Στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών στις 1/10 πήραν:
** Κόμμα των Εργαζομένων (Λούλα): 48,65%
** Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (Αλκμίν): 41,6%
** Κόμμα για την Ελευθερία και το Σοσιαλισμό (Ελοϊζα Ελένα): 6,9%
Το προβάδισμα του Λούλα ήταν σε μεγάλο βαθμό αναμενόμενο, αν και προσπαθούσε να πάρει πάνω από 50% για να αποφύγει τον 2ο γύρο, που ορίστηκε για τις 29 Οκτώβρη.
***
Η πρώτη τετραετία του Λούλα
Η πρώτη εκλογή του Κόμματος των Εργαζομένων (Partido de los Trabahadores- PT) στην Προεδρία της Δημοκρατίας και στην κυβέρνηση ήταν τον Ιανουάριο του 2003. Πρόεδρος βγήκε ο Λούις Ιγκνάσιο ντα Σίλβα (γνωστός ως Λούλα). Αυτές οι εκλογές αποτέλεσαν καμπή για την πολιτική της Βραζιλίας. Το PT ήταν ένα αριστερό κόμμα, με τις ρίζες του να εκτείνονται στους αγώνες ενάντια στην δικτατορία (‘64- ’85), που είχε πολύ κοντινές σχέσεις με την CUT (την συνομοσπονδία των συνδικάτων- με πολύ αγωνιστικές παραδόσεις) και με το MST (το κίνημα των ακτημόνων- που σαν πρακτική έχει τις καταλήψεις αγροκτημάτων). Ταυτόχρονα, μεγάλη σημασία για τους εργαζόμενους και τα φτωχά στρώματα είχε το γεγονός ότι ο Λούλα ήταν «ένας από αυτούς». Παιδί από φτωχή 10μελή αγροτική οικογένεια, που παράτησε το σχολείο, πρώην λούστρος και εργάτης στην βιομηχανία μετάλλου, δημιούργησε τεράστιες προσδοκίες ως άνθρωπος που καταλαβαίνει τα προβλήματα και θα τα λύσει.
«Κουμπάροι» και στην Βραζιλία
Όταν η κυβέρνηση άρχισε να παίρνει αντιλαϊκά και αντεργατικά μέτρα, να τα βρίσκει με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για το θέμα του χρέους, κτλ, η πρώτη αίσθηση στον κόσμο ήταν ότι ο Λούλα κάνει ελιγμούς, και ότι αργότερα θα καλυτερέψουν τα πράγματα. Στην πραγματικότητα όμως, το PT έχει πλήρως αφομοιωθεί στο σύστημα. Αυτό αποδείχτηκε με τον καλύτερο τρόπο το περσινό καλοκαίρι, όπου ένα τεράστιο σκάνδαλο διαφθοράς ξέσπασε, εμπλέκοντας ένα τεράστιο αριθμό στελεχών του κρατικού μηχανισμού. Αυτό που αποκαλύφθηκε από τη σύλληψη ενός «μεταφορέα», του Roberto Jefferson, που επισκεπτόταν βουλευτές με βαλίτσες γεμάτες χαρτονομίσματα, ήταν ότι πολλοί βουλευτές χρηματίζονταν για να περνάνε φωτογραφικούς νόμους υπέρ συγκεκριμένων οικονομικών συμφερόντων. Όταν ο Jefferson καλέστηκε να καταθέσει στην Βουλή, είπε ότι «όλοι σας είστε σαν και μένα» και «όλοι εδώ ξέρουν πως δουλεύει το κόλπο». Οι βουλευτές φυσικά αισθάνθηκαν πολύ άβολα… Την ίδια περίοδο ο Jose Genoino, πρώην πρόεδρος του PT, πιάστηκε στο αεροδρόμιο με 100.000 $ μέσα στα εσώρουχά του! Είναι επίσης χαρακτηριστικό για το βαθμό διαφθοράς του πολιτικού συστήματος ότι 205 από τους 513 βουλευτές αλλάξανε κόμμα από το 2003, μερικοί από αυτούς μάλιστα πάνω από μία φορά!
Πριν μερικούς μήνες, αποκαλύφθηκε και ένα ακόμα σκάνδαλο που αφορούσε το PT. Ο υπεύθυνος για την πολιτική εκστρατεία του Λούλα κατηγορείται ότι προσπάθησε με παράνομα χρήματα να αγοράσει πληροφορίες που αποδείκνυαν παράνομες δραστηριότητες πολιτικών του αντιπάλων. Η δίκη θα γίνει μετά τις εκλογές, και αν το αποτέλεσμα είναι καταδικαστικό ο Λούλα μπορεί να χάσει τη θέση του και να προκηρυχθούν ξανά εκλογές.
