Του Τάκη Γιαννόπουλου
Οι πρόσφατες εξελίξεις στην πρωτεύουσα της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας(ΠΓΔΜ) Σκόπια είναι απολύτως ενδεικτικές της νέας φάσης αστάθειας και αβεβαιότητας που έχουν περιέλθει τα Βαλκάνια και ειδικότερα η γειτονική μας ΠΓΔΜ.
Στην Κροατία είχαμε πτώση της κυβέρνησης, στην Αλβανία και την Σερβία μαζικές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις ενώ στην Βουλγαρία αναδείχτηκε νέα κυβέρνηση με την συμμετοχή των ακροδεξιών «Ενωμένων Πατριωτών» που πλέον θα έχουν 4 μέλη στο νέο 18μελές υπουργικό συμβούλιο.
Στις 27 Απρίλη στα Σκόπια οπαδοί του εθνικιστικού κόμματος VMRO-DPMNE (Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση – Δημοκρατικό Κόμμα για τη Μακεδονική Εθνική Ενότητα, που αυτοαποκαλείται Χριστιανοδημοκρατικό) του Νίκολα Γκρουέφσκι εισέβαλαν στο Κοινοβούλιο και επιτέθηκαν σε βουλευτές του κόμματος Σοσιαλδημοκρατική Ένωση της Μακεδονίας (SDSM — Social Democratic Union of Macedonia) καθώς και των κομμάτων της αλβανικής μειονότητας που αποτελεί το 1/3 του πληθυσμού.
Αφορμή στάθηκε η εκλογή στη θέση του προέδρου της Βουλής του Ταλάτ Τζαφέρι, ο οποίος είναι ο πρώτος αλβανικής καταγωγής πρόεδρος του κοινοβουλίου της ΠΓΔΜ.
Οι εκλογές του περασμένου Δεκέμβρη
Είχαν προηγηθεί οι εκλογές του Δεκέμβρη του 2016 οι οποίες ανέδειξαν πρώτο κόμμα το VMRO του Γκρουέφσκι αλλά με σημαντικές απώλειες ψήφων και εδρών με αποτέλεσμα να μην έχει την απόλυτη πλειοψηφία καθώς πήρε τις 51 από τις 120 έδρες του Κοινοβουλίου.
Το δεύτερο κόμμα -με διαφορά μόλις 17.500 ψήφων- το σοσιαλδημοκρατικό SDSM είχε άνοδο παίρνοντας 49 έδρες. Ο Γκρουέφσκι πήρε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης αλλά δεν μπόρεσε να σχηματίσει κυβέρνηση καθώς ο μέχρι πρότινος κυβερνητικός εταίρος του που ήρθε τρίτο στις εκλογές, το αλβανικό DUI–(Democratic Union for Integration – Δημοκρατική Ένωση για την Ενσωμάτωση άλλαξε στάση και έδωσε στήριξη στο δεύτερο SDSM.
Όμως παρότι το SDSM μαζί με την στήριξη του DUI και 2 μικρότερων κομμάτων της Αλβανικής μειονότητας συγκέντρωσαν την πλειοψηφία της Βουλής με 61 έδρες ο πρόεδρος Γκεόργκι Ιβάνοφ αρνήθηκε να τους δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης! Η δικαιολογία που χρησιμοποίησε για τη στάση του ήταν ότι οι Σοσιαλδημοκράτες αποδέχτηκαν την «Αλβανική Πλατφόρμα» – έναν κατάλογο αξιώσεων που πρόβαλαν τα τέσσερα αλβανικά κόμματα (DUI, DPA, BESA και Συμμαχία για τους Αλβανούς) που όλα μαζί κατέλαβαν 20 έδρες στις εκλογές του Δεκεμβρίου, ως όρο για να παράσχουν την υποστήριξή τους σε ενδεχόμενο κυβερνητικό συνασπισμό.
Το βασικότερο από αυτά τα αιτήματα είναι η αναγνώριση και της Αλβανικής γλώσσας ως επίσημης και ισότιμης σε όλη την επικράτεια της χώρας.
Το οικονομικό υπόβαθρο της κρίσης
Το υπόβαθρο της κρίσης είναι η οικονομική κατάσταση της χώρας και η αυξανόμενη δυσαρέσκεια του κόσμου απέναντι στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές που εφάρμοσαν από κοινού Γκρουέφσκι και DUI από το 2008 μέχρι σήμερα.
