Η αλυσίδα των επαναστάσεων που συγκλονίζουν τον αραβικό κόσμο, έχει στρέψει την προσοχή όλου του πλανήτη σ’ αυτόν.
Ο αραβικός κόσμος δεν θα είναι ποτέ ξανά ο ίδιος.
Στην Τυνησία και στην Αίγυπτο είχαμε επαναστάσεις με όλη την έννοια της λέξης, με τη μαζική παρουσία των λαϊκών στρωμάτων, με την παρέμβαση της εργατικής τάξης, σαν τάξης, με απεργίες και καταλήψεις πέρα από συγκεντρώσεις και πορείες, με λαϊκές επιτροπές στις συνοικίες, με επιτροπές βάσης στους εργατικούς χώρους κοκ. Και όπως κάθε επανάσταση σε κάθε εποχή δεν μπορεί με τίποτα να περιοριστεί σε εθνικά πλαίσια, έτσι και τώρα η τυνησιακή επανάσταση μετατράπηκε σε ένα μεγαλειώδες επαναστατικό κύμα το οποίο προκαλεί ριζικές ανατροπές στον αραβικό κόσμο αλλά και στις ισορροπίες σε διεθνές επίπεδο.
Αυτό που έχει παίξει πραγματικά καταλυτικό ρόλο στις εξελίξεις αυτές, και στο νικηφόρο αποτέλεσμα της τυνησιακής και αιγυπτιακής επανάστασης, είναι ακριβώς ο ενεργός ρόλος της εργατικής τάξης σαν τάξης, με τις κλασσικές μορφές πάλης των εργαζομένων, που είναι η απεργία, οι επιτροπές βάσης στους εργατικούς χώρους και οι πρωτοβουλίες για τον δημοκρατικό μετασχηματισμό των συνδικαλιστικών οργανώσεων. Γιατί το αποσιωπούν αυτό τα ΜΜΕ; Μα ήταν ποτέ δυνατό να το αναγνωρίσουν, από τη στιγμή που βρίσκονται στα χέρια του μεγάλου κεφαλαίου;
Όσοι στις γραμμές της αριστεράς υποστήριζαν την προηγούμενη περίοδο ότι η επανάσταση είναι κάτι ξεπερασμένο, που ανήκει στο παρελθόν, ας κάνουν μια προσπάθεια να προσαρμόσουν την σκουριασμένη τους σκέψη στην πραγματικότητα. Το ίδιο ισχύει για όσους θεωρούν ότι οι αναφορές στην εργατική τάξη σαν κινητήρια δύναμη των εξελίξεων είναι ξεπερασμένες!
Πλήγμα για τον καπιταλισμό και τον ιμπεριαλισμό
Το νέο κύμα επαναστάσεων που συγκλονίζει τον αραβικό κόσμο (είχαν προηγηθεί ο μεσοπόλεμος και οι δεκαετίες του ’50 και του ’60) αποτελεί ένα ισχυρό πλήγμα για τον καπιταλισμό και το μέλλον του.
Γιατί σε αντίθεση με τις εξεγέρσεις που έγιναν στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης στις προηγούμενες δύο δεκαετίες, οι επαναστάσεις των Αράβων δεν κοιτάζουν προς τον καπιταλισμό σαν ένα «σωτήριο σύστημα».
Αντίθετα στρέφονται, αντικειμενικά, ενάντια στον καπιταλισμό και ενάντια στον ιμπεριαλισμό. Από τη μια γιατί όλα τα καθεστώτα που ανατρέπονται είχαν στενές σχέσεις με τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις της Δύσης και πιο ειδικά με τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Και από την άλλη γιατί τα νέα «δημοκρατικά» καθεστώτα που θα προκύψουν δεν πρόκειται να προσφέρουν καμία λύση στα τεράστια προβλήματα των αραβικών μαζών στη βάση του καπιταλισμού. Ιδιαίτερα καθώς ο καπιταλισμός βρίσκεται σε μια από τις πιο βαθιές και καταστροφικές οικονομικές κρίσεις στην ιστορία του.
Και με αυτή την έννοια οι επαναστάσεις του 2011 αποτελούν το ξεκίνημα επαναστατικών διεργασιών που θα διαπερνούν την περιοχή της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής για όλη την επόμενη ιστορική περίοδο που έχουμε μπροστά μας.
