Νιχάτ Χαλέλπι, Σοσιαλιστική Εναλλακτική (Sosyalist Alternatif), Τουρκία
Η πυρκαγιά που ξέσπασε στον πυρηνικό σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στη Ζαπορίζια της Ουκρανίας κατά την κατάληψή του από τις ρωσικές δυνάμεις, σε συνδυασμό με την τάση να χαρακτηρίζεται η πυρηνική ενέργεια ως «πράσινη», έφερε και πάλι στο προσκήνιο το ζήτημα των πυρηνικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Ένας τέτοιος σταθμός είναι ο πυρηνικός σταθμός στο Ακκουγιού (Akkuyu), ο οποίος θα τεθεί σε λειτουργία το 2023 και θα είναι ο πρώτος πυρηνικός σταθμός της Τουρκίας. Το εργοτάξιο βρίσκεται στην επαρχία Μερσίνα, ακριβώς απέναντι από την Κύπρο.
Οι πυρηνικοί σταθμοί-εργοστάσια αποτελούν τεράστια απειλή για τη φύση, τα ζώα και τους ανθρώπους, τόσο λόγω της καταστροφής χιλιάδων στρεμμάτων δασικών εκτάσεων κατά την κατασκευή τους, όσο και λόγω της πιθανότητας διαρροής ραδιενεργού υλικού που παράγεται κατά την παραγωγή ενέργειας. Για τους λόγους αυτούς, όλες οι πυρηνικές εγκαταστάσεις πρέπει να σταματήσουν άμεσα και να μην προχωρήσει η κατασκευή νέων.
Υψηλό κόστος
Ένα από τα πιο συνηθισμένα επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται από το καθεστώς Ερντογάν και τους υποστηρικτές του κατά την αιτιολόγηση της κατασκευής του πυρηνικού εργοστασίου είναι ο ισχυρισμός ότι θα παρέχουν φθηνότερη ενέργεια και θα μειώσουν την εξάρτηση της Τουρκίας από την «ξένη ενέργεια». Ωστόσο, αυτό δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα.
Ο πυρηνικός σταθμός στο Ακκουγιού κατασκευάζεται μέσω μιας «διακρατικής συμφωνίας» που έχει υπογραφεί μεταξύ της τουρκικής κυβέρνησης και του ρωσικού κράτους. Με κόστος 18 δισεκατομμυρίων ευρώ, είναι το πιο ακριβό έργο στην Τουρκία αυτή τη στιγμή.
Η διάρκεια ζωής του (σε πλήρη λειτουργία) θεωρείται ότι θα είναι 60 χρόνια. Η κατασκευή και η λειτουργία του για τα πρώτα 20 χρόνια θα βρίσκεται στα χέρια της Ρωσικής Πυρηνικής Ατομικής Εταιρείας (Rosatom). Παρόλο που ο έλεγχος του σταθμού θα μεταβιβαστεί στην Τουρκία μετά από μια περίοδο 20 ετών, το 51% των μετοχών του θα παραμείνει στη Rosatom. Αυτό σημαίνει ότι θα εξακολουθεί να ελέγχεται από μια ξένη εταιρεία.
Ο σταθμός ηλεκτροπαραγωγής κατασκευάζεται με το μοντέλο «Build-Operate-Transfer» (BOT, κάτι ανάλογο των ΣΔΙΤ στην Ελλάδα), όπως συμβαίνει με όλα τα μεγάλα έργα στην Τουρκία. Σε όλα τα έργα που εκτελούνται με αυτό το μοντέλο, η εταιρεία που αναλαμβάνει την εκμετάλλευση συνήθως λαμβάνει κρατική εγγύηση, η οποία στην πραγματικότητα αποτελεί πηγή εγγυημένου εισοδήματος για τους εργολάβους.
Για να δώσουμε ένα παράδειγμα, ενώ η ημερήσια κυκλοφορία στη γέφυρα που κατασκευάστηκε πάνω από τα Δαρδανέλια τον Μάρτιο είναι το πολύ 12.000 οχήματα την ημέρα, η κυβέρνηση συμφώνησε να εγγυηθεί στον φορέα εκμετάλλευσης ελάχιστη κυκλοφορία τριπλάσια αυτού του αριθμού. Αυτό σημαίνει ότι το κράτος πληρώνει αποζημίωση στον φορέα εκμετάλλευσης για 30.000 οχήματα την ημέρα που δεν διασχίζουν τη γέφυρα! Φυσικά, τα χρήματα αυτά προέρχονται από τις τσέπες της εργατικής τάξης.
