Οι εκλογές της 4ης Οκτώβρη στο γερμανικό κρατίδιο Μεκλεμβούργο-Δυτική Πομερανία προκάλεσαν τεράστια συζήτηση, όχι μόνο στη Γερμανία αλλά και διεθνώς καθώς για πρώτη φορά το ακροδεξιό, λαϊκιστικό, ξενοφοβικό και αντιευρωπαϊκό κόμμα «Εναλλακτική για την Γερμανία» (AfD) ήρθε δεύτερο σε ψήφους μετά το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) αφήνοντας πίσω, στην 3η θέση, το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα (CDU) της Άγγελας Μέρκελ – μια ήττα που χαρακτηρίστηκε σαν ταπεινωτική ανοίγοντας μια συζήτηση για το κατά πόσο αυτό το αποτέλεσμα σηματοδοτεί το τέλος της Μέρκελ.
Πρώτο κόμμα το SPD, με 30,6%, δεύτερο το AfD με 20,8 %, τρίτο το CDU με 19% και τέταρτο το κόμμα της Αριστεράς (Die Linke) που έχασε δυνάμεις και έπεσε στο 13%. Οι Πράσινοι δεν πέρασαν το όριο του 5% (πήραν 4,8 %) κι έτσι έμειναν εκτός της τοπικής βουλής, και το ίδιο συνέβη με το νεο-ναζιστικό NPD το οποίο παρότι συμμετείχε για δύο θητείες στη βουλή έμεινε εκτός με 3%.
Για το θέμα αυτό μιλήσαμε με το σ. Sascha Stanicic (Σάσα Στάνισιτς) της «Σοσιαλιστικής Εναλλακτικής» (SAV) αδελφή οργάνωση του «Ξ» στη Γερμανία.
Ερώτηση: Σύντροφε Sascha, πόσο αναμενόμενο ήταν το αποτέλεσμα του AfD; Ήταν κάτι απρόβλεπτο, αποτέλεσε έκπληξη;
Απάντηση: Αυτή δεν είναι η πρώτη μεγάλη εκλογική επιτυχία του AfD σε επίπεδο κρατιδίων. Στην πραγματικότητα μέχρι σήμερα, από το 2014, έχουν εκλέξει εκπροσώπους στα κοινοβούλια 7 κρατιδίων καθώς επίσης και στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Με αυτή την έννοια το εκλογικό αποτέλεσμα στo Μεκλεμβούργο-Δυτική Πομερανία δεν αποτελεί έκπληξη.
Όμως είναι η πρώτη φορά που έρχονται δεύτερο κόμμα ξεπερνώντας τα ποσοστά του CDU της Mέρκελ. Το αποτέλεσμα αυτό δείχνει ότι εδραιώνονται σαν πολιτική δύναμη στην χώρα.
Για πολλά χρόνια η Γερμανία δεν είχε ένα ισχυρό δεξιό λαϊκιστικό κόμμα, εν μέρει επειδή το Die Linke ήταν σε θέση να εμποδίζει την ανάπτυξη του, καθώς συνέβαλε στο να μετακινηθεί η διάθεση διαμαρτυρία της κοινωνίας προς τα αριστερά. Αυτό έχει αλλάξει τώρα.
ΕΡ: Η εξέλιξη αυτή αντιπροσωπεύει μία κρίση στο επίπεδο του πολιτικού κατεστημένου. Πώς θα μπορούσε αυτό να εκφραστεί την επόμενη περίοδο;
ΑΠ: Ασφαλώς το αποτέλεσμα αντανακλά μια βαθιά κρίση των θεσμών του γερμανικού καπιταλισμού και την αποξένωση ενός μεγάλου τμήματος του πληθυσμού. Αυτό αποτελεί μία μακρά διαδικασία που πάει πίσω πολλά χρόνια και σήμερα αντανακλάται στην ψήφο προς το AfD.
Στο παρελθόν υπήρξαν άλλοι σχηματισμοί που μπόρεσαν να εκφράσουν αυτή την διάθεση όπως το Κόμμα των Πειρατών πριν από μερικά χρόνια καθώς κάποιες δεξιές δυνάμεις οι οποίες λειτουργούσαν σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο. Όμως το AfD παίρνει ένα αισθητά υψηλότερο ποσοστό ψήφων και εμφανίζεται σαν ένα πολύ πιο σοβαρό φαινόμενο.
