Ενάμιση χρόνο μετά τον Σεπτέμβρη του 2019, όπου η κυβέρνηση με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου κατήργησε το αυτοδιοίκητο του ΚΕΘΕΑ, δημοσιοποιήθηκε το προσχέδιο νόμου για τον «νέο» οργανισμό. Σύμφωνα με όσα καταγγέλλει ο Σύλλογος Εργαζομένων, πρόκειται για την ολοκλήρωση ενός πραξικοπήματος, το οποίο μετατρέπει το ΚΕΘΕΑ σε ένα γραφειοκρατικό μόρφωμα, υπονομεύει τη θεραπευτική διαδικασία αλλά και την αποτελεσματικότητά του, υποβαθμίζοντας παράλληλα και τον ρόλο και τα δικαιώματα των εργαζομένων σε αυτό.
Πως λειτουργούσε το ΚΕΘΕΑ
Όπως είχαν εξηγήσει σε συνεντεύξεις τους στο «Ξ» εργαζόμενοι του ΚΕΘΕΑ, η λειτουργία του στηρίζονταν πάνω στη λογική της αυτοδιαχείρισης, με κεντρικό όργανο τη Γενική Συνέλευση (δείτε εδώ και εδώ). Η ΓΣ απαρτίζονταν από όλους τους εργαζόμενους και τις εργαζόμενες είτε μερικής είτε πλήρους απασχόλησης, τα άτομα που έχουν διατελέσει μέλη του ΔΣ κατά το παρελθόν, όλα τα μέλη των επανεντάξεων (που έχουν περάσει τη φάση της θεραπείας) και τα Διοικητικά Συμβούλια των Συλλόγων Οικογένειας που υπάρχουν σε κάθε θεραπευτικό πρόγραμμα.
Η ΓΣ εξέλεγε και τα 9 από τα 11 μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, τα οποία ήταν άμισθα. Μετά την ΠΝΠ το ΔΣ διορίζεται κομματικά από την Κυβέρνηση και οι θέσεις αυτές – παρά τις αρχικές δηλώσεις του Υπουργείου Υγείας για το αντίθετο – είναι έμμισθες.
Πέρα από το επίπεδο της ΓΣ, υπήρχαν και άλλα σημαντικά όργανα, όπως το Συμβούλιο Πολιτικής ΚΕΘΕΑ, οι ολομέλειες του θεραπευτικού προγράμματος, στα οποία είτε εργαζόμενοι είτε θεραπευόμενοι είχαν ουσιαστικό λόγο για μια σειρά καθημερινά και άλλα ουσιαστικά ζητήματα.
Αυτό στο οποίο επέμεναν οι εργαζόμενοι είναι ότι με την κατάργηση του αυτοδιοίκητου στην ουσία καταργείται αυτή η ζωντανή συμμετοχική και δημοκρατική λειτουργία του ΚΕΘΕΑ, η οποία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ίδιας της θεραπευτικής διαδικασίας.
Γιατί οι κυβερνητικές αλλαγές θα σημαίνουν το «τέλος» του
Ακόμα, σύμφωνα με τον Σύλλογο Εργαζομένων, το σχέδιο νόμου:
- Συρρικνώνει θεραπευτικά και επιστημονικά το ΚΕΘΕΑ, καθώς μειώνει κατά 30% τις μονάδες πρώτης γραμμής μέσω συγχωνεύσεων
- Εξαφανίζει τις Θεραπευτικές Κοινότητες
- Καταργεί όλα τα συλλογικά όργανα που είχε το ΚΕΘΕΑ, πλην της Γενικής Συνέλευσης που ο ρόλος της μετατρέπεται σε διακοσμητικό, καθώς το διορισμένο ΔΣ συγκεντρώνει όλες τις εξουσίες
- Καταργεί τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας και καταρτίζει κανονισμό εργασίας με πειθαρχικό και τιμωρητικό χαρακτήρα
Χαρακτηριστικό του αντιεπιστημονικού χαρακτήρα των αλλαγών είναι το γεγονός ότι επιχειρείται συγχώνευση ακόμα και ανόμοιων θεραπευτικών δομών, όπως προγραμμάτων στις φυλακές με δομές απεξάρτησης από το αλκοόλ και τα τυχερά παιχνίδια, σύμφωνα με ρεπορτάζ της ΕφΣυν.
Όλα τα παραπάνω πλήττουν σφοδρά το θεραπευτικό και επιστημονικό έργο του ΚΕΘΕΑ, ειδικά σε μια στιγμή που οι ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας φουντώνουν. Μια σειρά μελέτες δείχνουν πως παρατηρείται ιδιαίτερη αύξηση της κατανάλωσης αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών κατά την περίοδο της καραντίνας και οι κυβερνητικές πολιτικές αντί να ενισχύουν τις δράσεις του ΚΕΘΕΑ, κάνουν ακριβώς το αντίθετο.
Τα «στεγνά» προγράμματα και τα συμφέροντα των φαρμακευτικών
Στην Ελλάδα λειτουργούν (νόμιμα) μόνο δημόσια και δωρεάν προγράμματα απεξάρτησης, ένα εκ των οποίων είναι το ΚΕΘΕΑ. Αυτό που «ενοχλεί» την κυβέρνηση είναι αφενός ο δημοκρατικός τρόπος λειτουργίας του, που μέχρι σήμερα δεν ήταν ελεγχόμενος.
