της Ecehan Balta, Τουρκία
Μόνο κατά τη διάρκεια του τελευταίου μήνα η τουρκική λίρα έχασε πάνω από το 30% της αξίας της έναντι πολλών «ισχυρών» νομισμάτων, όπως το δολάριο, το ευρώ και το σαουδαραβικό ριάλ. Τον Νοέμβριο καταγράφηκε αύξηση του πληθωρισμού κατά 3,1%. Ο ετήσιος πληθωρισμός, σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, σκαρφάλωσε συνολικά στο 21%. Οι τιμές των τροφίμων, που αφορούν άμεσα τα φτωχά στρώματα και την εργατική τάξη, αυξήθηκαν κατά 27%. Αλλά στην πραγματικότητα, είναι ευρέως γνωστό ότι τα στοιχεία αυτά αντικατοπτρίζουν μόνο εν μέρει τους πραγματικούς αριθμούς, οι οποίοι είναι πολύ υψηλότεροι.
Με βάση αυτά τα στοιχεία, οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης άλλαξαν την πιστοληπτική ικανότητα της Τουρκίας σε αρνητική. Η Κεντρική Τράπεζα πούλησε δολάρια για να στηρίξει τη λίρα δύο φορές την περασμένη εβδομάδα. Όμως δεν μπορεί να διατηρήσει αυτού του είδους την παρέμβαση για πολύ καιρό, ιδιαίτερα καθώς τα καθαρά αποθέματα σε δολάρια είναι αρνητικά. Το Reuters ανακοίνωσε την παραπάνω εξέλιξη με τον τίτλο «Η Τουρκία ξοδεύει χρήματα που δεν έχει».
Φτωχοποίηση
Η μείωση των πραγματικών εισοδημάτων αποτελεί σημαντικό ζήτημα στην Τουρκία εδώ και αρκετά χρόνια. Ειδικότερα, οι αναφορές που δημοσιεύονται αυτές τις μέρες, ότι ο κατώτατος μισθός θα καθορίζεται από την κυβέρνηση, με βάση τις διαπραγματεύσεις μεταξύ του ίδιου του κράτους, των εργατικών συνδικάτων και των εργοδοτικών ενώσεων, αποκαλύπτουν ξεκάθαρα τον φόβο του κατεστημένου για το επίπεδο της φτωχοποίησης. Σύμφωνα με την έκθεση του DISK-AR (της Συνομοσπονδίας Προοδευτικών Συνδικάτων Τουρκίας), η Τουρκία είχε το 2021 τον δεύτερο χαμηλότερο κατώτατο μισθό στην Ευρώπη (μετά την Αλβανία).
Σύμφωνα με την έκθεση, 3,4 εκατομμύρια εργαζόμενοι (18% του συνόλου των μισθωτών) στην Τουρκία εργάζονται με μισθούς κάτω από τον κατώτατο. Ο αριθμός των εργαζομένων που εργάζονται για λιγότερο από 1.500 τούρκικες λίρες (96 € με την τρέχουσα ισοτιμία) ανέρχεται σε 1,7 εκατομμύρια. Ο αριθμός των εργαζομένων που αναγκάζονται να ζουν με τον κατώτατο μισθό (περίπου 200 ευρώ) ή κάτω από αυτόν είναι περίπου 6,3 εκατομμύρια (33,8% των μισθωτών).
Η κυβέρνηση του ΑΚΡ συνεχίζει να συμπεριφέρεται σαν η κατάσταση αυτή να ήταν μια συνειδητή επιλογή και να είναι υπό τον έλεγχό της. Ο πρόεδρος Ερντογάν περιέγραψε αυτήν την περίοδο ως «τη νέα εποχή στην οικονομία» και δήλωσε ότι η κυβέρνηση στοχεύει «να παράγει αγαθά όπως η Κίνα, φθηνά, να τα πουλάει στην Ευρώπη και έτσι να έχει εισροές δολαρίων από αυτή την παραγωγή».
Ο Ερντογάν δήλωσε ότι η κυβέρνηση επέλεξε τον δύσκολο δρόμο και είπε ότι σε ένα εξάμηνο τα πράγματα θα γίνουν καλύτερα και ότι πιστεύει ότι οι πολίτες θα ανακουφιστούν από το 2022. Πρόσφατα, ο νεοδιορισθείς διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας δήλωσε επίσης ότι «θα παρατηρήσουμε τα σωρευτικά αποτελέσματα της τρέχουσας νομισματικής πολιτικής μας στο πρώτο εξάμηνο του 2022».