Οι επαναστάσεις στην Τυνησία και την Αίγυπτο, όπως και όσα ακολούθησαν, ξεκίνησαν απ’ αφορμή τα ζητήματα της δημοκρατίας. Θα συνεχίσουν, στη βάση των ταξικών αιτημάτων των εργατικών και λαϊκών μαζών. Και τα πιο προχωρημένα στρώματα θα καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι αν δεν ανατραπεί το καπιταλιστικό σύστημα συνολικά, κι όχι απλά η μία ή η άλλη διακυβέρνηση, δεν θα υπάρχει λύση στα προβλήματα των μαζών(*)
Η «περιπλοκή» της Λιβύης
Όμως, η εξέγερση των λιβυκών μαζών έχει πάρει ένα διαφορετικό δρόμο απ’ αυτόν της Τυνησίας και της Αιγύπτου. Παρ’ ότι ξεκίνησε σαν μια μαζική, λαϊκή εξέγερση ενάντια σε μια στυγνή δικτατορία, πήρε στη συνέχεια το χαρακτήρα της σύγκρουσης διαφορετικών τμημάτων του στρατού πράγμα που είχε σαν αποτέλεσμα να δοθεί η δυνατότητα στους ιμπεριαλιστές να παρέμβουν.
Οι αντικαθεστωτικοί στην Βεγγάζη προχώρησαν, από τις πρώτες μέρες της εκεί εξέγερσης στη συγκρότηση «μεταβατικής» κυβέρνησης αποτελούμενης από φιλο-δυτικά στοιχεία, αντικατέστησαν τη σημερινή σημαία της Λιβύης με την παλιά σημαία (επί μοναρχίας) και άρχισαν να επιδιώκουν διεθνή αναγνώριση.
Σαν αποτέλεσμα η εξέγερση στις ανατολικές επαρχίες της Λιβύης χάνει τα ταξικά χαρακτηριστικά με τα οποία είχε ξεκινήσει. Αυτή η εξέλιξη στην ουσία μπλοκάρει την επέκταση και μαζικοποίηση της επανάστασης προς τις δυτικές επαρχίες και την πρωτεύουσα Τρίπολη. Την ίδια στιγμή, δίνει στον Καντάφι το ιδανικό άλλοθι για να μπορέσει να συσπειρώσει μεγάλα ποσοστά του πληθυσμού της χώρας, ενάντια στους «πράκτορες των ξένων».
Ο Καντάφι, έτσι, αντί να ακολουθήσει το δρόμο του Μπεν Αλί και του Μουμπάρακ αρχίζει να αναπτύσσει αντιιμπεριαλιστική ρητορική και να παριστάνει τον αγωνιστή και προασπιστή των συμφερόντων του λιβυκού λαού και του αραβικού κόσμου. Ένα μεγάλο μέρος της αριστεράς στην Ελλάδα ξεχνά ότι ο Καντάφι είναι ένας δικτάτορας που πρέπει να φύγει και μιλά μόνο ενάντια στην ιμπεριαλιστική αεροπορική επιδρομή της Ευρώπης και της Αμερικής.
Πρόκειται για ένα εκτροχιασμό στην πορεία της λιβυκής επανάστασης. Η παρέμβαση των ιμπεριαλιστών ενάντια στον Καντάφι και υπέρ των «επαναστατών» στην πραγματικότητα μπλοκάρει την πορεία της επανάστασης και την αντιστρέφει, ενώ την ίδια στιγμή, με μια έννοια, «σώζει» τον Καντάφι ο οποίος δηλώνει πως αν χρειαστεί θα πεθάνει «σαν μάρτυρας». Ο Καντάφι, από την άλλη, αρνούμενος να υποχωρήσει στα αιτήματα της εξέγερσης των λιβυκών μαζών, να αποχωρήσει και να παραχωρήσει δημοκρατικά και άλλα δικαιώματα, προσφέρει στους ιμπεριαλιστές την χρυσή ευκαιρία να περισώσουν κάποιο απ’ το εξανεμισμένο τους κύρος στις μάζες του αραβικού κόσμου.