Η οικονομία της ΠΓΔΜ συγκαταλέγεται στις σχετικά γοργά αναπτυσσόμενες οικονομίες στην ευρύτερη περιοχή. Εντούτοις σύμφωνα με ευρωπαϊκά στατιστικά στοιχεία οι πολίτες της είναι από τους φτωχότερους στην Ευρώπη, ενώ όπως αναφέρει η Παγκόσμια Τράπεζα θα χρειαζόταν τουλάχιστον άλλα 30 χρόνια συνεχιζόμενης ανάπτυξης της τάξεως του 4,5% προκειμένου να προσεγγίσει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Σύμφωνα με την Στατιστική Υπηρεσία της χώρας τα 21.217 δηνάρια έφτασε ο καθαρός, μέσος μηνιαίος μισθός το 2014 στα Σκόπια, δηλαδή περίπου 345 ευρώ. Ο μέσος μισθός βέβαια συμπεριλαμβάνει και τα golden boys των επιχειρήσεων. Στις βιομηχανικές ζώνες του Καβάνταρτσι και του Άστιβου οι εργαζόμενοι σε ξένες επιχειρήσεις (που κατά κανόνα πληρώνουν καλύτερα) αμείβονται περίπου με 250 ευρώ το μήνα.
Όπως σημειώνουν μέσα ενημέρωσης, ο μέσος μηνιαίος μισθός στην ΠΓΔΜ είναι ο χαμηλότερος μεταξύ των χωρών της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Από τις χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας, ο υψηλότερος μέσος μηνιαίος μισθός συναντάται στη Σλοβενία, όπου ανέρχεται περίπου στα 1.000 €. Ο μέσος μηνιαίος μισθός στην Κροατία διαμορφώνεται στα 730 ευρώ, στο Μαυροβούνιο στα 475 ευρώ, στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη στα 420 ευρώ και στη Σερβία στα 380 ευρώ.
Η ανεργία στην ΠΓΔΜ τα τελευταία χρόνια έχει μειωθεί ελαφρώς, ωστόσο παραμένει ακόμη σε υψηλά επίπεδα γύρω στο 25%. Η ΜΚΟ «Civil» από την ΠΓΔΜ καταγγέλλει τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας σε μεγάλους κολοσσούς. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιοποίησε μέσα στο 2015 καταγράφηκαν πέντε θάνατοι εργαζομένων στη γερμανική πολυεθνική «Dräxlmaier». Το τελευταίο περιστατικό καταγράφηκε τον Ιούνιο του 2015, όταν μία 50χρονη εργαζόμενη έχασε τη ζωή της εν ώρα εργασίας.
Μια πολύ γλαφυρή περιγραφή της ζωής των εργαζομένων στις ξένες πολυεθνικές της χώρας περιγράφει το σχετικό ρεπορτάζ της Deutsche Welle στις 3/8/16:
«Τις πρώτες πρωινές ώρες ο 35χρονος Ζόραν από την ΠΓΔΜ παίρνει το λεωφορείο για το εργοστάσιο. Μένει στα Βελεσά, 60 χλμ. μακριά από το Καβάρντασι, όπου βρίσκονται οι εγκαταστάσεις της γερμανικής μονάδας ”Dräxlmaier”, η οποία κατασκευάζει ηλεκτρονικά εξαρτήματα για τη Mercedes. ”Δουλεύω όλη μέρα κάθε μέρα για 180 ευρώ το μήνα. Όταν δουλεύω αργίες ή Σαββατοκύριακα υπολογίζω σε κάτι παραπάνω”, λέει ο Ζόραν».
Ο Ζόραν είναι ένας από τους ελάχιστους εργαζομένους σε εργοστάσια ξένων επενδυτικών ομίλων στην ΠΓΔΜ που δέχτηκε να μιλήσει σε δημοσιογράφους.. Όπως αναφέρει είναι αδύνατον να δουλέψει το καλοκαίρι με 35 βαθμούς χωρίς κλιματισμό. Τα κλιματιστικά είναι ανοιχτά μόνο μέχρι τις 14.00 και στη συνέχεια σβήνουν. «”Τόση εξοικονόμηση πόρων είναι για εμάς πραγματικά καταστροφική”, αναφέρει ο ίδιος».[ο.π.]
Κινήματα και διεργασίες
Σε αυτό το κλίμα και με τις εθνικές εντάσεις να είναι πάντα παρούσες είναι πολύ σημαντικό να αναφέρουμε ότι υπάρχουν κινητοποιήσεις καθώς και διεργασίες στην Αριστερά.
Τον Φλεβάρη του 2017 έγινε μια πολυήμερη απεργία σιδηροδρομικών υπαλλήλων που νέκρωσε το σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας.