Πρόκειται λοιπόν πραγματικά για ένα νέο μοντέλο; Ακολουθεί πράγματι η Τουρκία τα χνάρια της Κίνας με αυτό το «νέο οικονομικό μοντέλο», το οποίο υποστηρίζεται ότι αποτελείται από φθηνό εργατικό δυναμικό, χαμηλά επιτόκια και παραγωγή υψηλής ποιότητας; Ή μήπως το τρένο στην πραγματικότητα έχει εκτροχιαστεί;
Ένα εκτροχιασμένο τρένο
Στην πραγματικότητα, με την επιβράδυνση των ξένων επενδύσεων από το 2013, βλέπαμε ήδη ότι το τρέχον οικονομικό μοντέλο στην Τουρκία δεν λειτουργούσε. Η επιμονή της κυβέρνησης στη μείωση των επιτοκίων σημαίνει ότι η τουρκική λίρα (TL) υποτιμάται. Αυτό στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε για να επιτευχθούν κάποια βραχυπρόθεσμα κέρδη με την πώληση σημαντικών περιουσιακών στοιχείων σε πολύ χαμηλές τιμές, σε χώρες όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κατάρ. Αυτός και πάλι φαίνεται να είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο ο Ερντογάν μπορεί να σώσει τα προσχήματα ενόψει των γενικών εκλογών, οι οποίες είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα διεξαχθούν το δεύτερο εξάμηνο του 2022. Από την άλλη πλευρά, η υποτίμηση της τούρκικης λίρας έναντι των ξένων νομισμάτων παρέχει ένα σημαντικό πλεονέκτημα ειδικά για ορισμένους καπιταλιστές, δηλαδή τους εξαγωγείς, τον κατασκευαστικό τομέα και όσους δανείζονται με τούρκικη λίρα.
Αλλά ακόμη και αν η ατζέντα του Ερντογάν ήταν πετυχημένη (που δεν είναι), για τις εργαζόμενες μάζες δεν έχει καμία σημασία αν η υποτίμηση της τούρκικης λίρας θα οδηγήσει σε αύξηση της ανταγωνιστικότητας ορισμένων τμημάτων του κεφαλαίου και των ξένων επενδυτών. Αυτά μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα να «πέσουν κάποια ψίχουλα από το τραπέζι», τα οποία όμως σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αντισταθμίσουν τη μείωση των πραγματικών μισθών, την πτώση της αγοραστικής δύναμης και τη φτωχοποίηση. Στην πραγματικότητα, η Τουρκία μετατρέπεται ταχύτατα σε μια κοινωνία εξαιρετικά χαμηλόμισθων. Ειδικά η αύξηση των τιμών των τροφίμων οδηγεί σε μη αναστρέψιμες συνέπειες στην υγεία και τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων.
Σε διαδικασία κατάρρευσης
Το θέμα που κυριαρχεί στη δημόσια συζήτηση της χώρας είναι πλέον η οικονομία. Οι περισσότεροι από 200 θάνατοι την ημέρα λόγω της πανδημίας και οι εγκληματικές πολιτικές του καθεστώτος στον τομέα αυτόν, δεν συζητούνται πλέον.
Αυτοί είναι οι λόγοι για τους οποίους το καθεστώς φαίνεται να σκέφτεται μια νέα στρατιωτική επιχείρηση στη Ροζάβα της Συρίας, για να αποσπάσει την προσοχή από τα καθημερινά προβλήματα.
Όμως η πορεία των γεγονότων είναι σαφής: το καθεστώς του Ερντογάν βρίσκεται σε διαδικασία κατάρρευσης.
Παρά το γεγονός ότι μόνο κάποιες μικρές διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν την προηγούμενη περίοδο ως αντίδραση σε αυτές τις εξελίξεις, λόγω της μαζικής κρατικής καταπίεσης στην Τουρκία, η εργατική τάξη και οι φτωχοί εξοργίζονται μέρα με τη μέρα όλο και πιο πολύ ενάντια στο ΑΚΡ. Δυστυχώς, υπάρχει έλλειψη μιας σοσιαλιστικής πολιτικής εναλλακτικής λύσης για να μετατραπεί αυτή η δυσαρέσκεια σε πολιτική δράση. Η οικοδόμηση μιας τέτοιας μαζικής πολιτικής εναλλακτικής λύσης πρέπει να είναι το κύριο καθήκον της Αριστεράς, των κοινωνικών κινημάτων, των μαχητικών συνδικάτων, των εργαζομένων και των καταπιεσμένων.
