Μια σημαντική εργατική μάχη βρίσκεται σε εξέλιξη στην αλυσίδα καφέ Starbucks στις ΗΠΑ. Οι εργαζόμενοι σε πάνω από 70 καταστήματα βρίσκονται στη διαδικασία διεξαγωγής εκλογών για να αποφασίσουν αν θέλουν ή όχι να δημιουργηθούν σωματεία στους χώρους δουλειάς τους.
Πρόκειται για μια εξέλιξη που έρχεται μετά την ίδρυση σωματείου εργαζομένων σε δυο καταστήματα στο Μπάφαλο της Νέας Υόρκης. Τον περασμένο Δεκέμβρη μετά από ψηφοφορία, οι εργαζόμενοι αποφάσισαν να ενταχθούν στο συνδικάτο Workers United – θυγατρική του SEIU (Service Employees International Union – Διεθνές Συνδικάτο Υπαλλήλων Παροχής Υπηρεσιών). H είδηση αυτή έγινε πρωτοσέλιδο σε εθνικό και διεθνές επίπεδο με τους New York Times να την χαρακτηρίζουν ως «μεγάλη συμβολική νίκη για τους εργαζόμενους».
Το γεγονός αυτό όχι μόνο γέμισε χαρά τους εργαζόμενους που πέτυχαν τη συγκεκριμένη νίκη, αλλά αποτέλεσε και έμπνευση για πολλούς από τους υπόλοιπους εργαζόμενους των Starbucks. Ήταν μια επιτυχία που δημιούργησε μεγάλη δυναμική, «ανοίγοντας την όρεξη» για συνδικαλιστική οργάνωση των εργαζομένων σε μια σειρά καταστήματα της αλυσίδας.
Πίσω από το «προοδευτικό» προσωπείο
Τα Starbucks θέλουν να παρουσιάζουν μια «προοδευτική» εικόνα με φιλελεύθερες αξίες, ενώ αναφέρονται στους υπαλλήλους τους ως «συνεργάτες». Βέβαια, καμία εταιρεία δεν είναι διατεθειμένη να κάνει οικονομικές παραχωρήσεις προς τους «συνεργάτες» της όταν αυτοί αποφασίσουν να οργανωθούν, με κίνδυνο να μειωθούν τα κέρδη της. Αυτό έχει φροντίσει να το ξεκαθαρίσει από την αρχή ο δισεκατομμυριούχος ιδιοκτήτης των Starbucks, Χάουαρντ Σουλτζ.
Σύμφωνα με την εταιρεία, τα σωματεία είναι περιττά καθώς ήδη προσφέρει εργασιακά δικαιώματα πέρα από αυτά που συνηθίζονται στον κλάδο. Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική από αυτή που θέλει να παρουσιάζει η εταιρεία.
Όπως έδειξε μια μελέτη που έγινε από το εργατικό σωματείο Unite Here σε καταστήματα της εταιρείας Starbucks σε αεροδρόμια, όπου εργάζονται χιλιάδες υπάλληλοι, διαπίστωσε ότι υπάρχουν μισθολογικές διαφορές με βάση τη φυλή, με τους αφροαμερικανούς εργαζόμενους να βγάζουν 1,85 δολάρια λιγότερα την ώρα από τους λευκούς συναδέλφους τους. Επίσης, σχεδόν ένας στους πέντε από αυτούς τους εργαζόμενους ανέφερε ότι δεν έβγαζε αρκετά χρήματα για να αγοράσει τα αναγκαία τρόφιμα.
Οι παραπάνω περιπτώσεις δεν είναι οι μοναδικές κατά τις οποίες το «προοδευτικό» προσωπείο της εταιρείας έγινε θρύψαλα. Το 2020 κι εν μέσω της έκρηξης του κινήματος Black Lives Matter, η διοίκηση των Starbucks προσπάθησε να εφαρμόσει μια πολιτική η οποία απαγόρευε στους εργαζόμενους να φορούν κονκάρδες ή ρούχα που να δηλώνουν την υποστήριξή τους στο κίνημα!
