Του Ανδρέα Παγιάτσου
Οι συζητήσεις στις γραμμές της Αριστεράς (με δεδομένη βέβαια την ολοκληρωτική απουσία του ΚΚΕ) συνεχίζονται – και στη ΛΑΕ και στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ και στην υπόλοιπη εξωκοινοβουλευτική Αριστερά. Το «Ξ» συμμετέχει σ’ αυτές, με συγκρατημένη αισιοδοξία, όπως έχουμε αναφέρει ξανά, καθώς προηγούμενες παρόμοιες προσπάθειες δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα.
Οι συζητήσεις στις οποίες αναφερόμαστε αφορούν δύο επίπεδα.
Από τη μια αφορούν στην προσπάθεια να σπάσει ο κατακερματισμός της Αριστεράς, με τις ξεχωριστές πορείες, διαδηλώσεις, επιτροπές, συνελεύσεις κλπ. Αφορούν στην ανάγκη, δηλαδή, να υπάρξει μια ευρύτερη συνεργασία της Αριστεράς πάνω στα ζητήματα που αφορούν το μαζικό κίνημα και στα οποία υπάρχει βασική συμφωνία. Το πρόβλημα αυτό δεν αφορά μόνο το ΚΚΕ που γενικά αρνείται κάθε συνεργασία και συνεννόηση. Αφορά και τις σχέσεις της ΛΑΕ με την ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Είναι χαρακτηριστικό ότι η πρόταση που έκανε στις αρχές του 2016 η ΑΝΤΑΡΣΥΑ προς τη ΛΑΕ για συνεργασία στο Ασφαλιστικό δεν προχώρησε… ουσιαστικά με ευθύνη της ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Ενδεικτική είναι επίσης η τελευταία μεγάλη πορεία για το προσφυγικό στην Αθήνα (19 Μάρτη) όπου η ΑΝΤΑΡΣΥΑ αρνήθηκε να βαδίσει σε κοινή πορεία με τον Αντιφασιστικό Συντονισμό Αθήνας- Πειραιά, οργανώσεις προσφύγων και μεταναστών, τη ΛΑΕ και άλλες οργανώσεις της Αριστεράς.
Από την άλλη αφορούν την προσπάθεια που γίνεται έτσι ώστε ένας μικρότερος κύκλος οργανώσεων, οι οποίες αναφέρονται με σαφήνεια στον μαρξισμό και τον επαναστατικό σοσιαλισμό, να «συναντηθούν», να συγκροτήσουν ένα «επαναστατικό πόλο» και να επεξεργαστούν ένα κοινό δρόμο με στόχο τη δημιουργία ενός μαζικού επαναστατικού φορέα της Αριστεράς.[1]
Ένα κεντρικό συμπέρασμα από την εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ
Η αναγκαιότητα ενός μαζικού επαναστατικού φορέα της Αριστεράς προκύπτει με ακόμα πιο ξεκάθαρο τρόπο μετά την υποταγή του ΣΥΡΙΖΑ. Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ επιχείρησε να ανατρέψει τις πολιτικές της λιτότητας των Μνημονίων παραμένοντας μέσα στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος και των διεθνών του οργανισμών του (ΕΕ, ΔΝΤ κλπ). Απέτυχε παταγωδώς!
Η εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ διδάσκει ότι αν η Αριστερά δεν είναι έτοιμη να ακολουθήσει μια πολιτική σύγκρουσης και ρήξης με το σύστημα, οδηγείται στην υποταγή και την ήττα. Η Αριστερά, με άλλα λόγια, είτε θα είναι επαναστατική είτε θα καταλήξει στο στρατόπεδο της άρχουσας τάξης (όπως έχει γίνει τόσες φορές στην ιστορία).
Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να συγκροτηθεί ένας «επαναστατικός πόλος» που να λειτουργήσει σαν έμβρυο και καταλύτης για μια μελλοντική μαζική επαναστατική Αριστερά. Αυτός ο πόλος πρέπει να συζητήσει και να αποκτήσει (ανάμεσα σε άλλα) μια σωστή αντίληψη για το τι σημαίνει «μέτωπο» – τι σημαίνει δηλαδή ενωτική τακτική συνεργασιών προς την υπόλοιπη Αριστερά.
Μαζική επαναστατική αριστερά: ένας απαραίτητος αλλά και εφικτός στόχος
Η ύπαρξη μιας «μαζικής επαναστατικής Αριστεράς» είναι απαραίτητος όρος για την έξοδο της χώρας από την κρίση – και αυτό ασφαλώς δεν αφορά μόνο την Ελλάδα.
Ό στόχος αυτός (κι αυτό είναι σημαντικό!) πέρα από αναγκαίος είναι και εφικτός, καθώς οι συνθήκες και η συνείδηση σε σημαντικά μαζικά τμήματα της κοινωνίας έχουν ωριμάσει «πολιτικά».
