Το τελευταίο διάστημα σε τηλεοπτικά παράθυρα, εφημερίδες κτλ. γίνεται πολύς λόγος για το περιβόητο πλέον βιβλίο της ιστορίας της 6ης δημοτικού. Τα στρατόπεδα που εμφανίζονται να συγκρούονται στα ΜΜΕ είναι από τη μία ένα συνοθύλευμα εκκλησίας, υπερπατριωτών, ακροδεξιών και νεοναζί (Άνθιμος, Χριστόδουλος, Παπαθεμελής, Καρατζαφέρης, Γεωργιάδης, Χρυσή Αυγή) και από την άλλη κάθε λογής «προοδευτικοί» τύπου Μπίστη, Κουναλάκη κτλ μαζί με τους καθηγητές-συγγραφείς του βιβλίου που κατά τον Γ.Σούρλα της ΝΔ επειδή ανήκουν στην αριστερά «πρέπει να πάνε σπίτι τους».
Κατ’ αρχήν για να δούμε τα πράγματα στην ουσία τους πρέπει να ξεκινήσουμε από το ότι η ιστορία εκφράζει τα συμφέροντα (ταξικά και πολιτικά) αυτών που την γράφουν ή αυτών για λογαριασμό των οποίων γράφεται. Έτσι λοιπόν ένα βιβλίο που προορίζεται για ένα ταξικό σχολείο και την ευθύνη του έχει μια αστική κυβέρνηση δεν μπορεί παρά να εκφράζει τα συμφέροντα της αστικής τάξης.
Κρυφό σχολειό
Για να πάμε όμως στα συγκεκριμένα σημεία του βιβλίου για τα οποία γίνεται όλη η φασαρία. Κατ’ αρχήν, το «κρυφό σχολειό». Είναι γνωστό ότι δεν υπάρχει κανείς σοβαρός ιστορικός που να υποστηρίζει την ύπαρξη του. Η εκκλησία είχε μεν την ευθύνη για την παιδεία των χριστιανών υπηκόων του σουλτάνου (και όχι των Ελλήνων απλά) αλλά αυτό το έκανε ελεύθερα γιατί αυτό όριζαν οι νόμοι του οθωμανικού κράτους. Από την άλλη επίσης πρέπει να πούμε ότι ο υψηλός κλήρος ούτε που νοιάστηκε να ξοδέψει χρόνο και χρήμα για την παιδεία. Ήταν ο χαμηλός κλήρος που προσπάθησε να παρέχει τη στοιχειώδη εκπαίδευση στα παιδιά των φτωχών οικογενειών, που αποτελούσαν τη συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων του ελλαδικού χώρου.
Η στάση της εκκλησίας
Για τη στάση της επίσημης ορθόδοξης εκκλησίας οι διάφοροι «ελληναράδες» εξαπολύουν μύδρους ενάντια στο βιβλίο υποστηρίζοντας ότι δεν αναφέρεται ο σημαντικός ρόλος της εκκλησίας στην επανάσταση του ’21, και ότι δεν επισημαίνεται ο ρόλος του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε’ και του Π. Π. Γερμανού. Μπορούν οι διάφοροι εθνικόφρονες να μιλούν όσο θέλουν αλλά αυτό δεν μπορεί να κρύψει την ιστορική αλήθεια που δεν είναι άλλη από το γεγονός ότι η επίσημη εκκλησία δεν υποστήριξε την επανάσταση με το ξέσπασμά της. Είναι γνωστό από μία σειρά ιστορικές πηγές ότι ο Π. Π. Γερμανός σύρθηκε στην εκκλησία με την απειλή όπλων για να ευλογήσει την επανάσταση αφού μάλιστα είχε βρίσει χυδαία τον Παπαφλέσσα όταν αυτός είχε έρθει σαν εκπρόσωπος της φιλικής εταιρείας στην Πελοπόννησο πριν από την επανάσταση και συμφώνησε μαζί με διάφορους κοτζαμπάσηδες της περιοχής στην φυλάκισή του. Ο πατριάρχης από την άλλη, απαγχονίστηκε μεν αλλά αφού πρώτα αφόρισε τους επαναστάτες. Σύμφωνα μάλιστα με τον πρώην αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο «Ο Πατριάρχης δεν ήτο μέλος της Φιλικής Εταιρείας, ούδ’ υπεκίνησε την επανάστασιν, επομένως ήτο όλως αθώος της αποδοθείσης αυτώ κατηγορίας και άδικον υπέστη θάνατον».