Εκστρατεία εκφοβισμού
Από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησε η εκστρατεία για τη δημιουργία σωματείου, η διοίκηση της εταιρείας έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι της προκειμένου να βάλει φρένο στα σχέδια των εργαζομένων.
Λίγο πριν τις εκλογές στα καταστήματα του Μπάφαλο, η εταιρεία έστειλε ολόκληρη στρατιά από διευθυντικά στελέχη και συμβούλους προκειμένου να αποτρέψουν κάθε προσπάθεια οργάνωσης των εργαζομένων. Κατά τη διάρκεια της παραμονής τους εκεί, οργάνωσαν υποχρεωτικές αντισυνδικαλιστικές συναντήσεις με τους εργαζόμενους των καταστημάτων, με στόχο να τους πείσουν να ψηφίσουν ενάντια στη δημιουργία σωματείου.
Σε μια από αυτές τις συναντήσεις παρευρέθηκε και ο ιδιοκτήτης Χάουαρντ Σουλτζ. Η εταιρεία μάλιστα έκλεισε ορισμένα από τα καταστήματα στο Μπάφαλο προκειμένου να παρακολουθήσουν όλοι οι εργαζόμενοι την ομιλία του.
Η εκστρατεία εκφοβισμού όμως δεν περιορίστηκε στης αντισυνδικαλιστικές συναντήσεις. Στις 3 Φλεβάρη προχώρησε σε απόλυση 7 εργαζομένων που συμμετείχαν στην προσπάθεια οργάνωσης σωματείου στο Τενεσί. Παρόλο που η εταιρεία ανακοίνωσε πως οι απολύσεις έγιναν επειδή οι εργαζόμενοι παραβίασαν τον εσωτερικό κανονισμό της (επιτρέποντας σε δημοσιογράφους να εισέλθουν στο κατάστημα για να πάρουν συνεντεύξεις, πέραν του ωραρίου λειτουργίας), είναι ξεκάθαρο ότι πρόκειται για αντίποινα στους εργαζόμενους, καθώς οι εργαζόμενοι προσπαθούσαν να επεκταθεί το σωματείο και στο συγκεκριμένο κατάστημα.
Όλα αυτά δεν προκαλούν καμία έκπληξη. Άλλωστε ο Σουλτζ από το 1999 στα απομνημονεύματά του είχε γράψει πως τα σωματεία είναι περιττά:
«Ήμουν βέβαιος ότι υπό την ηγεσία μου οι εργαζόμενοι θα συνειδητοποιούσαν ότι θα άκουγα τις ανησυχίες τους. Αν είχαν πίστη σε εμένα και στα κίνητρά μου, δεν θα χρειάζονταν σωματεία».
Η αντεπίθεση των εργαζομένων
Η στάση της εργοδοσίας όμως έχει φέρει τα αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα. Αντί οι εργαζόμενοι να τρομοκρατηθούν και να κάνουν πίσω από τις διεκδικήσεις τους, η εκδικητική στάση και η εμμονή της εταιρείας ενάντια στον συνδικαλισμό ώθησε περισσότερους εργαζόμενους να οργανωθούν.
Χαρακτηριστική είναι η επιστολή που έστειλαν εργαζόμενοι των Starbucks του Ταλαχάσι της Φλόριντα προς τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο, Κέβιν Τζόνσον, αναφέροντας:
«Δεν μας τρομάζουν τέτοιες κραυγαλέες τακτικές· έχουμε το θάρρος να ενώσουμε τους συναδέλφους μας σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες καθώς υπερασπιζόμαστε το σωστό… Είμαστε εξοργισμένοι από το γεγονός ότι τους συνεργάτες για τους οποίους ισχυρίζεστε ότι νοιάζεστε τόσο πολύ, τους κακομεταχειρίζεστε, εκφοβίζετε και παρενοχλείτε στα ίδια τους τα καταστήματα στην προσπάθειά σας να διαλύσετε το σωματείο».