Για να εξηγήσουμε κάπως πιο αναλυτικά το τελευταίο σημείο, επαναστατική «ωρίμανση» στις γραμμές της κοινωνίας δεν σημαίνει ότι εκατοντάδες χιλιάδες έχουν «διαβάσει τον Μαρξ» κι έχουν γίνει «συνειδητοί αριστεροί»… Αυτή η αντίληψη αποτελεί μια μεταφυσική αφαίρεση που δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα της ταξικής πάλης και την κοινωνική εξέλιξη. Η αντίληψη ότι οι ψηφοφόροι πρέπει να είναι «συνειδητοί αριστεροί» κυριαρχούσε στο ΣΥΡΙΖΑ στις πιο παλιές, «αριστερές» εποχές του και, τελικά, λειτουργούσε σαν άλλοθι για τα ξεπουλήματα της ηγεσίας.
«Επαναστατική ωρίμανση» σημαίνει ότι εκατομμύρια άνθρωποι είναι έτοιμοι για σύγκρουση και ρήξη με την άρχουσα τάξη και το κατεστημένο με βάση το ταξικό τους ένστικτο, την κατανόηση των στοιχειωδών αναγκών και ταξικών τους συμφερόντων.
Όμως, για να πάρει σάρκα και οστά αυτή η «επαναστατική ωρίμανση» και πολύ περισσότερο για να έχει νικηφόρα έκβαση, δηλαδή για να μετουσιωθεί σε νικηφόρα επαναστατική κίνηση της κοινωνίας, υπάρχει ένας όρος: κι αυτός είναι ότι θα πρέπει να υπάρχει ένας πολιτικός φορέας που να προτείνει αυτή την κατεύθυνση και αυτό το δρόμο στο μαζικό κίνημα – γιατί νικηφόρες επαναστάσεις από μόνες τους και αυθόρμητα δεν έχουν υπάρξει ποτέ!
Αυτός ο πολιτικός φορέας θα πρέπει να έχει από τη μια ένα επαναστατικό πρόγραμμα και αντίστοιχες πολιτικές θέσεις, από την άλλη συγκεκριμένες πρακτικές προτάσεις για τη δράση του μαζικού κινήματος προς την επίτευξη του πολιτικού στόχου. Τέλος, πρέπει να έχει την απαιτούμενη κρίσιμη μάζα από άποψη μεγέθους έτσι ώστε η «φωνή» του να μπορεί να φτάσει στην κοινωνία.
Αυτή είναι επί της ουσίας η έννοια του μαζικού επαναστατικού φορέα της Αριστεράς.
Δεν υπάρχει
Αυτός ο φορέας βέβαια δεν υπάρχει.
Το ΚΚΕ είναι έξω από τη συζήτηση για το σχηματισμό του, έχοντας επιλέξει να ζει μόνο του στο δικό του πλανήτη και να κάνει μεσσιανικά καλέσματα του είδους «όσοι πιστοί προσέλθετε, όσοι δεν προσέλθουν θα καούν στην κόλαση και καλά να πάθουν».
Επομένως η συζήτηση αυτή, σ’ αυτή τη φάση, αφορά τη ΛΑΕ, την ΑΝΤΑΡΣΥΑ και άλλες δυνάμεις της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς, αρκετές από τις οποίες έχουν πρόσφατα αποχωρήσει από το ΣΥΡΙΖΑ.
Η ΛΑΕ δεν αποτελεί ένα φορέα της επαναστατικής Αριστεράς καθώς η ίδια έχει επιλέξει να μην είναι κάτι τέτοιο. Περιγράφει τον εαυτό της, επίσημα, σαν ένα «δημοκρατικό, πατριωτικό, αντιιμπεριαλιστικό, μέτωπο» – και τέλος! Η επανάσταση και ο σοσιαλισμός δεν υπάρχουν στις αναφορές της. Υπάρχει βέβαια μια συζήτηση στις γραμμές της για το πόσο αντικαπιταλιστικό είναι το πρόγραμμά της, αυτό όμως αποτελεί άλλο θέμα.
Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, από την άλλη επιδιώκει μια πολιτική ρήξεων και προσπαθεί να είναι κάτι ανάμεσα σε μια επαναστατική Αριστερά και ένα «μέτωπο». Περιγράφει τον εαυτό της συχνά με όρους όπως «αντικαπιταλιστικό μέτωπο», «αντικαπιταλιστική, ριζοσπαστική Αριστερά» κλπ. Στην πραγματικότητα όμως (και σαν αποτέλεσμα) δεν καταφέρνει να είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο – ούτε «επαναστατικός πόλος», ούτε ένα πλατύ και ουσιαστικό από άποψη μαζικότητας μέτωπο που να βοηθά την κοινωνία να δώσει τις μάχες της με πιο αποτελεσματικό τρόπο.
Η περίπτωση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ απαιτεί να σταθούμε πιο αναλυτικά. Γιατί ενώ το ΚΚΕ λέει «δεν συζητώ» (κι επομένως το πράγμα είναι καθαρό) και η ΛΑΕ δηλώνει έμμεσα αλλά ξεκάθαρα πώς δεν επιδιώκει και δεν θέλει να είναι μια μαζική επαναστατική σοσιαλιστική Αριστερά (κι επομένως κι εδώ το πράγμα είναι καθαρό) η ΑΝΤΑΡΣΥΑ φαίνεται να επιδιώκει να είναι «επαναστατική Αριστερά» με «μετωπικά χαρακτηριστικά», χωρίς όμως να το πετυχαίνει.
