Στις 28 Σεπτέμβρη του 1932 γεννιέται στη Χιλή ο Βίκτορ Χάρα, ένας από τους πιο αγαπητούς Χιλιανούς καλλιτέχνες, υποστηρικτής του Αλιέντε, ο οποίος δολοφονήθηκε για τις ιδέες του από τη Χούντα του Πινοτσέτ. Με αυτήν την αφορμή δημοσιεύουμε παλιότερο άρθρο που γράφτηκε την περίοδο της εξέγερσης του λαού της Χιλής το φθινόπωρο του 2019.
Δύο συγκλονιστικές στιγμές από το κέντρο του Σαντιάγκο. Στην πρώτη, μια σοπράνο σπάει, με την φωνή της, την απαγόρευση κυκλοφορίας σε μια γειτονιά της Πόλης. Και μία ημέρα αργότερα, έξω από την Εθνική Βιβλιοθήκη, δεκάδες μουσικοί, μαζί με χιλιάδες διαδηλωτές, τραγουδούν το ίδιο κομμάτι. Το «El Derecho de Vivir en Paz» (Το δικαίωμα στο να ζεις ειρηνικά) του Βίκτορ Χάρα.
Ο Βίκτορ Χάρα είναι μια από τις πιο αγαπητές μορφές της Χιλιάνικης Αριστεράς. Το πρόσωπο του κοσμεί σημαίες και πανό σε διαδηλώσεις στην χώρα. Τα τραγούδια του συνεχίζουν να είναι πολύ δημοφιλή και έχουν διασκευαστεί πολλές φορές τα τελευταία σαράντα χρόνια, ενώ το όνομα του έχει γίνει στίχος των τραγουδιών καλλιτεχνών όπως οι Clash (Washington Bullets) και ο Μάνος Λοΐζος (Κι αν είμαι Ροκ). Οι ράπερ Rebel Diaz, που είναι παιδιά Χιλιανών πολιτικών προσφύγων, έχουν γράψει για αυτόν το τραγούδι Broken Hands Play Guitars.
Ποιος όμως είναι ο Βίκτορ Χάρα, και γιατί είναι τόσο δημοφιλής;
Τα πρώτα χρόνια της ζωής του
Ο Βίκτορ Χάρα γεννήθηκε το 1932 σε ένα χωριουδάκι στο κέντρο της Χιλής. Όντας γιος αγράμματων αγροτών, μεγάλωσε μέσα στην απόλυτη φτώχεια και την ένδεια. Στην ηλικία των έξι χρόνων βρέθηκε στην βιοπάλη. Όταν ο Χάρα ήταν ακόμη μικρός, ο πατέρας του εγκατέλειψε την οικογένεια. Η μητέρα του έγραψε τον Χάρα και τα αδέρφια του στο σχολείο, ενώ φαίνεται πως επηρέασε και την καλλιτεχνική σταδιοδρομία του Χάρα, μιας και ήταν δεινή τραγουδίστρια και οργανοπαίκτρια, που έπαιζε παραδοσιακά τραγούδια σε γιορτές και γάμους.
Στα 15 του ο Χάρα έμεινε ορφανός. Αυτό όμως δεν τον εμπόδισε από το να συνεχίσει τις σπουδές του. Σπουδάζει για να γίνει λογιστής και στην συνέχεια μπαίνει σε ιερατική σχολή, στην οποία έρχεται σε επαφή με τις ιδέες της Θεολογίας της Απελευθέρωσης*. Εγκαταλείπει την ιερατική σχολή όταν απογοητεύεται από την θρησκεία και ξεκινάει την στρατιωτική του θητεία.
Από το θέατρο στο Νουέβα Κανθιόν
Το 1958 βρίσκει τον Βίκτορ Χάρα να παρακολουθεί μαθήματα θεάτρου στο Πανεπιστήμιο της Χιλής (Universidad de Chile), επιλέγοντας, σταδιακά, έργα με όλο και πιο εμφανή προσανατολισμό προς τα βάσανα της εργατικής τάξης. Ταυτόχρονα γνωρίζει την Βιολέτα Πάρα, μητριάρχη της λατινοαμερικάνικης φολκ μουσικής.
Ο Χάρα, η Βιολέτα Πάρα, ο Αργεντίνος Αταουάλπα Γιουπάνκι (Atahualpa Yupanqui), καθώς και οι άνθρωποι που στη συνέχεια θα φτιάξουν τα συγκροτήματα Κιλαπαγιούν (Quilapayun) και Ίντι Ιγιμάνι (Inti Illimani), θα γίνουν τα ιδρυτικά μέλη ενός κινήματος που θα ανανεώσει την λαϊκή μουσική της Λατινικής Αμερική, το Nueva Cancion (Νέο Τραγούδι). Το κίνημα αυτό έχει επιρροές από τις μουσικές παραδόσεις της Λατινικής Αμερικής, αλλά και από την άκρως πολιτικοποιημένη αμερικάνικη φολκ μουσική, όπως εκφραζόταν από τον Woody Guthrie, τον Phil Ochs, τον Pete Seeger και βέβαια, αργότερα, τον Bob Dylan. Μάλιστα από το 1965 και μετά, όταν ο Ντύλαν θα έχει πια ηλεκτρίσει τον ήχο του, θα εμφανιστούν ηλεκτρικές κιθάρες και στα τραγούδια του Nueva Cancion.
