Ο Δήμαρχος Αθήνας Κώστας Μπακογιάννης και τα φιλικά προς την κυβέρνηση ΜΜΕ παρουσίασαν με διθυράμβους το γεγονός: «Ο λόφος του Στρέφη αλλάζει όψη», «Η επένδυση που τον κάνει πάλι τόπο αναψυχής και ψυχαγωγίας». Πρόκειται για το σχέδιο ανάπλασης του λόφου 40,5 στρεμμάτων που παρουσίασε ο Μπακογιάννης και που βασίζεται στο πρόγραμμα «Υιοθέτησε την πόλη σου». Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις η εταιρεία PRODEA Investments πρότεινε να «υιοθετήσει» το λόφο του Στρέφη, δηλαδή να χρηματοδοτήσει μελέτες για την ανάπλασή του και να αναλάβει και κάποια κομμάτια της.
Ο Δήμαρχος Αθήνας θεώρησε μεγάλη επιτυχία το γεγονός, μιας και η εταιρεία, σύμφωνα με τον ίδιο, δεν ζητάει κάτι ως αντάλλαγμα και στις αντιδράσεις των κατοίκων και φορέων της περιοχής απάντησε με ανάρτησή του ότι
«Τόσα χρόνια στην εγκατάλειψη, ο πανέμορφος αυτός λόφος, έχει αποκοπεί από τη γειτονιά και έχει παραδοθεί στη βρωμιά, στην ηχορύπανση, τα ναρκωτικά, τους εμπόρους, το σκοτάδι».
Ποιος έχει την ευθύνη για την εγκατάλειψη
Είναι η ίδια συνταγή που ακολουθείται για κάθε πλευρά της δημόσιας ζωής εδώ και χρόνια. Πρώτα ένα δημόσιο αγαθό απαξιώνεται μέσα από την εγκατάλειψη και κατόπιν έρχεται ο «ευεργέτης» ιδιώτης να το σώσει.
Αυτή η συνταγή ακολουθήθηκε πρώτα για δημόσιους οργανισμούς που υποτίθεται απέτυχαν (Ολυμπιακή, ΔΕΚΟ κλπ) και μετά δόθηκαν δώρο στους ιδιώτες. Αργότερα η ίδια συνταγή εφαρμόζεται για κάθε δημόσιο χώρο που μπήκε στο στόχαστρο υποτιθέμενων επενδυτών. Τα ίδια έχουμε ακούσει τα τελευταία χρόνια για χώρους όπως η πλατεία Ναυαρίνου στα Εξάρχεια ή το πάρκο Κύπρου και Πατησίων παλιότερα, επί δημαρχίας Κακλαμάνη.
Αυτό συμβαίνει και με το λόφο του Στρέφη. Μπορεί να φαίνεται οξύμωρο αλλά όντως αυτή είναι η πρακτική του Δημάρχου σήμερα. Πρώτα αφήνει τον λόφο του Στρέφη χωρίς συστηματική καθαριότητα, χωρίς φωτισμό, χωρίς συντήρηση και μετά επικαλείται όλα αυτά για τα οποία ο ίδιος είναι υπεύθυνος για να μας φέρει τη συμβολή του «ευεργέτη».
Ποιος είναι ο ευεργέτης;
Η εταιρεία «PRODEA Investments» διαφημίζει τον εαυτό της ως τη μεγαλύτερη εταιρεία real estate στη χώρα με εκατοντάδες ακίνητα και επενδύσεις στην αγορά βραχυχρόνιας μίσθωσης. Το παρελθόν της είναι αρκετά ύποπτο μιας και προέρχεται από την εταιρεία ΠΑΝΓΑΙΑ, η οποία κουβαλούσε 22 ποινικές διώξεις σε βάρος στελεχών της, μεταξύ των οποίων και του προέδρου της, ενώ εναντίον της είχε παρέμβει και ο εισαγγελέας Διαφθοράς.