Χτυπήματα σ’ αυτούς που τον
εξέλεξαν
Τα μεγαλύτερα παραπτώματα όμως αφορούσαν τα χτυπήματα στους εργαζόμενους και τους φτωχούς αγρότες, που ήταν αυτοί που έφεραν το Λούλα στην εξουσία. Το νομοσχέδιο για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση που προώθησε η κυβέρνηση δημιούργησε τριγμούς (όπως παραιτήσεις και διαγραφές βουλευτών, γερουσιαστών και απλών μελών του PT), μια και είχε ξεκάθαρο στόχο να χτυπήσει τις εργατικές κατακτήσεις. Ταυτόχρονα έγινε και η επίθεση στους δημοσίους υπαλλήλους. Για να μπορέσει να περάσει τέτοια μέτρα η κυβέρνηση προσπάθησε (και το κατάφερε σε ένα βαθμό) να ελέγξει πλήρως την CUT, κάνοντας την περισσότερο μια κρατική υπηρεσία, παρά ένα ανεξάρτητο ταξικό συνδικάτο. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια να φτιαχτεί ένας συντονισμός των ανεξάρτητων συνδικάτων.
Σε σχέση με τους ακτήμονες αγρότες, είχε υποσχεθεί μια μεγάλη αγροτική μεταρρύθμιση. Το πρόβλημα είναι εκρηκτικό, μια και οι μεγάλοι γαιοκτήμονες, που αποτελούν το 0,6% του πληθυσμού κατέχουν το 40% της γης, ενώ οι ακτήμονες που αποτελούν το 40% του πληθυσμού, έχουν στα χέρια τους μόνο το 1,4% της γης. Αντί για αυτό όμως, έκανε αναδασμό μόνο σε περιπτώσεις που είχαν ήδη γίνει καταλήψεις γης, ενώ σε άλλες περιπτώσεις έστειλε την αστυνομία να χτυπήσει τους φτωχούς αγρότες και να προασπίσει τα συμφέροντα των γαιοκτημόνων!
Και τι γίνεται έξω;
Η εκλογή του Λούλα έδωσε πολλές ελπίδες όχι μόνο στους φτωχούς Βραζιλιάνους αλλά στις μάζες ολόκληρης της Λατινικής Αμερικής. Με δεδομένο ότι όλη η ήπειρος είναι ένα καζάνι που βράζει (Βενεζουέλα, Βολιβία, Αργεντινή, Εκουαδόρ και πιο πρόσφατα Χιλή και Μεξικό) πολλοί πίστεψαν ότι η Βραζιλία θα παίξει ένα αριστερό ρόλο. Γρήγορα φάνηκε όμως ότι δεν ήταν έτσι τα πράγματα. Ο Λούλα προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στην ακραία νεοφιλελεύθερη πολιτική των ΗΠΑ και στον ριζοσπαστικό λαϊκισμό των Τσάβεζ και Μοράλες. Πατάει δηλαδή με το ένα πόδι σε μία βάρκα και με το άλλο στην άλλη. Και όσο η θάλασσα είναι σχετικά ήρεμη, κάτι μπορεί να κάνει. Όταν όμως έρθει η τρικυμία, θα πρέπει να επιλέξει με ποιους θα πάει και ποιους θα αφήσει.
Παρά την αριστερή του ρητορική, ο Λούλα έχει στείλει 1.050 στρατιώτες στην Αϊτή, για να βοηθήσει στην «τήρηση της τάξης». Στην κρίση που ξέσπασε με το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο της Βολιβίας, το PT αντί να στηρίξει την προσπάθεια του λαού της Βολιβίας να αποτινάξει τα ημι-αποικιακά δεσμά, πήρε το μέρος της Βραζιλιάνικης αστικής τάξης. Τέλος, ο Λούλα σαν προσωπικότητα παίζει το ρόλο του «πυροσβέστη» στην περιοχή. Όταν ξεσπάνε εξεγέρσεις, χρησιμοποιεί το κύρος του για να τις μετριάσει. Όλα αυτά με τίποτα δεν μπορούν να εκληφθούν ως αριστερή εξωτερική πολιτική.
Η αποδοχή του Λούλα
Πολλοί θα αναρωτηθούν, αν έτσι είναι τα πράγματα γιατί ο Λούλα φαίνεται ότι θα κερδίσει τις εκλογές και εξακολουθεί να έχει την υποστήριξη ενός μεγάλου κομματιού των εργαζομένων; Για να απαντήσουμε πρέπει να πάμε στο πεδίο της οικονομίας. Η βραζιλιάνικη οικονομία βρίσκεται σε μια σχετικά καλή κατάσταση και αυτό βοήθησε το PT να πάρει κάποια μέτρα που χτυπήσανε τις πιο ακραίες εκφάνσεις των ανισοτήτων. Μπορεί η εξαγγελία για «Φτώχεια Μηδέν» να κατέρρευσε, αλλά το «Οικογενειακό Πορτοφόλι», ένα πρόγραμμα για την ενίσχυση των οικογενειών που ζουν με κάτω από 60ευρώ το μήνα έδωσε κάποια αποτελέσματα. Η φτώχεια έπεσε στο χαμηλότερο ποσοστό για τα τελευταία 25 χρόνια, ο αριθμός αυτών που ζουν σε απόλυτη φτώχεια (με λιγότερο από 1$ τη μέρα) μειώθηκε κατά 20%, περίπου 10 εκ. άνθρωποι δηλαδή.