Ο ισχυρισμός ότι το Ακκουγιού θα παρέχει φθηνή ενέργεια, είναι επίσης ψευδής. Στο Ακκουγιού, η Τουρκία έχει εγγυηθεί την αγορά ενέργειας σε σταθμισμένη μέση τιμή 12,35 έως 15,33 αμερικανικών σεντς/kWh για τουλάχιστον 15 χρόνια. Ωστόσο, η μέση τιμή αγοράς ενέργειας στην Τουρκία είναι σήμερα 4,4 σεντς/kWh!
Φύση και ανθρώπινη ζωή
Οι εργολάβοι σε κάθε ευκαιρία τονίζουν ότι τα πυρηνικά εργοστάσια παραγωγής ενέργειας κατασκευάζονται με υψηλά πρότυπα ασφαλείας. Η αλήθεια είναι ότι αυτές οι μονάδες δεν είναι ποτέ εντελώς ασφαλείς.
Σε ένα πυρηνικό εργοστάσιο μπορεί να εκπέμπεται ακτινοβολία από διαρροές κατά τη διάρκεια της κανονικής διαδικασίας παραγωγής, από μικροατυχήματα ως αποτέλεσμα τεχνικών και ανθρώπινων λαθών και κατά τη διαδικασία «ενδιάμεσης αποθήκευσης». Εκτός από αυτά, είναι πάντα δυνατόν οι μονάδες να εκπέμπουν τεράστιες ποσότητες ακτινοβολίας που προκαλούνται από ατυχήματα λόγω φυσικών καταστροφών, όπως οι σεισμοί, για να μην αναφέρουμε τις πιθανές απειλές που δημιουργούνται από πολέμους ή ακόμη και τρομοκρατικές επιθέσεις.
Ένα άλλο τεράστιο πρόβλημα της πυρηνικής ενέργειας είναι η διαχείριση των αποβλήτων υψηλής ραδιενέργειας.
Στην ουσία, δεν υπάρχει ασφαλής αποθήκευση για τα πυρηνικά απόβλητα, έως ότου η ακτινοβολία εξασθενήσει, μετά από ένα τεράστιο χρονικό διάστημα. Τα ραδιενεργά απόβλητα, τα οποία τοποθετούνται σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης, συσσωρεύονται μέρα με τη μέρα. Τα πυρηνικά απόβλητα που παράγονται από τον πυρηνικό σταθμό Ακκουγιού θα παραμείνουν στην Τουρκία και δεν υπάρχουν σαφείς πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο που θα αποθηκευτούν.
Επιπλέον, σε περίπτωση διαρροών ή ατυχημάτων, η μετακίνηση ραδιενεργών νεφών και η ανάμιξη ραδιενέργειας στη θάλασσα θα επηρεάσει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο το οικοσύστημα της περιοχής της Μεσογείου.
Ως εκ τούτου, το πυρηνικό εργοστάσιο στο Ακκουγιού είναι ένα σύμβολο που απειλεί όχι μόνο το μέλλον όλων των έμβιων όντων στην Τουρκία, αλλά και όλων των έμβιων όντων στη λεκάνη της Μεσογείου.
Ένα ζήτημα που ξεπερνάει τα σύνορα
Στις 26 Απριλίου 1986, συνέβη η πρώτη μεγάλη πυρηνική καταστροφή μέχρι τότε, με το ατύχημα στον πυρηνικό σταθμό του Τσερνομπίλ στο βόρειο τμήμα της Ουκρανίας (που τότε ανήκε στην ΕΣΣΔ). Το ραδιενεργό νέφος που σχηματίστηκε αμέσως μετά το ατύχημα εξαπλώθηκε πρώτα σε μεγάλο μέρος της ευρωπαϊκής ηπείρου και στη συνέχεια σε ολόκληρο το βόρειο ημισφαίριο. Το ένα τρίτο του νέφους κάλυψε τα Βαλκάνια, την Ελλάδα και την Τουρκία.
Ενώ ο ΠΟΥ (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) αναφέρει ότι 31 άνθρωποι πέθαναν λόγω της άμεσης επίδρασης της ακτινοβολίας και 9.000 άνθρωποι πέθαναν λόγω καρκίνου που προκλήθηκε από ακτινοβολία μέχρι το 2006, η περιβαλλοντική οργάνωση «Greenpeace» αναφέρει ότι ο αριθμός αυτός φτάνει τις 200.000! Σύμφωνα με την IPPNW (Διεθνείς Γιατροί για την Πρόληψη του Πυρηνικού Πολέμου), μεταξύ 50.000 και 100.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους μέχρι το 2006, ενώ μεταξύ 540.000 και 900.000 άνθρωποι έμειναν ανάπηροι.
