χρησιμοποιούν ΙΧ θα στραφούν στο Μετρό, κι αυτό το ποσοστό αφορά μόνον όσους βρίσκονται κατά μήκος της γραμμής του Μετρό. Στο σύνολο της πόλης, η βελτίωση του κυκλοφοριακού δεν θα ξεπεράσει το 5%.
Ο Flyover είναι ένα έργο business as usual μεν, αλλά ταυτόχρονα θα αποτελέσει την ταφόπλακα της επίλυσης του κυκλοφοριακού ζητήματος και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης της Θεσσαλονίκης.