Αυτό φυσικά δε σήμαινε μείωση των υπερ-κερδών του κεφαλαίου, το οποίο μετά τους πρώτους φόβους στηρίζει ενεργά το Λούλα. «Αυτές οι εκλογές ήταν “βολτούλα” για τους επενδυτές» έγραψε η αστική International Herald Tribune, εφόσον και ο Λούλα και ο Αλκμίν (ο άλλος υποψήφιος) τύχαιναν της αποδοχής του μεγάλου κεφαλαίου. Αντί λοιπόν ο Λούλα να πάρει ριζοσπαστικά μέτρα και να λύσει πραγματικά το πρόβλημα της φτώχειας, κάνει πολιτική για τους πλούσιους με ολίγον κοινωνικό κράτος. Αυτό όπως έχει δείξει πολλές φορές η ιστορία δεν μπορεί να κρατήσει για πάντα, και η 2η τετραετία θα τείνει να ακυρώσει τις όποιες «φιλολαϊκές» παραχωρήσεις που έκανε.
Νίκος Αναστασιάδης
***
«Η λευκή ελίτ είναι υπεύθυνη… αν δεν ανοίξει τα χέρια της να δώσει ένα μέρος του πλούτου της, η Βραζιλία θα βρεθεί υπό την απειλή της βαρβαρότητας».(δήμαρχος του Σ.Πάολο)
«Υποστήριζα τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές του Cardoso (του προηγούμενου προέδρου), τώρα υποστηρίζω τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές του Palocci (υπουργού οικονομικών του Λούλα). Δεν άλλαξα εγώ. Το PT άλλαξε». (R.Jefferson ο.π.)
«Μ’ αρέσει αυτός ο τύπος». (Τ.Μπους)
«Θα ήταν τόσο εύκολο να κυβερνήσουμε αν είχαμε να φροντίσουμε μόνο τους φτωχούς. Οι φτωχοί δε δημιουργούν προβλήματα. Το μόνο που θέλουν είναι ένα κομμάτι ψωμί. Δεν έχουν λεφτά να κατέβουν στην Μπραζίλια, να οργανώσουν διαδηλώσεις»! (Λ.Ι.Λούλα)
***
P-SOL: η αντίδραση στην δεξιά στροφή
Μέσα σε αυτές τις εξελίξεις δημιουργήθηκε το P-SOL (Κόμμα για την Ελευθερία και το Σοσιαλισμό). Με πρωτοβουλία οργανώσεων που ήταν μέσα στο PT και αποχώρησαν, των διαγραμμένων βουλευτών και γερουσιαστών, και σε συνεργασία με αριστερά κόμματα εκτός του PT, πήρε μια μεγάλη δυναμική ανάμεσα στα στρώματα των Βραζιλιάνων που έβγαλαν πιο γρήγορα τα συμπεράσματα για την πολιτική του Λούλα. Σήμερα έχεις στις τάξεις του πολλά από τα απογοητευμένα ιδρυτικά μέλη του PT, σημαντικό αριθμό συνδικαλιστών, ενώ έχει παίξει καθοριστικό ρόλο σε όλες τις κινητοποιήσεις που έγιναν το τελευταίο διάστημα. Πέρασε το πρώτο τεστ όταν κατάφερε να συγκεντρώσει 458.000 υπογραφές που χρειάζονται με βάση το νόμο για να μπορέσει να συμμετέχει στις εκλογές. Το ποσοστό που πήρε η πρόεδρος του κόμματος Ελοϊζα Ελένα (6,9% πανεθνικά) είναι μια πολύ καλή βάση για να συνεχίσει τη δράση του. Το ζήτημα που τίθεται μπροστά στο P-SOL τώρα είναι αν θα μπορέσει να κρατήσει τον ασυμβίβαστο και μαχητικό του χαρακτήρα για να συσπειρώσει τον κόσμο που απογοητεύεται διαρκώς από το Λούλα, και να τον στρέψει σε αγωνιστικές κατευθύνσεις. Η οργάνωση Socialismo Revolutionario (Επαναστατικός Σοσιαλισμός- το τμήμα της CWI στην Βραζιλία και αδερφή οργάνωση του Ξεκινήματος) συμμετέχει στο P-SOL και δίνει τη μάχη ενάντια στο «νέρωμα» του προγράμματος του, και για να χτιστούν μαχητικές τοπικές οργανώσεις του κόμματος.
Η επόμενη περίοδος στην Βραζιλία θα είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Όχι τόσο για τον 2ο γύρο των προεδρικών εκλογών, αλλά κυρίως για τις εξελίξεις που θα ανοίξουν την επόμενη περίοδο στην βάση της μεγαλύτερης λατινοαμερικάνικης κοινωνίας.
________________________________