Μικρασιατική καταστροφή
Άλλο ένα σημείο του βιβλίου που οργίζει τους υπερασπιστές της πατρίδας είναι και η αναφορά στον «συνωστισμό» των ελλήνων στο λιμάνι της Σμύρνης χωρίς να γίνει αναφορά στην καταστροφή της πόλης από τα τουρκικά στρατεύματα. Στο σημείο αυτό η αναφορά του βιβλίου είναι ελλιπής και λαθεμένη κάτι που παραδέχονται και οι ίδιοι οι συγγραφείς του. Από την άλλη όμως γιατί οι διάφοροι ακροδεξιοί μαϊντανοί εξεγείρονται μόνο γι’ αυτήν την έλλειψη και όχι για το γεγονός ότι στο βιβλίο δεν γίνεται αναφορά στον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα της ελληνικής εισβολής στην Μ.Ασία. Ποιον ακριβώς άραγε προσπαθούσε να «απελευθερώσει» ο ελληνικός στρατός στο Σαγγάριο; Γιατί δε γίνεται καμία κριτική στα αποτελέσματα της περίφημης «μεγάλης ιδέας» του 1920, όταν ο Βενιζέλος ξεκίναγε την εκστρατεία για «την Ελλάδα των 3 ηπείρων και των 5 θαλασσών» νομίζοντας ότι έχει την υποστήριξη των αγγλογάλλων ιμπεριαλιστών; Μήπως γιατί οι διάφοροι καρατζαφέρηδες και χρυσαυγίτες συνεχίζουν να οραματίζονται την εισβολή στην Τουρκία ενώ οι υπόλοιποι και πιο σοβαροί εκπρόσωποι της αστικής τάξης για να πείσουν την σημερινή νεολαία ότι η Ελλάδα ποτέ δεν είχε επεκτατικές βλέψεις από κανέναν;
Είναι λοιπόν εμφανές ότι σε μία σειρά ζητήματα η αριστερά πρέπει να υπερασπιστεί την ιστορική αλήθεια και να βάλει πλάτη απέναντι στον εθνικιστικό παροξυσμό των διαφόρων νοσταλγών του Χίτλερ που καίνε το βιβλίο όπως ευχαρίστως θα έκαιγαν και οποιαδήποτε άποψη δεν τους αρέσει όπως και τους φορείς της άποψης αυτής. Από την άλλη η αριστερά πρέπει να κάνει και η ίδια κριτική σε ένα βιβλίο που συνεχίζει την παράδοση των προηγούμενων βιβλίων, και όχι μόνο της ιστορίας, που εξυπηρετούν τα συμφέροντα της αστικής τάξης.
Κατ’ αρχήν πρέπει να πούμε ότι από παιδαγωγικής άποψης η Ιστορία της ΣΤ΄Δημοτικού προσπαθεί να χωρέσει 6 σχεδόν αιώνες σε ένα βιβλίο και σε μία διδακτική χρονιά, γεγονός που από μόνο του είναι προβληματικό. Το βιβλίο είναι αποτέλεσμα μιας πολιτικής που εντατικοποιεί διδασκαλία και μάθηση, και στοχεύει να βάλει από νωρίς τους μαθητές σε μία λογική «μαθαίνω επιλεκτικά και παπαγαλίστικα όπως αργότερα στις εξετάσεις», μετατρέποντας έτσι τη γνώση σε απλή πληροφόρηση. Οι πηγές του βιβλίου παραμένουν επιλεκτικές. Για παράδειγμα το κλασικό βιβλίο του Κορδάτου «η κοινωνική σημασία της ελληνικής επανάστασης του 1821» δεν αποτέλεσε ποτέ πηγή για τη συγγραφή σχολικών βιβλίων παρόλο που γράφτηκε το 1924 και η αξία του είναι αναγνωρισμένη.
Τέλος, πρέπει να πούμε ότι η σύγχρονη ελληνική και παγκόσμια ιστορία, και κυρίως ο 20ος αιώνας παραδοσιακά στα σχολικά βιβλία αποτελούν ταμπού. Η ρωσική επανάσταση του 1917 δεν διδάσκεται στα σχολεία μας, ούτε οι μεγάλοι ταξικοί αγώνες για το 8ωρο ή οι άλλες κοινωνικές επαναστάσεις. Όσο για την ελληνική ιστορία ζητήματα όπως οι αγώνες των δημοτικιστών, η ίδρυση του ΚΚΕ και της ΓΣΕΕ, ή οι θέσεις του ΕΑΜ και ο εμφύλιος και οι σφαγές χιλιάδων αριστερών αγωνιστών είτε αναφέρονται απλώς είτε αποσιωπούνται πλήρως.
Η αριστερά οφείλει να προβάλλει την ιστορική αλήθεια μέσα από τη δική της ταξική και διεθνιστική ματιά και να αφήσει τη νεολαία να ακούσει όλες τις απόψεις και να μάθει να κρίνει ελεύθερα ώστε να μην έχει καμία εμπιστοσύνη στα σημερινά σχολικά βιβλία.
Δημήτρης Πανταζόπουλος
__________________