Βέβαια η κατάσταση είναι γεμάτη αντιφάσεις .
Μέχρι σήμερα η γερμανική οικονομία είχε καταφέρει να παραμείνει σχετικά σταθερή στην μεγάλη διεθνή κρίση που πλησιάζει τώρα την δεκαετία. Είχε καταφέρει να είναι ο «νικητής της κρίσης» εξάγοντας τα οικονομικά προβλήματα σε πιο αδύναμες οικονομίες – όπως για παράδειγμα την ελληνική. Η Μέρκελ είχε καταφέρει να παραμείνει πολύ ισχυρή και εξακολουθεί να είναι ισχυρή σε σχέση με άλλους ηγέτες σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Όμως αυτή την στιγμή εμφανίζεται μία μεγάλη ρωγμή σε αυτή την εικόνα καθώς τμήματα των συντηρητικών κομμάτων (εκτός από το Χριστιανοδημοκρατικό, CDU, υπάρχει και το Χριστιανοκοινωνικό, CSU, στη Βαυαρία, που συνεργάζεται με το CDU) κινούνται ενάντια στη Mέρκελ.
Mερικοί αμφισβητούν το αν θα μπορεί να είναι υποψήφια στις γενικές εκλογές του επόμενου χρόνου. Aυτό θα εξαρτηθεί κατά τη γνώμη μου και από το πώς εξελίσσεται η οικονομική κατάσταση.
Eίναι επίσης πιθανό ο «Μεγάλος Συνασπισμός» των CDU/CSU και SPD (Σημ: η γερμανική κυβέρνηση αποτελεί συγκυβέρνηση Χριστιανοδημοκρατών/Χριστιανοκοινωνιστών και Σοσιαλδημοκρατών) να μην μπορέσει να διατηρηθεί.
Όχι απαραίτητα γιατί δεν θα έχουν καταφέρει να πάρουν αρκετά ψηλά ποσοστά ανάμεσά τους, αλλά γιατί το SPD έχει αρχίσει να ανησυχεί ότι παραμένοντας σε αυτό τον Συνασπισμό, σαν ο μικρός συνεταίρος, κινδυνεύει με «πολιτική αυτοκτονία».
Tο θέμα των συνεργασιών επομένως γίνεται όλο και πιο δύσκολο στη Γερμανία και αυτή τη στιγμή οι πρωταγωνιστές τους βρίσκονται σε διαδικασία αναζήτησης νέων συμμαχιών.
Aυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις και σε σχέση με μία «μαύρη–πράσινη», όπως ονομάζεται, συνεργασία (CDU/CSU με το κόμμα των Πρασίνων) αλλά και σε σχέση με μία «κόκκινη–κόκκινη–πράσινη» συνεργασία (SPD, Πράσινοι και Die Linke).
ΕΡ: Θα περιέγραφες στο αποτέλεσμα σαν ψήφο διαμαρτυρίας ή είναι κάτι πολύ βαθύτερο;
ΑΠ: Η ψήφος για το AfD αποτελεί ψήφο διαμαρτυρίας με την έννοια ότι δεν αντιπροσωπεύει κάποιου είδους σταθερή σχέση των ψηφοφόρων του AfD με το κόμμα αυτό και με το πολιτικό του πρόγραμμα.
Η επιτυχία του κόμματος οφείλεται στο φόβο που έχει καλλιεργηθεί μέσα σε ένα τμήμα του πληθυσμού σε σχέση με το θέμα των προσφύγων.
Οι ψηφοφόροι του AfD είναι υπέρ του περιορισμού της εισόδου προσφύγων στη Γερμανία. Όμως την ίδια στιγμή απορρίπτουν τα κόμματα του κατεστημένου.
Την ίδια στιγμή θέλω να τονίσω ότι αυτό δεν αποτελεί, με ένα απλό τρόπο, κάποια δεξιά στροφή της κοινωνίας.
