Το κίνημα του Μάη- Ιούνη δεν στράφηκε μόνο ενάντια στο νέο νόμο- πλαίσιο αλλά και ενάντια στην πρόθεση της κυβέρνησης να αναθεωρήσει το άρθρο 16 του Συντάγματος. Το άρθρο 16 ορίζει ότι η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από το κράτος και ότι «η σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται». Τώρα η κυβέρνηση έχει ανάγει σε στρατηγικό της στόχο την άρση του περιορισμού αυτού και την δυνατότητα ίδρυσης «μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων». Ένθερμος υποστηρικτής αυτής της θέσης είναι και το ΠΑΣΟΚ. Με αυτά τα δεδομένα, η αναθεώρηση θα γίνει στην επόμενη βουλή, όπου θα χρειάζονται 180 ψήφοι για την αλλαγή του άρθρου.
Έχει καλλιεργηθεί η εντύπωση πως τα πανεπιστήμια αυτά θα είναι μη κερδοσκοπικά που θα τα ιδρύουν άλλοι φορείς π.χ οι δήμοι και τα συνδικάτα (βλ. ΓΣΕΕ) και όχι ιδιωτικά. Αυτό δεν ισχύει. Κι αυτό γιατί οι μόνο οι αρχικές επενδύσεις για την δημιουργία ενός «μικρού» πανεπιστημίου, ανέρχονται σε 6 εκατ. ευρώ. Κανένας δήμος και κανένα συνδικάτο δεν μπορεί χρηματοδοτήσει ολοκληρωτικά ένα πανεπιστήμιο ούτε να καλύψει τις λειτουργικές του ανάγκες. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να βρει από αλλού “βοήθεια”. Και αυτή θα έρθει απ’ τους ιδιώτες, οι οποίοι θα βάλουν τα λεφτά τους για να βγάλουν κέρδος που θα έρθει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Άρα το μη κερδοσκοπικό σημαίνει, επί της ουσίας, ιδιωτικό, κερδοσκοπικό.
Και είναι κακό η ίδρυση τέτοιων
πανεπιστημίων;
Όχι λένε κάποιοι. Γιατί; Πρώτον, επειδή δεν θα φεύγουν οι έλληνες στα πανεπιστήμια του εξωτερικού. Και δεύτερον, τα ιδιωτικά θα βοηθήσουν, στην ποιοτική αναβάθμιση των δημόσιων. Και τα δυο αυτά επιχειρήματα είναι σαθρά. Το ζήτημα είναι ότι η ελληνική οικογένεια θα συνεχίζει να πληρώνει μεγάλα ποσά είτε το παιδί της σπουδάζει στην Ελλάδα είτε στην Αγγλία. Όσο αφορά το δεύτερο επιχείρημα διαψεύδεται από τα στοιχεία σε Ευρώπη και ΗΠΑ. Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια όχι μόνο δεν έφεραν την αναβάθμιση των δημόσιων αλλά τα ανάγκασαν, λόγω του ανταγωνισμού, να λειτουργούν κι αυτά με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, σαν επιχειρήσεις δηλαδή. Στα δημόσια ιδρύματα μπήκαν δίδακτρα που στην Ιταλία φτάνουν τα 800- 900ευρώ τον χρόνο, στην Αγγλία τα 4500 ευρώ ενώ στις ΗΠΑ ανέρχονται σε 6 με 12 χιλιάδες $. Στα ιδιωτικά, τα δίδακτρα στο Βέλγιο είναι 1000 ευρώ κατά μ.ο. ενώ στην Πορτογαλία, όπου 1 στα 2 πανεπιστήμια είναι ιδιωτικά και 1 στους 3 φοιτητές παρατάνε τις σπουδές τους για οικονομικούς λόγους, ανέρχονται σε 3000 ευρώ τον χρόνο. Στις ΗΠΑ, στις ιδιωτικές σχολές ξεπερνούν τα 20000 $ ενώ στο «μη κερδοσκοπικό» Χάρβαρντ τα συνολικά δίδακτρα φτάνουν τα 42000 $! Στην Αγγλία το 90% των φοιτητών είναι φορτωμένοι με δάνεια, την τελευταία δε δεκαετία, το μέσο χρέος ανέβηκε από 3400 σε 12000 λίρες λόγω των φοιτητικών δανείων. Επίσης μπορούμε να σκεφτούμε και το άλλο. Μήπως τα ιδιωτικά νοσοκομεία βοήθησαν στην βελτίωση των δημοσίων; Ή κάτι τέτοιο έγινε με τα ιδιωτικά σχολεία; Όχι βέβαια. Και όσο αφορά αυτούς που λένε «ιδιωτικό= καλύτερο» τους απαντάμε:στην χώρα μας το 72% των ιδιωτικών παιδικών σταθμών παρουσιάζει απαράδεκτη λειτουργία ως προς την κτιριακή υποδομή και τις συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας των παιδιών.