Το «πρόβλημα» με την ΑΝΤΑΡΣΥΑ – και κάποιες θεωρητικές προεκτάσεις
Ένας επαναστατικός («Μπολσεβίκικος» – ας μας επιτραπεί η έκφραση) φορέας χρειάζεται ανάμεσα σε άλλα να υιοθετεί και την τακτική του «Ενιαίου Μετώπου» στις γραμμές του εργατικού κινήματος (ο πλήρης όρος είναι «Ενιαίο Εργατικό Μέτωπο»). Ο όρος αυτός υιοθετήθηκε την εποχή του Λένιν, αλλά δεν ήταν κάτι καινούργιο – χαρακτήριζε το Μαρξισμό από τα γεννοφάσκια του (από τα μέσα δηλαδή του 19ου αιώνα).
Η πιο σύντομη περιγραφή της έννοιας του «ενιαίου μετώπου» όπως την έδωσαν οι Μπολσεβίκοι και ειδικά οι πιο επιφανείς ηγέτες της ρωσικής επανάστασης, ο Λένιν και ο Τρότσκι, είναι: «βαδίζουμε ξεχωριστά, χτυπάμε μαζί».
Με άλλα λόγια, το «μέτωπο», όπως το περιγράφανε ο Λένιν ο Τρότσκι και άλλοι επιφανείς Μπολσεβίκοι, δεν απαιτεί να «βαδίζουμε μαζί», δηλαδή να έχουμε κοινές ιδεολογικές βάσεις, πολιτικές θέσεις και στρατηγικούς στόχους! Ακριβώς το αντίθετο! Παίρνοντας σαν δεδομένο ότι υπάρχουν διαφωνίες στις γραμμές της Αριστεράς, διαφορές ιδεολογικές, πολιτικές και άλλες, απαιτεί από αυτήν να συνεργάζεται στην πράξη και στη δράση, έτσι ώστε να «χτυπάει μαζί» τον αντίπαλο, που βέβαια δεν είναι άλλος από τους καπιταλιστές και τους πολιτικούς του εκπροσώπους.
Με άλλα λόγια το Ενιαίο Μέτωπο αφορά τη συνεργασία των επαναστατών σοσιαλιστών με τους πολιτικούς τους αντιπάλους στις γραμμές της Αριστεράς, τους μη επαναστάτες, δηλαδή τους ρεφορμιστές (σ’ αυτό θα αναφερθούμε και στη συνέχεια). Αυτός είναι ο ορισμός του Ενιαίου Μετώπου, όπως καθιερώθηκε από τους «κλασσικούς» του Μαρξισμού.
Ακούγεται λίγο υπερβολικό αλλά οφείλουμε να το πούμε: η άρνηση του Ενιαίου Μετώπου αποτελεί τον «Ρουβίκωνα» τον οποίο αν ένας φορέας της Αριστεράς περάσει, παύει να είναι επαναστατικός φορέας. Η άρνηση του Ενιαίου Μετώπου είναι ένα από τα χαρακτηριστικά (όχι όμως το μοναδικό) ενός σεκταριστικού σχηματισμού.[2]
Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ δηλώνει «αντικαπιταλιστικό μέτωπο» που ανάλογα με την ερμηνεία των λέξεων θα μπορούσαν κάποιοι να το μεταφράσουν σε «επαναστατικό φορέα», αλλά όταν καλεί στη δημιουργία ενός «μετώπου» (συνεργασίας δηλαδή με άλλες δυνάμεις) καταθέτει το πλήρες πρόγραμμά της, σαν προϋπόθεση για να υπάρξει το μέτωπο! Αυτό όμως δεν είναι (κάλεσμα σε) μέτωπο, είναι (κάλεσμα για ένταξη σε) κόμμα.
Στην ουσία δηλαδή η ΑΝΤΑΡΣΥΑ θέτει τέτοιους όρους για να προχωρήσει στη δημιουργία ενός «μετώπου», που αντιστοιχούν στο να ενταχθεί κάποιος (φορέας, οργάνωση, ή άτομο) στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Έτσι όμως αναιρεί την έννοια του «μετώπου». Γιατί αρνείται να κάνει τις απαραίτητες παραχωρήσεις που χρειάζονται για να υπάρξει ένα μέτωπο. Όμως ένα μέτωπο (ένα «ενιαίο μέτωπο», επαναλαμβάνουμε, με βάση τη Λενινιστική αντίληψη) απαιτεί παραχωρήσεις – χωρίς αυτές δεν μπορεί να υπάρξει.
«Επαναστατικός πόλος» και «ενιαίο μέτωπο»: δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα
Ο «επαναστατικός πόλος» και το «ενιαίο μέτωπο» είναι δύο διαφορετικά και εντελώς διακριτά πράγματα.
Κάτω από κάποιες συνθήκες ο «επαναστατικός πόλος» μπορεί να αποτελείται από ένα αριθμό επαναστατικών οργανώσεων (δηλαδή μια συνεργασία οργανώσεων στα πλαίσια μιας ομοσπονδιακής λειτουργίας) – να έχει δηλαδή κάποια μετωπικά χαρακτηριστικά.
Αυτό που ουσιαστικά καθορίζει το τι είναι αυτός ο «πόλος» είναι το πολιτικό του πρόγραμμα.