Η υποκρισία της Δύσης
Μέσα απ’ αυτές τις εξελίξεις, οι μισητοί σε όλο τον αραβικό κόσμο ιμπεριαλιστές, ντύνονται τα ρούχα των μεγάλων «δημοκρατών», των «υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», των υπερασπιστών της ανθρώπινης ζωής, και άλλα παρόμοια παραμύθια, ψέματα και υποκρισίες, για να μπορέσουν να διατηρήσουν ως ένα βαθμό τον έλεγχο που έχαναν στον αραβικό κόσμο καθώς το ένα μετά το άλλο τα πιστά σ’ αυτούς καθεστώτα, όπως του Μπεν Αλί και του Μουμπάρακ ανατρέπονταν.
Βέβαια ακόμη και μη πολιτικοποιημένοι ή καθόλου αριστεροί, άνθρωποι διερωτώνται «γιατί οι Δυτικοί δεν εμποδίζουν το Ισραήλ να βομβαρδίζει τους Παλαιστίνιους;» ή «γιατί η Αμερική δεν χτυπά τη Σαουδική Αραβία, το Μπαχρέιν και τα άλλα κράτη του κόλπου, την Υεμένη κοκ», χώρες στις οποίες έχουμε μαζικές δολοφονίες και βάρβαρη καταστολή όλων των δικαιωμάτων; Με άλλα λόγια η παρέμβαση των ιμπεριαλιστών δεν πρόκειται να δημιουργήσει ξαφνικά μαζικές αυταπάτες στους αραβικούς λαούς για το ρόλο των ιμπεριαλιστών. Παρ’ όλα αυτά, όμως, η παρέμβαση των ιμπεριαλιστών δεν μπορεί παρά να μπερδέψει ως ένα βαθμό την συνείδηση τουλάχιστον κάποιων τμημάτων των λαϊκών στρωμάτων, που λόγω του μίσος που νοιώθουν προς τους τυράννους τύπου Καντάφι μπορεί να στραφούν στους Δυτικούς ιμπεριαλιστές για «υποστήριξη» της πάλης τους.
Τι μπορεί να πετύχει η ιμπεριαλιστική παρέμβαση;
Το πρώτο και σίγουρο είναι ότι η παρέμβαση των ιμπεριαλιστών όχι μόνο δεν πρόκειται να προσφέρει καμια υπηρεσία στην λιβυκή επανάσταση αλλά αντίθετα θα την μπλοκάρει ή θα την εκτροχιάσει – τουλάχιστον προσωρινά και ανάλογα με τις εξελίξεις της επόμενης περιόδου όχι μόνο στη Λιβύη αλλά στην περιοχή γενικότερα. Κι αυτό επαναλαμβάνουμε, εξυπηρετεί και τους ιμπεριαλιστές και τον Καντάφι.
Απ’ εκεί και πέρα, η έκβαση της στρατιωτικής αντιπαράθεσης είναι κάτι που αυτή τη στιγμή δεν είναι καθόλου καθαρό. Πάντως, όσο οι Δυτικοί ιμπεριαλιστές δεν καταφεύγουν στην αποστολή στρατού ξηράς, η ήττα του Καντάφι δεν είναι καθόλου σίγουρη. Οι Δυτικοί, μετά τις πανωλεθρίες του Αφγανιστάν και του Ιράκ, δεν έχουν καμία διάθεση να επέμβουν με στρατούς κατοχής ενάντια στον Καντάφι, όμως, αυτή η πιθανότητα, όσο κι αν σήμερα φαίνεται πολύ απομακρυσμένη, δεν πρέπει να αποκλειστεί εντελώς.
Έτσι κι αλλιώς, πάντως, η παρέμβασή τους δεν περιορίζεται σε μια ελεύθερη από αεροπορικές επιδρομές ζώνη για προστασία, υποτίθεται, του άμαχου πληθυσμού – όπως είχαν στην αρχή αφήσει να εννοηθεί. Η πραγματικότητα είναι ότι μέσα από την ίδια τη λογική της στρατιωτικής επίθεσης που έχουν εξαπολύσει, οι ιμπεριαλιστές είναι υποχρεωμένοι να κτυπήσουν και να αποδυναμώσουν στρατιωτικά όσο μπορούν τις δυνάμεις του Καντάφι – και το κάνουν – για να στηρίξουν τις δυνάμεις των αντικαθεστωτικών ώστε να κερδίσουν εδάφη ενάντια στον Καντάφι. Θα τα καταφέρουν; Οι πρώτες πληροφορίες δείχνουν πως αυτό είναι πολύ δύσκολο, αλλά και πάλι, αυτό θα το δείξει ο χρόνος.
