Με αφορμή την ιστορική επέτειο της δημιουργίας της 4ης Διεθνούς (3 Σεπτέμβρη 1938) ο σύντροφος Δημήτρης Κατσορίδας έγραψε ένα άρθρο μνήμης με τίτλο «Η τραγωδία του τροτσκισμού, ο τροτσκισμός ως τραγωδία (80 χρόνια από την ίδρυση της 4ης Διεθνούς)» το οποίο φιλοξενείται στην ιστοσελίδα του «Ξ» με ημερομηνία 3 Σεπτέμβρη 2018.
Όταν το εν λόγω άρθρο ανέβηκε στο fb προκάλεσε ένα ενδιαφέροντα πολιτικό διάλογο, γενικά σε καλό και συντροφικό κλίμα, με πολλά ωστόσο ανακριβή και επικριτικά σχόλια για τον Τροτσκισμό. Αυτά είναι «καλοδεχούμενα» με μια έννοια, γιατί μας δίνουν την ευκαιρία να υπερασπίσουμε τον Μαρξισμό/Τροτσκισμό – όχι από πρεμούρα να απαντήσουμε στα όσα γράφτηκαν αλλά για ενημέρωση παλιών και νέων αγωνιστών και συντρόφων.
Ξεχωριστό ρεύμα;
Η πραγματικότητα είναι ότι το έργο του Τρότσκι δεν συνιστά ξεχωριστό ρεύμα μέσα στα πλαίσια του Μαρξισμού αλλά είναι βασικό, οργανικό στοιχείο του Μαρξισμού. Αποτελεί την ανάπτυξη του Μαρξισμού ενάντια στην σταλινική αντεπανάσταση η οποία επικράτησε στη Σοβιετική Ένωση, είναι η συνέχεια του Μαρξισμού στη σημερινή εποχή.
Δεν είναι σωστή τη διατύπωση στο εν λόγω άρθρο ότι πρόκειται για:
«…συγκεκριμένο ρεύμα, το τεταροδιεθνιστικό ή αλλιώς τροτσκιστικό [που] γεννιέται στην ΕΣΣΔ μετά το θάνατο του Λένιν (1924)… Ως διακριτό ρεύμα έχει αρχίσει να διαμορφώνεται από το 1903-1905 με τις ιδιαίτερες επεξεργασίες του Τρότσκι και ειδικά με τη διατύπωση της Θεωρίας της Διαρκούς Επανάστασης».
Ο «Τροτσκισμός» είναι τόσο «διακριτό ρεύμα» σε σχέση με το Μαρξισμό, όσο μπορεί να είναι και ο «Λενινισμός»! Ο «Τροτσκισμός» είναι η βασική έκφραση και συνέχεια του Μαρξισμού την εποχή μετά το θάνατο του Λένιν και την κυριαρχία του Σταλινισμού, με τον ίδιο τρόπο που ο Λενινισμός είναι η βασική έκφραση και συνέχεια του Μαρξισμού στην εποχή μετά το θάνατο του Μαρξ και του Ένγκελς!
Η συμβολή του Τρότσκι
Όλο το έργο του Τρότσκι πατάει στις βασικές αρχές του Μαρξισμού, τον ιστορικό και διαλεκτικό υλισμό, τον οποίο αναπτύσσει παραπέρα, ερμηνεύοντας και πολεμώντας τα φαινόμενα της αντεπανάστασης που εμφανίστηκαν μετά το θάνατο του Λένιν και κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Θυμίζουμε τις κορυφαίες μάχες του Τρότσκι σ’ αυτή την εποχή: η μάχη ενάντια στο Σταλινισμό και υπέρ της δημοκρατίας στο κόμμα και στην κοινωνία· τη μάχη ενάντια στο Φασισμό, όταν το ΚΚ Γερμανίας και ο Στάλιν υποτιμούσαν ολοκληρωτικά τους κινδύνους από την άνοδο του Χίτλερ· τη μάχη ενάντια στα Λαϊκά Μέτωπα, δηλαδή ενάντια στη συνεργασία και τη συγκυβέρνηση των ΚΚ με καπιταλιστικά κόμματα μετά τη νίκη του Χίτλερ· υπέρ του Ενιαίου Μετώπου, δηλαδή υπέρ της συνεργασίας των εργατικών κομμάτων και οργανώσεων ενάντια στις επιθέσεις του κεφαλαίου, τον κίνδυνο του φασισμού και το καπιταλιστικό σύστημα, κοκ. Όλα αυτά αποτελούν «κλασσικές θέσεις» του Μαρξισμού και του Λενινισμού τις οποίες είχε ολοκληρωτικά εγκαταλείψει το Σταλινικό καθεστώς που επιβλήθηκε στο κόμμα και στη Σοβιετική κοινωνία.