Για ποιο λόγο τώρα η «PRODEA Investments» θέλει να δωρίσει, σύμφωνα με την ίδια, 1 εκ. ευρώ για το λόφο του Στρέφη;
Είναι γνωστό ότι πολλές εταιρείες τέτοιων μεγεθών, ειδικά αυτές που κουβαλούν ένα αμφισβητούμενο παρελθόν όπως η «PRODEA Investments», προσπαθούν να ξεπλύνουν τις παλιές αμαρτίες τους οικοδομώντας ένα φιλικό κοινωνικό προφίλ μέσα από δωρεές κλπ. Για τη συγκεκριμένη περίπτωση βέβαια, με τη συγκεκριμένη εταιρεία να δραστηριοποιείται στο real estate της γύρω από τον Λόφο του Στρέφη περιοχής, μάλλον έχουν βάση οι αντιδράσεις της αριστερής αντιπολίτευσης του Δημοτικού Συμβουλίου που καταγγέλλουν την «ανάπλαση» του λόφου προκειμένου να μετατραπεί στην πίσω αυλή των ενοικιαζόμενων Airbnb που διαχειρίζεται η εταιρεία.
Κερδίζει ο Δήμος από τη δωρεά;
Στην επιφάνεια, το πακέτο φαίνεται ελκυστικό. Μια εταιρεία να δωρίζει 1 εκ. ευρώ για την ανάπλαση ενός λόφου. Οι λεπτομέρειες όμως έχουν σημασία.
Πρώτον, το 1 εκ. ευρώ είναι η εκτίμηση της εταιρείας για το ποσό που θα καταβάλει η ίδια. Στο ποσό αυτό περιλαμβάνονται οι μελέτες και το κομμάτι των έργων που έχει αναλάβει. Για την ολοκλήρωση του έργου τα υπόλοιπα θα τα βάλει ο Δήμος. Πόσα είναι αυτά; Κανείς δεν ξέρει και δεν είναι σαφές.
Αυτό ανοίγει από μόνο του μια συζήτηση σε σχέση με τους όρους που γίνεται η «δωρεά» οι οποίοι αξίζουν μια πιο προσεκτική ματιά. Από αυτούς πιο σημαντικοί είναι:
- Ο Δήμος θα είναι αυτός που θα συγχρηματοδοτήσει το έργο, ωστόσο το τελικό του κόστος το καθορίζει η «PRODEA Investments» και οι μελέτες της. Ο Δήμος δηλαδή θα μπει σε μια διαδικασία χρηματοδότησης χωρίς να ξέρει και χωρίς να έχει λόγο στο τελικό κόστος του έργου.
- Η εταιρεία καθορίζει το τί και πως θα γίνει, τις προδιαγραφές και τα χρονοδιαγράμματα, ο Δήμος δεν έχει καμία ανάμειξη σε αυτά και συμμορφώνεται με τις υποδείξεις τις εταιρείας. Παράλληλα υποχρεούται να εγκρίνει κάθε στάδιο του έργου σε ασφυκτικά χρονικά πλαίσια ημερών. Παρόλα αυτά είναι και ο μόνος που έχει την τελική ευθύνη καθώς: «Η Εταιρεία ουδεμία ευθύνη θα φέρει για την εμπρόθεσμη ολοκλήρωση του έργου και τυχόν ελαττώματα αυτού…».
- Η εταιρεία θα πάρει τις αποφάσεις για συγκεκριμένες ομάδες (δηλαδή εταιρείες) για την εκπόνηση μελετών με τις οποίες θα πρέπει να συνεργαστεί ο Δήμος.
- Παρόλη τη γενική ασάφεια για το τί τέλος πάντων θα γίνει στο Στρέφη, η εταιρία είναι σαφής στο ότι χρειάζεται περίφραξη του λόφου, πύλη εισόδου, κάμερες κλπ.
Ανάπλαση χωρίς τους κατοίκους
Όλη η ιστορία της ανάπλασης του λόφου ήρθε αιφνιδιαστικά στο Δημοτικό Συμβούλιο στην πρώτη συνεδρίασή του για τη νέα χρονιά στις 18 Γενάρη και πέρασε με τις ψήφους της παράταξης του Μπακογιάννη, του δημοτικού συμβούλου της παράταξης του Βουλγαράκη, ενός δημοτικού συμβούλου της παράταξης Γερουλάνου (ΚΙΝΑΛ) και του δημοτικού σύμβουλου της Χρυσής Αυγής Κ. Γκλέτσου.