Όλα αυτά σημαίνουν πως σ’ αυτή τη φάση, βασικός τους στόχος είναι να αποτρέψουν την ήττα της «μεταβατικής κυβέρνησης» της Βεγγάζης και την ολοκληρωτική υπεροχή του Καντάφι. Στο βαθμό στον οποίο η υπεροπλία της Δύσης μπορέσει τελικά να προστατέψει την περιοχή της Βεγγάζης και στο βαθμό που ο Καντάφι καταφέρει να διατηρήσει τον έλεγχο της Τρίπολης, τότε θα έχουμε τη διχοτόμηση της Λιβύης. Θα έχουμε τη μετατροπή της Βεγγάζης σε προτεκτοράτο της Δύσης, πάνω στο οποίο κάθε άλλο παρά η δημοκρατία θα βασιλεύει (όπως εξάλλου έχει αποδείξει το Αφγανιστάν και το Ιράκ) και στο οποίο ο πλούτος της περιοχής και ειδικά το πετρέλαιο θα προσφερθούν σε τιμές ευκαιρίας στους ιμπεριαλιστές και τους ντόπιους «συνεργάτες» τους. Η σημερινή Λιβύη, θα έχει διχοτομηθεί σε δύο μικρότερα κράτη/κρατίδια που θα μισούνται θανάσιμα για πολλές επόμενες δεκαετίες.
Λείπει μια μαζική, επαναστατική δύναμη ανατροπής
Γιατί γίνονται όλα αυτά τα πισωγυρίσματα σε μια επαναστατική διαδικασία που ξεκίνησε με τέτοια θριαμβευτική ορμή από την Τυνησία πριν από δύο μήνες περίπου;
Στην Λιβύη, όπως και στον υπόλοιπο αραβικό κόσμο, λείπει μια οργανωμένη δύναμη αντίστασης, αντίστασης στους δικτάτορες τύπου Καντάφι και τους ιμπεριαλιστές νεο-αποικιοκράτες. Μια δύναμη η οποία θα μπορεί να φέρει σε πέρας και να ολοκληρώσει τις αραβικές επαναστάσεις. Να εδραιώσει τις δημοκρατικές κατακτήσεις των αραβικών μαζών αλλά και τη δυνατότητα τους να πάρουν την οικονομία στα χέρια τους, για να την αναπτύξουν με κριτήριο το όφελος της κοινωνίας, και για να διαχειριστούν οι ίδιες οι λαϊκές μάζες την κοινωνία και τις ζωές τους.
Στη νέα εποχή που ανοίγει στις αραβικές χώρες, η οποία παρά τις μεγάλες αντιφάσεις που θα ενυπάρχουν, θα συνεχίσει να χαρακτηρίζεται από μεγάλες επαναστατικές διεργασίες, αυτό που μπορούν να κάνουν οι μαρξιστές – ιδιαίτερα όταν είναι από απόσταση, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση της Λιβύης(**) – είναι να προτείνουν το πολιτικό πλαίσιο το οποίο απαιτείται για να μπορέσουν οι επαναστατημένοι λαοί της αραβικής χερσονήσου να πάρουν τα πράγματα στα χέρια τους, στα χρόνια που έρχονται. Για να χτιστεί, σταδιακά, ένα πολιτικό κίνημα που να είναι επαναστατικό και μαζικό, που να δώσει προοπτική και καθαρούς στόχους στην επαναστατική πάλη των μαζών.