Από τα κορυφαίο έργα του, μια εξαιρετικά μεγάλη συμβολή στο Μαρξισμό, είναι η Διαρκής Επανάσταση! Αλλά ακόμη και αυτό του το έργο ήρθε για στηριχτεί, να αναπτύξει και να προχωρήσει παραπέρα μια θέση που πρώτος ο Μαρξ είχε θέσει: για την αναγκαιότητα της Διαρκούς Επανάστασης στην πορεία των επαναστάσεων του 1848 ενάντια στην «προδοσία» της αστικής τάξης που από τον φόβο του ανερχόμενου εργατικού κινήματος, συμμάχησε με την Φεουδαρχία!
Η ερμηνεία του για το πώς κατάφερε να επιβληθεί το καθεστώς του Στάλιν, πώς η ρώσικη επανάσταση κατέληξε σε ένα εκφυλισμένο εργατικό κράτος, καθώς και η εξήγηση για την αναγκαιότητα της πολιτικής επανάστασης (σαν απαραίτητης για την μετεξέλιξη της σοβιετικής ένωσης σε ένα «υγιές εργατικό κράτος») στηρίχτηκαν πάνω στην ανάλυση του Μαρξ για τη σχέση της βάσης (παραγωγικές σχέσεις) και του εποικοδομήματος. Ιδιαίτερα η θέση για την αναγκαιότητα της πολιτικής επανάστασης στηρίχτηκε στην ανάλυση του Λένιν για το κράτος, ανάλυση που αποτελεί συνέχεια της ανάλυσης του Μαρξ για το κράτος. Η ερμηνεία του φαινομένου του φασισμού από τον Τρότσκι, δεν έπεσε από τον ουρανό! Η πάλη του ενάντια στα Λαϊκά Μέτωπα στηρίχτηκε στις αποφάσεις του 3ου και 4ου Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς!
Η βασική πάλη του Τρότσκι και των υποστηριχτών του, Μπολσεβίκων – Λενινιστών, ενάντια στη σταλινική «Θεωρία των Σταδίων» και του «Σοσιαλισμού σε μια και μόνη χώρα» βασίστηκε στον διεθνισμό που διακήρυξε ο Μαρξ και ο Ένγκελς από το ίδιο το Κομμουνιστικό Μανιφέστο και στην ανάλυση του Λένιν για την εποχή του ιμπεριαλισμού και του χρηματιστικού κεφαλαίου!
Πρόκειται για τραγωδία του Μαρξισμού/Λενινισμού – όχι απλά του Τροτσκισμού
Για να το θέσουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια, μετά την ήττα της επανάστασης στην Ευρώπη (1919-1923) μετά το θάνατο του Λένιν και την ενίσχυση της αντεπανάστασης με αποτέλεσμα την επικράτηση του Σταλινισμού στο πρώτο εργατικό κράτος, ξεκινά η Τραγωδία του Μαρξισμού-Λενινισμού στην ΕΣΣΔ και σε όλο το παγκόσμιο εργατικό κίνημα!
Ποιος εκπροσώπησε το ρεύμα του Μαρξισμού σ΄ αυτή την θανάσιμη πάλη του Μαρξισμού με την σταλινική αντεπανάσταση;
Η απάντηση είναι: ο Τρότσκι, οι υποστηριχτές των ιδεών του, η Διεθνής Αριστερή Αντιπολίτευση, οι Μπολσεβίκοι-Λενινιστές!!
Υπήρχε κάποιο άλλο ρεύμα; Ας μας υποδειχθεί!
Όποιος υποστηρίζει ότι κάνουμε λάθος τον/την προκαλούμε να μας υποδείξει, μετά το 1927, την ύπαρξη κάποιου άλλου συγκροτημένου «ρεύματος» μέσα στο εργατικό κίνημα, που να εκπροσωπούσε τον Μαρξισμό-Λενινισμό, πέρα από το «Τροτσκιστικό»!
Ας πάμε πιο πέρα για να έρθουμε στο τώρα: μπορεί μήπως, σήμερα, να υποδείξει κανείς κάποιο Μαρξιστικό Κόμμα ή ρεύμα, που να θέτει καθαρά επαναστατικούς στόχους και να έχει διαγράψει το έργο του Τρότσκι;
Μπορεί να οικοδομηθεί, σήμερα, ένα μαζικό Μαρξιστικό-Λενινιστικό κόμμα χωρίς να στηρίζεται απαραίτητα στο έργο του Τρότσκι, εμπλουτισμένο ασφαλώς με τη συμβολή κι άλλων επαναστατών και λαμβάνοντας υπόψη απαντήσεις και επεξεργασίες για σύγχρονα φαινόμενα που μπορεί να χαρακτηρίζουν την εποχή μας; Η απάντηση είναι αρνητική! Επαναθεμελίωση, επανίδρυση, αναγέννηση κλπ του κομμουνιστικού κινήματος δεν μπορεί να υπάρξει αν δεν στηριχτεί στις βασικές ιδέες που υπεράσπισε ο Τρότσκι: Στις αρχές δηλαδή της εργατικής δημοκρατίας (της δημοκρατίας και μέσα στο κόμμα και μέσα στο εργατικό κράτος) του μεταβατικού προγράμματος, του ενιαίου μετώπου και της διαρκούς επανάστασης!
Όλα τα παραπάνω επιβεβαιώνουν ότι από το 1927 και μέχρι σήμερα βιώνουμε την τραγωδία του Μαρξισμού – και κατά συνέπεια του Τροτσκισμού. Η πραγματικότητα είναι πως ο Τροτσκισμός –με την έννοια του έργου και της συμβολής του Τρότσκι και όχι των ποικιλόμορφων οργανώσεων που μιλούν στο όνομα και συχνά εκθέτουν τον Τρότσκι– είναι ο Μαρξισμός στην εποχή μας.
«Ο καλύτερος Μπολσεβίκος»
Δεν προσφέρουμε καμία υπηρεσία στο Μαρξισμό, όταν παρουσιάζουμε την πληθώρα των οργανώσεων που έχουν κάποια αναφορά στον Τρότσκι σαν «το τροτσκιστικό ρεύμα». Οι περισσότερες απ’ αυτές έχουν τόση σχέση με τον Μαρξισμό-Λενινισμό-Τροτσκισμό όση έχει και το ΚΚΕ με το Μαρξισμό-Λενινισμό!
Ο κάθε σύντροφος που θέλει να ασχοληθεί και να παρέμβει σ’ αυτή τη συζήτηση έχει ευθύνη να πάρει θέση για το ποιες οργανώσεις μπορούν πράγματι να αντιπροσωπεύσουν τις βασικές ιδέες και μέθοδο του Τρότσκι, όπως έχει ευθύνη να πάρει θέση αν το ΚΚΕ μπορεί να αντιπροσωπεύσει τις ιδέες του Λένιν.
Ο σύντροφος Δ. Κατσορίδας δεν θεώρησε απαραίτητο να πάρει θέση σε σχέση με τα πιο πάνω. Χρησιμοποιώντας τον όρο «τροτσκιστικό ρεύμα» πέρα από το γεγονός ότι υπονοεί κάτι ξεχωριστό που αγγίζει –σύμφωνα με τους άσπονδους φίλους του Τρότσκι– τα όρια της αίρεσης, βάζει στο ίδιο τσουβάλι τις υγιείς Μαρξιστικές επαναστατικές οργανώσεις που έχουν αναφορά στον Τρότσκι με αυτές που διακρίνονται για το σεχταρισμό τους, τον οπορτουνισμό τους ή την αναθεώρηση των βασικών απόψεων του Τρότσκι. Και αυτό, το τελευταίο, τολμάνε να το λένε «διόρθωση των λαθών του Τρότσκι», «Μαρξισμό στις σύγχρονες συνθήκες»! Τέτοιες «βελτιώσεις» και «διορθώσεις», που ουσιαστικά εγκαταλείπουν το στρατόπεδο της επανάστασης και καταλήγουν στον ρεφορμισμό, να μας λείπουν.