Δεν είχε προηγηθεί καμιά συζήτηση με τους κατοίκους της περιοχής, δεν είχε έρθει καν σαν θέμα στην πρώτη δημοτική κοινότητα για συζήτηση.
Η ίδια η γειτονιά γύρω από το λόφο, η οποία μέσα από δικές της ενέργειες πολύ συχνά αναλαμβάνει να τον καθαρίσει, έχει προχωρήσει σε κινητοποιήσεις για το θέμα. Το γεγονός ότι οι χρήστες του λόφου δεν είχαν ενημερωθεί και αντιδρούν στην ανάπλαση και ότι επιπλέον η ανάπλαση θα γίνει πάνω στο προκαθορισμένο πλαίσιο που ορίζει μια εταιρεία real estate που δραστηριοποιείται στην περιοχή από μόνα τους αποτελούν πρόκληση.
Αλλά αυτού του είδους οι αναπλάσεις επαναφέρουν και τον τρόπο που οι κυβερνήσεις των τελευταίων χρόνων διαχειρίζονται το δημόσιο χώρο. Τα πάρκα, οι πλατείες, οι ελεύθεροι χώροι, ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα σταδιακά εγκαταλείπονται και ο κρατικός μηχανισμός αποσύρεται από τη συντήρησή τους, την καθαριότητα, το φωτισμό.
Στη θέση του κρατικού μηχανισμού που θα έπρεπε να επενδύει στον ελεύθερο χώρο με βάση τις κοινωνικές ανάγκες για άθληση, για επαφή με τη φύση, για παιχνίδι ή για περίπατο, έρχονται οι fast track διαδικασίες, οι «ευεργέτες», οι Συμπράξεις Δημοσίου-Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) που υποτίθεται είναι οι καινοτόμες λύσεις. Οι τοπικές κοινωνίες και οι χρήστες του δημόσιου χώρου δεν έχουν κανέναν λόγο στη διαμόρφωσή τους και όλο και περισσότερο από χρήστες του δημόσιου χώρου μετατρέπονται σε πελάτες κάποιας υπηρεσίας.
Το αντιπαράδειγμα και τι πρέπει να γίνει
Ο Δήμος επικαλείται την εγκατάλειψη και την παραβατικότητα στο λόφο ξεχνώντας τις δικές του ευθύνες. Οι κάτοικοι αντιπαραβάλλουν σωστά σε αυτό το παράδειγμα του Εθνικού Κήπου. Ένας καλά συντηρημένος Κήπος, καθαρός, γεμάτος φυτά, καλά συντηρημένες διαδρομές για περίπατο, προσβάσιμος για οικογένειες, για άθληση, για περίπατο και κάθε άλλο παρά πόλος έλξης παραβατικών συμπεριφορών.
Αυτό που κάνει τον Εθνικό Κήπο αυτό που είναι, δεν είναι ούτε οι κάμερες, ούτε η φύλαξη αλλά το γεγονός ότι έχει προσωπικό που ασχολείται σε μόνιμη βάση. Καθαριστές που δουλεύουν για τον Εθνικό Κήπο, γεωπόνους, κηπουρούς κλπ. Αυτά είναι που χρειάζονται οι ελεύθεροι χώροι προκειμένου να είναι προσβάσιμοι και να εξασφαλίζουν τη δυνατότητα στην κοινωνία να τους αξιοποιήσει. Η ίδια η επισκεψιμότητα και η μαζική χρήση τους από την κοινωνία είναι που απομακρύνει τις παραβατικές συμπεριφορές. Αντίθετα, είναι η εγκατάλειψη που τις ελκύει.
Ο λόφος του Στρέφη πρέπει να παραμείνει ένας Δημόσιος χώρος προσβάσιμος σε όλους. Πρέπει να σταθούμε στο πλάι των κατοίκων που αντιδρούν στην «υιοθεσία» της «PRODEA Investments» και να δώσουμε μαζί τους τη μάχη για ένα δημόσιο χώρο που να είναι ανοικτός, καθαρός και συντηρημένος, που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της κοινωνίας.
