Του Κρίτωνα Γούζιου
Μετά από τις διοξίνες στα κοτόπουλα είχαμε ένα νέο περιστατικό εντοπισμού διοξινών στο γάλα. Το πρόβλημα εμφανίστηκε στην Ολλανδία στις αρχές Νοεμβρίου και οι πλέον τοξικές ουσίες που έχει κατασκευάσει ο άνθρωπος ξαναχτυπούν… Τι είναι όμως οι διοξίνες;
Οι διοξίνες είναι μια κατηγορία 75 ουσιών που περιέχουν χλώριο. Συνήθως στην ίδια κατηγορία κατατάσσονται και εκατοντάδες άλλες συγγενείς ουσίες όπως τα φουράνια και τα PCBs (κλοφέν). Για να υπάρχει ένα μέτρο σύγκρισης της τοξικότητας όλων αυτών των ουσιών, συνήθως εκφράζονται ως ισοδύναμο της πιο τοξικής διοξίνης, η οποία είναι γνωστή και ως “διοξίνη του Σεβέζο” (TCDD). Οι διοξίνες δεν είναι κάποιο χρήσιμο προϊόν της χημικής βιομηχανίας, αλλά άχρηστα και επικίνδυνα παραπροϊόντα των διεργασιών όπου εμπλέκεται το χλώριο.
Οι διοξίνες δημιουργούνται βασικά ως ακούσια παραπροϊόντα σε πολλές χημικές διεργασίες, καθώς και σε κάθε σχεδόν διεργασία καύσης και αποτέφρωσης. Γενικά, οι διοξίνες παράγονται όταν το χλώριο αντιδράσει με οργανική ύλη. Οι υψηλές θερμοκρασίες και η παρουσία ορισμένων μετάλλων, που δρουν ως καταλύτες, ευνοούν τη δημιουργία των επικίνδυνων αυτών ουσιών. Η σημαντικότερη οδός έκθεσης στις διοξίνες είναι η κατανάλωση τροφίμων, συμμετέχοντας µε ποσοστό άνω του 90% στη συνολική έκθεση. Τα ψάρια και άλλα προϊόντα ζωικής προέλευσης είναι υπεύθυνα για το 80% περίπου της συνολικής έκθεσης.
Ορισμένοι τύποι καρκίνου, έχουν συνδεθεί µε την τυχαία ή την στο εργασιακό περιβάλλον οφειλόμενη έκθεση στις διοξίνες (κυρίως την επονομαζόμενη και ‘διοξίνη του Σεβέζο’ -TCDD). Επιπλέον, έχουν αναφερθεί αυξημένα ποσοστά εμφάνισης διαβήτη και καρδιαγγειακές νόσους. Σε υψηλότερες εκθέσεις, που οφείλονται σε τυχαία περιστατικά ή στο εργασιακό περιβάλλον, παιδιά που εκτέθηκαν µέσω του πλακούντα σε PCBs και διοξίνες παρουσιάζουν δερματικές ανωμαλίες, απασβέστωση των δοντιών, καθυστέρηση στην ανάπτυξη, διαταραχές στη συμπεριφορά, και απώλεια ακοής. Στην περιοχή του Σεβέζο, έχει παρατηρηθεί μια μετατόπιση στην αναλογία των δύο φύλων υπέρ του θηλυκού γένους, όταν οι πατέρες είχαν εκτεθεί σε διοξίνες. Τα PCBs ταξινομούνται ως πιθανά καρκινογόνα για τον άνθρωπο και παράγουν ένα ευρύ φάσμα δυσμενών επιδράσεων στα ζώα, συμπεριλαμβανομένης της τοξικότητας στην αναπαραγωγή, της ανοσοτοξικότητας και της καρκινογένεσης.
Παρόλο που έχει σημειωθεί αρκετή πρόοδος στη μείωση των εκπομπών διοξινών και PCBs στο περιβάλλον τα τελευταία χρόνια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει πως ο στόχος που καθορίστηκε στο Πέμπτο Κοινοτικό Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον (μείωση των εκλύσεων κατά 90% την περίοδο 1985-2005) δε θα επιτευχθεί. Για τη μείωση της πρόσληψης από τον άνθρωπο είναι σημαντικό να μειωθούν τα επίπεδα στην τροφική αλυσίδα διότι η κατανάλωση τροφής είναι η πλέον σημαντική οδός για την ανθρώπινη έκθεση (90% της συνολικής έκθεσης). Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να μειωθούν τα επίπεδα στην τροφική αλυσίδα είναι η μείωση της ρύπανσης του περιβάλλοντος.
Στην Ελλάδα, έχουν γίνει λίγες σχετικά μετρήσεις για διοξίνες στο γάλα του εμπορίου από το Υπουργείο Ανάπτυξης, τον ΕΦΕΤ (Ενιαίο Φορέα Ελέγχου Τροφίμων) και ιδιωτικές εταιρίες εμπορίας γάλακτος. Η πολιτεία δε φαίνεται να θέλει να ελέγξει τη ρίζα του κακού και προτιμά τις δηλώσεις εφησυχασμού. Η Ελλάδα δεν έχει κάνει τίποτα για αυτό το ζήτημα αλλά το θέμα είναι ότι το πρόβλημα το γεννά το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα όπως και πολλά άλλα περιβαλλοντικά και όχι μόνο προβλήματα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι φορείς της παρατηρούν το πρόβλημα αλλά είναι ανίκανοι να το λύσουν…