Αν το πρόγραμμα είναι ένα επαναστατικό-σοσιαλιστικό πρόγραμμα τότε ο «πόλος» είναι επαναστατικός. Αν το πρόγραμμα είναι ένα περιορισμένο (μίνιμουμ) πρόγραμμα, που θέτει κάποιους κοινούς στόχους πάλης αλλά δεν φτάνει μέχρι την επαναστατική ανατροπή, την εργατική εξουσία και το σοσιαλισμό, τότε δεν έχουμε ένα «επαναστατικό πόλο» αλλά μια συνεργασία δυνάμεων πάνω στις γραμμές, ή με βάση τη μεθοδολογία, του Ενιαίου Μετώπου.
Ανάμεσα στον «επαναστατικό πόλο» και το πλατύ (και μαζικό – για να έχει και ουσιαστικό νόημα) Ενιαίο Μέτωπο ασφαλώς υπάρχει διαλεκτική σχέση και αλληλεπίδραση η οποία κάτω από κάποιες συνθήκες μπορεί να είναι εξαιρετικά στενή.
Για παράδειγμα, κάτω από συνθήκες επαναστατικού αναβρασμού στην κοινωνία («επαναστατική κατάσταση» για να χρησιμοποιήσουμε ένα «κλασσικό» όρο) τα μαζικά «ενιαία μέτωπα» που θα έχουν χτιστεί από την προηγούμενη περίοδο θα αποκτήσουν επαναστατικά χαρακτηριστικά καθώς θα τείνουν να μετεξελιχθούν σε όργανα εξουσίας των λαϊκών μαζών. Εδώ, έχουμε ένα επαναστατικό μαζικό μέτωπο των εργατικών και λαϊκών μαζών! Αυτό όμως μπορεί να ισχύσει σε μια επαναστατική κατάσταση και μόνο τότε! Και πάλι, συχνά ένας από τους όρους για να μπορέσει να υπάρξει ένα τέτοιο μαζικό επαναστατικό μέτωπο είναι να έχει «δουλέψει» πάνω σ’ αυτό και να το έχει προετοιμάσει από την προηγούμενη περίοδο ένα επαναστατικό κόμμα (ή «φορέας» ή «πόλος» ανάλογα με τα δεδομένα της συγκυρίας).
Ανεξάρτητα λοιπόν από τις ιδιαιτερότητες της κάθε συγκυρίας, ο «επαναστατικός πόλος» και το «ενιαίο μέτωπο» αποτελούν δύο διαφορετικά και διακριτά πράγματα. Ο «επαναστατικός πόλος» μπορεί να αποτελείται από μικρές δυνάμεις που έχουν ως κύριο χαρακτηριστικό τους γνώρισμα το επαναστατικό-σοσιαλιστικό πρόγραμμα. Το ενιαίο μέτωπο είναι κάτι πλατύ, με βασικά χαρακτηριστικά του τη μαζικότητα και τη μεγάλη ελαστικότητα στα προγραμματικά του στοιχεία και επιδιώξεις.
Το πιο σημαντικό που χρειάζεται να τονιστεί είναι το εξής: αν και όταν φτιαχτεί ο επαναστατικός φορέας (είτε από μία είτε από πολλές συλλογικότητες – «πόλος») αν θέλει να κερδίσει το μαζικό κίνημα στις ιδέες της επανάστασης, θα πρέπει να εφαρμόζει την τακτική του «ενιαίου μετώπου» προς τη μη επαναστατική Αριστερά. Δηλαδή πρέπει να απευθύνεται και να καλεί τις υπόλοιπες οργανώσεις (πολιτικές, κοινωνικές και συνδικαλιστικές) του εργατικού κινήματος, αυτές που δεν είναι επαναστατικές αλλά ρεφορμιστικές, σε ένα κοινό μέτωπο πάλης.
Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ ταλανίζεται από μία εσωτερική αντίφαση: επιδιώκει να συνδυάσει στο ίδιο πράγμα και τον επαναστατικό πόλο και το «μέτωπο» και σαν αποτέλεσμα δεν καταφέρνει να είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο.
Αποτέλεσμα αυτής της εσωτερικής αντίφασης είναι ότι κάτω από συνθήκες τεράστιας κρίσης, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, αντί να καταφέρει να μαζικοποιηθεί, έμεινε περιθωριοποιημένη και τελικά διασπάστηκε με σημαντικό τμήμα των δυνάμεών της να προσχωρούν στη ΛΑΕ.
Ένα τέλμα – ποια η απάντηση;
ΛΑΕ και ΑΝΤΑΡΣΥΑ, οι δυο σχηματισμοί της Αριστεράς με τους οποίους μπορεί κανείς να συζητήσει σ’ αντίθεση με το ΚΚΕ, βρίσκονται, σαν αποτέλεσμα των πιο πάνω, σε ένα είδος τέλματος – κάτι για το οποίο έχουμε γράψει ξανά.[3]
Η κρίση του ελληνικού (και διεθνούς) καπιταλισμού και η ιστορική προδοσία του ρεφορμισμού (του ΣΥΡΙΖΑ) δεν μεταφράστηκε σε άνοδο αυτών των δυνάμεων (όπως θα έπρεπε αν είχαν σωστή στρατηγική και τακτική – γιατί την κρίσιμη μάζα, από άποψη δυνάμεων, την έχουν και οι δύο σχηματισμοί!) αλλά σε κρίση και στις δύο! Μια κρίση η οποία συνεχίζεται και για την οποία είχαμε προειδοποιήσει από πολύ νωρίς.[4]
Το πρόβλημα αυτό οφείλεται και στις δύο περιπτώσεις σε αποκλειστικά υποκειμενικούς (εσωτερικούς) λόγους. Αν αυτό δεν γίνει κατανοητό δεν πρόκειται με κανένα τρόπο να διορθωθούν τα «λάθη».