Για ένα τέτοιο, επαναστατικό, κίνημα στη Λιβύη και τον υπόλοιπο αραβικό κόσμο, τα κεντρικά πολιτικά αιτήματα που προαπαιτούνται είναι:
1.Μαχητική εναντίωση στην παρέμβαση των ιμπεριαλιστών,
οι οποίοι των οποίων στόχος είναι να επιφέρουν το ολοκληρωτικό φρενάρισμα της επαναστατικής διαδικασίας, τη διάσωση του καπιταλισμού στη Λιβύη, την πιθανή διάσπαση της Λιβύης σε αντιμαχόμενα τμήματα και την εδραίωση τους σαν νεο-αποικιακές δυνάμεις στην περιοχή.
2.Ανατροπή του Καντάφι και όλων των τυράννων της περιοχής.
Είναι γεγονός ότι από τη δεκαετία του ‘70 και μετά το καθεστώς του Καντάφι έχει χρησιμοποιήσει το πετρέλαιο για να αναβαθμίσει σε σημαντικό βαθμό το βιοτικό επίπεδο των λιβυκών μαζών. Όμως την ίδια στιγμή έχει δημιουργήσει μια στυγνή δικτατορία στην οποία βασιλεύει ο ίδιος και η οικογένειά του. Κανένα ελαφρυντικό δεν υπάρχει για τις δικτατορίες τύπου Καντάφι, στο όνομα των «σοσιαλιστικών» υποτίθεται οραμάτων τους. Το γεγονός ότι ονομάζει την Λιβύη «Μεγάλη Λαϊκή Σοσιαλιστική Αραβική Λιβυκή Δημοκρατία» η οποία διοικείται από υποτιθέμενα «επαναστατικά συμβούλια» δεν αποτελεί τίποτε άλλο από μια γελοιότητα – καθώς ο ίδιος δεν είναι παρά ένας «απόλυτος άρχοντας» με προσωπολατρία που θα ζήλευε ο Στάλιν και ο Μάο και με τα παιδιά του να αποτελούν κληρονόμους και των περιουσιών και της εξουσίας του.
3.Προχώρημα της επανάστασης,
μέσα από τη δημιουργία λαϊκών συμβουλίων και την παρέμβαση της εργατικής τάξης, μέσα από δυναμικούς απεργιακούς αγώνες, καταλήψεις και συγκεντρώσεις. Όσο κι αν αυτή η προοπτική περιπλέκεται εξαιτίας της παρέμβασης των ιμπεριαλιστών αυτός είναι ο μόνος δρόμος προς τα μπρος. Η δημιουργία λαϊκών συμβουλίων αποτελεί και στη Λιβύη, παρά την περίπλοκη συγκυρία, επιτακτική αναγκαιότητα. Όσοι λένε ότι προέχει η πάλη ενάντια στους ιμπεριαλιστές κι ότι, επομένως, η πάλη ενάντια στον Καντάφι δεν είναι επίκαιρη, δεν έχουν καταλάβει ότι μόνο το προχώρημα της επαναστατικής διαδικασίας μπορεί να οδηγήσει στην ήττα των ιμπεριαλιστών! Ακριβώς γιατί η παρουσία του Καντάφι εξυπηρετεί την παρέμβαση των ιμπεριαλιστών κι ακριβώς επειδή ένα σημαντικό τμήμα του λιβυκού λαού δεν νοιώθει κανένα ιδιαίτερο ενθουσιασμό να παλέψει ενάντια στους ιμπεριαλιστές διακινδυνεύοντας τη ζωή τους, αν νικητής στο τέλος της ημέρας θα είναι ο παρανοϊκός «θεός» που ονομάζεται Καντάφι.
4.Σοσιαλιστική προοπτική.
Όλα τα πιο πάνω σημαίνουν ότι η δυνατότητα όχι μόνο των λιβυκών αλλά γενικά των αραβικών μαζών να δουν πραγματική καλυτέρευση του βιοτικού τους επιπέδου και πραγματικά δημοκρατικά δικαιώματα, απαιτεί την συνέχιση της πάλης τους, πέρα από την ανατροπή των σημερινών δικτατόρων, για την εθνικοποίηση/κοινωνικοποίηση των βασικών τομέων της οικονομίας, κάτω από συνθήκες εργατικού και κοινωνικού ελέγχου και διαχείρισης, για την ανατροπή του καπιταλισμού στην περιοχή και για την προοπτική του σοσιαλισμού με εργατική δημοκρατία.
______________