Είναι γεγονός πως αν οι εργαζόμενοι των Starbucks τα καταφέρουν, αυτό θα αποτελέσει μια ιστορική επιτυχία του αμερικανικού εργατικού κινήματος. Η ίδρυση σωματείων όμως δεν είναι το τέλος της μάχης, αλλά η αρχή της.
Η εργοδοσία θα χρησιμοποιήσει όλα τα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της προκειμένου να διαλύσει τα σωματεία, καθώς γνωρίζει πως η συνδικαλιστική δράση θα αποτελέσει σοβαρή απειλή για τα κέρδη της εταιρείας, καθώς οι εργαζόμενοι όντας οργανωμένοι μπορεί να διεκδικήσουν μερίδιο από αυτά. Τα Starbucks σημείωσαν άνοδο των πωλήσεων, με τα συνολικά καθαρά έσοδα για το τρίμηνο έως τις 2 Ιανουαρίου να αυξάνονται κατά 19% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους και κατά 13% σε διετή βάση.
Tο παράδειγμα της προσπάθειας ίδρυσης σωματείου στην Amazon είναι πολύ διδακτικό. Ο Τζεφ Μπέζος πραγματοποίησε μια τεράστια εκστρατεία ενάντια στην ίδρυση σωματείου εκτοξεύοντας λάσπη και απειλές ενάντια στους εργαζόμενους.
Την ίδια στιγμή η εδραίωση του σωματείου σε μια σειρά καταστήματα θα λειτουργήσει σαν σπίθα έμπνευσης για τη δημιουργία σωματείων και σε άλλους χώρους. Είναι ενδεικτικό ότι οι εργαζόμενοι στις αποθήκες της Amazon στην Αλαμπάμα θα ξαναψηφίσουν για την ίδρυση σωματείου, ενώ αντίστοιχες εκλογές θα διεξαχθούν στις αποθήκες της Amazon στο Στάτεν Άιλαντ.
Ήδη τα πρώτα δείγματα από την οργάνωση των εργαζομένων στα Starbucks είναι ενθαρρυντικά. Ένα μήνα μετά την ίδρυση του σωματείου στο κατάστημα του Μπάφαλο, οι εργαζόμενοι φρόντισαν να δώσουν ένα ηχηρό μήνυμα στην εργοδοσία. Στις 5 Γενάρη κατέβηκαν σε πενθήμερη απεργία λόγω ανησυχιών για την ασφάλεια του προσωπικού εν μέσω της έκρηξης της διασποράς του Covid-19 στην περιοχή. Οι εργαζόμενοι κατάφεραν να κερδίσουν μια σημαντική νίκη, αναγκάζοντας την εταιρεία να πληρώσει όσους εργαζομένους βρίσκονται σε καραντίνα λόγω νόσησης από κορονοϊό.
Η επόμενη μέρα
Το αν θα καταφέρουν ο εργαζόμενοι να οργανωθούν στα πάνω από 70 καταστήματα των Starbucks, που έχουν μπει σε αυτή τη διαδικασία, είναι ανοιχτό. Το πιο σημαντικό είναι πως βλέποντας οι ίδιοι οι εργαζόμενοι τα πρώτα αποτελέσματα, πείθονται πως μέσα από τη συλλογική δράση μπορούν παλέψουν αποτελεσματικά για τα δικαιώματά τους.
Είναι φανερό ότι όλα τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει αρκετά προχωρήματα από το αμερικάνικο εργατικό κίνημα, το οποίο έχει ανοίξει ένα νέο κύκλο αγώνων. Όλες αυτές οι μάχες φανερώνουν την ανάγκη για οργάνωση των εργαζομένων, προκειμένου να διεκδικήσουν καλύτερους μισθούς και συνθήκες εργασίας και ταυτόχρονα χτίζουν τα θεμέλια της αντίστασης για τους αγώνες που θα δοθούν στο μέλλον.