Τα βασικά χαρακτηριστικά για ένα Επαναστατικό Πόλο
Το «Ξ» έχει θέσει με αρκετά καθαρό τρόπο κι εδώ και καιρό τις προτάσεις του και τις επαναφέρει με κάθε ευκαιρία: Η ελληνική κοινωνία χρειάζεται, από τη μια τη δημιουργία ενός «επαναστατικού πόλου» και, από την άλλη, τη δημιουργία ενός «ενιαίου μετώπου» – μιας πλατιάς δηλαδή συνεργασίας της Αριστεράς και των κινημάτων.
Μια σειρά οργανώσεις ή ρεύματα που βρίσκονται εντός της ΛΑΕ, εντός της ΑΝΤΑΡΣΥΑ αλλά και έξω και από τους δύο αυτούς σχηματισμούς έχουν δηλωμένο στόχο την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος και το χτίσιμο μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας.
Αυτές οι οργανώσεις πρέπει να συναντηθούν για να συζητήσουν σε βάθος τη στρατηγική της συγκρότησης ενός μαζικού επαναστατικού κόμματος και τον στόχο της κοινωνικής επανάστασης και του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού.
Αυτό σημαίνει να συζητήσουν σε βάθος μια σειρά από ζητήματα για να δουν αν συμφωνούν. Αν και εφόσον συμφωνήσουν σ’ αυτό, τότε πρέπει να συζητήσουν συγκεκριμένα, στις παρούσες συνθήκες, το θέμα της «ενιαιομετωπικής τακτικής» τους απέναντι στην υπόλοιπη Αριστερά και τις οργανώσεις του εργατικού κινήματος.
Βασικά χαρακτηριστικά ενός συνειδητού «επαναστατικού πόλου» που θα θέτει σαν στόχο τη δημιουργία μιας μαζικής επαναστατικής Αριστεράς είναι τα ακόλουθα.
- Κατ’ αρχήν, η βάση: δηλαδή η συμφωνία και η κατανόηση για την καταστροφική κρίση την οποία περνά το καπιταλιστικό σύστημα, για τα αδιέξοδά του, για την ανάγκη της ανατροπής του και για το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό, την εργατική και λαϊκή εξουσία· για τη χρεοκοπία του ρεφορμισμού και τον προδοτικό ρόλο που έχει παίξει ιστορικά· για τον πρωτοποριακό ρόλο της εργατικής τάξης (με την πλατιά έννοια του όρου) στην ταξική πάλη και την ανάγκη των συμμαχιών με τα φτωχά αγροτικά και μικρομεσαία στρώματα.
- Το μεταβατικό πρόγραμμα, γενικά και συγκεκριμένα: Η σημασία του μεταβατικού προγράμματος (και γενικότερα της μεταβατικής μεθόδου) σαν γέφυρα ανάμεσα στους άμεσους αγώνες του σήμερα και τη σοσιαλιστική επανάσταση· η σύνδεση των μεταβατικών αιτημάτων με την επικρατούσα ταξική συνείδηση· το θέμα της ταξικής-μαχητικής συνείδησης των «πρωτοπόρων» αγωνιστών και της θολής ή συγκεχυμένης συνείδησης των μαζικών στρωμάτων και το πώς το μεταβατικό πρόγραμμα πρέπει να λαμβάνει υπόψη και τα δύο επίπεδα· ο διάλογος με τις μάζες σαν απαραίτητος όρος για το σωστό μεταβατικό πρόγραμμα και την επιτυχία της επαναστατικής πάλης.
- Η παρέμβαση στο εργατικό κίνημα και τα κοινωνικά κινήματα, ο σεβασμός στη δημοκρατία των κινημάτων, η άρνηση του «τελεσιγραφισμού» και του «μεσσιανισμού». Αυτά αποτελούν έντονα χαρακτηριστικά στο ΚΚΕ το οποίο εμφανίζεται σαν η μοναδική φωνή της αλήθειας και απευθύνει «τελεσίγραφα» στο μαζικό κίνημα (είτε είστε μαζί μου είτε είστε εχθροί) υποσκάπτοντας οποιαδήποτε κίνηση του κινήματος που δεν ταιριάζει στις αντιλήψεις του.
- Η έννοια της εργατικής δημοκρατίας. Η ελευθερία έκφρασης και οργάνωσης, δηλαδή ο πολυκομματισμός, στα πλαίσια ενός εργατικού κράτους και της σοσιαλιστικής κοινωνίας. Η σημασία της εσωκομματικής δημοκρατίας με βάση την εμπειρία των Μπολσεβίκων πριν το θάνατο του Λένιν. Η σαφής τοποθέτηση ενάντια στη δικτατορία της Κεντρικής Επιτροπής και του «αρχηγού».