Η απάντηση ότι «καλά τα λέτε, αλλά έχει καθιερωθεί ο όρος ”Τροτσκισμός”», δεν είναι επαρκής! Στις αναλύσεις μας οφείλουμε να εξηγούμε ότι ο Τροτσκισμός δεν είναι κάτι διαφορετικό από τον Μαρξισμό της εποχής μας, μετά την προδοσία των Σταλινικών, των Σοσιαλδημοκρατών και των Ευρωκομμουνιστών. Δεν είναι ένα ρεύμα ανάλογο με τα πιο πάνω, μέσα στα πλαίσια του Μαρξισμού, ακριβώς γιατί τα προαναφερόμενα έχουν εγκαταλείψει το Μαρξισμό και την επανάσταση. Ο Τροτσκισμός είναι ο Μαρξισμός της εποχής μας απέναντι σ’ αυτά ακριβώς τα ρεύματα: τον Σταλινισμό, τη Σοσιαλδημοκρατία, τον Ευρωκομμουνισμό και άλλα ενδιάμεσα, υβριδικά, ρεύματα όπως «αριστερός ρεφορμισμός», «κεντρισμός» κλπ.
Ο Τρότσκι δεν μίλησε ποτέ για Τροτσκισμό στην πάλη του ενάντια στον Σταλινισμό γιατί αυτό που έκανε δεν ήταν τίποτε άλλο από την υπεράσπιση του Μαρξισμού. Μίλησε για τη συνέχισή της πάλης του Μπολσεβικισμού ενάντια στη σταλινική αντεπανάσταση, γι’ αυτό και αποκαλούσε τα μέλη και τα στελέχη της Διεθνούς Αριστερής Αντιπολίτευσης, «Μπολσεβίκους-Λενινιστές».
Ο Λένιν είχε πει (μετά την προσχώρηση του Τρότσκι και της οργάνωσης του στους Μπολσεβίκους και μετά το ρόλο που είχε αναλάβει και έπαιζε στην επανάσταση) ότι: «Ο Τρότσκι κατάλαβε το λάθος του (σημ: αναφερόμενος στο γεγονός ότι μέχρι την επανάσταση ήταν υπέρ της ενότητας των Μπολσεβίκων με τους Μενσεβίκους σε ένα ενιαίο κόμμα) και από τότε έγινε ο καλύτερος Μπολσεβίκος».
«Ο καλύτερος Μπολσεβίκος» – ας κρατήσουμε αυτά τα λόγια του Λένιν! Παρέμεινε μέχρι την δολοφονία του από τον πράκτορα του Στάλιν, Μερκαντέρ, το 1940, πιστός στις αρχές του, ασυμβίβαστος, επαναστάτης. Δεν τοποθετήθηκε τυχαία στις πιο κρίσιμες θέσεις από το Μπολσεβίκικο κόμμα, τόσο κατά την διάρκεια της Οχτωβριανής επανάστασης όσο και στον εμφύλιο πόλεμο: πρόεδρος του Σοβιέτ της Πετρούπολης, επικεφαλής της Στρατιωτικής Επιτροπής που οργάνωσε την κατάληψη της εξουσίας και οργανωτής του Κόκκινου Στρατού χωρίς τον οποίο η νίκη θα ήταν αδύνατη στον εμφύλιο που ακολούθησε και ο οποίος οργανώθηκε από τους «δημοκράτες» της Δύσης. Αυτός ήταν ο ρόλος που είχε παίξει, αυτή ήταν η συμβολή του, και τίποτα απ’ αυτά δεν ήταν τυχαίο.