Αφού λοιπόν το ιδιωτικό δεν φέρνει την ευτυχία γιατί συμβαίνουν όλα αυτά;
Για να απαντήσουμε πρέπει να δούμε τι εστί τριτοβάθμια εκπαίδευση. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα η παγκόσμια δαπάνη για την ανώτατη παιδεία φτάνει τα 300 δις. $. Η παιδεία είναι ένας επιχειρηματικός τομέας στον οποίο το ιδιωτικό κεφάλαιο δεν έχει εισχωρήσει πλήρως. Στην Ευρώπη, το μερίδιο των ιδιωτικών δαπανών στην παιδεία δεν ξεπερνάει το 10% των συνολικών δαπανών. Ο «περιορισμός» αυτός είναι ένας μεγάλος πονοκέφαλος για τις πολυεθνικές και τους βιομηχάνους που βλέπουν την ανώτατη παιδεία ως ένα πεδίο στο οποίο μπορούν να μεγαλώσουν ακόμα περισσότερο τα κέρδη τους. Γι’ αυτό και πολιτική της Ε.Ε για την παιδεία είναι η απελευθέρωση της αγοράς εκπαιδευτικών υπηρεσιών και η άρση «μονοπωλιακών προνομίων». Όπου απελευθέρωση βάζε ιδιωτικοποίηση και όπου μονοπωλιακά προνόμια δημόσια και δωρεάν παιδεία. Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια προσφέρουν: πρώτον, υπερεξειδικευμένες γνώσεις οι οποίες ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της αγοράς και της εκάστοτε επιχείρησης- χρηματοδότη. Ένα πανεπιστήμιο της Microsoft για παράδειγμα «παράγει» πτυχιούχους κομμένους και ραμμένους στις συγκεκριμένες απαιτήσεις της εταιρείας. Κι αν αλλάξουν οι απαιτήσεις, εκπαιδεύουν άλλους και πετάνε τους προηγούμενους. Δεύτερον, κατευθυνόμενη έρευνα προς όφελος της εταιρείας- σπόνσορα. Η καθυστέρηση έκδοσης ερευνών που γίνονται απ’ τα ιδιωτικά πανεπιστήμια για να επωφεληθεί του ανταγωνισμού ο ιδιοκτήτης τους και η διαγραφή παραγράφων απ’ αυτές όταν πλήττονται τα συμφέροντά τους είναι η πραγματική διάσταση της ερευνητικής διαδικασίας σ’ αυτά τα ιδρύματα. Από αυτά προκύπτει το κύριο ζητούμενο: το κέρδος. Από όλα τα παραπάνω κερδίζουν όσοι ιδρύουν ιδιωτικά πανεπιστήμια. Και σ’ αυτά φυσικά ούτε λόγος να γίνεται για συνδικαλιστικές και ακαδημαϊκές ελευθερίες. Ούτε άσυλο ούτε διεκδικήσεις των φοιτητών που βλέπουμε πόσο αναγκαίες είναι. Ούτε βέβαια είναι δυνατόν να διδάσκονται μαθήματα που αντιτίθενται στα συμφέροντα των χρηματοδοτών του πανεπιστημίου. Δεν θα βρείτε μάθημα υγιεινής διατροφής στο Hamburger University των McDonalds. Το πόσο το σύστημα αυτό ευνοεί τους οικονομικά ισχυρότερους, φαίνεται απ’ τα στοιχεία που μας έρχονται απ’ τις ΗΠΑ. Στις 2099 δημόσιες σχολές φοιτούν 12 εκατ. φοιτητές. Στις «μη κερδοσκοπικές» σαν το Χάρβαρντ και στις κερδοσκοπικές (που μαζί είναι υπερδιπλάσιες των δημοσίων, 4359) φοιτούν 4 εκατ, δηλαδή το 1/3 απ’ ότι στα δημόσια. Το «καλύτερο» το αφήσαμε για το τέλος. Στον Καναδά ένα στριπτιζάδικο (!) προσφέρθηκε να πληρώσει τα δίδακτρα των φοιτητών αν δουλέψουν εκεί ως στριπτζέζ! Αυτή είναι η «γυμνή» αλήθεια…
ΥΓ Τα στοιχεία που παρατίθενται προέρχονται από το site www.alfavita.gr και από την εφημερίδα «Ελευθεροτυπία»
Πάρης Μακρίδης-
“ΜΑΤΣΕΤΑ” στο Φ.Π. ΑΠΘ
___________________________