- Ζητήματα τακτικής και το θέμα των συμμαχιών: το Ενιαίο Μέτωπο. Η εμπειρία των Μπολσεβίκων και της Κομμουνιστικής Διεθνούς, οι θέσεις των πρώτων 4 συνεδρίων της Κομμουνιστικής Διεθνούς για το «Ενιαίο Εργατικό Μέτωπο» και η καταγγελία των θεωριών της συνεργασίας με κόμματα της («προοδευτικής») άρχουσας τάξης, που στην ιστορία περάσανε με τον τίτλο «Λαϊκό Μέτωπο».
Στη βάση των πιο πάνω πυλώνων για μια επαναστατική στρατηγική και τακτική μπορούν να συζητηθούν οι συγκεκριμένες εμφάσεις και καθήκοντα στη συγκεκριμένη συγκυρία.
Μια συζήτηση πάνω στα παραπάνω ζητήματα οφείλει, βέβαια, να γίνει γραπτά για να είναι καθαρή. Δεν πρέπει να έχει χαρακτηριστικά βιασύνης – το θέμα είναι πολύ σημαντικό και πολύ σοβαρό για να σηκώνει προχειρότητα. Αν είναι να υπάρξει «προχώρημα» αυτό δεν πρέπει να επιτευχθεί στη βάση ασαφειών και οι όποιες διαφορές δεν πρέπει να σπρωχτούν κάτω από το χαλί. Η συμφωνία δεν μπορεί βέβαια να είναι 100%. Θα πρέπει επομένως να επιδιώκεται επαρκής συμφωνία, πχ σε ένα 80-90% των βασικών ζητημάτων κι όχι σε κάθε λεπτομέρεια. Εννοείται ότι η ειλικρίνεια, η καθαρότητα και η εντιμότητα (αξίες δυστυχώς ξεχασμένες για τον κύριο όγκο της Αριστεράς) σ’ αυτή τη διαδικασία, αποτελούν επίσης εντελώς απαραίτητους όρους.
Από τη στιγμή που θα υπάρχουν διαφορές, και είναι σίγουρο πως θα υπάρχουν, οι διαφορετικές οργανώσεις θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα και την ελευθερία να διατηρούν την ανεξαρτησία τους – ιδεολογικά, πολιτικά και οργανωτικά.
Συμπερασματικά, με βάση τα δεδομένα που σήμερα είμαστε αντιμέτωποι, ο «επαναστατικός πόλος» δεν μπορεί παρά να έχει ομοσπονδιακά χαρακτηριστικά.
Συνεργασίες, Συμμαχίες, Μέτωπα
Από τη στιγμή που συγκροτηθεί ο επαναστατικός («ομοσπονδιακός» ή, αν κάποιοι προτιμούν, «μετωπικός») πόλος ή φορέας, τότε η τακτική του απέναντι στην υπόλοιπη Αριστερά, το θέμα δηλαδή των συνεργασιών και των συμμαχιών (η «Τακτική του Ενιαίου Μετώπου») θα πρέπει να αποτελέσει ειδικό θέμα συζήτησης με βάση, πάλι, τα συγκεκριμένα δεδομένα.
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, το «ενιαίο μέτωπο» είναι ένα πολύ πιο ελαστικό σχήμα απ’ ότι ο «επαναστατικός πόλος». Η συνεργασία μπορεί να ξεκινά από ένα απλό θέμα (αναφέραμε πιο πάνω ότι η ΑΝΤΑΡΣΥΑ πρότεινε στις αρχές του χρόνου στη ΛΑΕ κοινές επιτροπές για το Ασφαλιστικό) μπορεί να επεκτείνεται σε πολλά ζητήματα, μπορεί να καταλήγει σε ένα μόνιμο συμμαχικό σχήμα με πολιτικές επιδιώξεις, μπορεί να καταλήγει σε εκλογική συνεργασία, κοκ. Το θέμα του «ενιαίου μετώπου» απαιτεί ευελιξία και μάλιστα πολύ μεγάλη. Αυτό το φανερώνει και η ιστορία των Μπολσεβίκων και της Κομμουνιστικής Διεθνούς, όσο ζούσε ο Λένιν.
Δυστυχώς σ’ αυτό το θέμα η ελληνική Αριστερά πάσχει βαθύτατα. Στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ και το ΚΚΕ το θέμα των συνεργασιών αντιμετωπίζεται λίγο ως πολύ σαν «θέμα αρχής»: ποτέ συνεργασία με τους ρεφορμιστές!
Αυτό όμως αποτελεί ολοκληρωτική ασυναρτησία! Ο ορισμός του «Ενιαίου Μετώπου» για τους Μπολσεβίκους και την Κομμουνιστική Διεθνή (επαναλαμβάνουμε, όσο ζούσε ο Λένιν γιατί στη συνέχεια ο Στάλιν εγκατέλειψε το «ενιαίο μέτωπο») είναι ακριβώς η συνεργασία των επαναστατών με τους ρεφορμιστές!
Όσοι έχουν άλλη άποψη στις γραμμές της («επαναστατικής») Αριστεράς θα πρέπει να αναγνωρίσουν ότι το θέμα αυτό δεν είναι σημερινό και δεν αφορά διαφορές ανάμεσα σε δυνάμεις της σημερινής Αριστεράς. Στην πραγματικότητα η διαφωνία τους είναι με τη μεθοδολογία της Κομμουνιστικής Διεθνούς της εποχής του Λένιν!
Το δε ΚΚΕ το οποίο έχει στην αμαρτωλή του ιστορία τις αντιλήψεις των «Λαϊκών Μετώπων» (της συνεργασίας δηλαδή της Αριστεράς με κόμματα της άρχουσας τάξης που υποτίθεται πως παίζουν προοδευτικό ρόλο) που οδήγησαν στη Βάρκιζα και τη συμμετοχή σε οικουμενική κυβέρνηση μαζί με τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ το 1989, ας είναι λίγο πιο συγκρατημένο όταν τσουβαλιάζει όλη την υπόλοιπη Αριστερά στους «συστημικούς»…
Προς όλη την Αριστερά και τα κινήματα
Στις συγκεκριμένες συνθήκες, επομένως, η «ενιαιομετωπική τακτική» από τη μεριά του «επαναστατικού πόλου» στο βαθμό που αυτός μπορέσει να συγκροτηθεί, είναι να απευθύνεται σε όλη την Αριστερά (ΚΚΕ, ΛΑΕ, ΑΝΤΑΡΣΥΑ, υπόλοιπη εξωκοινοβουλευτική Αριστερά) τα κοινωνικά κινήματα και τις συνδικαλιστικές οργανώσεις βάσης για συνεργασίες. Στόχος το «μέτωπο»: η πλατιά δηλαδή συνεργασία όλων των δυνάμεων που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αντιπαλεύουν τις πολιτικές της άρχουσας τάξης.
Πρέπει κατ’ αρχήν να απευθύνεται με ιδιαίτερη έμφαση στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ και τη ΛΑΕ γιατί αυτοί οι δύο σχηματισμοί έχουν περισσότερες πιθανότητες να προχωρήσουν σε συνεργασίες. Ταυτόχρονα όμως πρέπει να είναι ανοιχτός και ενωτικός και προς το ΚΚΕ απευθυνόμενος βασικά στην κοινωνική και εκλογική βάση του κόμματος όσο ηγεσία ακολουθεί τακτική πόλωσης ή και λάσπης.
Ο «επαναστατικός πόλος» θα πρέπει να είναι έτοιμος για συμβιβασμούς γιατί οι συνεργασίες και τα μέτωπα απαιτούν συμβιβασμούς. Ενιαίο Μέτωπο σημαίνει συνεργασία και κοινή πάλη πάνω σ’ αυτά που συμφωνούμε και όχι απαίτηση να συμφωνούμε σε όλα για να κάνουμε το τάδε συγκεκριμένο βήμα στην κατεύθυνση της κοινής δράσης.
Σ’ αυτά τα πλαίσια,
- «ναι» σε κοινές επιτροπές για το ασφαλιστικό (όπως προαναφέρθηκε)
- «ναι» σε κοινές επιτροπές πχ για τα κόκκινα δάνεια
- «ναι» σε τοπικές συσπειρώσεις που να παλεύουν συντονισμένα όλα αυτά τα ζητήματα
- «ναι» σε κοινές πορείες και προσυγκεντρώσεις για να σπάσει ο γελοίος κατακερματισμός όπου για κάθε θέμα γίνονται 3, 4, ή 5 διαφορετικές πορείες
- «Ναι», τέλος σε εκλογική συνεργασία της Αριστεράς παρά τις διαφορές.
Για την εκλογική συνεργασία της Αριστεράς
Με δεδομένο ότι το ΚΚΕ δεν πρόκειται να δεχτεί καμία συνεργασία, μία εκλογική συνεργασία της ΛΑΕ με την ΑΝΤΑΡΣΥΑ και άλλες δυνάμεις της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς, είναι κάτι που σήμερα προκύπτει συγκεκριμένα και εξυπηρετεί όλες τις πλευρές.
Ακόμα και αν οι διαφορές είναι μεγάλες, μια εκλογική συνεργασία βοηθάει όλες τις οργανώσεις της Αριστεράς καθώς και το μαζικό κίνημα στην προσπάθειά του να συγκροτηθεί και να μπει στην αντεπίθεση.
Ας δούμε το θέμα λίγο πρακτικά. Με 2,4% και 1,9% που δίνει μια πρόσφατη δημοσκόπηση της MRB[5] στη ΛΑΕ και την ΑΝΤΑΡΣΥΑ αντίστοιχα, κανένας από τους δύο σχηματισμούς δεν μπαίνει, εύκολα τουλάχιστον, στη Βουλή. Μια κοινή εκλογική κάθοδος, μαζί και με άλλες δυνάμεις της Αριστεράς που δεν συμμετέχουν ούτε στη ΛΑΕ ούτε στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ (όπως το «Ξεκίνημα», πχ ή άλλες δυνάμεις που αποχώρησαν από το ΣΥΡΙΖΑ αλλά δεν είναι στη ΛΑΕ) θα δώσει πολλαπλάσια δυναμική στο 2,4 + 1,9=4,3% που μπορεί χωρίς δυσκολία να ξεπεράσει το 5 το 6 ή και το 7 %. Για το βασικό λόγο ότι η ενωτική διάθεση μετράει για τα λαϊκά στρώματα καθοριστικά, τα ελκύει, τους δίνει προοπτική και στόχο. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ απογειώθηκε στις εκλογές του Μάη του 2012 όταν – και μόνο όταν – ο Τσίπρας έριξε το σύνθημα της συνεργασίας με το ΚΚΕ για κυβέρνηση της Αριστεράς (ούτε ο ίδιος δεν περίμενε κατά πάσα πιθανότητα τον τεράστιο αντίκτυπο που θα είχε).
Η παρουσία στο κοινοβούλιο ασφαλώς δεν λύνει τα ζητήματα της επαναστατικής ανατροπής – αυτό είναι γνωστό και δεδομένο για τους μαρξιστές. Γνωστό όμως επίσης είναι ότι οι επαναστάτες επιδιώκουν την παρουσία τους στο κοινοβούλιο, για πολλούς και διάφορους λόγους που υπηρετούν τον επαναστατικό σκοπό. Συνεργαζόμενες οι δυνάμεις της Αριστεράς μπορούν να βγουν όλες ωφελημένες. Μη συνεργαζόμενες χάνουν όλες μαζί και κερδίζει ο αντίπαλος. Και βέβαια ο πιο μεγάλος χαμένος είναι το μαζικό κίνημα.
Η αλληλεπίδραση
Με τον πιο πάνω τρόπο αναπτύσσεται η διαλεκτική σχέση στην οποία αναφερθήκαμε πιο πάνω: η ενωτική συνεργασία ενισχύει τον «επαναστατικό πόλο» και ο «επαναστατικός πόλος» ενισχύει τη μετωπική συνεργασία.
Η μαζική επαναστατική Αριστερά δεν πρόκειται ποτέ να χτιστεί όσο δεν είναι ενωτική απέναντι στις άλλες οργανώσεις του μαζικού κινήματος. Οι Μπολσεβίκοι δεν θα νικούσαν ποτέ στην επανάσταση του 1917 αν οι αντιλήψεις του «Ενιαίου Μετώπου» δεν διαπερνούσαν το πιο επαναστατικό και δημοκρατικό κόμμα (όσο κι αν αυτό ακούγεται παράξενο, ισχύει απόλυτα: ο Τσίπρας ήταν και είναι εντελώς ανεξέλεγκτος από το εσωκομματικό καθεστώς σε σχέση με τον Λένιν!) που έχει γεννήσει η εργατική τάξη στην παγκόσμια ιστορία της.
Οι Μπολσεβίκοι παραμένουν, όσον αφορά τη μεθοδολογία και στο χτίσιμο του κόμματος και στη σχέση με το μαζικό κίνημα και στο πρόγραμμα και τις στρατηγικές επιδιώξεις, πρότυπο για το σήμερα, κι ας προσπαθούν κάποιοι να τους παρουσιάσουν σαν απολίθωμα του παρελθόντος. Γι’ αυτό και οι αποφάσεις των πρώτων συνεδρίων της Κομμουνιστικής Διεθνούς (όσο ζούσε ο Λένιν έγιναν 4 συνέδρια και σ’ αυτά η συμβολή του Λένιν ήταν βέβαια καθοριστική – στη συνέχεια έχουμε εκφυλισμό και διάλυση της Διεθνούς από το Στάλιν) αποτελούν αναπόσπαστη ύλη για τους σημερινούς επαναστάτες – ένα «χρυσορυχείο» γνώσης και μεθοδολογίας.
Επίλογος
Τις προτάσεις αυτές το «Ξ» τις απευθύνει εδώ και πολύ καιρό στις οργανώσεις της Αριστεράς που έχουν αναφορά στο Μαρξισμό. Εξακολουθεί να το κάνει με κάθε ευκαιρία.[6]
Ιδιαίτερα μετά την υποταγή του ΣΥΡΙΖΑ το θέμα της συγκρότησης ενός πόλου που να προετοιμάσει μεθοδικά την εμφάνιση μιας μαζικής επαναστατικής Αριστεράς στο συντομότερο δυνατό μέλλον, αποτελεί το πιο σημαντικό και επείγον καθήκον.
Αν αυτό γίνει δυνατό, το θέμα των μετωπικών συνεργασιών θα λυθεί αρκετά εύκολα στη συνέχεια, καθώς οι οργανώσεις που θα ανταποκριθούν στο πρώτο καθήκον έχουν σε πολύ μεγάλο βαθμό μια σωστή προσέγγιση στο θέμα των συνεργασιών.
Δυστυχώς, το μεγαλύτερο μέρος της υπόλοιπης εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς αρνείται να ανταποκριθεί στο καθήκον της συγκρότησης του «επαναστατικού πόλου» σαν έμβρυο για τη μελλοντική μαζική επαναστατική Αριστερά. Είτε γιατί δεν κατανοεί το συγκεκριμένο καθήκον είτε γιατί πάσχει από την, συνηθισμένη στην ελληνική Αριστερά, ασθένεια του μικρομεγαλισμού.
Όμως κινήσεις και διεργασίες υπάρχουν και είναι σοβαρές. Σημαντικά τμήματα της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς επιδιώκουν και αναζητούν μια συζήτηση πάνω στις προαναφερόμενες γραμμές. Το «Ξ» θα επενδύσει σ’ αυτήν την προσπάθεια, κάνοντας ότι είναι δυνατό για να ευοδωθεί.