Μετά το τσουνάμι που ακολούθησε τον σεισμό στην Ιαπωνία στις 11 Μαρτίου 2011, σημειώθηκαν μια σειρά από τυχαίες πυρηνικές τήξεις στον πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα στην πόλη Οκούμα. Λόγω αυτού του καταστροφικού ατυχήματος, απελευθερώθηκε στον αέρα, το έδαφος, το νερό και εξαπλώθηκε και στην τροφική αλυσίδα υπερδιπλάσια ακτινοβολία από εκείνη που διέρρευσε από το Τσερνομπίλ. Συνολικά υπολογίζεται ότι 100.000 έως 150.000 άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και εκατοντάδες χιλιάδες ζώα έχασαν τη ζωή τους.
Ο πυρηνικός σταθμός Ακκουγιού, που βρίσκεται στη μεσογειακή ακτή μεταξύ του Aydıncık και του Silifke στην επαρχία Μερσίνα στη νότια Τουρκία, απέχει μόλις 88 χιλιόμετρα από την Κερύνεια της Κύπρου. Οι κάτοικοι του νησιού κατανοούν πολύ καλά ότι ένα πυρηνικό ατύχημα στο Ακκουγιού θα επηρεάσει εξίσου και τους ίδιους . Για τον λόγο αυτό, είναι απαραίτητο να συντονιστούν ενάντια σε αυτή την απειλή όλα τα κινήματα που αγωνίζονται εδώ και πολλά χρόνια ενάντια στην περιβαλλοντική καταστροφή και την κλιματική αλλαγή, ανεξάρτητα από τα εθνικά σύνορα.
Να ανατραπεί το σύστημα του κέρδους
Αν και η παραγωγή είναι μια κοινωνικοποιημένη διαδικασία στον καπιταλισμό, η διανομή των κερδών είναι ιδιωτική υπόθεση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η παραγωγή να οργανώνεται με βάση την αύξηση των ιδιωτικών κερδών και όχι με βάση την ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών. Η επιδίωξη για συνεχή μεγιστοποίηση του κέρδους οδηγεί σε καταστροφές τόσο για τους ανθρώπους όσο και για τη φύση. Η πρόσφατη προσπάθεια για στροφή και πάλι στην πυρηνική ενέργεια αποδεικνύει ότι το σύστημα του κέρδους πρέπει να ανατραπεί για να σωθεί η γη και συνεπώς οι άνθρωποι και η φύση. Οι καπιταλιστές δεν έχουν κανένα όριο που να τους εμποδίζει να καταστρέφουν το περιβάλλον.
Σε ένα σύστημα όπου τα ιδιωτικά κέρδη δεν θα αποτελούν την κινητήρια δύναμη πίσω από τα πάντα, θα μπορέσουν να εξαλειφθούν οι παράγοντες που προκαλούν περιττή κατανάλωση ενέργειας, όπως για παράδειγμα οι ατελείωτες διαφημίσεις, οι περιττές συσκευασίες ή τα κακής ποιότητας προϊόντα για βραχυπρόθεσμη κατανάλωση.
Ο αγώνας για να κλείσουν όλα τα υπάρχοντα πυρηνικά εργοστάσια και να σταματήσει η κατασκευή νέων –όπως αυτό στο Ακκουγιού– πρέπει να συνδεθεί με τον αγώνα για την ανατροπή του καπιταλισμού. Η βαθιά ενεργειακή κρίση που βρίσκεται σε εξέλιξη σήμερα είναι υποπροϊόν του ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού, ο οποίος με τη σειρά του έχει τη βάση του στην υπερπαραγωγή εμπορευμάτων. Για να υπάρξει μια πραγματική λύση, για να σωθεί η φύση και συνεπώς οι ζωές των ανθρώπων και των ζώων, πρέπει να μπούμε μπροστά στον αγώνα για μια άλλη κοινωνία, όπου οι ανθρώπινες ανάγκες θα βρίσκονται στο επίκεντρο, σε αρμονία με τη φύση. Όπου ένας δημοκρατικός οικονομικός σχεδιασμός μπορεί να εφαρμοστεί σε διεθνή κλίμακα, προκειμένου να μεταφερθεί η ανθρωπότητα από το βασίλειο της ανάγκης στο βασίλειο της ελευθερίας.