Όμως υπάρχει και ένας άλλος παράγοντας στην μέση. Τα τελευταία χρόνια η κυρίαρχη τάση στις κυβερνήσεις παγκόσμια είναι η αντίληψη της «μείωσης της βλάβης». Με λίγα λόγια, υπάρχει παραίτηση από την προσπάθεια να βρεθεί λύση στο πρόβλημα των ναρκωτικών – με την αντιμετώπιση των αιτιών που οδηγούν στην χρήση, με χτύπημα των κυκλωμάτων, με θεραπευτική δουλειά στους χρήστες, κτλ. Αντίθετα, επικρατεί η «αποδοχή» ότι «έτσι είναι τα πράγματα» και το μόνο που μας ενδιαφέρει είναι να μειώσουμε τις επιπτώσεις στους χρήστες και στην εικόνα της κοινωνίας. Σε αυτή την αντίληψη κυρίαρχο ρόλο παίζουν φυσικά οι φαρμακευτικές εταιρίες που προωθούν τα υποκατάστατα σκευάσματα (τύπου μεθαδόνης), τα οποία παρουσιάζονται σαν λύση στο πρόβλημα.
Το ΚΕΘΕΑ αποτελεί ένα «στεγνό» πρόγραμμα, δηλαδή χωρίς την χρήση υποκατάστατων. Όπως υποστηρίζουν οι εργαζόμενοι, η λογική της «υποκατάστασης» διαιωνίζει το πρόβλημα, το οποίο πέρα απ’ το συμφέρον των φαρμακευτικών, λειτουργεί τελικά ενάντια στο συμφέρον των θεραπευόμενων για απεξάρτηση και επανένταξη, των οικογενειών και τελικά ολόκληρης της κοινωνίας. Τα στεγνά πρόγραμμα στο σύνολο τους πάρα τις διαφορές τους θεωρούν την εξάρτηση ένα πρόβλημα πολυπαραγοντικό αλλά σε σημαντικό επίπεδο κοινωνικό, η θεραπεία περνάει μέσα από τις έννοιες τις αλληλεγγύης, της αυτοβοήθειας κτλ, έννοιες αντίθετες με όσα πρεσβεύει η κυβέρνηση. Παρόλο που μια πλήρης ανάλυση για το θέμα των υποκατάστατων και της χρήσης τους ξεφεύγει από τα όρια αυτού του άρθρου, είναι φανερό ότι η κυρίαρχη πολιτική της «μείωσης της βλάβης» παίζει ρόλο στην απόφαση της κυβέρνησης να χτυπήσει το ΚΕΘΕΑ.
Να σταθούμε στο πλευρό των εργαζομένων και των μελών του ΚΕΘΕΑ
Για όλους τους παραπάνω λόγους οι εργαζόμενοι ζητούν την απόσυρση του προσχεδίου νόμου. Ενάντια στην αποδιοργάνωση του ΚΕΘΕΑ, υπερασπιζόμενοι τη θεραπευτική και επιστημονική λειτουργία του ζητούν τη σύγκλιση του μόνου αρμόδιου οργάνου για να αποφασίσει ή να απορρίψει τις όποιες αλλαγές, το οποίο είναι η Γενική Συνέλευση.
Απέναντι στην ολοκληρωτική επίθεση που δέχεται το ΚΕΘΕΑ, οι οργανώσεις και συλλογικότητες της Αριστεράς, τα εργατικά σωματεία, οι συλλογικοί κοινωνικοί φορείς κλπ πρέπει να σταθούμε στο πλάι των εργαζομένων και όλων των μελών των προγραμμάτων του ΚΕΘΕΑ, απαιτώντας την άμεση απόσυρση του προσχεδίου νόμου. Ένα τέτοιο χτύπημα της κυβέρνησης ενάντια στον μεγαλύτερο θεραπευτικό οργανισμό της χώρας «χτυπάει το καμπανάκι» και για τα υπόλοιπα μικρότερα προγράμματα που θα γίνουν πολύ πιο εύκολα έρμαια στα χέρια τους.
Η υπόθεση των εξαρτήσεων δεν μπορεί να βρίσκεται στα χέρια των φαρμακευτικών και των κυβερνήσεων που εξυπηρετούν τα κερδοσκοπικά τους συμφέροντα. Η κοινωνία, όπως έκανε και τον Οκτώβρη του 2019 πλαισιώνοντας τις δράσεις διαμαρτυρίας ενάντια στην ΠΝΠ, θα στηρίξει και πάλι το έργο των ανθρώπων του ΚΕΘΕΑ, παλεύοντας για την ενίσχυση των δημόσιων θεραπευτικών προγραμμάτων απεξάρτησης, ανοιχτά και προσβάσιμα σε όλους όσους τα έχουν ανάγκη. Ο αγώνας του ΚΕΘΕΑ χρειάζεται να συνδεθεί με τον αγώνα των εργαζομένων στην υγεία, που και αυτοί πλήττονται από την πολιτική της κυβέρνησης που εν μέσω πανδημίας δίνει λεφτά για την αστυνομία και όχι για να σώσει ζωές.
Ταυτόχρονα χρειάζεται να ανοίξει μια πλατιά και ειλικρινής συζήτηση μέσα στην κοινωνία για το πως θα αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα της χρήσης ουσιών και πως θα χτίσουμε μια κοινωνία που δεν θα ωθεί τους ανθρώπους στην «φυγή».