Η δισκογραφία του
Το 1966 ο Χάρα ηχογραφεί τον πρώτο του δίσκο «Canto a lo Humano», στον οποίο περιλαμβάνονται παραδοσιακά τραγούδια της Λατινικής Αμερικής, αλλά και κάποια δημοφιλή δικά του τραγούδια.
Το 1967, ηχογραφεί τον επόμενο δίσκο, ο οποίος φέρει το όνομα του. Σε αυτόν τον δίσκο, βάζει και το τραγούδι «El Aparecido» (Το Φάντασμα), το οποίο είναι γραμμένο για τον Τσε Γκεβάρα. Με αυτό το τραγούδι θα «μπει», για πρώτη φορά, στο μάτι της Χιλιανικής Δεξιάς. Και έκτοτε θα συνεχίσει ακάθεκτος, να γράφει όλο και πιο πολιτικά τραγούδια. Θα γράψει και δεύτερο τραγούδι για τον Τσε Γκεβάρα, το Zamba del Che, θα ηχογραφήσει τραγούδια στα οποία θα διαμαρτύρεται για την φτώχεια στην οποία ζουν πολλοί Χιλιανοί (Juan Sin Tierra, Luchin, Duerme Negrito), τραγούδια του Αγώνα (A Desalambrar, Τe Recuerdo Amanda, Manifiesto), για τον Πόλεμο του Βιετνάμ (El Derecho de Vivir en Paz), ενώ θα αποδώσει στα Ισπανικά και το Little Boxes, της Malvina Reynolds, αλλάζοντας τους στίχους για να ειρωνευτεί την Χιλιανική αστική τάξη της εποχής, αλλά και για να καταγγείλει, τις σχέσεις της με την άκρα δεξιά. Επίσης θα μελοποιήσει, ουκ ολίγες φορές, ποιήματα του Πάμπλο Νερούδα.
Μαζί με τον Αλιέντε
Στα μέσα της δεκαετίας του ‘60 ο Χάρα έχει ήδη ασπαστεί τον κομμουνισμό και σταδιακά αρχίζει να υποστηρίζει τον Σαλβαδόρ Αλιέντε, τόσο στην προεκλογική του εκστρατεία, όσο και κατά την διάρκεια της διακυβέρνησης του.
Ο Χάρα θα υποστηρίξει όλες τις προοδευτικές μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης Αλιέντε. Ταυτόχρονα θα εργαστεί ως καθηγητής πολιτικής οικονομίας στο Πολυτεχνείο του Σαντιάγκο. Το πραξικόπημα του Πινοτσέτ θα τον βρει καθοδόν προς το Πανεπιστήμιο και θα περάσει την νύχτα μαζί με φοιτητές και συναδέλφους του στο Πολυτεχνείο. Το επόμενο πρωί θα συλληφθεί από τον στρατό και θα μεταφερθεί, μαζί με χιλιάδες άλλους πολιτικούς κρατούμενους στο Εθνικό Στάδιο της Χιλής. Ακόμα και μέσα σε αυτό το κολαστήριο, ο Χάρα δεν θα το βάλει κάτω. Θα συνεχίσει να εμψυχώνει τους συγκρατούμενους του τραγουδώντας μέχρι το τέλος της ζωής του, παρά το γεγονός ότι η Χούντα βασανίζει και τον ίδιο. Στις 16 Σεπτεμβρίου, ο Χάρα εκτελείται με πάνω από 45 σφαίρες στο σώμα του.
Μπορεί ο Βίκτορ Χάρα να δολοφονήθηκε από την Χούντα του Πινοσέτ, όμως το πνεύμα του μένει ζωντανό!
Ακούστε παρακάτω μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά του κομμάτια
_______
* Η Θεολογία της Απελευθέρωσης είναι θεολογικό ρεύμα της χριστιανικής πίστης. Αναπτύχθηκε τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 μέσα στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία της Λατινικής Αμερικής και έχει εξελιχθεί σε διεθνές διαδογματικό κίνημα. Θεωρεί ότι η χριστιανική διδασκαλία πρέπει να κινητοποιεί σε αγώνα για κοινωνική, οικονομική και πολιτική απελευθέρωση από την ανισότητα και την αδικία