Υπάρχουν πολλοί εργαζόμενοι και πολλοί άνεργοι μέσα στους ψηφοφόρους του AfD οι οποίοι δεν είναι πλήρως ενήμεροι για το νεοφιλελεύθερο αντεργατικό πρόγραμμα του AfD.
Επίσης, με μια έννοια οι ψηφοφόροι με ρατσιστικές αποκλίσεις στο Μεκλεμβούργο –Δυτική Πομερανία είχαν μια πολύ πιο «ελκυστική» πρόταση από αυτήν του AfD. Την επιλογή του πιο ανοιχτά ρατσιστικού νεοναζιστικού NPD το οποίο ήταν στο κοινοβούλιο για δύο θητείες. Όμως αυτή τη φορά απέτυχε να περάσει το όριο του 5% και έμεινε εκτός κοινοβουλίου.
Η εκλογική συμμετοχή εμφάνισε άνοδο σε αυτές τις εκλογές όμως παρόλα αυτά κοντά στο 40% των ψηφοφόρων απείχε. Προφανώς δεν ήταν διατεθειμένοι να ψηφίσουν υπέρ της άκρας λαϊκιστικής δεξιάς αλλά, από την άλλη, δεν έβλεπαν και κάποια εναλλακτική πρόταση.
ΕΡ: Ήταν μόνο το θέμα των προσφύγων και της μετανάστευσης που καθόρισε το αποτέλεσμα;
ΑΠ: Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το κυρίαρχο θέμα ήταν το προσφυγικό αλλά πίσω από αυτό υπάρχουν άλλα μεγάλα κοινωνικά ζητήματα. Ιδιαίτερα τα πιο φτωχά τμήματα της κοινωνίας φοβούνται ένα αναπτυσσόμενο ανταγωνισμό σε σχέση με τη δυνατότητά τους να έχουν πρόσβαση σε φθηνή κατοικία ή σε θέσεις ανειδίκευτων εργαζομένων, από τη στιγμή που υπάρξει μαζική είσοδος προσφύγων. Επίσης τμήματα της μεσαίας τάξης στρέφονται ενάντια στην μετανάστευση φοβούμενα μία γενική ένταση κοινωνικών προβλημάτων.
ΕΡ: Προς έκπληξη κάποιων το AfD έλκυσε ψήφους από το κόμμα της Αριστεράς. Θα μπορούσε το Die Linke, με μία διαφορετική προσέγγιση και διαφορετικές πολιτικές να ανακόψει την άνοδο του AfD;
ΑΠ: Στο παρελθόν το κόμμα της Αριστεράς είχε ελκύσει ψηφοφόρους οι οποίοι σήμερα μετακινήθηκαν στο AfD. Ο λόγος για αυτό είναι ότι το κόμμα συμμετείχε στην τοπική κυβέρνηση από το 1998 μέχρι το 2008 και έκανε εκστρατεία για την ανάδειξη μιας συμμαχικής κυβέρνησης με το SPD και τους Πράσινους.
Η εκλογική του εκστρατεία δεν είχε κανένα αντιπολιτευτικό, μαχητικό, αντικαπιταλιστικό περιεχόμενο. Το κεντρικό σύνθημα της εκστρατείας ήταν «Επειδή αγαπάμε το Μεκλεμβούργο».
Είναι ξεκάθαρο κατά τη γνώμη μου ότι το κόμμα της Αριστεράς θα μπορούσε να έχει κερδίσει ψηφοφόρους του AfD στη βάση μιας μαχητικής εκστρατείας ενάντια στο κατεστημένο και προβάλλοντας μια σοσιαλιστική εναλλακτική στην καπιταλιστική κρίση. Πολύ περισσότερο βέβαια θα είχε ελκύσει και κερδίσει κόσμο ο οποίος επέλεξε την αποχή.
Βέβαια πρέπει την ίδια στιγμή να τονίσουμε ότι υπάρχει τεράστια ευθύνη και στις συνδικαλιστικές ηγεσίες οι οποίες δεν κάνουν τίποτα πέρα από το να εκδίδουν ανακοινώσεις χωρίς όμως να κάνουν τίποτα για να αντιπαλέψουν τον ρατσισμό και τον δεξιό λαϊκισμό.