Αγρότες και δημοτικοί υπάλληλοι είναι σε αναβρασμό λόγω της κυβερνητικής παραλυσίας και της αδυναμίας πληρωμών.
Στον χώρο των κοινωνικών κινημάτων η κοινότητα ΛΟΑΤ (Λεσβιών, Ομοφυλόφιλων, Αμφιφυλόφιλων και Τρανς) διοργανώνει, χωρίς να ανακοινώνεται δημοσίως για λόγους ασφάλειας, από το 2004 τη Γιορτή του Ουράνιου Τόξου στα Σκόπια σε συνθήκες παρανομίας, καταστολής και ομοφοβικών επιθέσεων.
Στις εκλογές του Δεκέμβρη κατέβηκε για πρώτη φορά το κόμμα «Αριστερά» που πήρε 1% και 12.000 ψήφους.
Μαζική διαφθορά
Όπως εξηγεί η Αντέλα Γκιορκόσκα (Adela Gjorgjioska) υποψήφια διδάκτωρ Κριτικής Κοινωνικής Ψυχολογίας, στο Πανεπιστήμιο Sapienza και μέλος του Κοινωνικού Κέντρου Dunja στα Σκόπια και του αριστερού κινήματος Solidarnost:
«Η απώλεια της κυβερνητικής εξουσίας σημαίνει ότι θα κληθούν να λογοδοτήσουν για εγκληματικές πράξεις πολλοί υψηλά ιστάμενοι αξιωματούχοι και συνεργάτες του VMRO-DPMNE. Υπάρχει αφθονία αποδεικτικών στοιχείων –τα περισσότερα από αυτά αποκαλύφθηκαν το 2015, με το σκάνδαλο της παρακολούθησης 20.000 πολιτών μέσω παγίδευσης των τηλεφώνων– ορισμένα από τα οποία ήδη ερευνώνται από την προσφάτως ιδρυθείσα Ειδική Εισαγγελική Υπηρεσία, οι δραστηριότητες της οποίας είναι πιθανόν να αποκτήσουν δυναμική υπό μια νέα κυβέρνηση χωρίς το VMRO-DPMNE…
»…Το πιο σοβαρό είναι ότι η ”Αλβανική Πλατφόρμα” χρησιμεύει για να μετατοπιστεί η οξυμένη πολιτική συζήτηση και οι διαχωριστικές γραμμές από το πλαίσιο της λογοδοσίας για την εγκληματική πολιτική και τις κοινωνικές αδικίες στο πλαίσιο της πολιτικής των εθνοτικών ταυτοτήτων και του εθνικισμού. Πριν από την αναγγελία της ”Αλβανικής Πλατφόρμας” οι εθνοτικές αξιώσεις ήταν σε μεγάλο βαθμό απούσες από τον δημόσιο λόγο. Τα περασμένα δύο χρόνια, την κοινή γνώμη, ανεξαρτήτως εθνοτικής προέλευσης, την απασχολούσε, και κινητοποιούνταν με μαζικές διαδηλώσεις, η νεοφιλελεύθερη λεηλασία της χώρας, του κράτους, των θεσμών και των κοινών αγαθών από την εγκληματική συμμαχία, του VMRO-DPMNE με το αλβανικό κόμμα DUI – από κόμματα, δηλαδή, και των δύο εθνοτήτων…»
Αυτές τις μέρες και μετά την παρέμβαση ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ μαζί με Αλβανία και Κόσσοβο που στηρίζουν το νέο σχήμα, ο νέος πρόεδρος της Βουλής ανέλαβε τα καθήκοντά του και υπάρχει μια σχετική ηρεμία.
Από την άλλη η Ρωσία στηρίζει τον Γκρουέφσκι ενώ Σερβία και Τουρκία είναι επίσης παρούσες με όχημα τις δικές τους μικρές αλλά υπαρκτές μειονοτικές ομάδες.
Επομένως το φυτίλι εξακολουθεί να υπάρχει και η πολιτική αστάθεια είναι βέβαιη ακόμα και αν σχηματιστεί τελικά κυβέρνηση.
Το ζητούμενο είναι να υπάρξει μέσα σε αυτό το χάος μια αριστερή αντιεθνικιστική πολιτική εναλλακτική που να σταθεί με ταξική και διεθνιστική συνέπεια απέναντι στον καπιταλισμό, τον εθνικισμό, υπέρ των δικαιωμάτων της Αλβανικής μειονότητας και ενάντια στις ιμπεριαλιστικές παρεμβάσεις.
Σχετικά άρθρα:
