3η Συνδιάσκεψη του Internationalist Standpoint – Κείμενο για τις ΗΠΑ

5 Απρίλη, 2025

Η 3η Συνδιάσκεψη του Internationalist Standpoint (ISp) πραγματοποιήθηκε μεταξύ 30 Μαρτίου και 3 Απριλίου στην Αθήνα. Κατά τη διάρκεια αυτών των 5 ημερών πραγματοποιήθηκαν πολλές σημαντικές συζητήσεις με ουσιαστικό περιεχόμενο και σε μια εξαιρετική ατμόσφαιρα συντροφικότητας. Τα θέματα που συζητήθηκαν ήταν τα εξής: 

• Εξελίξεις στις ΗΠΑ
• Η παρακμή της Ευρώπης και η κρίση της Αριστεράς
• Πολιτικές ταυτότητας 
• Το Εθνικό Ζήτημα
• Έλεγχοι και Διαδικασίες (για θέματα που σχετίζονται με τη διασφάλιση της εσωτερικής λειτουργίας και δημοκρατίας του ISp)
• Το χτίσιμο του Isp, Ενημερώσεις, και Οικονομικά.

Ξεκινάμε με τη δημοσίευση του κειμένου σχετικά με τις επιπτώσεις της εκλογής Τραμπ στις ΗΠΑ και διεθνώς. Το κείμενο γράφτηκε και συζητήθηκε στη συνδιάσκεψη πριν από τους δασμούς που επέβαλε ο Τραμπ την Τετάρτη 2 Απριλίου και για τον λόγο αυτό δεν υπάρχει αναφορά στο συγκεκριμένο θέμα.

Οι ΗΠΑ και ο παγκόσμιος καπιταλισμός υπό την ηγεσία του Τραμπ 

1. Η άνοδος του Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία στις ΗΠΑ έχει προκαλέσει σοκ σε ολόκληρο τον πλανήτη. Στο εσωτερικό της χώρας, έχει παγώσει την εργατική τάξη και τα κοινωνικά κινήματα. Κατά την πρώτη ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ το 2017 υπήρξαν κινητοποιήσεις εκατομμυρίων, κάτι που δεν είδαμε στη δεύτερη ορκωμοσία του στις αρχές του 2025. Η εργατική τάξη και τα κοινωνικά κινήματα στις ΗΠΑ προσπαθούν να επεξεργαστούν τρόπους ώστε να αντιμετωπίσουν τη νέα κατάσταση. Οι καπιταλιστές και οι κυβερνήσεις τους διεθνώς προσπαθούν να καταλάβουν ποιες ακριβώς θα είναι οι επιπτώσεις των πολιτικών του Τραμπ στην παγκόσμια οικονομία και στις διεθνείς σχέσεις.
2. Η επιστροφή του Τραμπ στην εξουσία αποτελεί μέρος της γενικευμένης ανόδου της Ακροδεξιάς (ΑΔ) σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά δίνει σε αυτή τη διαδικασία μια νέα διάσταση και μια νέα δυναμική. Ενισχύει την αυτοπεποίθηση της ΑΔ διεθνώς, καθώς και εκείνη των φασιστικών οργανώσεων και των φασιστικών ρευμάτων στο εσωτερικό των κομμάτων της ΑΔ. Ταυτόχρονα, ρίχνει τα κόμματα της Αριστεράς σε περαιτέρω αποδιοργάνωση και βαθύτερη κρίση.
3. Γεωπολιτικά, ο Τραμπ προκαλεί τεκτονικές μετατοπίσεις σε όλα όσα θεωρούνταν σταθερά τις τελευταίες δεκαετίες. Το σημαντικότερο όλων είναι το τεράστιο ρήγμα που δημιουργείται ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Οι ευρωπαϊκές δυνάμεις ακολουθούσαν λίγο-πολύ «πειθήνια» τις ΗΠΑ στις πολιτικές που οι τελευταίες αποφάσιζαν, από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου – εξυπηρετώντας βέβαια ταυτόχρονα και τα δικά τους ιμπεριαλιστικά συμφέροντα. Αυτή η συμμαχία ήταν ένας από τους βασικούς παράγοντες που επέτρεψαν στη Δύση γενικά και στις ΗΠΑ ειδικότερα να κυριαρχήσουν στον πλανήτη, ιδιαίτερα μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991. Ο Τραμπ φαίνεται να οδηγεί αυτή τη συμμαχία σε ένα απότομο (και σοκαριστικό για τους βασικούς πρωταγωνιστές της) τέλος.
4. Ακόμα πιο σημαντικό από τους δασμούς που έχει εξαγγείλει ότι θα επιβάλει στις ευρωπαϊκές οικονομίες, είναι το γεγονός ότι ο Τραμπ έχει εγκαταλείψει τη διπλωματία, η οποία αποτέλεσε ακρογωνιαίο λίθο της ικανότητας της Δύσης να διατηρεί λειτουργικές σχέσεις μεταξύ των διαφόρων δυνάμεών της και να έχει κοινή προσέγγιση στα μεγάλα παγκόσμια γεγονότα – συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών επεμβάσεων. Έχει αντικαταστήσει τις διπλωματικές σχέσεις με ωμούς εκβιασμούς, απειλές, εκφοβισμό, επιθέσεις και προσβολές, προς τους (πρώην) συμμάχους του και αυτό δημιουργεί ένα τεράστιο ρήγμα μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης, που θα έχει μακρόχρονες επιπτώσεις.
5. Δεν είναι εύκολο να κατανοήσει κανείς τη λογική των πολιτικών του Τραμπ. Μάλιστα η εντύπωση που δημιουργείται είναι ότι στην πραγματικότητα δεν έχουν καμία λογική. Η επίθεση στις ευρωπαϊκές δυνάμεις και η υπονόμευση της Δυτικής συμμαχίας είναι ένας παράγοντας που όχι μόνο θα μειώσει το βάρος της Ευρώπης στις διεθνείς εξελίξεις, αλλά θα απειλήσει και την κυριαρχία των Ηνωμένων Πολιτειών, οι οποίες ανέκαθεν δρούσαν σε συνεργασία με τις βασικές ευρωπαϊκές δυνάμεις. Η καθολική επιβολή δασμών θα γυρίσει μπούμερανγκ, υπονομεύοντας τις ΗΠΑ και την παγκόσμια οικονομία.
6. Ένα κεντρικό σημείο που πρέπει να τονιστεί είναι ότι η άνοδος του Τραμπ αντανακλά το βάθος της κρίσης που αντιμετωπίζει το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα και ιδιαίτερα οι βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης. Είναι ταυτόχρονα αντανάκλαση της «αδυναμίας» των οργανώσεων της εργατικής τάξης, συνδικαλιστικών και πολιτικών – όλων των αποχρώσεων της «ρεφορμιστικής» αλλά και της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς.
7. Ο παγκόσμιος καπιταλισμός δεν μπόρεσε ποτέ να ξεπεράσει πραγματικά την κρίση του 2007-8-9, προκειμένου να καταφέρει να μπει σε μια περίοδο δυναμικής, ή τουλάχιστον σημαντικής ανάπτυξης. Ιδιαίτερα η Ευρώπη, ήταν ουσιαστικά στάσιμη καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 2010. Η παγκόσμια ανάπτυξη ήταν χαμηλότερη σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες και όλες οι προβλέψεις για την τρέχουσα (2020 έως 2030) είναι ότι θα αποτελέσει τη δεκαετία με τον χαμηλότερο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι ΗΠΑ τα πήγαν καλύτερα από τις ευρωπαϊκές χώρες τα τελευταία χρόνια, αλλά η αύξηση του ΑΕΠ τους ήταν χαμηλή με βάση τα ιστορικά δεδομένα, κυμάνθηκε δηλαδή το πολύ στο 2,5% ετησίως, βασισμένη σε μαζικές δημοσιονομικές δαπάνες (με ελλειμματικούς προϋπολογισμούς) που έφεραν το δημόσιο χρέος σε πρωτοφανή επίπεδα.
8. Η όποια ανάπτυξη σημειώθηκε κατά τη διάρκεια της τελευταίας μιάμισης δεκαετίας, έγινε προκαλώντας υψηλά δημοσιονομικά ελλείμματα και αυξανόμενα δημόσια (κρατικά) χρέη. Στις ΗΠΑ το δημόσιο χρέος βρισκόταν κοντά στο 120-125% τα τελευταία δύο χρόνια – υψηλότερο ακόμη και από το 1946, αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Για το σύνολο του ΟΟΣΑ (βιομηχανικές χώρες), το μέσο δημόσιο χρέος ανέρχεται σε πάνω από 90% του ΑΕΠ. Για τη Βρετανία είναι γύρω στο 100% και για ορισμένες βασικές χώρες της ΕΕ όπως η Γαλλία και η Ιταλία, η αναλογία είναι γύρω στο 110% και 140% αντίστοιχα.
9. Ταυτόχρονα, τόσο το μερίδιο της ΕΈ όσο και το μερίδιο των ΗΠΑ στο παγκόσμιο εμπόριο και την παγκόσμια παραγωγή μειώνονται. Το εμπόριο και η παραγωγή συγκεντρώνονται όλο και περισσότερο στην Ασία και πιο ειδικά γύρω από την Κίνα. Αυτό αντανακλά την υποχώρηση της Δύσης στην παγκόσμια οικονομική σφαίρα και την ισορροπία δυνάμεων, όπως αναπτύσσεται σε άλλα υλικά του ISp. Ο εμπορικός πόλεμος που ξεκίνησαν οι ΗΠΑ εναντίον της Κίνας το 2017 έπαιξε ρόλο στη μείωση των ρυθμών αύξησης του κινεζικού ΑΕΠ, αλλά δεν μπόρεσε να λύσει το κεντρικό πρόβλημα του αμερικανικού καπιταλισμού που είναι η απειλητική άνοδος της Κίνας.
10. Αυτό οδηγεί τον αμερικανικό καπιταλισμό σε κατάσταση «απελπισίας» και η άνοδος του Τραμπ είναι ακριβώς αντανάκλαση αυτής της κατάστασης. Με τον δικό του διεστραμμένο τρόπο, αναγνωρίζει ότι η παλιά ισορροπία δυνάμεων στην οποία η αμερικανική άρχουσα ελίτ απολάμβανε αυτοκρατορική ισχύ, βρίσκεται σε σοβαρή κρίση. Έτσι πλέον διαλύει τα πάντα με χαοτικό τρόπο, επιδιώκοντας να κόψει τον γόρδιο δεσμό.
11. Η κρίση των κομμάτων της Αριστεράς διεθνώς, καθώς και στις ΗΠΑ, είναι ο δεύτερος κρίσιμος παράγοντας για την άνοδο της Ακροδεξιάς γενικά και του Τραμπ ειδικότερα. Και αυτό είναι, επίσης, μια αντανάκλαση του βάθους της καπιταλιστικής κρίσης. Τα ρεφορμιστικά ρεύματα μπορούν να παίξουν κάποιο ρόλο σε συνθήκες οικονομικής ανάπτυξης που επιτρέπουν μικρές παραχωρήσεις προς την εργατική τάξη. Σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, οι Ρεφορμιστές είναι εντελώς εκτεθειμένοι, επειδή δεν έχουν τίποτα να προσφέρουν, ούτε και να προτείνουν άλλες πολιτικές από αυτές που απαιτεί η αστική τάξη. Σαν αποτέλεσμα, όχι μόνο τα παλιά αριστερά κόμματα του είδους των «Σοσιαλδημοκρατών» και των «Εργατικών», αλλά και των «Κομμουνιστικών» (με σπάνιες εξαιρέσεις), έχουν συνθηκολογήσει πλήρως. Αλλά και η λεγόμενη «νέα Αριστερά», τύπου ΣΥΡΙΖΑ, Ποδέμος (Ισπανία), Αριστερού Μπλοκ (Πορτογαλία), Κόρμπιν (Βρετανία), Σάντερς (ΗΠΑ) κ.λπ., που δημιουργήθηκαν στη εποχή μετά την κατάρρευση του Σταλινισμού, έχει αποδειχθεί εντελώς ανίκανη να προσφέρει διεξόδους. Έχει και αυτή συνθηκολογήσει και ξεπουληθεί και βρίσκεται σε κρίση.
12. Στο κενό που δημιουργήθηκε από την κρίση των κομμάτων της λεγόμενης «νέας Αριστεράς», η Αντικαπιταλιστική Αριστερά (ΑΑ) δεν κατάφερε να παρέμβει και να αποκτήσει αξιόλογες δυνάμεις. Αντίθετα, έπεσε και αυτή σε κρίση, με περαιτέρω διασπάσεις και εξασθένιση των δυνάμεών της, παρά τις σημαντικές ευκαιρίες που υπάρχουν. Έτσι, η Ακροδεξιά μπόρεσε να εκμεταλλευτεί την κατάσταση παρουσιαζόμενη σαν η μόνη αντισυστημική δύναμη.

Οικονομία

13. Η τάξη των δισεκατομμυριούχων συσπειρώθηκε γύρω από τον Τραμπ, μετά την εκλογική του νίκη. Η παρουσία εκπροσώπων του συστήματος όπως οι Ζούκερμπερκγκ, Μπέζος, Σαντάρ Πιτσάι και Μασκ στην ορκωμοσία του δεν ήταν τυχαία. Τα κέρδη τους εξυπηρετούνται καλύτερα με το να βρίσκονται στο πλευρό του νικητή και όχι στο πλευρό του ηττημένου. Άνθρωποι όπως ο Μπέζος και ο Μασκ, χρειάζονται τον Τραμπ και το κράτος για να συνεχίσουν να κλείνουν συμφωνίες με το αμερικανικό δημόσιο. Για τους υπερπλούσιους στο σύνολό τους, ο Τραμπ προσφέρει φορολογικές μειώσεις. Οι στόχοι που έχει θέσει ο Τραμπ για τις φοροελαφρύνσεις στο μεγάλο κεφάλαιο είναι της τάξης των 4,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε βάθος 10 χρόνων – για τους υπερπλούσιους αυτός είναι ένας καλός λόγος να τα πηγαίνουν καλά με τον Τραμπ.
14. Αυτές οι φοροελαφρύνσεις θα προέλθουν, υποτίθεται, από την «εξυγίανση» του δημόσιου τομέα με την απόλυση εκατοντάδων χιλιάδων υπαλλήλων και τη διακοπή της χρηματοδότησης υπηρεσιών και έργων (το πιο γνωστό από τα οποία είναι η USAID).[1] Αν όμως ο Τραμπ κάνει πράξη όλα όσα έχει εξαγγείλει, τότε τα σχέδια και οι υποσχέσεις του θα βρεθούν στον αέρα.
15. Απολύοντας εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους από τον κρατικό τομέα υπονομεύει την οικονομία συμπιέζοντας τη ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες. Η απέλαση εκατομμυρίων μεταναστών, θα έχει παρόμοιο αποτέλεσμα ενώ ταυτόχρονα θα αυξήσει το κόστος παραγωγής.
16. Η αύξηση των δασμών είναι το κεντρικό σημείο της οικονομικής πολιτικής του Τραμπ. Πεποίθησή του είναι ότι οι υψηλότεροι δασμοί θα οδηγήσουν σε αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής στο εσωτερικό, θα αναζωογονήσουν τη μεταποίηση σε βάρος των εισαγωγών και θα λύσουν το πρόβλημα του εμπορικού ελλείμματος με τον υπόλοιπο κόσμο. Φαίνεται ότι περιμένει πως το κράτος θα λάβει πρόσθετα κεφάλαια από τους υψηλότερους δασμούς, τα οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει για να μειώσει τους φόρους. Και επίσης πως η επιστροφή της βιομηχανίας στις ΗΠΑ είναι ο τρόπος για να αντιμετωπίσει τον κινέζικο ανταγωνισμό και να «κάνει την Αμερική μεγάλη ξανά».
17. Η οικονομία όμως δεν λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Τραμπ δεν προσπάθησε να αρνηθεί ότι η οικονομία των ΗΠΑ θα μπορούσε να μπει σε ύφεση εξαιτίας των πολιτικών του. Επίσης, το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης σημείωσε μεγάλες πτώσεις κατά τη διάρκεια του Φεβρουαρίου και του Μαρτίου.
18. Ο Τραμπ επιβάλλει δασμούς περίπου 25% προς κάθε κατεύθυνση, αλλά απειλεί με ακόμη περισσότερους και υψηλότερους. Αυτό που δεν μπορούσε κανείς να περιμένει, ήταν ότι θα επέβαλε τέτοιους δασμούς και ενάντια στην ΕΕ, τον Καναδά και το Μεξικό, τους στενότερους εταίρους των ΗΠΑ. Μετά από δύο αυξήσεις κατά 10% (δηλαδή κατά 20% συνολικά) στους δασμούς προς την Κίνα, πέραν όλων όσων είχαν ήδη εφαρμοστεί από το 2017 αρχικά από τον Τραμπ και στη συνέχεια από τον Μπάιντεν, απειλεί με επιπλέον δασμούς στο επίπεδο του 60%. Απειλεί τις χώρες των BRICS [2] με δασμούς ύψους 100%, αν προσπαθήσουν να υπονομεύσουν τη θέση του δολαρίου στην παγκόσμια οικονομία. Απειλεί τον Καναδά και την ΕΕ με δασμούς «πολύ μεγαλύτερους από αυτούς που σχεδιάζονται σήμερα» αν επιχειρήσουν να «προκαλέσουν οικονομική ζημιά στις ΗΠΑ» (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό).
19. Αυτή η στάση έχει προκαλεί ήδη αντίποινα. Η Κίνα, ο Καναδάς, η ΕΕ, το Μεξικό, η Βραζιλία κ.λπ., είτε έχουν ήδη ανακοινώσει δασμούς στις αμερικανικές εισαγωγές ως απάντηση, είτε εξετάζουν πώς θα αντιδράσουν. Οι υψηλότεροι δασμοί θα μειώσουν τις εισαγωγές στις ΗΠΑ, αλλά θα μειώσουν και τις εξαγωγές από τις ΗΠΑ προς τον υπόλοιπο πλανήτη. Το κόστος της πτώσης των αμερικανικών εξαγωγών θα μπορούσε να είναι πολύ υψηλότερο από τα όποια κέρδη από τη μείωση των εισαγωγών για την οικονομία των ΗΠΑ. Η TESLA είναι ένα από τα πρώτα θύματα της πολιτικής του Τραμπ και βέβαια της προκλητικής στάσης του Μασκ: οι πωλήσεις της TESLA μειώνονται παντού, ενώ σε χώρες όπως ο Καναδάς και η Γερμανία καταρρέουν. Άλλοι αμερικανικοί κολοσσοί, όπως η Apple, η Google, η Meta και η Amazon θα αντιμετωπίσουν προβλήματα – «έρευνες», πρόστιμα, φόρους κ.λπ. Η Αμερική δεν μπορεί να βασιστεί στην εγχώρια οικονομία για να γίνει «μεγάλη ξανά» – χρειάζεται την παγκόσμια οικονομία. Οι πολιτικές του Τραμπ στην πραγματικότητα απομονώνουν τις ΗΠΑ από την διεθνή οικονομία, παρότι οι σχέσεις δεν θα καταρρεύσουν εντελώς.
20. Αυξημένοι δασμοί σημαίνουν επιβράδυνση του παγκόσμιου εμπορίου και της παγκόσμιας ανάπτυξης. Δεν είναι δυνατόν να προβλεφθεί με ακρίβεια ποιο θα είναι το τελικό ισοζύγιο. Αλλά είναι πάρα πολύ πιθανό να ρίξει την οικονομία των ΗΠΑ σε ύφεση. Οι υψηλότεροι δασμοί θα οδηγήσουν επίσης σε υψηλότερο πληθωρισμό, άρα υπονόμευση του βιοτικού επιπέδου στις ΗΠΑ και παγκόσμια.
21. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Petterson για τη Διεθνή Οικονομία, εάν εφαρμοστούν όλες οι εξαγγελίες του Τραμπ για τους δασμούς, αυτό σημαίνει ότι θα αυξηθούν από 2,4% κατά μέσο όρο σε 10,5%. Αυτό θα σημαίνει επιστροφή στα προστατευτικά μέτρα της αμερικανικής οικονομίας της δεκαετίας του 1950. Και, επίσης, πρόσθετο κόστος 1.200 δολαρίων κατά μέσο όρο για κάθε αμερικανικό νοικοκυριό, σύμφωνα με το Ινστιτούτο. Παρόμοιες εκτιμήσεις έχουν γίνει και από άλλες «δεξαμενές σκέψεις».

Ταξικοί αγώνες

22. Η ταξική πόλωση και πάλη, ως υποπροϊόν της νίκης του Τραμπ, είναι αναπόφευκτες όχι μόνο στις ΗΠΑ αλλά και διεθνώς. Ο Τραμπ εκλέχτηκε με την υπόσχεση να βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο και να μειώσει τον πληθωρισμό. Όμως η εμπιστοσύνη στην εθνική οικονομία μειώνεται αισθητά από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του. Η εκλογική του νίκη δεν σημαίνει μια σταθερή και αδιάκοπη κίνηση των Αμερικανών εργαζομένων προς το Τραμπικό MAGA (από τα αρχικά Make America Great Again – Κάντε την Αμερική Μεγάλη Ξανά). Εάν και όταν πυροδοτήσει μια ύφεση, μπορεί να γίνει θύμα της ίδιας οργής που αξιοποίησε για να εκλεγεί.
23. Είναι βέβαιο ότι οι εργαζόμενοι στις ΗΠΑ θα αντισταθούν. Μπορεί αυτή η αντίσταση να μην είναι άμεση, επειδή πολλοί ακόμη περιμένουν να δουν αν οι πολιτικές του Τραμπ θα αποδώσουν, αλλά αργά ή γρήγορα θα αρχίσουν να κινητοποιούνται. Προς το παρόν, μεγάλο μέρος της εργατικής τάξης είναι παραλυμένο. Όμως πολλοί αναζητούν τρόπους να αντισταθούν. Οι ομοσπονδιακοί δημόσιοι υπάλληλοι εντάσσονται στα συνδικάτα τους, οι ερευνητές διοργανώνουν διαμαρτυρίες. Έχουν γίνει επιτυχημένες προσπάθειες οργάνωσης ενάντια στις απελάσεις μεταναστών, ενώ πραγματοποιούνται και τακτικές διαμαρτυρίες στις αντιπροσωπείες της Tesla.
24. Η παραπάνω κατάσταση πρέπει να ιδωθεί και σε συνδυασμό με την επίθεση στα δικαιώματα, ιδίως αυτά των γυναικών και των ΛΟΑΤ+ ατόμων και με την άνοδο του ρατσισμού κατά των μειονοτήτων. Και φυσικά, το ζήτημα της κλιματικής κρίσης, την οποία ο Τραμπ απορρίπτει εντελώς, είναι ένα θέμα που μπορεί να κινητοποιήσει ιδιαίτερα τη νεολαία.
25. Το εργατικό κίνημα έχει σημειώσει κάποια σημαντικά, αν και ακόμα μετριοπαθή, βήματα. Παρότι η εργατική τάξη στο σύνολό της παραμένει ανοργάνωτη –κάτω από το 10% των εργαζομένων είναι μέλη συνδικάτων– σημαντικοί αριθμοί έμπειρων συνδικαλιστών αρχίζουν να συσπειρώνονται. Αυτό είναι ιδιαίτερα ελπιδοφόρο. Το επόμενο μαζικό κύμα αγώνα μπορεί να είναι και πάλι αυθόρμητο, αλλά μπορεί ταυτόχρονα να έχει έναν ισχυρότερο πυρήνα εργατικών στελεχών στην ηγεσία του, πολλοί από τους οποίους έχουν αντικαπιταλιστικές ή σοσιαλιστικές ιδέες. Όταν προκύψουν νέοι μαζικοί αγώνες, η συμμετοχή των μαρξιστών θα είναι κρίσιμη προκειμένου η οργανωμένη δράση να συνδυαστεί με το αυθόρμητο.
26. Το κίνημα για την Παλαιστίνη βρίσκεται αντιμέτωπο με επικίνδυνη καταστολή, με ακτιβιστές να κρατούνται χωρίς να τους απαγγέλλονται κατηγορίες. Αυτό αποτελεί παραβίαση της αμερικανικής παράδοσης που προβάλλει εμφατικά την ελευθερία του λόγου και αποτελεί ένδειξη για τους ακόμη σοβαρότερους κινδύνους που θα αντιμετωπίσουν όλα τα κινήματα στο μέλλον. Οι ειρηνικές φοιτητικές καταλήψεις στα προαύλια των πανεπιστημίων (encampments) πέρυσι, αντιμετωπίστηκαν με ασυνήθιστη βιαιότητα. Ο Τραμπ θέλει να εκφοβίσει το κίνημα, την ώρα που το Ισραήλ παραβιάζει την εκεχειρία στη Γάζα. Το κίνημα αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη βρίσκεται σε εξέλιξη με τακτική δραστηριότητα, αλλά όχι στην κλίμακα των περσινών μεγάλων φοιτητικών κινητοποιήσεων.
27. Παρόμοιες διαδικασίες αναμένεται να λάβουν χώρα διεθνώς. Η κυβέρνηση Τραμπ δίνει ώθηση στην Ακροδεξιά και τις φασιστικές οργανώσεις/ρεύματα σε διεθνές επίπεδο. Η συντηρητική και αντιδραστική ατζέντα της ΑΔ και των Δεξιών λαϊκιστών θα προκαλέσει αντιδράσεις σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού διεθνώς. Σε συνδυασμό με την οικονομική στασιμότητα και πιθανή ύφεση, μαζί και με την αύξηση του πληθωρισμού, η ταξική πάλη είναι αναμενόμενο να ενταθεί.

Πολιτικό κενό

28. Το πολιτικό κενό στις ΗΠΑ είναι τεράστιο. Οι Δημοκρατικοί (Δημοκρατικό Κόμμα-ΔΚ) βρίσκονται σε απόλυτο χάος και για σημαντικά στρώματα των εργαζομένων η ανάγκη για ένα νέο κόμμα (χωρίς σαφή εικόνα για το ποιο θα πρέπει να είναι αυτό) είναι ίσως πιο προφανής από ποτέ. Τα ποσοστά αποδοχής του ΔΚ είναι τα χαμηλότερα στην ιστορία, ενώ και η Αριστερά του ΔΚ βρίσκεται σε κρίση. Θα μπορούσε ανά πάσα στιγμή να ξεσπάσει ανταρσία στο εσωτερικό του κόμματος, ωστόσο μια τέτοια εξέλιξη χωρίς ένα σαφή στόχο διάσπασης του κόμματος στη βάση μιας ταξικής ανάλυσης/αντιπαράθεσης, δεν θα δώσει διέξοδο.
29. Ο Μπέρνι Σάντερς προβάλλει την ιδέα οι αριστεροί υποψήφιοι να κατεβαίνουν σαν ανεξάρτητοι κι όχι εκπροσωπώντας το Δημοκρατικό Κόμμα. Μια συντονισμένη καμπάνια για ανεξάρτητους υποψηφίους και ρήξη με το Δημοκρατικό Κόμμα θα μπορούσε να δημιουργήσει στέρεο έδαφος για την οικοδόμηση ενός νέου κόμματος· αλλά ο Σάντερς φαίνεται να διαμορφώνει το κάλεσμά του ως έναν τρόπο πίεσης προς το ΔΚ προκειμένου να προχωρήσει σε εσωτερικές μεταρρυθμίσεις. Ο Τραμπ ωφελήθηκε από το γεγονός ότι ο Σάντερς δεν προχώρησε στη δημιουργία νέου κόμματος, επιτρέποντας έτσι στο ΔΚ να εμφανίζεται σαν η βασική αντιπολίτευση απέναντι στον Τραμπ και το 2016 και το 2020. Η οργανωμένη Αριστερά στο εργατικό κίνημα και στις σοσιαλιστικές οργανώσεις, δεν έχει καταλήξει στα απαραίτητα συμπεράσματα για το ΔΚ. Ο Zohran Mamdani του DSA [3] διεκδικεί το χρίσμα των Δημοκρατικών για τη δημαρχία της Νέας Υόρκης, και δεν έχει εκδηλώσει πρόθεση να κατέβει ανεξάρτητος αν το κόμμα επιλέξει άλλον υποψήφιο.
30. Ωστόσο, ο Σάντερς μπορεί να διαισθάνεται τα πρώτα σημάδια κινητικότητας στο κίνημα. Ήδη συγκεντρώνει μεγαλύτερα πλήθη σε σχέση με τις προηγούμενες εκστρατείες του για να εκλεγεί σαν ο υποψήφιος του ΔΚ για τις προεδρικές εκλογές. Η έννοια της «ανεξάρτητης» καθόδου στα πλαίσια του Δημοκρατικού Κόμματος θα πρέπει να απορριφθεί. Οι Μαρξιστές πρέπει να συνεχίσουν να υποστηρίζουν υπομονετικά στο εσωτερικό των συνδικάτων, της σοσιαλιστικής Αριστεράς και των νέων κινημάτων, την ιδέα ενός νέου κόμματος που δεν θα είναι απλά ένας μοχλός πίεσης στους Δημοκρατικούς. 
31. Ούτε η ηγεσία του συνδικαλιστικού κινήματος είναι διατεθειμένη να προχωρήσει στην κατεύθυνση ενός νέου κόμματος, ενώ κάποιες ηγεσίες συνδικάτων έχουν ήδη κάνει παραχωρήσεις στον Τραμπ. Ο πρόεδρος της United Auto Workers, Σον Φέϊν, ο οποίος πέρυσι υποστήριζε την Καμάλα Χάρις, υποστηρίζει τώρα τους δασμούς του Τραμπ. Ο Σον Ο’ Μπράιαν, πρόεδρος του μεγαλύτερου συνδικάτου του ιδιωτικού τομέα στις ΗΠΑ, μίλησε στο Εθνικό Συνέδριο των Ρεπουμπλικάνων.
32. Η θετική διάθεση με την οποία ανταποκρίθηκαν πλατιά κοινωνικά στρώματα στη δολοφονία του Μπράιναν Τόμπσον, του διευθύνοντος συμβούλου της United Healthcare, από τον Luigi Mangione είναι κάτι που πρέπει να σημειωθεί, καθώς επιβεβαιώνει την ύπαρξη μιας πηγαίας ταξικής οργής στην κοινωνία των ΗΠΑ. Είναι βέβαιο ότι οι ΗΠΑ μπαίνουν σε μια νέα εποχή και βρίσκονται αντιμέτωπες με καταστάσεις που λίγες φορές στο παρελθόν έχουν ξαναϋπάρξει.

Η Ευρώπη σε απόγνωση 

33. Ο Τραμπ καταστρέφει κάθε θεσμό που παρείχε κάποιου είδους τάξη στην αναρχία του παγκόσμιου καπιταλισμού. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, η Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, οι G7, οι G20, το Διεθνές Δικαστήριο, ακόμη και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ είναι θεσμοί χωρίς ιδιαίτερο ή και καθόλου νόημα, καθώς οι ΗΠΑ είτε έχουν αποχωρήσει επίσημα από αυτούς είτε τους έχουν απαξιώσει. Η ΕΕ και η Βρετανία, ουρά των ΗΠΑ στον εμπορικό πόλεμο με την Κίνα και στους πολέμους δι’ αντιπροσώπων της προηγούμενης περιόδου (Ουκρανία, Μ. Ανατολή κλπ) τώρα βρίσκονται κολλημένες στον τοίχο.
34. Οι ευρωπαϊκές δυνάμεις (όπως και οι περισσότερες άλλες κυβερνήσεις και θεσμοί) έχουν σοκαριστεί, μεταξύ άλλων, από τις απαιτήσεις του Τραμπ να καταλάβει τη Γροιλανδία, να αποκτήσει τη Διώρυγα του Παναμά, να εκκενώσει τη Γάζα και να τη μετατρέψει σε τουριστικό θέρετρο υπό αμερικανική ιδιοκτησία κ.λπ. Και επιπλέον, από την ένταση και τον χαρακτήρα των επιθέσεων εναντίον τους από τον Τραμπ και τους πιο στενούς συνεργάτες του. Η ομιλία που εκφώνησε ο αντιπρόεδρος του Τραμπ Τζέι Ντι Βανς στους Ευρωπαίους συναδέλφους του στη Διάσκεψη για την Ασφάλεια που πραγματοποιήθηκε στο Μόναχο (Γερμανία) στις 12 Φεβρουαρίου 2024 είναι αρκετά χαρακτηριστική:

«Έχουμε έναν νέο σερίφη στην πόλη [εννοώντας τον Τραμπ]… …Στη Βρετανία και σε όλη την Ευρώπη, η ελευθερία του λόγου, φοβάμαι, βρίσκεται σε υποχώρηση… …Ήταν λάθος της Ρωσίας να αγοράσει μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να επηρεάσει ευρωπαϊκές εκλογές [αναφέρεται στη Ρουμανία], αλλά αν η δημοκρατία σας κινδυνεύει [αναφέρεται στο γεγονός ότι οι ρουμανικές εκλογές ακυρώθηκαν από το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας, με τη σιωπηρή υποστήριξη της ΕΕ] από μερικές χιλιάδες δολάρια σε ψηφιακά μέσα από μια ξένη χώρα, τότε δεν ήταν πολύ ισχυρή εξ αρχής… …Αν φοβάστε τις φωνές, τις απόψεις και τη συνείδηση που καθοδηγούν τον ίδιο σας τον λαό… …αν τρέχετε από τον φόβο των ίδιων σας των ψηφοφόρων, δεν υπάρχει τίποτα που μπορεί να κάνει η Αμερική για σας, ούτε και εσείς μπορείτε να κάνετε κάτι για τον αμερικανικό λαό».

Σαν να μην έφταναν τα παραπάνω σχόλιά του, ο Βανς αποχώρησε εσπευσμένα από τη συνάντηση, προκειμένου να συναντήσει την ηγέτιδα του ακροδεξιού κόμματος AfD, αρνούμενος, παράλληλα, να συναντήσει τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς!

35. Η απάντηση του Ρόμπερτ Χάμπεκ, αντικαγκελάριου της Γερμανίας, συνόψισε, ίσως με τον πιο ακριβή τρόπο τα συναισθήματα των ευρωπαϊκών ελίτ: 

«Κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου στο Μόναχο, η δυτική κοινότητα αξιών έλαβε τέλος».

36. Σαν να μην έφταναν οι επιθέσεις και οι προσβολές κατά των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και ηγετών –που μέχρι πρόσφατα ήταν οι στενότεροι σύμμαχοι των ΗΠΑ– ο Μασκ πρότεινε ρητά την έξοδο των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ. Το ερώτημα αν αυτό που βλέπουμε να εξελίσσεται είναι «το τέλος της διατλαντικής συμμαχίας» έχει τεθεί από πολλά καπιταλιστικά έντυπα και σχολιαστές. Κάτι τέτοιο ωστόσο δεν να αποτελεί ρεαλιστική προοπτική, τουλάχιστον σε αυτό το στάδιο. Από την άλλη πλευρά, οι σχέσεις δεν μπορούν να επιστρέψουν στην προηγούμενή τους κατάσταση. Οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις (Γαλλία, Βρετανία, Γερμανία) θα κάνουν ότι είναι δυνατόν για να διατηρήσουν το ΝΑΤΟ, φροντίζοντας να κρατήσουν τις ΗΠΑ στο πλευρό τους, διότι οι προκλήσεις από την Κίνα και τη Ρωσία, σε οικονομικό και στρατιωτικό επίπεδο, θα συνεχιστούν. Αλλά οι στενές σχέσεις που υπήρχαν στο παρελθόν έχουν τελειώσει και δεν μπορούν να είναι ξανά οι ίδιες, τουλάχιστον στο ορατό μέλλον.

Ουκρανία

37. Οι ευρωπαϊκές δυνάμεις ουσιαστικά σύρθηκαν στον πόλεμο στην Ουκρανία, το 2022, υπό την πίεση των ΗΠΑ και της Βρετανίας, πείθοντας τον Ζελένσκι να πολεμήσει και να μην διαπραγματευτεί με τον Πούτιν (τον Μάρτιο του 2022, στην Τουρκία, η Ρωσία και η Ουκρανία έφτασαν κοντά σε ειρηνευτική συμφωνία). Η στροφή 180^ο του Τραμπ έχει αφήσει έκθετες τις ευρωπαϊκές δυνάμεις, με έναν πόλεμο στα χέρια τους, ο οποίος εγείρει απαιτήσεις που στην πραγματικότητα δεν μπορούν να εκπληρώσουν. Προσποιούνται ότι είναι αποφασισμένες να συνεχίσουν τον πόλεμο και να απορρίψουν κάθε όρο που θεωρούν απαράδεκτο (π.χ. απαιτούν να φύγει ο ρωσικός στρατός από την Ουκρανία άνευ όρων…) αλλά αυτό το κάνουν μόνο και μόνο για να σώσουν τα προσχήματα. Ο πόλεμος εναντίον της Ρωσίας δεν μπορεί να κερδηθεί. Η Ουκρανία χάνει, παρά τη μαζική βοήθεια των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Τώρα που οι ΗΠΑ δεν είναι πλέον πρόθυμες να χρηματοδοτήσουν τον πόλεμο, η «αποφασιστικότητα» των Ευρωπαίων ηγετών είναι κενό γράμμα και υποκριτική, με στόχο κυρίως να δείξουν στην εκλογική τους βάση ότι το παλεύουν. Η θέση στην οποία βρίσκονται είναι δύσκολη: από τη μία πλευρά πρέπει να αυξήσουν κατά πολύ τις στρατιωτικές τους δαπάνες και από την άλλη να υποστούν τις επιπτώσεις μιας ήττας στην Ουκρανία, την ίδια ώρα που ο Τραμπ παριστάνει τον «ειρηνοποιό».
38. Σχεδιάζουν να αυξήσουν μαζικά τις εξοπλιστικές τους δαπάνες στο επίπεδο των 800 δισεκατομμυρίων ευρώ περίπου την επόμενη δεκαετία (αυτό πέρα κι επιπλέον από μεγάλες αυξήσεις και σε εθνικό επίπεδο διαφόρων χωρών, ειδικά στην περίπτωση της Γερμανίας), σε μια εποχή που η ΕΕ και η Βρετανία αντιμετωπίζουν μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα και υψηλά δημόσια χρέη. Εξαιτίας αυτής της κατάστασης σχεδίαζαν να εφαρμόσουν τους όρους του «Συμφώνου Ανάπτυξης και Σταθερότητας» (ΣΑΣ) που δεν ξεπερνούν το 3% του ΑΕΠ για τα δημοσιονομικά ελλείμματα και το 60% του ΑΕΠ για το δημόσιο χρέος (τα κριτήρια του Μάαστριχτ στα οποία βασίζεται η ΕΕ). Η εφαρμογή των όρων του Συμφώνου στην πράξη σημαίνει λιτότητα. Αντίθετα, τώρα πρέπει να προχωρήσουν σε μια επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, δαπανώντας εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ για τη χρηματοδότηση του πολέμου στην Ουκρανία και για την επέκταση και ανάπτυξη των στρατιωτικών τους δυνατοτήτων σε ευρωπαϊκή βάση. Το αποτέλεσμα θα είναι να αυξηθούν τα ελλείμματα και το δημόσιο χρέος. Προκειμένου να αποφύγουν την τυπική σύγκρουση με τα κριτήρια του Μάαστριχτ, αποφάσισαν να θέσουν τις «αμυντικές δαπάνες» (ή τουλάχιστον μέρος τους) εκτός προϋπολογισμών. Έτσι, προσπαθούν να κοροϊδέψουν τους εργαζόμενους στην Ευρώπη ότι τα δημοσιονομικά ελλείμματα και τα δημόσια χρέη μειώνονται, ενώ στην πραγματικότητα θα αυξηθούν, προκαλώντας ακόμη μεγαλύτερη υπερχρέωση και επομένως μελλοντική αστάθεια. Η εργατική τάξη θα κληθεί φυσικά να πληρώσει για όλα αυτά, σε βάρος του δικού της βιοτικού επιπέδου.
39. Προκειμένου να δικαιολογηθούν αυτές οι δαπάνες, υπάρχει μια νέα μαζική προπαγάνδα στην Ευρώπη σχετικά με την ανάγκη δημιουργίας μιας «πολεμικής οικονομίας», η οποία ζητάει από τους πολίτες να έχουν επαρκή αποθέματα τροφίμων, μετρητά στο σπίτι, κοκ. Αυτό συμβαίνει σε όλη την Ευρώπη, από το Νότο μέχρι τη Σκανδιναβία. Η Ιταλία και η Γερμανία πρωτοστατούν σε αυτή τη νέα πολιτική της «κοινωνικής στρατιωτικοποίησης», στέλνοντας αξιωματικούς του στρατού στα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για να αναπτύξουν την πολεμοκάπηλη προπαγάνδα τους και να στρατολογήσουν νεολαία στις ένοπλες δυνάμεις.

Πούτιν

40. Ο Τραμπ, ο Βανς, ο Μασκ και άλλα βασικά στελέχη της αμερικανικής κυβέρνησης έχουν αντιμετωπίσει τον Ζελένσκι με απολύτως ταπεινωτικό τρόπο, αλλά ταυτόχρονα αρνούνται να επιτεθούν στον Πούτιν – αντίθετα ο Τραμπ κάνει φιλικά ανοίγματα στη Ρωσία, τουλάχιστον μέχρι τώρα. Αυτό έχει ανοίξει μια συζήτηση για το αν ο Τραμπ προσπαθεί να αναπτύξει στενότερες σχέσεις με τη Ρωσία με στόχο να απομονώσει την Κίνα.
41. Είναι αδύνατο να γνωρίζουμε ποια μπορεί να είναι τα βαθύτερα κίνητρα του Τραμπ. Αλλά οποιαδήποτε προσπάθεια να αποσπάσει τη Ρωσία από τη συμμαχία της με την Κίνα, αν υπάρχει τέτοια πρόθεση, δεν θα πετύχει. Η Ρωσία και η Κίνα έχουν οικοδομήσει τις τελευταίες δεκαετίες μια πολύ στενή, στρατηγική σχέση, η οποία τους είναι απαραίτητη για να ξεπεράσουν τις πιέσεις που δέχονται από τη Δύση. Δεν μπορεί να αναμένεται από τον Πούτιν να υπονομεύσει τη σχέση της Ρωσίας με την Κίνα μόνο και μόνο επειδή υπήρξε αλλαγή στην κυβέρνηση των ΗΠΑ. Κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος ότι οι πολιτικές που εφαρμόζει σήμερα ο Τραμπ θα είναι οι ίδιες σε ένα ή δύο χρόνια από σήμερα. Επίσης, δεν υπάρχει καμία βεβαιότητα ότι η επόμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ θα ακολουθήσει τις ίδιες ή παρόμοιες πολιτικές με τις σημερινές. Δεν είναι δυνατόν να προβλεφθεί πώς ακριβώς θα εξελιχθούν οι σχέσεις των ΗΠΑ με τη Ρωσία το επόμενο διάστημα, ιδίως καθώς η Ρωσία δεν είναι διατεθειμένη να υποκύψει στις πιέσεις του Τραμπ για άμεση κατάπαυση του πυρός, ακόμη και περιορισμένου χαρακτήρα. Το βέβαιο όμως είναι ότι για το ορατό μέλλον οι σημερινές σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Κίνας θα παραμείνουν ισχυρές.

Θα κερδίσει ο Τραμπ τον εμπορικό πόλεμο ενάντια στην Κίνα;

42. Στο επίκεντρο του MAGA βρίσκεται η αντιμετώπιση του κινδύνου της Κίνας. Η Κίνα είναι αυτή που απειλεί την ηγεμονία των ΗΠΑ στον πλανήτη, όχι η Ευρώπη. Οι επιθέσεις εναντίον των ευρωπαϊκών δυνάμεων υποτίθεται ότι αποτελούν μέρος μιας στρατηγικής για την εξοικονόμηση πόρων και την ενίσχυση των ΗΠΑ στον ανταγωνισμό τους με την Κίνα. Ο εμπορικός πόλεμος κατά της Κίνας ξεκίνησε από τον Τραμπ το 2017 και εντάθηκε περαιτέρω από τον Μπάιντεν.
43. Ένας από τους διακηρυγμένους στόχους ήταν η μείωση του εμπορικού πλεονάσματος της Κίνας με τις ΗΠΑ και τον υπόλοιπο κόσμο. Επτά χρόνια αργότερα, με τον εμπορικό πόλεμο να μαίνεται τόσο επί κυβέρνησης Τραμπ όσο και επί κυβέρνησης Μπάιντεν, το πρόβλημα αυτό δεν έχει λυθεί. Η Κίνα συνεχίζει να ανταγωνίζεται τις ΗΠΑ σε κάθε επίπεδο, όχι μόνο όσον αφορά την ποσότητα των αγαθών που εξάγονται στον υπόλοιπο κόσμο με χαμηλότερο κόστος, αλλά και όσον αφορά την ποιότητα αυτών των αγαθών.
44. Τα τελευταία χρόνια σημειώθηκε η δυναμική είσοδος της Κίνας στις αγορές κινητών τηλεφώνων και ηλεκτρονικών υπολογιστών παρόμοιας ποιότητας με τα καλύτερα Δυτικά προϊόντα. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή ήταν η «αναγέννηση» του τεχνολογικού κολοσσού Huawei, ακριβώς όταν οι ΗΠΑ είχαν πιστέψει ότι είχαν τελειώσει μαζί του μια για πάντα. Στη συνέχεια, τα τελευταία δύο χρόνια, είχαμε την επέλαση των ηλεκτρικών οχημάτων και των οχημάτων που κινούνται με εναλλακτικές πηγές ενέργειας, από την Κίνα, που έριξαν σε κρίση την αυτοκινητοβιομηχανία της Δύσης. Πιο πρόσφατα είδαμε την Κίνα να αμφισβητεί την τεχνητή νοημοσύνη της Δύσης, με το DeepSeek, το οποίο έχει περιγραφεί ως ίσο ή καλύτερο από το ChatGPT, την ίδια ώρα που έχει πολύ χαμηλότερο κόστος. Φαίνεται επίσης ότι η Κίνα ανταγωνίζεται τη Δύση στο επίπεδο της κβαντομηχανικής και της εξερεύνησης του διαστήματος.
45. Εδώ και κάποια χρόνια, από την ίδρυσή του, το ISp υποστήριξε τη θέση ότι ο εμπορικός πόλεμος της Δύσης εναντίον της Κίνας θα είχε ως αποτέλεσμα να επιβραδύνει την ανάπτυξη της τελευταίας και να την καθυστερούσε από το να ξεπεράσει την οικονομία των ΗΠΑ, αλλά δεν θα μπορούσε να σταματήσει/αποτρέψει αυτή τη διαδικασία. Αν εξετάσουμε τα σημερινά γεγονότα και στοιχεία, μπορούμε να πούμε ότι οι πολιτικές που εφάρμοσαν οι ΗΠΑ, ακολουθούμενες από την Ευρώπη, δεν πέτυχαν τους στόχους τους.
46. 46. Έτσι, για παράδειγμα, το εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας, παρά τα 7 χρόνια εμπορικού πολέμου, εκτινάχθηκε πέρυσι σε επίπεδα ρεκόρ, φτάνοντας το 2024 το πρωτοφανές ποσό των 992 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ. Ήταν 21% υψηλότερο σε σύγκριση με τον προηγούμενο χρόνο και το υψηλότερο από τότε που άρχισαν να τηρούνται στατιστικά στοιχεία, το 1998.
47. Οι νέοι δασμοί που επέβαλε ο Τραμπ εναντίον της Κίνας θα έχουν βέβαια αντίκτυπο στο ΑΕΠ της, αλλά αυτό δεν μπορεί να έχει καθοριστικό χαρακτήρα. Το συνολικό ποσό των κινεζικών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ ανέρχεται μόλις στο 3% περίπου του κινεζικού ΑΕΠ. Επομένως, όσο υψηλούς δασμούς και αν επιβάλει η κυβέρνηση Τραμπ στην Κίνα, θα έχουν περιορισμένο αντίκτυπο στην κινεζική οικονομία. Πόσο μάλλον που τα τελευταία χρόνια η Κίνα αλλάζει κατεύθυνση στις εξαγωγές της, ακριβώς λόγω του εμπορικού πολέμου της Δύσης, μέσω διμερών και περιφερειακών εμπορικών συμφωνιών. Βλέποντας ότι οι σχέσεις με τις ΗΠΑ και την ΕΕ γίνονται όλο και πιο δύσκολες, η Κίνα στράφηκε προς τον υπόλοιπο πλανήτη – την Ασία, τη Λατινική Αμερική, την Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Το ίδιο συμβαίνει και με τα κινεζικά κεφάλαια που επενδύονται στο εξωτερικό.
48. Αυτό συνδέεται με την ανάπτυξη των BRICS, της οικονομικής συμμαχίας της Κίνας, της Ινδίας, της Ρωσίας, της Νότιας Αφρικής, της Βραζιλίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων κ.ά., τις οποίες ο Τραμπ έχει απειλήσει με δασμούς έως και 100% εάν προσπαθήσουν να υπονομεύσουν την κυριαρχία του δολαρίου στην παγκόσμια οικονομία. Αυτού του είδους οι απειλές ωθούν στην πραγματικότητα τις χώρες αυτές προς την Κίνα και μακριά από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
49. Το πιθανότερο είναι ότι οι πολιτικές του Τραμπ δεν θα απομονώσουν την Κίνα από την παγκόσμια οικονομία, βελτιώνοντας ταυτόχρονα τη θέση των Ηνωμένων Πολιτειών σε αυτήν, αλλά θα επιφέρουν το αντίθετο αποτέλεσμα, δηλαδή θα οδηγήσουν σε αύξηση του εμπορίου μεταξύ του υπόλοιπου κόσμου σε βάρος των Ηνωμένων Πολιτειών.
50. Αυτό αφορά και τις ευρωπαϊκές δυνάμεις, παρά τις βαθιές και μακροχρόνιες σχέσεις μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ. Από την έναρξη του εμπορικού πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, η ΕΕ προσχώρησε σε αυτόν υπό την πίεση των ΗΠΑ, αλλά με μεγάλο κόστος γι’ αυτήν. Έκτοτε, χάνει έδαφος στην κινεζική αγορά και επίσης, οι αλυσίδες εφοδιασμού της που σε μεγάλο βαθμό βασίζονται στην Κίνα, έχουν επηρεαστεί αρνητικά. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που μερικές απ’ τις μεγάλες βιομηχανίες της, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία, είναι   σε κρίση.
51. Δεδομένης της πολιτικής της κυβέρνησης Τραμπ, έχει ήδη αρχίσει μια συζήτηση στα ευρωπαϊκά αστικά μέσα ενημέρωσης ότι ο Τραμπ μπορεί να είναι μεγαλύτερο πρόβλημα από την Κίνα. Μια Είναι πιθανό την επόμενη περίοδο να δούμε μια σταδιακή στροφή προς πιο «ισορροπημένες» σχέσεις με την Κίνα εκ μέρους της ΕΕ.

Φασισμός;

52. Ο ναζιστικός χαιρετισμός του Ίλον Μασκ και η αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά του Τραμπ και του υπουργικού του συμβουλίου έχουν ρίξει λάδι στη συνεχιζόμενη συζήτηση για το αν ο Τραμπ είναι φασίστας. Μεγάλα τμήματα του ΔΚ περιγράφουν τον Τραμπ ως φασίστα – χρησιμοποίησαν αυτό το επιχείρημα στην προεκλογική τους εκστρατεία και είχαν την ψευδαίσθηση ότι με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαν να βάλουν φρένο στην εκλογική του άνοδο. Ο απάνθρωπος τρόπος με τον οποίο ο Τραμπ μιλάει για τους μετανάστες συγκρίνεται με τον διωγμό των Εβραίων από τους Ναζί. Η ιδέα που διακινεί ο Τραμπ ότι ο Καναδάς θα μπορούσε να προσαρτηθεί για να γίνει το 51^ο κράτος συγκρίνεται με την προσάρτηση της Αυστρίας από τον Χίτλερ το 1938. 
53. Πέρα από τους καπιταλιστές και τα ΜΜΕ τους, αρκετοί στην Αριστερά έχουν επίσης διατυπώσει την ιδέα ότι το καθεστώς Τραμπ είναι «φασιστικό». Κάποιοι έχουν επινοήσει τον όρο «υφέρπων φασισμός» για να πουν ότι υπάρχει μια διαδικασία μετατροπής της εξουσίας του Τραμπ σε φασιστικό καθεστώς, η οποία δεν έχει ολοκληρωθεί αλλά βρίσκεται σε εξέλιξη. Άλλοι έχουν χρησιμοποιήσει τον όρο «μεταφασισμός». Αλλά τέτοιες προσπάθειες δεν αποσαφηνίζουν το ζήτημα, μάλλον το θολώνουν.
54. Φυσικά, υπάρχουν αυταρχικά στοιχεία στη διοίκηση του Τραμπ, αλλά αυτό είναι διαφορετικό από τον φασισμό ή και από ένα αυταρχικό κράτος/καθεστώς. Αυτό το θέμα το έχουμε αναπτύξει εκτενώς σε άλλα άρθρα μας. Υπάρχουν πολλά καθεστώτα που μπορούν να περιγραφούν ως ακροδεξιά, ή δεξιά λαϊκιστικά διεθνώς, υπάρχουν σημαντικές ναζιστικές ομάδες μέσα σε ΑΔ κόμματα σε όλο τον κόσμο, αλλά οι συνθήκες για την εγκαθίδρυση φασιστικού καθεστώτος στις ΗΠΑ ή στις υπόλοιπες βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες δεν υπάρχουν σήμερα.
55. Φυσικά, ο ναζιστικός χαιρετισμός του Ίλον Μασκ δεν μπορεί να θεωρηθεί ως κάτι τυχαίο ή άνευ σημασίας. Αλλά το θέμα δεν είναι τι είναι ή τι μπορεί να γίνει στο μέλλον ο Ίλον Μασκ προσωπικά – και το ίδιο ισχύει και για τον Τραμπ. Ο φασισμός δεν είναι κάτι που σχετίζεται με τα χαρακτηριστικά ή τις φιλοδοξίες του ενός ή του άλλου ατόμου. Αποτελεί κρατικό καθεστώς, το οποίο συντρίβει κάθε δημοκρατικό δικαίωμα αλλά και θεσμό που έχει κατακτηθεί από την εργατική τάξη, και ακόμη και δημοκρατικές διαδικασίες της αστικής τάξης (δηλ. την κοινοβουλευτική δημοκρατία) – κινητοποιώντας φρενήρη στρώματα της κοινωνίας των οποίων οι ζωές έχουν καταστραφεί από την κρίση. Τίποτα τέτοιο δεν υπάρχει σήμερα στις ΗΠΑ και τίποτα τέτοιο δεν μπορεί να αναπτυχθεί την επόμενη περίοδο γιατί δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις, και ο συσχετισμός των ταξικών δυνάμεων στην κοινωνία δεν το επιτρέπει.
56. Ο Χίτλερ ανέβηκε στην εξουσία στις 30 Ιανουαρίου 1933. Στα τέλη Φεβρουαρίου εξέδωσε το «Διάταγμα για την προστασία του λαού και του κράτους», το οποίο ανέστειλε τις πολιτικές ελευθερίες, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας του λόγου, του Τύπου και των συναθροίσεων, και επέτρεπε τη σύλληψη πολιτικών αντιπάλων. Μέχρι το τέλος Μαρτίου τέθηκε σε ισχύ ο «Εξουσιοδοτικός Νόμος» (που επισήμως ονομαζόταν «Νόμος για την αντιμετώπιση των δεινών του λαού και του Ράιχ»), ο οποίος παρείχε στον Χίτλερ την εξουσία να θεσπίζει νόμους χωρίς την έγκριση του κοινοβουλίου. Μέχρι τον Μάιο του 1933, όλα τα συνδικάτα είχαν διαλυθεί και αντικατασταθεί από το Γερμανικό Εργατικό Μέτωπο (DAF), το οποίο ελεγχόταν από το Ναζιστικό Κόμμα. Μέχρι τον Ιούλιο του 1933 όλα τα πολιτικά κόμματα, εκτός από το ναζιστικό, είχαν απαγορευτεί. Αυτό περιλάμβανε δεξιά και ακόμη και ακροδεξιά κόμματα. Στο πλαίσιο μιας διαδικασίας που ονομάστηκε Gleichschaltung (Συντονισμός), το ναζιστικό καθεστώς ανάγκασε όλους τους πολιτικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς θεσμούς να συμμορφωθούν με τη ναζιστική ιδεολογία. Το Υπουργείο Δημόσιας Διαφώτισης και Προπαγάνδας, με επικεφαλής τον Γκέμπελς, διασφάλιζε ότι όλες οι πληροφορίες που διαδίδονταν στο κοινό ευθυγραμμίζονταν με τη ναζιστική ιδεολογία. Τα βιβλία που θεωρούνταν «αντιγερμανικά» καίγονταν σε δημόσιες τελετές. Μέχρι το 1934, ο Χίτλερ είχε εκκαθαρίσει ακόμη και το ίδιο του το κόμμα από πιθανούς αντιπάλους και επικριτές στη «Νύχτα των Μεγάλων Μαχαιριών». Το Führerprinzip (Αρχή του Ηγέτη) τον καθιέρωσε ως τον ανώτατο αρχηγό, με απόλυτη εξουσία σε όλες τις πτυχές της κυβέρνησης και της κοινωνίας. Στη δεκαετία πριν από την ανάληψη της εξουσίας, οι Ναζί δημιούργησαν μια παραστρατιωτική οργάνωση, τα SA (Sturmabteilung – «Τάγματα Εφόδου»). Μέχρι τον Ιανουάριο του 1932, τα SA αριθμούσαν περίπου 400.000. Όταν ήρθε στην εξουσία το 1933, το Ναζιστικό Κόμμα είχε πάνω από δύο εκατομμύρια μέλη. Στο συλλαλητήριο της Νυρεμβέργης το 1934, συμμετείχαν 700.000 άτομα.
57. Υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στο σήμερα και τη δεκαετία του 1930. Αφενός η κρίση του καπιταλισμού ήταν πολύ βαθύτερη από τη σημερινή, δημιουργώντας εκατομμύρια κατεστραμμένα, μανιασμένα μικροαστικά στρώματα, τα οποία στελέχωσαν τα τάγματα εφόδου του Χίτλερ. Από την άλλη, η άρχουσα τάξη ανησυχούσε για την προοπτική μιας επικείμενης επανάστασης – η Σοβιετική Ένωση θεωρούνταν από τους καπιταλιστές ως πραγματική απειλή για την εξουσία τους. Σαν αποτέλεσμα, η άρχουσα τάξη στράφηκε στον Χίτλερ.
58. Αυτοί οι παράγοντες δεν υπάρχουν σήμερα. Και επιπλέον, σε όποια χώρα και αν αναπτυχθούν σε επόμενο στάδιο, η άρχουσα τάξη θα γνωρίζει ότι ο φασισμός είναι ένα δίκοπο μαχαίρι, επομένως θα επιδιώκει να μην του επιτρέψει να δρα ανεξέλεγκτα. Θα πρέπει ωστόσο να είναι σαφές ότι σε συνθήκες σοβαρής οικονομικής κρίσης και απειλής εμφάνισης επαναστάσεων, τμήματα της άρχουσας τάξης θα στραφούν στον φασισμό.
59. Η εγκαθίδρυση ενός φασιστικού καθεστώτος είναι το τελικό στάδιο μιας μάχης που τελειώνει με την ήττα της εργατικής τάξης – μια ήττα ιστορικού και στρατηγικού χαρακτήρα. Δεν βρισκόμαστε σε αυτό το στάδιο. Βρισκόμαστε στην αρχή μιας διαδικασίας που δείχνει προς αυτή την κατεύθυνση. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει χρόνος να συγκεντρωθούν οι δυνάμεις που θα αγωνιστούν ενάντια στη «φασιστική προοπτική» του ενός ή του άλλου είδους, που στην πράξη σημαίνει να αγωνιστούμε για τη νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης. 

Κίνδυνοι και ευκαιρίες

60. Είναι αδύνατο να προβλέψουμε ακριβώς πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα. Ο Τραμπ αλλάζει πολύ συχνά γνώμη. Ακόμη και αν εφαρμόσει όλα όσα έχει δηλώσει, είναι αδύνατο να προβλέψει κανείς με ακρίβεια τις επιπτώσεις στην οικονομία είτε των ΗΠΑ είτε παγκοσμίως. Αλλά είναι σαφές ότι ο αρχικός αντίκτυπος θα είναι να ωθήσει την αμερικανική και την παγκόσμια οικονομία προς την κατεύθυνση χαμηλότερων ρυθμών ανάπτυξης και ύφεσης. Ταυτόχρονα, η ταξική πόλωση και πάλη θα ενταθούν, στις ΗΠΑ και διεθνώς.
61. Οι πολιτικές του Τραμπ είναι πολύ πιθανό να γυρίσουν μπούμερανγκ. Το ρήγμα μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΕ είναι θεμελιώδους σημασίας και στην πραγματικότητα αποδυναμώνει τις ΗΠΑ και την προσπάθειά τους να περιορίσουν την Κίνα (και τη Ρωσία). Η κρίση της ΕΕ, που είναι ήδη βαθιά, θα ενταθεί διότι θα βρεθεί αντιμέτωπη με ακόμη μεγαλύτερες προκλήσεις στις οποίες δεν μπορεί να ανταποκριθεί. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι θα καταβληθούν ενισχυμένες προσπάθειες στην κατεύθυνση της μεγαλύτερης σύγκλισης, ιδίως στο επίπεδο των στρατιωτικών δαπανών. Η στροφή της ΕΕ προς την κατεύθυνση της «κοινωνικής στρατιωτικοποίησης» και της «πολεμικής οικονομίας», με ταχύτερους ρυθμούς από ότι τα προηγούμενα χρόνια, θα γίνει σε βάρος των κοινωνικών υπηρεσιών και του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων. Αυτό θα αποτελέσει έναν πρόσθετο παράγοντα ριζοσπαστικοποίησης στην Ευρώπη.
62. Ο Τραμπ αποτελεί σοβαρό κίνδυνο σε πολλά επίπεδα για τις ΗΠΑ, αλλά και για τη διεθνή εργατική τάξη, λόγω της ώθησης που δίνει στην ΑΔ διεθνώς και των συντηρητικών και αντιδραστικών ιδεών που εμφυτεύονται στην κοινωνία. Ταυτόχρονα, όμως, δημιουργεί ευκαιρίες για τις μαρξιστικές δυνάμεις, ακριβώς επειδή εντείνει την ταξική πάλη και την ταξική πόλωση. Η άνοδος της ΑΔ, με τις αντιδραστικές-συντηρητικές ιδέες της, είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει αντιδράσεις, ιδιαίτερα στα νεολαιίστικα στρώματα, και την αίσθηση ότι πρέπει να αντισταθούμε. Αυτό θα συνδυαστεί με τις επιθέσεις της κυβέρνησης Τραμπ (και των υπόλοιπων ΑΔ) στις γυναίκες, τα ΛΟΑΤ+ άτομα, το περιβάλλον, τα δημοκρατικά δικαιώματα, τους μετανάστες κ.λπ. Όλα αυτά στο πλαίσιο της φθίνουσας οικονομικής ανάπτυξης, της πτώσης του βιοτικού επιπέδου, της αύξησης των στρατιωτικών δαπανών και των φορολογικών παραχωρήσεων προς τους πλούσιους, θα έχουν αντίκτυπο στη συνείδηση, ωθώντας σημαντικά τμήματα προς μια αριστερή ριζοσπαστική κατεύθυνση.
63. Οι Μαρξιστές πρέπει να αντιληφθούν πλήρως τις πιθανές ευκαιρίες που ανοίγονται, σαν αποτέλεσμα της αντιδραστικής ατζέντας του Τραμπ, και να στοχεύσουν στην οικοδόμηση μαρξιστικών οργανώσεων διεθνώς, οι οποίες αποτελούν το απολύτως απαραίτητο εργαλείο για να ξεφορτωθούμε τον καπιταλισμό και όλες τις αντιδραστικές του πτυχές και να θέσουμε τις βάσεις για μια εναλλακτική σοσιαλιστική κοινωνία.

---

[1] Πρόγραμμα παροχής βοήθειας σε μια σειρά χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου που αντιμετωπίζουν φυσικές καταστροφές, επιδημίες, ακραία φτώχεια, κα

[2] Συμμαχία χωρών με βασικό πυρήνα τις Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική.

[3] Democratic Sosialists of America – οργάνωση της Αριστεράς στις ΗΠΑ με διάφορες τάσεις στο εσωτερικό της που κατεβάζει και στηρίζει υποψηφίους με το Δημοκρατικό Κόμμα.